Zelfstudeervragen Ethiek – Willem Lemmens
Hoofdstuk 1. Wat is ethiek
Wat is moraal, wat is moraliteit? Leg het verschil en de samenhang uit.
- Moraal: kort gezegd is dit het geheel van normen en waarden dat leeft in een
bepaalde gemeenschap of maatschappij. (Normen zijn dwingende gedragsregels, en
waarden zijn de grotere, intrinsiek waardevolle doelen die aan de opstelling van
normen vooraf gaan, en steeds intrinsiek als iets goeds kunnen zien. Waarden kunnen
door verschillende mensen, politieke partijen… verschillend worden ingevuld, maar ze
zijn wel steeds dezelfde.)
- Moraliteit: dit is de individuele identificatie met en de individuele beleving van de
moraal. Het is iets wat intern in de mens gebeurt, en niet mogelijk te vatten is in
normatieve theorieën. Theorieën kunnen wel een hulp zijn, maar zullen nooit in de
plaats van de moraliteit kunnen komen. Het is mogelijk dat de moraliteit niet
overeenstemt met de moraal in een maatschappij. Vb) Antigone: de geldende wetten
in haar samenleving waren anders dan haar opvatting van morele plicht, en zij moest
gewoon haar broer begraven.
- De samenhang tussen de twee is dus zeer erg aanwezig: de moraliteit is de
individuele identificatie met de moraal. Het is de individuele beleving ervan, die
ermee kan overeenstemmen of ervan kan afwijken. Het verschil zit hem dan ook in
dat exacte punt, dat de moraal over een gemeenschap geldt, en de moraliteit louter
intern in de mens zich afspeelt.
Wat is de rol van de praktische rede in de morele reflectie? Aan welke principes moet de
morele reflectie volgens de praktische rede beantwoorden?
- De praktische rede is de capaciteit van mensen om rationeel na te denken over
bepaalde morele handelingen die ze moeten stellen. De praktische rede is het
particulier oordeel dat ons helpt inzien hoe we moeten handelen. Daarbij is een
morele visie belangrijk, vaak hebben we zelf genoeg morele visie om zonder lang na
te dneken te kunnen beslissen wat we moeten doen. Sommige mensen hebben een
sterkere morele visie dan anderen, waardoor het mogelijk is dat deze eersten de
laatstegenoemden adviseren. Wanneer de particuliere beoordeling geen antwoord
biedt op de situatie, kan je de morele normen raadplegen. Daarna kan je de morele
waarden ook raadplegen. Wanneer deze allen geen antwoord bieden in het concrete
geval, kan je de morele theorieën raadplegen, welke u kunnen helpen in het maken
vna de keuze, maar echter nooit een moreel oordeel kunnen vervangen.
- Principes praktische rede: universaliseerbaarheid, consistentie, respect autonoom
subject.
Leg uit: emoties vormen een essentieel onderdeel van de morele reflectie. Illustreer met een
concreet voorbeeld.
, - Emoties spelen vaak een rol bij moreel handelen. Mensen hebben zonder discussie
van nature allerlei emoties. Deze emoties kunnen slechts helpen bij het moreel
handelen, wanneer deze rationeel verantwoord zijn. De emoties van empathie en zin
voor rechtvaardigheid sturen vaak moreel handelen in de goede richting. Echter
wanneer de emoties niet een goed moreel handelen kunnen onderbouwen, moet de
mens hier met zijn praktische rede een scheidingslijn kunnen trekken, waarbij hij dus
deze emoties apart houdt van zijn handelen. Hier zit de scheiding tussen mensen en
dieren: dieren hebben niet de rationele capaciteit om over hun emoties te
reflecteren. Belangrijk: emoties kunnen wel degelijk een sturende impact hebben, we
moeten ze niet negeren, maar we moeten er wel over reflecteren.
- Voorbeeld: je ziet iemand die wordt gepest, je voelt empathie, je voelt u niet goed, en
daardoor kan je worden aangestuurd actie te ondernemen, wat een juiste morele
handeling is die door die emorie kan worden aangestuurd.
Geef de definitie van morele norm en morele waarde en leg de samenhang tussen beide uit
- Morele norm: de normen zijn de geldende gedragsregels die in een bepaalde
samenleving gelden. Normen kunnen imperfecte of perfecte plichten opleggen. Een
perfecte plicht is een waarvan je niet kan afwijken, zoals mensen mag je niet doden.
Een imperfecte plicht is een plicht waarin je in sommige omstandigheden een
afweging kan maken om deze niet meteen te volbrengen.
- Morele waarde: is het meer overstijgende doel dat men wil bereiken, dit zijn waarden
die steeds als intrinsiek goed worden ervaren door iedereen; Ze kunnen echter wel
door verschillende mensen of politieke partijen worden ingevuld, maar ze hebben
een universele grondslag die elke rationele mens als goed zal erkennen.
- Normen en waarden hangen samen omdat de bindende gedragsregels van de
normen zijn gebaseerd op de waarden die reeds bestaan. Een waarde kan zijn:
vrienschap, en de norm die daaruit wordt afgeleid is bijvoorbeeld: een vriend in nood
moet je helpen. Normen en waarden veronderstellen elkaar: zonder waarden zijn
normen inhoudsloos, en zonder normen zijn waarden dode letter.
Leg het verschil uit tussen meta-ethiek, normatieve ethiek en toegepaste ethiek.
- Meta-ethiek: ethiek die zich bezig houdt met het creëren van een conceptueel
begrippenkader en het uitwerken van empirisch denken. De meta-ethiek is eigenlijk
de wetenschap die de ethiek mogelijk maakt. Het onderzoekt de betekenis van
woorden, zoals ‘wat is goed en kwaad’.
- Normatieve ethiek: deze vorm van ethiek poogt morele regels te ontwikkelen die
kunnen worden opgelegd aan elk individu. Ze probeert dus een stelsel van normen uit
te werken die in een maatschappij gelden. Hierbij zijn theorieën zoals utilitarisme,
deugdethiek en plichtenethiek belangrijke normatieve kaders van normatieve regels.
- Toegepaste ethiek: deze vorm van ethiek is een moraalfilosofie die zich richt op een
specifiek deel van de samenleving. Zo kan je deze ethiek terugvinden bij de
geneeskunde, bij het recht… Dit is broodnodig in onze huidige samenleving, daar de
specialisaties van alle vakgebieden steeds verder strekken, en daarom ook nood is
aan gespecialiseerd vormen om aan ethische filosofie te doen.
,Welke band is er tussen de opbloei van de toegepaste ethiek en de legitimeringscrisis van de
ethiek in de 20ste eeuw?
- Legitimeringscrisis: dit houdt in dat er eigenlijk wordt getwijfeld aan het gezag de
oordelen over normatieve waarden. 3 dingen liggen aan de basis van dit groeiend
relativisme: meer nadruk op individu (wat in zekere mate interessant is, het individu
creëert zijn eigen kijk op was goed en kwaad is, maar in te verre mate zorgt het voor
een moreel narcisme, en het ondermijnt het formeel universalisme),
waardenpluralisme in de huidige samenleving en de opkomst van het WTK-model
(hier zit de invloed van de 20ste eeuw: de opkomst van wetenschap, techniek en
kapitaal komt in snelle vaart aangestormd, en de universele normen en waarden die
vaak op natuurrecht terug te brengen waren, werden aan de kant geschoven door
een allesverklarende wetenschap, die zelfs de natuur als iets randoms en niet-
normatief verklaarde) Op deze manier ontstaat er een gigantisch relativisme van
normn en waarden in de maatschappij, en een groot pluralisme aan normatieve
systemen. Ook de maatschappij verbrokkelt in meer en meer gespecialiseerde
domeinen. De toegepaste ethiek moet voor elk van deze specialisaties een bijhorende
toegepaste ethische theorie omschrijven, om een rode draad in deze verbrokkeling te
creëren.
Hoofdstuk 2. Morele reflectie en moderne cultuur
Leg uit: de legitimeringscrisis van de hedendaagse ethiek weerspiegelt een diepere crisis in
de morele ervaring van de hedendaagse cultuur.
- De legitimeringscrisis van de hedendaagse ethiek: er bestaat een groeiende twijfel
aan de legitimiteit en het gezag van bepaalde morele oordelen in de huidige
maatschappij. Dit ontstond in de 20ste eeuw door de groeiende nadruk op de
individuele oordelen, het groeiende waardenpluralisme en de opkomst van het WTK-
model (opkomende techniek en wetenschap, die alle natuurkrachten en morele
traditites weten te ondermijnen en de noden van het individu steeds weten te
vervolledigen)
- Er is zoiets als het eerste orde relativisme (individueel subjectief relativisme, en een
cultuurrelativisme). Daarnaast is er een tweede orde relativisme (het morele
scepticisme: dit houdt in dat er geen ene waarde meer is waarin iedereen gelooft)
Het houdt mede in dat er een non-foundationalism is, wat volledig tegenover een
formeel universalisme is. Dit is een groot probleem, omdat op deze manier de echte
waarde van normatieve oordelen wordt ondermijnt en de ethiek als het ware geen
zin mer heeft.
- Enkele kritieken op dit ‘relativisme’ worden hier geschetst. Allereest is er het logisch-
epistemologisch argument: dit houdt in dat hoewel er op dit moment geen
overeenstemming is over een moraal, dat het niet betekent dat dit nooit kan worden
bereikt: we kunnen als het ware naar elkaar toe convergeren om de morele eenheid
te vinden. Ten tweede is er iets in de menselijke natuur dat ons allen verbindt, de
wetenschap kan dit zelfs niet uitleggen: de mens heeft empathie, een zin voor
rechtvaardigheid, een nood aan samenlevingsverband in familie of gemeenschap:
, deze waarden zijn innerlijk inherent aan de mens en kunnen niet worden miskend, ze
zijn eigen aan ons en kunnen de basis voor de moraal vormen. Een vierde punt is dat
mensen met elkaar in dialoog moeten gaan: morele oordelen zijn niet zomaar
meningen (ik houd van aardbei, en jij houdt van banaan, dat is een mening en
daarover kan je niet convergeren of veranderen) – morele oordelen zijn anders, zij
zijn rationeel onderbouwd en wanneer we in dialoog gaan met de andere mensen,
kunnen we de gemeenschappelijke waarheid erin vinden. Een laatste argument is
hetgene dat zegt dat zo’n waardenpluralisme gewoon niet mogelijk is: wanner je zou
aanvaarden dat iedereen zijn eigen waarden mag ontwikkelen, moet je dus ook
aanvaarden dat bepaalde individuen kunnen vinden dat bijvoorbeeld kanibalisme is
toegestaan – dit is gewoon fundamenteel fout en ondermijnt dan ook de universele
acceptatie van verschillen in waarden.
Wat begrijpt Hume onder de disjunctie feit-waarde? Waarom is dit een symptoom van de
legitimeringscrisis in de ethiek vandaag?
- Hume zei dat het feit niet hetzelfde is als de waarde. Het feit is de natuur, de
wetenschap, die zo goed als alles kan verklaren tegenwoordig (het feit is dus wat vast
te stellen valt.) In zijn tijdsgeest werd gelooft dat wat is, de natuur, ook zou moeten
zijn, wat er gebeurt is ook meteen van grote waarde, omdat het allemaal deel is van
een goddelijk plan waaruit alle waarde uitstraalt. Maar hume zag het anders: wat is,
de natuur, de wetenschap, komt niet noodzakelijk overeen met wat zou moeten zijn.
Het is niet dat een theorie iets zegt hoe iets is, dat je daaruit kan afleiden hoe je zou
moeten leven. Waaruit dan wel? Uit de menselijke gevoelens, uit het menselijk hart,
uit de menselijke passies. Deze beslissen hoe je zou moeten leven, hierin zit de
ethiek. Dit is een interessante manier van kijken, maar je zou kunnen zeggen dat ze
op lossen schroeven staat. Wanneer je immers een maatschappij voorstelt waarin
mensen geen gevoelend hebben, als het ware robots zouden zijn zonder gevoelens
om zich door te laten leiden, zou dit dan betekenen dat er gewoon geen moraal
bestaat? Dit kunnen we niet accepteren, de moraal kan niet zomaar verdwijnen.
Leg het verschil uit tussen 1ste orde moreel relativisme en 2de orde moreel relativisme.
- Eerste orde moreel relativisme: dit bestaat uit 2 delen. Het eerste deel houdt in dat er
een soort subjectief relativisme is (de moraal verschilt van mens tot mens, omdat er
in de 20ste eeuw een sterke nadruk is gekomen op het individu). Daarnaast houdt het
in dat er een cultuurrelativisme is: de moraal verschilt van cultuur tot cultuur. (dit
heeft de maken met sociale constructies, tradities, religie… en daardoor zijn er dus op
2 niveaus relatieve verschillen in waarden.
- Tweede orde moreel relativisme houdt in dat er een moreel scepticisme bestaat. Het
geloof in een waarden die elke cultuur of persoon zal accepteren als waarde, is
verdwenen. Er is een soort non-foundationalism: de basis voor ethiek, de waarden,
zijn overal verschillend. Dit staat recht tegenover het moreel universalisme, dat
gelooft in waarden die cultuur en individu overstijgend zijn, en steeds gelden.
Definieer ‘moreel subjectivisme’ en geef 3 argumenten waarom deze vorm van moreel
relativisme inconsistent is. (komt wat op hetzelfde neer als andere antwoorden)
Hoofdstuk 1. Wat is ethiek
Wat is moraal, wat is moraliteit? Leg het verschil en de samenhang uit.
- Moraal: kort gezegd is dit het geheel van normen en waarden dat leeft in een
bepaalde gemeenschap of maatschappij. (Normen zijn dwingende gedragsregels, en
waarden zijn de grotere, intrinsiek waardevolle doelen die aan de opstelling van
normen vooraf gaan, en steeds intrinsiek als iets goeds kunnen zien. Waarden kunnen
door verschillende mensen, politieke partijen… verschillend worden ingevuld, maar ze
zijn wel steeds dezelfde.)
- Moraliteit: dit is de individuele identificatie met en de individuele beleving van de
moraal. Het is iets wat intern in de mens gebeurt, en niet mogelijk te vatten is in
normatieve theorieën. Theorieën kunnen wel een hulp zijn, maar zullen nooit in de
plaats van de moraliteit kunnen komen. Het is mogelijk dat de moraliteit niet
overeenstemt met de moraal in een maatschappij. Vb) Antigone: de geldende wetten
in haar samenleving waren anders dan haar opvatting van morele plicht, en zij moest
gewoon haar broer begraven.
- De samenhang tussen de twee is dus zeer erg aanwezig: de moraliteit is de
individuele identificatie met de moraal. Het is de individuele beleving ervan, die
ermee kan overeenstemmen of ervan kan afwijken. Het verschil zit hem dan ook in
dat exacte punt, dat de moraal over een gemeenschap geldt, en de moraliteit louter
intern in de mens zich afspeelt.
Wat is de rol van de praktische rede in de morele reflectie? Aan welke principes moet de
morele reflectie volgens de praktische rede beantwoorden?
- De praktische rede is de capaciteit van mensen om rationeel na te denken over
bepaalde morele handelingen die ze moeten stellen. De praktische rede is het
particulier oordeel dat ons helpt inzien hoe we moeten handelen. Daarbij is een
morele visie belangrijk, vaak hebben we zelf genoeg morele visie om zonder lang na
te dneken te kunnen beslissen wat we moeten doen. Sommige mensen hebben een
sterkere morele visie dan anderen, waardoor het mogelijk is dat deze eersten de
laatstegenoemden adviseren. Wanneer de particuliere beoordeling geen antwoord
biedt op de situatie, kan je de morele normen raadplegen. Daarna kan je de morele
waarden ook raadplegen. Wanneer deze allen geen antwoord bieden in het concrete
geval, kan je de morele theorieën raadplegen, welke u kunnen helpen in het maken
vna de keuze, maar echter nooit een moreel oordeel kunnen vervangen.
- Principes praktische rede: universaliseerbaarheid, consistentie, respect autonoom
subject.
Leg uit: emoties vormen een essentieel onderdeel van de morele reflectie. Illustreer met een
concreet voorbeeld.
, - Emoties spelen vaak een rol bij moreel handelen. Mensen hebben zonder discussie
van nature allerlei emoties. Deze emoties kunnen slechts helpen bij het moreel
handelen, wanneer deze rationeel verantwoord zijn. De emoties van empathie en zin
voor rechtvaardigheid sturen vaak moreel handelen in de goede richting. Echter
wanneer de emoties niet een goed moreel handelen kunnen onderbouwen, moet de
mens hier met zijn praktische rede een scheidingslijn kunnen trekken, waarbij hij dus
deze emoties apart houdt van zijn handelen. Hier zit de scheiding tussen mensen en
dieren: dieren hebben niet de rationele capaciteit om over hun emoties te
reflecteren. Belangrijk: emoties kunnen wel degelijk een sturende impact hebben, we
moeten ze niet negeren, maar we moeten er wel over reflecteren.
- Voorbeeld: je ziet iemand die wordt gepest, je voelt empathie, je voelt u niet goed, en
daardoor kan je worden aangestuurd actie te ondernemen, wat een juiste morele
handeling is die door die emorie kan worden aangestuurd.
Geef de definitie van morele norm en morele waarde en leg de samenhang tussen beide uit
- Morele norm: de normen zijn de geldende gedragsregels die in een bepaalde
samenleving gelden. Normen kunnen imperfecte of perfecte plichten opleggen. Een
perfecte plicht is een waarvan je niet kan afwijken, zoals mensen mag je niet doden.
Een imperfecte plicht is een plicht waarin je in sommige omstandigheden een
afweging kan maken om deze niet meteen te volbrengen.
- Morele waarde: is het meer overstijgende doel dat men wil bereiken, dit zijn waarden
die steeds als intrinsiek goed worden ervaren door iedereen; Ze kunnen echter wel
door verschillende mensen of politieke partijen worden ingevuld, maar ze hebben
een universele grondslag die elke rationele mens als goed zal erkennen.
- Normen en waarden hangen samen omdat de bindende gedragsregels van de
normen zijn gebaseerd op de waarden die reeds bestaan. Een waarde kan zijn:
vrienschap, en de norm die daaruit wordt afgeleid is bijvoorbeeld: een vriend in nood
moet je helpen. Normen en waarden veronderstellen elkaar: zonder waarden zijn
normen inhoudsloos, en zonder normen zijn waarden dode letter.
Leg het verschil uit tussen meta-ethiek, normatieve ethiek en toegepaste ethiek.
- Meta-ethiek: ethiek die zich bezig houdt met het creëren van een conceptueel
begrippenkader en het uitwerken van empirisch denken. De meta-ethiek is eigenlijk
de wetenschap die de ethiek mogelijk maakt. Het onderzoekt de betekenis van
woorden, zoals ‘wat is goed en kwaad’.
- Normatieve ethiek: deze vorm van ethiek poogt morele regels te ontwikkelen die
kunnen worden opgelegd aan elk individu. Ze probeert dus een stelsel van normen uit
te werken die in een maatschappij gelden. Hierbij zijn theorieën zoals utilitarisme,
deugdethiek en plichtenethiek belangrijke normatieve kaders van normatieve regels.
- Toegepaste ethiek: deze vorm van ethiek is een moraalfilosofie die zich richt op een
specifiek deel van de samenleving. Zo kan je deze ethiek terugvinden bij de
geneeskunde, bij het recht… Dit is broodnodig in onze huidige samenleving, daar de
specialisaties van alle vakgebieden steeds verder strekken, en daarom ook nood is
aan gespecialiseerd vormen om aan ethische filosofie te doen.
,Welke band is er tussen de opbloei van de toegepaste ethiek en de legitimeringscrisis van de
ethiek in de 20ste eeuw?
- Legitimeringscrisis: dit houdt in dat er eigenlijk wordt getwijfeld aan het gezag de
oordelen over normatieve waarden. 3 dingen liggen aan de basis van dit groeiend
relativisme: meer nadruk op individu (wat in zekere mate interessant is, het individu
creëert zijn eigen kijk op was goed en kwaad is, maar in te verre mate zorgt het voor
een moreel narcisme, en het ondermijnt het formeel universalisme),
waardenpluralisme in de huidige samenleving en de opkomst van het WTK-model
(hier zit de invloed van de 20ste eeuw: de opkomst van wetenschap, techniek en
kapitaal komt in snelle vaart aangestormd, en de universele normen en waarden die
vaak op natuurrecht terug te brengen waren, werden aan de kant geschoven door
een allesverklarende wetenschap, die zelfs de natuur als iets randoms en niet-
normatief verklaarde) Op deze manier ontstaat er een gigantisch relativisme van
normn en waarden in de maatschappij, en een groot pluralisme aan normatieve
systemen. Ook de maatschappij verbrokkelt in meer en meer gespecialiseerde
domeinen. De toegepaste ethiek moet voor elk van deze specialisaties een bijhorende
toegepaste ethische theorie omschrijven, om een rode draad in deze verbrokkeling te
creëren.
Hoofdstuk 2. Morele reflectie en moderne cultuur
Leg uit: de legitimeringscrisis van de hedendaagse ethiek weerspiegelt een diepere crisis in
de morele ervaring van de hedendaagse cultuur.
- De legitimeringscrisis van de hedendaagse ethiek: er bestaat een groeiende twijfel
aan de legitimiteit en het gezag van bepaalde morele oordelen in de huidige
maatschappij. Dit ontstond in de 20ste eeuw door de groeiende nadruk op de
individuele oordelen, het groeiende waardenpluralisme en de opkomst van het WTK-
model (opkomende techniek en wetenschap, die alle natuurkrachten en morele
traditites weten te ondermijnen en de noden van het individu steeds weten te
vervolledigen)
- Er is zoiets als het eerste orde relativisme (individueel subjectief relativisme, en een
cultuurrelativisme). Daarnaast is er een tweede orde relativisme (het morele
scepticisme: dit houdt in dat er geen ene waarde meer is waarin iedereen gelooft)
Het houdt mede in dat er een non-foundationalism is, wat volledig tegenover een
formeel universalisme is. Dit is een groot probleem, omdat op deze manier de echte
waarde van normatieve oordelen wordt ondermijnt en de ethiek als het ware geen
zin mer heeft.
- Enkele kritieken op dit ‘relativisme’ worden hier geschetst. Allereest is er het logisch-
epistemologisch argument: dit houdt in dat hoewel er op dit moment geen
overeenstemming is over een moraal, dat het niet betekent dat dit nooit kan worden
bereikt: we kunnen als het ware naar elkaar toe convergeren om de morele eenheid
te vinden. Ten tweede is er iets in de menselijke natuur dat ons allen verbindt, de
wetenschap kan dit zelfs niet uitleggen: de mens heeft empathie, een zin voor
rechtvaardigheid, een nood aan samenlevingsverband in familie of gemeenschap:
, deze waarden zijn innerlijk inherent aan de mens en kunnen niet worden miskend, ze
zijn eigen aan ons en kunnen de basis voor de moraal vormen. Een vierde punt is dat
mensen met elkaar in dialoog moeten gaan: morele oordelen zijn niet zomaar
meningen (ik houd van aardbei, en jij houdt van banaan, dat is een mening en
daarover kan je niet convergeren of veranderen) – morele oordelen zijn anders, zij
zijn rationeel onderbouwd en wanneer we in dialoog gaan met de andere mensen,
kunnen we de gemeenschappelijke waarheid erin vinden. Een laatste argument is
hetgene dat zegt dat zo’n waardenpluralisme gewoon niet mogelijk is: wanner je zou
aanvaarden dat iedereen zijn eigen waarden mag ontwikkelen, moet je dus ook
aanvaarden dat bepaalde individuen kunnen vinden dat bijvoorbeeld kanibalisme is
toegestaan – dit is gewoon fundamenteel fout en ondermijnt dan ook de universele
acceptatie van verschillen in waarden.
Wat begrijpt Hume onder de disjunctie feit-waarde? Waarom is dit een symptoom van de
legitimeringscrisis in de ethiek vandaag?
- Hume zei dat het feit niet hetzelfde is als de waarde. Het feit is de natuur, de
wetenschap, die zo goed als alles kan verklaren tegenwoordig (het feit is dus wat vast
te stellen valt.) In zijn tijdsgeest werd gelooft dat wat is, de natuur, ook zou moeten
zijn, wat er gebeurt is ook meteen van grote waarde, omdat het allemaal deel is van
een goddelijk plan waaruit alle waarde uitstraalt. Maar hume zag het anders: wat is,
de natuur, de wetenschap, komt niet noodzakelijk overeen met wat zou moeten zijn.
Het is niet dat een theorie iets zegt hoe iets is, dat je daaruit kan afleiden hoe je zou
moeten leven. Waaruit dan wel? Uit de menselijke gevoelens, uit het menselijk hart,
uit de menselijke passies. Deze beslissen hoe je zou moeten leven, hierin zit de
ethiek. Dit is een interessante manier van kijken, maar je zou kunnen zeggen dat ze
op lossen schroeven staat. Wanneer je immers een maatschappij voorstelt waarin
mensen geen gevoelend hebben, als het ware robots zouden zijn zonder gevoelens
om zich door te laten leiden, zou dit dan betekenen dat er gewoon geen moraal
bestaat? Dit kunnen we niet accepteren, de moraal kan niet zomaar verdwijnen.
Leg het verschil uit tussen 1ste orde moreel relativisme en 2de orde moreel relativisme.
- Eerste orde moreel relativisme: dit bestaat uit 2 delen. Het eerste deel houdt in dat er
een soort subjectief relativisme is (de moraal verschilt van mens tot mens, omdat er
in de 20ste eeuw een sterke nadruk is gekomen op het individu). Daarnaast houdt het
in dat er een cultuurrelativisme is: de moraal verschilt van cultuur tot cultuur. (dit
heeft de maken met sociale constructies, tradities, religie… en daardoor zijn er dus op
2 niveaus relatieve verschillen in waarden.
- Tweede orde moreel relativisme houdt in dat er een moreel scepticisme bestaat. Het
geloof in een waarden die elke cultuur of persoon zal accepteren als waarde, is
verdwenen. Er is een soort non-foundationalism: de basis voor ethiek, de waarden,
zijn overal verschillend. Dit staat recht tegenover het moreel universalisme, dat
gelooft in waarden die cultuur en individu overstijgend zijn, en steeds gelden.
Definieer ‘moreel subjectivisme’ en geef 3 argumenten waarom deze vorm van moreel
relativisme inconsistent is. (komt wat op hetzelfde neer als andere antwoorden)
