Personen- en Familierecht Lotte Laeven
Week 1
15-04-2025
Het personen- en familierecht bestaat uit rechtsregels die een nadere juridische inhoud geven aan
de persoon en de betrekkingen tussen personen in familie- en gezinsverband. De onderwerpen die
hieronder vallen zijn: geboorte, trouwen, kinderen, scheiden en overlijden.
Waar staan deze rechtsregels voornamelijk?:
Boek 1 (personen- en familierecht)
Boek 4 (erfrecht)
Art. 798-828 RV (familieprocesrecht)
EVRM
o Art. 8 (‘familylife’)
o Art. 12 (recht te huwen)
o Art. 14 (verbod op discriminatie)
Korte introductie afstammingsrecht:
Biologisch ouderschap
Het juridisch ouderschap
o Hoe word je juridisch mama? Art. 1:198 BW
o Hoe word je juridisch papa? Art. 1:199 BW
Bloedverwanten vs. aanverwanten:
Art. 1:3 BW
Bloed (juridisch!) vs. aangetrouwd
o De graad is belangrijk
Tel het aantal geboortes en loop via de rechte lijn
o Hoofdlijn/rechte lijn vs. zijlijn
Weetjes over aanverwanten:
Van je aanverwanten kom je nooit meer af (art. 1:3 lid 3 BW)
Echtgenoten zijn NIKS van elkaar
Voornaam uitkiezen art. 1:4 BW:
,Personen- en Familierecht Lotte Laeven
Grote vrijheid, tenzij…
o Ongepast
o Overeenstemmen met bestaande geslachtsnamen, tenzij…
Ook gebruikelijk als voornaam (Wolf, Cherie)
Voorts:
Ambtshalve art. 1:4 lid 3 BW
Vondeling art. 1:5 lid 10 BW
Wijzigen voornaam art. 1:4 lid 4 BW:
o Verzoekschrift
o In principe ingewilligd, tenzij…
Nieuw (achter)naamrecht vanaf 01-01-2024:
Vanaf 1811 automatisch naam vader
Sinds 1998 ook optie om naam moeder te kiezen
Vanaf 01-01-2024 wordt het mogelijk om beide geslachtsnamen door te geven
NB: overgangsregeling indien oudste kind na 01-01-2016 geboren is! - Vanaf 1 januari 2024 mag
u uw kind een dubbele achternaam geven. Het kind krijgt dan de achternaam van beide ouders.
Dit geldt ook voor uw oudere kinderen als zij op of na 1 januari 2016 zijn geboren. Een dubbele
achternaam is niet verplicht.
Geslachtsnaam → hoofdregel: keuze ouders/gezagdragers art. 1:5 lid 4 en 5 BW.
3 momenten tot uitbrengen naamkeuze:
1. Vóór de geboorte van het kind t.o.v. iedere ambtenaar van de burgerlijke stand
2. Bij de geboorteaangifte t.o.v. de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar
het kind is geboren
3. Ter gelegenheid van de voltrekking van hun huwelijk of van de registratie van hun
partnerschap
Geen naamskeuze uitgebracht?
Geboren (art. 1:5 lid 5 BW) Adoptie (art. 1:5 lid 3 BW)
Binnen huwelijk/geregistreerd Binnen heterohuwelijk?
partnerschap? Naam adoptievader
Naam vader of meemoeder(!) Andere gevallen?
Buiten huwelijk/geregistreerd Houdt oorspronkelijke naam
partnerschap?
Naam moeder
Geslachstsnaam(ex)man/vrouw art. 1:9 BW:
, Personen- en Familierecht Lotte Laeven
Vrouw (lid 1) en man (lid 3) mogen elkaar achternaam voeren/combineren zowel tijdens als
na het huwelijk/geregistreerd partnerschap
o Tenzij… (lid 2)
Daarbuiten niet zomaar zonder toestemming iemand anders zijn naam voeren (art. 1:8 BW)
Wijzigen geslachtsnaam art. 1:7 BW:
Lid 1: verzoek aan de ‘Kroon’ (= Ministerie van Justitie)
Lid 2: ontbreken naam
Lid 3: geen gevolgen voor kinderen als meerderjarig/geen gezag
Woonplaats art. 1:10 BW:
Waar je woont
Waar je slaapt
Bedrijf: wettelijk voorschrift/statuten (art. 1:10 lid 2 BW)
Afgeleide woonplaats (art. 1:12 BW)
o Minderjarigen
o Handelingsonbekwamen
- Sterfhuisⴕ laatste woonplaats (art. 1:13 BW)
Burgerlijke stand:
- Twee of meer ambtenaren per gemeente (art. 1:16 BW)
- Taak ambtenaar (art. 1:16a BW)
o Opnemen/instandhouden akten
o Zorg voor toegankelijkheid
De 4 registers van de burgerlijke stand art. 1:17 BW:
1. Geboorten
2. Huwelijken
3. Geregistreerde partnerschappen
4. Overlijden
Akten van geboorte & overlijden art. 1:19a t/m j BW
Geboorte Overlijden
Waar? …kind is …overlijden heeft
geboren/aangetroffen/aan plaatsgevonden/lijk is
land gaat aangetroffen/aan land
gebracht
Wie? Bevoegd moeder, verplicht Wie daarvan uit eigen
vader/meemoeder en daarna wetenschap kennis draagt
andere aanwezigen (veelal begrafenisondernemer)
Sanctie: boete
Termijn 3 dagen na de geboorte (evt. Wet op de lijkbezorging →
verlenging i.v.m. uiterlijk 5e dag na overlijden
weekend/feestdagen)
‘Openbaarheid’ aktes art. 1:23 BW:
Week 1
15-04-2025
Het personen- en familierecht bestaat uit rechtsregels die een nadere juridische inhoud geven aan
de persoon en de betrekkingen tussen personen in familie- en gezinsverband. De onderwerpen die
hieronder vallen zijn: geboorte, trouwen, kinderen, scheiden en overlijden.
Waar staan deze rechtsregels voornamelijk?:
Boek 1 (personen- en familierecht)
Boek 4 (erfrecht)
Art. 798-828 RV (familieprocesrecht)
EVRM
o Art. 8 (‘familylife’)
o Art. 12 (recht te huwen)
o Art. 14 (verbod op discriminatie)
Korte introductie afstammingsrecht:
Biologisch ouderschap
Het juridisch ouderschap
o Hoe word je juridisch mama? Art. 1:198 BW
o Hoe word je juridisch papa? Art. 1:199 BW
Bloedverwanten vs. aanverwanten:
Art. 1:3 BW
Bloed (juridisch!) vs. aangetrouwd
o De graad is belangrijk
Tel het aantal geboortes en loop via de rechte lijn
o Hoofdlijn/rechte lijn vs. zijlijn
Weetjes over aanverwanten:
Van je aanverwanten kom je nooit meer af (art. 1:3 lid 3 BW)
Echtgenoten zijn NIKS van elkaar
Voornaam uitkiezen art. 1:4 BW:
,Personen- en Familierecht Lotte Laeven
Grote vrijheid, tenzij…
o Ongepast
o Overeenstemmen met bestaande geslachtsnamen, tenzij…
Ook gebruikelijk als voornaam (Wolf, Cherie)
Voorts:
Ambtshalve art. 1:4 lid 3 BW
Vondeling art. 1:5 lid 10 BW
Wijzigen voornaam art. 1:4 lid 4 BW:
o Verzoekschrift
o In principe ingewilligd, tenzij…
Nieuw (achter)naamrecht vanaf 01-01-2024:
Vanaf 1811 automatisch naam vader
Sinds 1998 ook optie om naam moeder te kiezen
Vanaf 01-01-2024 wordt het mogelijk om beide geslachtsnamen door te geven
NB: overgangsregeling indien oudste kind na 01-01-2016 geboren is! - Vanaf 1 januari 2024 mag
u uw kind een dubbele achternaam geven. Het kind krijgt dan de achternaam van beide ouders.
Dit geldt ook voor uw oudere kinderen als zij op of na 1 januari 2016 zijn geboren. Een dubbele
achternaam is niet verplicht.
Geslachtsnaam → hoofdregel: keuze ouders/gezagdragers art. 1:5 lid 4 en 5 BW.
3 momenten tot uitbrengen naamkeuze:
1. Vóór de geboorte van het kind t.o.v. iedere ambtenaar van de burgerlijke stand
2. Bij de geboorteaangifte t.o.v. de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar
het kind is geboren
3. Ter gelegenheid van de voltrekking van hun huwelijk of van de registratie van hun
partnerschap
Geen naamskeuze uitgebracht?
Geboren (art. 1:5 lid 5 BW) Adoptie (art. 1:5 lid 3 BW)
Binnen huwelijk/geregistreerd Binnen heterohuwelijk?
partnerschap? Naam adoptievader
Naam vader of meemoeder(!) Andere gevallen?
Buiten huwelijk/geregistreerd Houdt oorspronkelijke naam
partnerschap?
Naam moeder
Geslachstsnaam(ex)man/vrouw art. 1:9 BW:
, Personen- en Familierecht Lotte Laeven
Vrouw (lid 1) en man (lid 3) mogen elkaar achternaam voeren/combineren zowel tijdens als
na het huwelijk/geregistreerd partnerschap
o Tenzij… (lid 2)
Daarbuiten niet zomaar zonder toestemming iemand anders zijn naam voeren (art. 1:8 BW)
Wijzigen geslachtsnaam art. 1:7 BW:
Lid 1: verzoek aan de ‘Kroon’ (= Ministerie van Justitie)
Lid 2: ontbreken naam
Lid 3: geen gevolgen voor kinderen als meerderjarig/geen gezag
Woonplaats art. 1:10 BW:
Waar je woont
Waar je slaapt
Bedrijf: wettelijk voorschrift/statuten (art. 1:10 lid 2 BW)
Afgeleide woonplaats (art. 1:12 BW)
o Minderjarigen
o Handelingsonbekwamen
- Sterfhuisⴕ laatste woonplaats (art. 1:13 BW)
Burgerlijke stand:
- Twee of meer ambtenaren per gemeente (art. 1:16 BW)
- Taak ambtenaar (art. 1:16a BW)
o Opnemen/instandhouden akten
o Zorg voor toegankelijkheid
De 4 registers van de burgerlijke stand art. 1:17 BW:
1. Geboorten
2. Huwelijken
3. Geregistreerde partnerschappen
4. Overlijden
Akten van geboorte & overlijden art. 1:19a t/m j BW
Geboorte Overlijden
Waar? …kind is …overlijden heeft
geboren/aangetroffen/aan plaatsgevonden/lijk is
land gaat aangetroffen/aan land
gebracht
Wie? Bevoegd moeder, verplicht Wie daarvan uit eigen
vader/meemoeder en daarna wetenschap kennis draagt
andere aanwezigen (veelal begrafenisondernemer)
Sanctie: boete
Termijn 3 dagen na de geboorte (evt. Wet op de lijkbezorging →
verlenging i.v.m. uiterlijk 5e dag na overlijden
weekend/feestdagen)
‘Openbaarheid’ aktes art. 1:23 BW:
