COMMUNICATIE- EN INFORMATIEVAARDIGHEDEN
ONLINE LEERPAD - BRONVERMELDING
STAP 1 – JE ONDERWERP KIEZEN
JE ONDERWERP AFBAKENEN
Wanneer je een wetenschappelijke tekst moet schrijven heb je natuurlijk ook een onderwerp nodig.
Dit stelt je in staat om de juiste bronnen te vinden die relevant zijn voor je onderzoek.
Afhankelijk van de opdracht heb je een onderwerp gekregen of zal je zelf een onderwerp moeten
kiezen. In beide gevallen is het nodig dat je je onderwerp gaat afbakenen: welke aspecten van je
onderwerp wil je onderzoeken en welke niet? Zo krijgt je onderzoek steeds meer richting. Het is aan
te raden om je onderwerp niet te breed te kiezen, omdat je anders heel veel informatie zal moeten
verwerken en niet tot in de diepte kan gaan. Zo kies je bijvoorbeeld beter niet voor het onderwerp
'klimaatverandering', maar eerder voor 'de gevolgen van klimaatverandering op het zeewater'.
Daarnaast maak je je onderwerp best ook niet te nauw of gedetailleerd. Dat zorgt ervoor dat je
waarschijnlijk te weinig informatie zal vinden. Volgend overzicht geeft je enkele tips om je onderwerp
af te bakenen. Klik op een onderwerp om meer informatie te lezen.
Dicht bij je hart: kies een onderwerp waar je zelf veel interesse in hebt. Het geeft meer
motivatie als je informatie kan opzoeken over iets dat je nauw aan het hart ligt en je graag
meer over wil weten.
Denk aan je context: houd rekening met wat je omgeving van je verwacht. Kies een
onderwerp dat binnen je opleiding past, houd rekening met de wensen van de docent of
stageplaats, ga na of medestudenten over hetzelfde onderwerp schrijven.
Schakel GenAI in: het kan je helpen om inspiratie op te doen en je onderwerp wat specifieker
te maken. Zo kan je vragen naar voorbeeldonderwerpen binnen jouw domein.
o Een voorbeeldprompt: Geef 5 onderzoeksonderwerpen over klimaatopwarming.
Van breed naar nauw: kies eerst je onderwerp heel breed, om daarna steeds specifieker te
gaan. Dit doe je doorheen het proces van je bronnenonderzoek. Doordat je meer informatie
krijgt over je onderwerp, kan je door keuzes te maken meer een bepaalde richting uit gaan.
Leg verbanden: een onderwerp wordt makkelijker te onderzoeken als je verbanden legt:
correlaties, oorzaak-gevolg, analyses, samenvattingen van onderzoeken,… gebruik vragen
zoals ‘hoe groot is’, ‘wat is het verband tussen’, ‘wat is het effect van’, ‘wat is de
overeenkomst tussen’,…
Start je zoektocht vanuit de kennis die je al bezit, uit je opleiding of ervaring. Schrijf in een mindmap
of brainstorm al eens neer welke kennis je al hebt. Daarna leg je een of meerdere onderwerpen
voorlopig vast en begin je met je bronnenonderzoek. Naarmate je meer over je onderwerp te weten
komt, ga je je meer focussen in een bepaalde richting en laat je de andere ideeën vallen.
1
,DE EERSTE RUWE VERSIE
Als je een goed beeld hebt van je onderzoeksonderwerp kan je aan de hand daarvan je
onderzoeksvraag opstellen. Om je onderzoeksvraag te formuleren zet je je onderwerp om in een
vraag.
Voorbeeld:
Onderwerp: "De impact van stijgende temperaturen op de biodiversiteit in Europa"
Onderzoeksvraag: "Wat is de impact van stijgende temperaturen op de biodiversiteit in
Europa?"
In eerste instantie zal je onderzoeksvraag (net zoals je onderwerp) nog vrij breed zijn. Naarmate je
meer te weten komt over je onderwerp, zal je merken dat je je onderwerp en je onderzoeksvraag zal
moeten aanpassen. Doorheen je bronnenonderzoek zal je dus regelmatig terug moeten keren naar
deze stap. Een goede onderzoeksvraag voldoet aan een aantal voorwaarden. Een hulpmiddeltje
hiervoor is SMART. Dit helpt om duidelijke en haalbare doelen te stellen, waardoor het onderzoek
effectiever kan worden uitgevoerd. Bekijk onderstaand schema. Klik op de pijlers om meer informatie
te krijgen.
Specifiek: je onderzoeksvraag mag niet te smal zijn. Je moet nog wel iets hebben om te
onderzoeken. Vermijd dus zeker ja/nee-vragen of vragen waarop het antwoord al
onmiddellijk gekend is. Je onderzoeksvraag mag ook niet te breed zijn, want dan zie je door
het bos de bomen niet meer en ga je ontzettend veel werk hebben met het doornemen van
je bronnen.
Meetbaar: zorg dat het doel van je onderzoek te meten is. Dat doe je door numerieke
waardes aan je onderzoeksvraag toe te voegen zoals leeftijdsgroepen tijdsperiode, aantallen,
…
Acceptabel: je onderzoek is best een meerwaarde voor jezelf, je omgeving/school en de
maatschappij. Als je bij het kiezen van je onderwerp rekening houdt met je context dan kom
je hier vanzelf al op uit.
Realistisch: je onderzoek moet haalbaar zijn met de beschikbare middelen en tijd, niet alleen
die van jezelf, maar ook die van je omgeving.
Tijdsgebonden: leg voor jezelf een deadline vast om naartoe te werken.
Niet elk van deze letters is per definitie toepasbaar op je onderwerp/onderzoek. Het helpt heel goed
bij praktijkonderzoek, maar minder bij zuiver theoretisch onderzoek. Na elke aanpassing van je
onderzoeksvraag ga je best even na of deze nog SMART is.
2
, STAP 2 – JE ONDERWERP VERKENNEN
BRONNEN OM JE ONDERWERP TE VERKENNEN
Nu je een voorlopig onderwerp hebt, kan je beginnen met informatie op te zoeken. Maar hoe begin
je hier juist aan? Je kan in het wilde weg met een zoekmachine gaan zoeken, maar de kans bestaat
dat je zoveel informatie tegenkomt dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom kan je je
literatuurstudie het best meer gestructureerd aanpakken en op zoek gaan naar algemene bronnen
over (delen van) je onderwerp. Door een algemeen beeld te krijgen van wat er allemaal over je
onderwerp geweten is, kan je beter kiezen welke richting je met je onderzoek uit wil.
Wat voor bronnen kan je in deze stap best opzoeken? Zoek naar gemakkelijk leesbare, breed
informerende bronnen: boeken, naslagwerken, websites, cursussen, tijdschriften... alles wat een
algemene indruk en basisinformatie geeft van je onderwerp. De kennis die je hiermee opdoet, zal je
meer in een bepaalde richting sturen. Waar houd je best rekening mee binnen je onderwerp? Is er al
veel over geweten/geschreven? Zijn er deelonderwerpen die je meer aanspreken?
Doorloop onderstaande dia's. Klik op de elementen voor meer informatie.
GenAI: met een chatbot zoals Copilot kan je informatie opvragen over een onderwerp. De
informatie die je krijgt moet je echter altijd gaan checken via andere bronnen. Je weet nooit
of de informatie wel juist is. In het wilde weg informatie vragen is dus niet erg nuttig (en denk
ook aan duurzaamheid). Gebruik hiervoor beter een zoekmachine. Het kan wel nuttig zijn om
gerichte vragen te stellen over je onderwerp zoals, ‘wat zijn bekende auteurs?’, ‘wat zijn
bekende wetenschappelijke werken?’…
Limo: in Limo vind je veel algemene bronnen, zoals boeken, naslagwerken, tijdschriften,…
met een eenvoudige zoekopdracht krijgt je al veel algemene informatie. Zoek bijvoorbeeld alk
suponderwerk van je onderzoeksvraag eens op. Limo bevat veel bronnen. Een zoekactie kan
daardoor heel veel resultaten opleveren die voor jou minder relevant zijn. De filters zijn
hiervoor de oplossing. Enkele filters die interessant zijn om algemene bronnen te vinden zijn
(hoofdstukken in) boeken, schoolwerken, eindwerken,…
Zoekmachine: deze blijven een belangrijke bron van informatie. Geef je onderzoeksvraag
eens in en kijk of er relevante websites naar boven komen. Ook wikipedia kan een goed
vertrekpunt zijn om je onderwerp te verkennen. Houd er wel rekening mee dat de informatie
die je via een zoekmachine vindt niet altijd heel betrouwbaar is.
3
ONLINE LEERPAD - BRONVERMELDING
STAP 1 – JE ONDERWERP KIEZEN
JE ONDERWERP AFBAKENEN
Wanneer je een wetenschappelijke tekst moet schrijven heb je natuurlijk ook een onderwerp nodig.
Dit stelt je in staat om de juiste bronnen te vinden die relevant zijn voor je onderzoek.
Afhankelijk van de opdracht heb je een onderwerp gekregen of zal je zelf een onderwerp moeten
kiezen. In beide gevallen is het nodig dat je je onderwerp gaat afbakenen: welke aspecten van je
onderwerp wil je onderzoeken en welke niet? Zo krijgt je onderzoek steeds meer richting. Het is aan
te raden om je onderwerp niet te breed te kiezen, omdat je anders heel veel informatie zal moeten
verwerken en niet tot in de diepte kan gaan. Zo kies je bijvoorbeeld beter niet voor het onderwerp
'klimaatverandering', maar eerder voor 'de gevolgen van klimaatverandering op het zeewater'.
Daarnaast maak je je onderwerp best ook niet te nauw of gedetailleerd. Dat zorgt ervoor dat je
waarschijnlijk te weinig informatie zal vinden. Volgend overzicht geeft je enkele tips om je onderwerp
af te bakenen. Klik op een onderwerp om meer informatie te lezen.
Dicht bij je hart: kies een onderwerp waar je zelf veel interesse in hebt. Het geeft meer
motivatie als je informatie kan opzoeken over iets dat je nauw aan het hart ligt en je graag
meer over wil weten.
Denk aan je context: houd rekening met wat je omgeving van je verwacht. Kies een
onderwerp dat binnen je opleiding past, houd rekening met de wensen van de docent of
stageplaats, ga na of medestudenten over hetzelfde onderwerp schrijven.
Schakel GenAI in: het kan je helpen om inspiratie op te doen en je onderwerp wat specifieker
te maken. Zo kan je vragen naar voorbeeldonderwerpen binnen jouw domein.
o Een voorbeeldprompt: Geef 5 onderzoeksonderwerpen over klimaatopwarming.
Van breed naar nauw: kies eerst je onderwerp heel breed, om daarna steeds specifieker te
gaan. Dit doe je doorheen het proces van je bronnenonderzoek. Doordat je meer informatie
krijgt over je onderwerp, kan je door keuzes te maken meer een bepaalde richting uit gaan.
Leg verbanden: een onderwerp wordt makkelijker te onderzoeken als je verbanden legt:
correlaties, oorzaak-gevolg, analyses, samenvattingen van onderzoeken,… gebruik vragen
zoals ‘hoe groot is’, ‘wat is het verband tussen’, ‘wat is het effect van’, ‘wat is de
overeenkomst tussen’,…
Start je zoektocht vanuit de kennis die je al bezit, uit je opleiding of ervaring. Schrijf in een mindmap
of brainstorm al eens neer welke kennis je al hebt. Daarna leg je een of meerdere onderwerpen
voorlopig vast en begin je met je bronnenonderzoek. Naarmate je meer over je onderwerp te weten
komt, ga je je meer focussen in een bepaalde richting en laat je de andere ideeën vallen.
1
,DE EERSTE RUWE VERSIE
Als je een goed beeld hebt van je onderzoeksonderwerp kan je aan de hand daarvan je
onderzoeksvraag opstellen. Om je onderzoeksvraag te formuleren zet je je onderwerp om in een
vraag.
Voorbeeld:
Onderwerp: "De impact van stijgende temperaturen op de biodiversiteit in Europa"
Onderzoeksvraag: "Wat is de impact van stijgende temperaturen op de biodiversiteit in
Europa?"
In eerste instantie zal je onderzoeksvraag (net zoals je onderwerp) nog vrij breed zijn. Naarmate je
meer te weten komt over je onderwerp, zal je merken dat je je onderwerp en je onderzoeksvraag zal
moeten aanpassen. Doorheen je bronnenonderzoek zal je dus regelmatig terug moeten keren naar
deze stap. Een goede onderzoeksvraag voldoet aan een aantal voorwaarden. Een hulpmiddeltje
hiervoor is SMART. Dit helpt om duidelijke en haalbare doelen te stellen, waardoor het onderzoek
effectiever kan worden uitgevoerd. Bekijk onderstaand schema. Klik op de pijlers om meer informatie
te krijgen.
Specifiek: je onderzoeksvraag mag niet te smal zijn. Je moet nog wel iets hebben om te
onderzoeken. Vermijd dus zeker ja/nee-vragen of vragen waarop het antwoord al
onmiddellijk gekend is. Je onderzoeksvraag mag ook niet te breed zijn, want dan zie je door
het bos de bomen niet meer en ga je ontzettend veel werk hebben met het doornemen van
je bronnen.
Meetbaar: zorg dat het doel van je onderzoek te meten is. Dat doe je door numerieke
waardes aan je onderzoeksvraag toe te voegen zoals leeftijdsgroepen tijdsperiode, aantallen,
…
Acceptabel: je onderzoek is best een meerwaarde voor jezelf, je omgeving/school en de
maatschappij. Als je bij het kiezen van je onderwerp rekening houdt met je context dan kom
je hier vanzelf al op uit.
Realistisch: je onderzoek moet haalbaar zijn met de beschikbare middelen en tijd, niet alleen
die van jezelf, maar ook die van je omgeving.
Tijdsgebonden: leg voor jezelf een deadline vast om naartoe te werken.
Niet elk van deze letters is per definitie toepasbaar op je onderwerp/onderzoek. Het helpt heel goed
bij praktijkonderzoek, maar minder bij zuiver theoretisch onderzoek. Na elke aanpassing van je
onderzoeksvraag ga je best even na of deze nog SMART is.
2
, STAP 2 – JE ONDERWERP VERKENNEN
BRONNEN OM JE ONDERWERP TE VERKENNEN
Nu je een voorlopig onderwerp hebt, kan je beginnen met informatie op te zoeken. Maar hoe begin
je hier juist aan? Je kan in het wilde weg met een zoekmachine gaan zoeken, maar de kans bestaat
dat je zoveel informatie tegenkomt dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom kan je je
literatuurstudie het best meer gestructureerd aanpakken en op zoek gaan naar algemene bronnen
over (delen van) je onderwerp. Door een algemeen beeld te krijgen van wat er allemaal over je
onderwerp geweten is, kan je beter kiezen welke richting je met je onderzoek uit wil.
Wat voor bronnen kan je in deze stap best opzoeken? Zoek naar gemakkelijk leesbare, breed
informerende bronnen: boeken, naslagwerken, websites, cursussen, tijdschriften... alles wat een
algemene indruk en basisinformatie geeft van je onderwerp. De kennis die je hiermee opdoet, zal je
meer in een bepaalde richting sturen. Waar houd je best rekening mee binnen je onderwerp? Is er al
veel over geweten/geschreven? Zijn er deelonderwerpen die je meer aanspreken?
Doorloop onderstaande dia's. Klik op de elementen voor meer informatie.
GenAI: met een chatbot zoals Copilot kan je informatie opvragen over een onderwerp. De
informatie die je krijgt moet je echter altijd gaan checken via andere bronnen. Je weet nooit
of de informatie wel juist is. In het wilde weg informatie vragen is dus niet erg nuttig (en denk
ook aan duurzaamheid). Gebruik hiervoor beter een zoekmachine. Het kan wel nuttig zijn om
gerichte vragen te stellen over je onderwerp zoals, ‘wat zijn bekende auteurs?’, ‘wat zijn
bekende wetenschappelijke werken?’…
Limo: in Limo vind je veel algemene bronnen, zoals boeken, naslagwerken, tijdschriften,…
met een eenvoudige zoekopdracht krijgt je al veel algemene informatie. Zoek bijvoorbeeld alk
suponderwerk van je onderzoeksvraag eens op. Limo bevat veel bronnen. Een zoekactie kan
daardoor heel veel resultaten opleveren die voor jou minder relevant zijn. De filters zijn
hiervoor de oplossing. Enkele filters die interessant zijn om algemene bronnen te vinden zijn
(hoofdstukken in) boeken, schoolwerken, eindwerken,…
Zoekmachine: deze blijven een belangrijke bron van informatie. Geef je onderzoeksvraag
eens in en kijk of er relevante websites naar boven komen. Ook wikipedia kan een goed
vertrekpunt zijn om je onderwerp te verkennen. Houd er wel rekening mee dat de informatie
die je via een zoekmachine vindt niet altijd heel betrouwbaar is.
3
