H0 – INLEIDING
Absolute monarchie = regeringsvorm waarbij één monarch (koning of keizer) alle macht in handen heeft en
niet wordt beperkt door een grondwet, parlement of andere instellingen
Bureaucratisering = verambtelijking van het leven door de vele voorschriften en regelgeving van de
ambtenarij
Cijnskiesrecht = kiessysteem waarbij alleen mensen die een bepaald bedrag aan belastingen (de ‘cijns’)
betalen, stemrecht hebben, waardoor vooral rijke burgers konden stemmen
Democratisering = het vergroten van inspraak en medezeggenschap in het bestuur van een overheid
Directe democratie = bestuursvorm waarbij burgers zelf, zonder tussenkomst van vertegentwoordiger, direct
beslissingen nemen over wetten en beleid, bv via referenda
Imperialisme = het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen breiden door
gebieden te veroveren en te beheersen
Individualisering = het maatschappelijk proces waardoor mensen meer als individu dan als groep in de
samenleving komen te staan
Industrialisering = proces van veranderingen in het productieproces door mechanisatie en de daaropvolgende
veranderingen in de productieorganisatie, zoals de invoering van het fabriekssysteem
Klimaatsverandering = wijziging in de gemiddelde weersomstandigheden op lange termijn
Kolonisatie = het vestigen van een deel van de eigen bevolking in een omgeving die nog niet door het eigen
volk bewaard wordt
Mondialisering = het doorgaande proces van internationale uitwisseling van mensen, goederen, geld en
informatie
Natievorming = proces waarbij de culturele identiteiten van verschillende gemeenschappen in een staat
steeds meer op elkaar gaan lijken en de onderlinge verbondenheid steeds groter wordt
Parlementaire democratie = bestuursvorm waarbij het volk via gekozen vertegentwoordigers in het
parlement de regering controleert en wetten bepaalt, vaak met een scheiding tussen uitvoerende en
wetgevende macht
Pluralisme = systeem waarin verschillende groepen, ideeën, belangen of overtuigingen naast elkaar bestaan
en invloed kunnen uitoefenen op het politieke of maatschappelijke leven
Rationalisering = de overgang van een traditionele naar een moderne, rationele samenleving waarin de
werkelijkheid in toenemende mate gesystematiseerd en geordend wordt om de beheersbaarheid en
voorspelbaarheid te vergroten
Revolutie of omwenteling = plotse ingrijpende verandering
Verstedelijking = geleidelijke uitbreiding van intensief bewoonde gebieden, als gevolg van bevolkingsgroei en
veranderingen in het levenspatroon van de bevolking
,H8 – DE AMERIKAANSE REVOLUTIE
Monarchie = regeringsvorm waarbij de macht bij één persoon berust, een monarch
Natie = een gemeenschap van mensen die zich verbonden voelen door gedeelde kenmerken
Nationalisme = ideologie gebaseerd op het idee dat mensen trouw zijn aan de eigen staat of natie of het eigen
volk
Privilege = recht dat een persoon, groep personen of een organisatie wordt toegekend om deze meer of
andere rechten te geven dan waarop men normaal aanspraak maakt
Proletariaat = de werkende klasse, arbeidsklasse, de sociale klasse die bestaat uit mensen die loonarbeid
verrichten
Scheiding der machten = trias politica, de overheidsmacht wordt in de wetgevende, uitvoerende en
rechtsprekende macht verdeeld die elkaar controleren, en elkaar in een ideale situatie in balans houden of
corrigeren
Verlicht despotisme = absolute monarchen voeren sociaal-politieke hervormingen door in hun rijken, alles
voor mijn volk maar niets door mijn volk, regeren in naam van het volk
, H9 – DE FRANSE REVOLUTIE
Adel = sociaal of juridisch afgebakende groep mensen (edelen) die van oorsprong een bevoorrechte positie
innam in een samenleving
Annexatie of aanhechting = inlijving van een vreemd grongebied
Assembleé Constituante = tijdelijke nationale vergadering in Frankrijk die in 1789 werd opgericht tot 1791,
bestond voornamelijk uit leden van de Derde Stand, had als belangrijkste taak het opstellen van een nieuwe
grondwet voor Frankrijk
Assemblée Legislative = opvolger van Assemblée Constituante vanaf 1791, gevormd na de goedkeuring van
de Franse grondwet die de monarchie beperkte en een constitutionele monarchie tot stand bracht, waarbij de
wetgevende macht in de handen van de Assemblée Legislative kwam
Assemblée Nationale = Assemblée Constituante
Assignaten = soort papiergeld die tijdens de Franse Revolutie werd uitgegeven tussen 1789 en 1796,
gebaseerd op de waarde van in beslag genomen kerkelijke eigendommen die door de Revolutie werden
geconfisqueerd, de OH gaf assignaten uit als een vorm van schuldbewijs, waarbij ze konden worden gebruikt
om goederen en diensten aan te schaffen
Bill of Rights (VSA) = verzameling van de eerste tien amendementen op de grondwet van de VS, die in 1791
werden aangenomen. Deze amendementen waarborgen fundamentele rechten en vrijheden van individuen
Burgerrechten = rechten die burgers de vrijheid geven om zonder bemoeienis van de overheid te leven
Clerus = de rooms-katholieke geestelijkheid, alle geestelijken van een kerk of land, ofwel iedereen die tot
diaken, priester of bisschop is gewijd
Code civil (Code Napoléon) = belangrijk wetboek dat in 1804 door Napoleon Bonaparte werd ingevoerd in
Frankrijk, legde de juridische en wetgevende basis voor het moderne civiele rechtssysteem
Concordaat = verdrag of overeenkomst tussen een regering en de paus
Conservatisme = politieke stroming die streeft naar het behoud van traditie, normen en waarden
Constitutionele monarchie = aan het hoofd van het land staat een monarch die zich heeft te houden aan de
constitutie
Comité du Salut Public = orgaan opgericht in 1793 als onderdeel van de regering van de Convention
Nationale, bedoeld om de veiligheid van de republiek te waarborgen in de tijden van de Revolutie (Frankrijk
werd zowel door interne als externe vijanden bedreigd)
Constituante = benaming voor een parlement, nationale vergadering of staten-generaal als die bevoegdheid
heeft een grondwet op te stellen of te wijzigen
Convention Nationale = revolutionaire vergadering in Frankrijk die van 1792 tot 1795 functioneerd, opgericht
na de afzetting van Lodewijk XVI en markeerde het begin van de Franse Republiek
Déclaration des droits de l’homme et du citoyen = document bestaande uit 17 artikelen dat werd
aangenomen tijdens de Franse Revolutie, vormt de basis van de Franse grondwet en legt de fundamentele
rechten en vrijheden vast van alle mensen, ongeacht status of afkomst
Absolute monarchie = regeringsvorm waarbij één monarch (koning of keizer) alle macht in handen heeft en
niet wordt beperkt door een grondwet, parlement of andere instellingen
Bureaucratisering = verambtelijking van het leven door de vele voorschriften en regelgeving van de
ambtenarij
Cijnskiesrecht = kiessysteem waarbij alleen mensen die een bepaald bedrag aan belastingen (de ‘cijns’)
betalen, stemrecht hebben, waardoor vooral rijke burgers konden stemmen
Democratisering = het vergroten van inspraak en medezeggenschap in het bestuur van een overheid
Directe democratie = bestuursvorm waarbij burgers zelf, zonder tussenkomst van vertegentwoordiger, direct
beslissingen nemen over wetten en beleid, bv via referenda
Imperialisme = het proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uit willen breiden door
gebieden te veroveren en te beheersen
Individualisering = het maatschappelijk proces waardoor mensen meer als individu dan als groep in de
samenleving komen te staan
Industrialisering = proces van veranderingen in het productieproces door mechanisatie en de daaropvolgende
veranderingen in de productieorganisatie, zoals de invoering van het fabriekssysteem
Klimaatsverandering = wijziging in de gemiddelde weersomstandigheden op lange termijn
Kolonisatie = het vestigen van een deel van de eigen bevolking in een omgeving die nog niet door het eigen
volk bewaard wordt
Mondialisering = het doorgaande proces van internationale uitwisseling van mensen, goederen, geld en
informatie
Natievorming = proces waarbij de culturele identiteiten van verschillende gemeenschappen in een staat
steeds meer op elkaar gaan lijken en de onderlinge verbondenheid steeds groter wordt
Parlementaire democratie = bestuursvorm waarbij het volk via gekozen vertegentwoordigers in het
parlement de regering controleert en wetten bepaalt, vaak met een scheiding tussen uitvoerende en
wetgevende macht
Pluralisme = systeem waarin verschillende groepen, ideeën, belangen of overtuigingen naast elkaar bestaan
en invloed kunnen uitoefenen op het politieke of maatschappelijke leven
Rationalisering = de overgang van een traditionele naar een moderne, rationele samenleving waarin de
werkelijkheid in toenemende mate gesystematiseerd en geordend wordt om de beheersbaarheid en
voorspelbaarheid te vergroten
Revolutie of omwenteling = plotse ingrijpende verandering
Verstedelijking = geleidelijke uitbreiding van intensief bewoonde gebieden, als gevolg van bevolkingsgroei en
veranderingen in het levenspatroon van de bevolking
,H8 – DE AMERIKAANSE REVOLUTIE
Monarchie = regeringsvorm waarbij de macht bij één persoon berust, een monarch
Natie = een gemeenschap van mensen die zich verbonden voelen door gedeelde kenmerken
Nationalisme = ideologie gebaseerd op het idee dat mensen trouw zijn aan de eigen staat of natie of het eigen
volk
Privilege = recht dat een persoon, groep personen of een organisatie wordt toegekend om deze meer of
andere rechten te geven dan waarop men normaal aanspraak maakt
Proletariaat = de werkende klasse, arbeidsklasse, de sociale klasse die bestaat uit mensen die loonarbeid
verrichten
Scheiding der machten = trias politica, de overheidsmacht wordt in de wetgevende, uitvoerende en
rechtsprekende macht verdeeld die elkaar controleren, en elkaar in een ideale situatie in balans houden of
corrigeren
Verlicht despotisme = absolute monarchen voeren sociaal-politieke hervormingen door in hun rijken, alles
voor mijn volk maar niets door mijn volk, regeren in naam van het volk
, H9 – DE FRANSE REVOLUTIE
Adel = sociaal of juridisch afgebakende groep mensen (edelen) die van oorsprong een bevoorrechte positie
innam in een samenleving
Annexatie of aanhechting = inlijving van een vreemd grongebied
Assembleé Constituante = tijdelijke nationale vergadering in Frankrijk die in 1789 werd opgericht tot 1791,
bestond voornamelijk uit leden van de Derde Stand, had als belangrijkste taak het opstellen van een nieuwe
grondwet voor Frankrijk
Assemblée Legislative = opvolger van Assemblée Constituante vanaf 1791, gevormd na de goedkeuring van
de Franse grondwet die de monarchie beperkte en een constitutionele monarchie tot stand bracht, waarbij de
wetgevende macht in de handen van de Assemblée Legislative kwam
Assemblée Nationale = Assemblée Constituante
Assignaten = soort papiergeld die tijdens de Franse Revolutie werd uitgegeven tussen 1789 en 1796,
gebaseerd op de waarde van in beslag genomen kerkelijke eigendommen die door de Revolutie werden
geconfisqueerd, de OH gaf assignaten uit als een vorm van schuldbewijs, waarbij ze konden worden gebruikt
om goederen en diensten aan te schaffen
Bill of Rights (VSA) = verzameling van de eerste tien amendementen op de grondwet van de VS, die in 1791
werden aangenomen. Deze amendementen waarborgen fundamentele rechten en vrijheden van individuen
Burgerrechten = rechten die burgers de vrijheid geven om zonder bemoeienis van de overheid te leven
Clerus = de rooms-katholieke geestelijkheid, alle geestelijken van een kerk of land, ofwel iedereen die tot
diaken, priester of bisschop is gewijd
Code civil (Code Napoléon) = belangrijk wetboek dat in 1804 door Napoleon Bonaparte werd ingevoerd in
Frankrijk, legde de juridische en wetgevende basis voor het moderne civiele rechtssysteem
Concordaat = verdrag of overeenkomst tussen een regering en de paus
Conservatisme = politieke stroming die streeft naar het behoud van traditie, normen en waarden
Constitutionele monarchie = aan het hoofd van het land staat een monarch die zich heeft te houden aan de
constitutie
Comité du Salut Public = orgaan opgericht in 1793 als onderdeel van de regering van de Convention
Nationale, bedoeld om de veiligheid van de republiek te waarborgen in de tijden van de Revolutie (Frankrijk
werd zowel door interne als externe vijanden bedreigd)
Constituante = benaming voor een parlement, nationale vergadering of staten-generaal als die bevoegdheid
heeft een grondwet op te stellen of te wijzigen
Convention Nationale = revolutionaire vergadering in Frankrijk die van 1792 tot 1795 functioneerd, opgericht
na de afzetting van Lodewijk XVI en markeerde het begin van de Franse Republiek
Déclaration des droits de l’homme et du citoyen = document bestaande uit 17 artikelen dat werd
aangenomen tijdens de Franse Revolutie, vormt de basis van de Franse grondwet en legt de fundamentele
rechten en vrijheden vast van alle mensen, ongeacht status of afkomst
