Thema 1: recht: juridisch redeneren
wat is recht?
1.1 recht als maatschappelijk fenomeen
samenleving bestaat alleen met afspraken + voorspelt hoe iemand
reageert in situatie
doel recht: maakt leven voorspelbaar + biedt duidelijk over wat kan & niet
kan
niet elke situatie is opgeschreven in een regel
voorbeeld: rechts lopen is ‘ afspraak’ zonder dat het een regel is
1.2 recht en regels
wat doen regels?
= ordenen + structureren + verduidelijken het leven
recht is het geheel van:
gedragsregels / voorschriften die ons gedrag in bepaalde richting proberen
sturen
= wat mag en wat mag niet
voorbeeld: door het rood rijden + dealen
1.3 afdwingbaarheid
er bestaat ook fatsoenregels:
voorbeeld: afspraken die binnen kleine groep worden gemaakt + nageleefd
( normen)
recht bestaat uit gedragsregels die → afdwingbaar zijn
indien niet naleven: sanctie
wat is het verschil tussen rechtsregel en gedragsregel?
= rechtsregel is afdwingbaar via overheidsapparaat
bij niet naleven: treedt overheidsapparaat in werking ( federale/ lokale politie /
rechtbanken)
wat is een verbintenis?
= afspraken die afdwingbaar zijn onder burgers
voorbeeld: arbeidscontract
wie bepaalt of waar vinden we de spelregels?
wet
rechtspraak
gewoonterecht
rechtsleer
algemene rechtsbeginselen
1
, billijkheid
2. bronnen van recht
2.1 de wet als rechtsbron
de belangrijkste bron van recht (= grondwet)
wat is de wet?
= een algemene bindende rechtsregel of voorschrift die uit gaat van bevoegde
overheid
voorbeeld: verkeersreglement
indien overtreding: naar bevoegde rechtbank
Wie is de bevoegde overheid?
= de wetgevende macht
= dit is eigenlijk het skelet van juridische anatomie
2.2 de rechtspraak en rechtsregels
rechtsspraak wordt gesproken door: rechter
wat is de taak van de rechter?
= het interpreteren van de wet
Voor wie geld de uitspraak van de rechter?
= enkel voor de deelnemende partij
2.3 de principes van de rechterlijke macht
iedereen is gelijk
rechtszittingen zijn openbaar
vonnis → moet gemotiveerd zijn + uitgesproken worden voor publiek
alleen wetgevende macht kan rechtbank oprichten
strafbare feiten vastgelegd door wet
uitzondering: bij jeugdrechtbank + Dutroux voor bescherming
2.4 de organisatie van de rechterlijke macht
2.5 de rechtsregels
= ontstaan onuitgesproken regel, door meerder gelijkaardige uitspraken
maar: geen zekerheid tot zelfde uitspraak
bijvoorbeeld: hoofddoekenverbod
2.6 de rechtsleer
= geheel juridische teksten die door juristen worden geschreven rond juridische
onderwerpen
wat heeft de rechtsleer soms?
een invloed op wetgever + wetgevende kamer
2.7 de gewoonte recht
2
wat is recht?
1.1 recht als maatschappelijk fenomeen
samenleving bestaat alleen met afspraken + voorspelt hoe iemand
reageert in situatie
doel recht: maakt leven voorspelbaar + biedt duidelijk over wat kan & niet
kan
niet elke situatie is opgeschreven in een regel
voorbeeld: rechts lopen is ‘ afspraak’ zonder dat het een regel is
1.2 recht en regels
wat doen regels?
= ordenen + structureren + verduidelijken het leven
recht is het geheel van:
gedragsregels / voorschriften die ons gedrag in bepaalde richting proberen
sturen
= wat mag en wat mag niet
voorbeeld: door het rood rijden + dealen
1.3 afdwingbaarheid
er bestaat ook fatsoenregels:
voorbeeld: afspraken die binnen kleine groep worden gemaakt + nageleefd
( normen)
recht bestaat uit gedragsregels die → afdwingbaar zijn
indien niet naleven: sanctie
wat is het verschil tussen rechtsregel en gedragsregel?
= rechtsregel is afdwingbaar via overheidsapparaat
bij niet naleven: treedt overheidsapparaat in werking ( federale/ lokale politie /
rechtbanken)
wat is een verbintenis?
= afspraken die afdwingbaar zijn onder burgers
voorbeeld: arbeidscontract
wie bepaalt of waar vinden we de spelregels?
wet
rechtspraak
gewoonterecht
rechtsleer
algemene rechtsbeginselen
1
, billijkheid
2. bronnen van recht
2.1 de wet als rechtsbron
de belangrijkste bron van recht (= grondwet)
wat is de wet?
= een algemene bindende rechtsregel of voorschrift die uit gaat van bevoegde
overheid
voorbeeld: verkeersreglement
indien overtreding: naar bevoegde rechtbank
Wie is de bevoegde overheid?
= de wetgevende macht
= dit is eigenlijk het skelet van juridische anatomie
2.2 de rechtspraak en rechtsregels
rechtsspraak wordt gesproken door: rechter
wat is de taak van de rechter?
= het interpreteren van de wet
Voor wie geld de uitspraak van de rechter?
= enkel voor de deelnemende partij
2.3 de principes van de rechterlijke macht
iedereen is gelijk
rechtszittingen zijn openbaar
vonnis → moet gemotiveerd zijn + uitgesproken worden voor publiek
alleen wetgevende macht kan rechtbank oprichten
strafbare feiten vastgelegd door wet
uitzondering: bij jeugdrechtbank + Dutroux voor bescherming
2.4 de organisatie van de rechterlijke macht
2.5 de rechtsregels
= ontstaan onuitgesproken regel, door meerder gelijkaardige uitspraken
maar: geen zekerheid tot zelfde uitspraak
bijvoorbeeld: hoofddoekenverbod
2.6 de rechtsleer
= geheel juridische teksten die door juristen worden geschreven rond juridische
onderwerpen
wat heeft de rechtsleer soms?
een invloed op wetgever + wetgevende kamer
2.7 de gewoonte recht
2
