Contextbegeleiding Pagina 1 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
Contextbegeleiding
2de jaar ORTHO
1. Theoretische achtergronden
1. Situering
2. De Algemene Systeemtheorie
3. De Structuurgerichte benadering
4. Het Family Centered werken
5. De Contextuele Theorie
2. Van theorie naar Praktijk
1. Contextbegeleiding: What’s in a name
2. Contextbegeleiding: Als taak en functie
3. Contextbegeleiding: Diverse sectoren
© Eveline Vandenberghe 2025
,Contextbegeleiding Pagina 2 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
Overzicht te kennen stof (Handboek)
Lesinhoud chronologische structuur ⇢
• Deel 1. Theoretische achtergronden:
- Hoofdstuk 4: de contextuele theorie (Nicole)
- Hoofdstuk 1: Situering
- Hoofdstuk 2: De Algemene systeemtheorie
- Hoofdstuk 3: De structuurgerichte benadering
- Hoofdstuk 5: Het Family Centered werken
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
- Hoe zit dit in de praktijk? Wat betekent dit voor jouw handelen op stage?
Leerdoelen en exameninfo
• Deel 1: H4 - Contextuele theorie
• In deze ppt krijg je een schematisch overzicht over een aantal contextuele begrippen, het geeft je een kader waar
je op terug kan vallen maar het biedt niet de volledige uitleg die je nodig hebt.
• Alle begrippen moeten goed gekend zijn om ze te kunnen toepassen en herkennen in de praktijk. Dit wordt op
stage ook van je verwacht.
• Lees hiervoor zeker het hoofdstuk in je cursus!!
• De basisassumptie van de systeemtheorieën te verwoorden
• De verschillen tussen het modernisme en postmodernisme te duiden en te linken aan de betre ende
systeemtheorieën.
• De invloed van het modernisme en postmodernisme op de positie en houding van de begeleider of therapeut te
verwoorden en te herkennen in een casus.
• De meerwaarde van beide visies voor de praktijk van het begeleiden te motiveren.
• Deel 1: H1 - Situering
• De basisassumptie van de systeemtheorieën te verwoorden
• De verschillen tussen het modernisme en postmodernisme te duiden en te linken aan de betre ende
systeemtheorieën.
• De invloed van het modernisme en postmodernisme op de positie en houding van de begeleider of therapeut te
verwoorden en te herkennen in een casus.
• De meerwaarde van beide visies voor de praktijk van het begeleiden te motiveren.
• Deel 1: H2 - Algemene systeemtheorie
• Het begrip systeem en de grenzen die het mee bepalen te de niëren, te herkennen en te duiden in een gegeven
situatie.
• Alle begrippen uit de AST toe te lichten en te illustreren met een voorbeeld.
• De belangrijkste uitgangspunten van de AST toe te lichten en te illustreren met een voorbeeld.
• De belangrijkste begrippen uit de AST te herkennen en te duiden in een situatieschets.
• De besproken systemische interventies toe te lichten, te duiden en te hanteren in een casus.
• Deel 1: H3 - De structuurgerichte benadering
• De sleutelbegrippen uit de theorie van Minuchin toe te lichten.
• De link tussen gezinsstructuur en pathologie vanuit de theorie van Minuchin te motiveren.
• De kenmerken van een functioneel systeem toe te lichten en te herkennen en duiden in een casus.
• Voorbeelden van dysfunctionele structuren toe te lichten, te herkennen en te duiden in een casus.
• De levenscyclus van gezinnen en de betekenis van fase-overgangen toe te lichten en toe te passen op de situatie
van gezinnen na migratie en nieuw samengestelde gezinnen.
• De drie stappen van Minuchin in het werken met gezinnen kunnen toelichten, herkennen en illustreren door
middel van voorbeelden.
• De uitdagingen en krachten van nieuw samengestelde gezinnen kunnen toelichten en herkennen.
• De uitdagingen van gezinnen in migratie kunnen toelichten en linken aan de theorie rond fase-overgangen.
• De uitdagingen van KOPP/KOV kinderen in het dagelijks leven toe te lichten en minimum 5 aandachtspunten voor
het gesprek met de ouders en met het kind te formuleren, n.a.v. een casus
• De belangrijkste begrippen uit de algemene systeemtheorie te herkennen en te duiden in een situatieschets.
© Eveline Vandenberghe 2025
fi ff
, Contextbegeleiding Pagina 3 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
• Leerpad 1: Algemene systeemtheorie
• De besproken systemische interventies toe te lichten, te duiden en te hanteren in een casus.
• De sleutelbegrippen uit de theorie van Minuchin toe te lichten.
De link tussen gezinsstructuur en pathologie vanuit de theorie van Minuchin te motiveren.
• De kenmerken van een functioneel systeem toe te lichten
• Leerpad 2: Krachtgericht en verbindend werken
• Toelichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• Het belang van ouderparticipatie in een residentiële werking toelichten.
• Voorbeelden geven van hoe je aan ouderparticipatie kan doen in een leefgroep in de integrale jeugdhulp.
• Minstens drie verschillende voorbeelden geven - en toelichten - van het werken vanuit een contextgerichte bril in
leefgroepen in de integrale jeugdhulp, op vier verschillende niveaus (kind, ouder, ouderkind relatie versterken,
netwerkverbreding).
• Minstens drie verschillende voorbeelden geven - en toelichten - van het werken vanuit een contextgerichte bril in
leefgroepen in de VAPH sector, op vier verschillende niveaus (cliënt, familie, relatie cliënt-familie/netwerk
versterken, relaties/netwerk uitbreiden).
• Deel 1: H5 - Family Centered werken
• Het verschil tussen het family centered model en het professionally centered model te omschrijven en te
herkennen in een casus.
• Vanuit een casus te argumenteren of de begeleider uitgaat van het family centered model of het professionally
centered model, en wat hier de mogelijke nadelen/voordelen van zijn.
• De 4 aandachtspunten van Dany Baert in de family centered benadering te omschrijven, te herkennen en
beargumenteren vanuit casussen (en de link leggen met de systeemtheorieën die nog volgen in deel 2)
• Het parallelproces in de begeleiding – en het belang hiervan – te duiden.
• De 4 centrale hulpverleningsprincipes van het family centered model te schetsen, te verduidelijken en te
herkennen in een casus.
• Het belang van het verstevigen en uitbreiden van het netwerk rondom het gezin, en de wijze waarop men dit kan
doen, genuanceerd toe te lichten.
• De werking van LUS vzw, 1G1P en EKC toe te lichten, van elkaar te onderscheiden, en te linken aan de principes
van family centered werken.
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
• De omschrijving van de module contextbegeleiding binnen de integrale jeugdhulp in eigen woorden weer te
geven.
• De link tussen de invulling van contextbegeleiding in de hulpverlening en vermaatschappelijking van de zorg toe
te lichten
• De begrippen gezin, context en netwerk van elkaar te onderscheiden
• Toe te lichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• De werking en meerwaarde van familieberaden toe te lichten.
• De competenties binnen het competentiepro el voor een inclusiebegeleider die zich ook richten naar het netwerk
rond de cliënt toe te lichten en te illustreren door middel van voorbeelden/ concrete acties die je op stage zou
kunnen doen.
• De familiere ex in de GGZ toe te lichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse praktijk.
• De werking van open hart cirkels toe te lichten en te linken aan het contextgericht werken.
• Het samenwerken met ouders in inclusief onderwijs toelichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse
praktijk.
• De voorbeelden en praktijken uit de les en het leerpad kunnen linken aan de geziene theorie.
• Zelf voorbeelden te geven over hoe je in de verschillende sectoren contextgericht kan werken op verschillende
manieren: 1. In contact met de cliënt alleen, 2. In contact met de ouders/de context zelf.
• Met oog op de relatie tussen cliënt en netwerk. 4. Met oog op netwerkverruiming (zie leerpad).
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
• Toe te lichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• De werking en meerwaarde van familieberaden toe te lichten.
• De competenties binnen het competentiepro el voor een inclusiebegeleider die zich ook richten naar het netwerk
rond de cliënt toe te lichten en te illustreren door middel van voorbeelden/ concrete acties die je op stage zou
kunnen doen.
• De familiere ex in de GGZ toe te lichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse praktijk.
• De werking van open hart cirkels toe te lichten en te linken aan het contextgericht werken.
• Het samenwerken met ouders in inclusief onderwijs toelichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse
praktijk
• De voorbeelden en praktijken uit de les en het leerpad kunnen linken aan de geziene theorie.
• Zelf voorbeelden te geven over hoe je in de verschillende sectoren contextgericht kan werken op verschillende
manieren: 1. In contact met de cliënt alleen, 2. In contact met de ouders/de context zelf. 3. Met oog op de relatie
tussen cliënt en netwerk. 4. Met oog op netwerkverruiming (zie leerpad).
© Eveline Vandenberghe 2025
fl fi
, Contextbegeleiding Pagina 4 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
• Examen gebaseerd op oefeningen, vragen worden gegeven vanuit een casus (zoals in de lessen)
• Genogram moet je kunnen lezen en tekenen
• Voorbeeldvragen Examen (Chamilo)
• Pittig examen
© Eveline Vandenberghe 2025
Contextbegeleiding
2de jaar ORTHO
1. Theoretische achtergronden
1. Situering
2. De Algemene Systeemtheorie
3. De Structuurgerichte benadering
4. Het Family Centered werken
5. De Contextuele Theorie
2. Van theorie naar Praktijk
1. Contextbegeleiding: What’s in a name
2. Contextbegeleiding: Als taak en functie
3. Contextbegeleiding: Diverse sectoren
© Eveline Vandenberghe 2025
,Contextbegeleiding Pagina 2 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
Overzicht te kennen stof (Handboek)
Lesinhoud chronologische structuur ⇢
• Deel 1. Theoretische achtergronden:
- Hoofdstuk 4: de contextuele theorie (Nicole)
- Hoofdstuk 1: Situering
- Hoofdstuk 2: De Algemene systeemtheorie
- Hoofdstuk 3: De structuurgerichte benadering
- Hoofdstuk 5: Het Family Centered werken
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
- Hoe zit dit in de praktijk? Wat betekent dit voor jouw handelen op stage?
Leerdoelen en exameninfo
• Deel 1: H4 - Contextuele theorie
• In deze ppt krijg je een schematisch overzicht over een aantal contextuele begrippen, het geeft je een kader waar
je op terug kan vallen maar het biedt niet de volledige uitleg die je nodig hebt.
• Alle begrippen moeten goed gekend zijn om ze te kunnen toepassen en herkennen in de praktijk. Dit wordt op
stage ook van je verwacht.
• Lees hiervoor zeker het hoofdstuk in je cursus!!
• De basisassumptie van de systeemtheorieën te verwoorden
• De verschillen tussen het modernisme en postmodernisme te duiden en te linken aan de betre ende
systeemtheorieën.
• De invloed van het modernisme en postmodernisme op de positie en houding van de begeleider of therapeut te
verwoorden en te herkennen in een casus.
• De meerwaarde van beide visies voor de praktijk van het begeleiden te motiveren.
• Deel 1: H1 - Situering
• De basisassumptie van de systeemtheorieën te verwoorden
• De verschillen tussen het modernisme en postmodernisme te duiden en te linken aan de betre ende
systeemtheorieën.
• De invloed van het modernisme en postmodernisme op de positie en houding van de begeleider of therapeut te
verwoorden en te herkennen in een casus.
• De meerwaarde van beide visies voor de praktijk van het begeleiden te motiveren.
• Deel 1: H2 - Algemene systeemtheorie
• Het begrip systeem en de grenzen die het mee bepalen te de niëren, te herkennen en te duiden in een gegeven
situatie.
• Alle begrippen uit de AST toe te lichten en te illustreren met een voorbeeld.
• De belangrijkste uitgangspunten van de AST toe te lichten en te illustreren met een voorbeeld.
• De belangrijkste begrippen uit de AST te herkennen en te duiden in een situatieschets.
• De besproken systemische interventies toe te lichten, te duiden en te hanteren in een casus.
• Deel 1: H3 - De structuurgerichte benadering
• De sleutelbegrippen uit de theorie van Minuchin toe te lichten.
• De link tussen gezinsstructuur en pathologie vanuit de theorie van Minuchin te motiveren.
• De kenmerken van een functioneel systeem toe te lichten en te herkennen en duiden in een casus.
• Voorbeelden van dysfunctionele structuren toe te lichten, te herkennen en te duiden in een casus.
• De levenscyclus van gezinnen en de betekenis van fase-overgangen toe te lichten en toe te passen op de situatie
van gezinnen na migratie en nieuw samengestelde gezinnen.
• De drie stappen van Minuchin in het werken met gezinnen kunnen toelichten, herkennen en illustreren door
middel van voorbeelden.
• De uitdagingen en krachten van nieuw samengestelde gezinnen kunnen toelichten en herkennen.
• De uitdagingen van gezinnen in migratie kunnen toelichten en linken aan de theorie rond fase-overgangen.
• De uitdagingen van KOPP/KOV kinderen in het dagelijks leven toe te lichten en minimum 5 aandachtspunten voor
het gesprek met de ouders en met het kind te formuleren, n.a.v. een casus
• De belangrijkste begrippen uit de algemene systeemtheorie te herkennen en te duiden in een situatieschets.
© Eveline Vandenberghe 2025
fi ff
, Contextbegeleiding Pagina 3 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
• Leerpad 1: Algemene systeemtheorie
• De besproken systemische interventies toe te lichten, te duiden en te hanteren in een casus.
• De sleutelbegrippen uit de theorie van Minuchin toe te lichten.
De link tussen gezinsstructuur en pathologie vanuit de theorie van Minuchin te motiveren.
• De kenmerken van een functioneel systeem toe te lichten
• Leerpad 2: Krachtgericht en verbindend werken
• Toelichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• Het belang van ouderparticipatie in een residentiële werking toelichten.
• Voorbeelden geven van hoe je aan ouderparticipatie kan doen in een leefgroep in de integrale jeugdhulp.
• Minstens drie verschillende voorbeelden geven - en toelichten - van het werken vanuit een contextgerichte bril in
leefgroepen in de integrale jeugdhulp, op vier verschillende niveaus (kind, ouder, ouderkind relatie versterken,
netwerkverbreding).
• Minstens drie verschillende voorbeelden geven - en toelichten - van het werken vanuit een contextgerichte bril in
leefgroepen in de VAPH sector, op vier verschillende niveaus (cliënt, familie, relatie cliënt-familie/netwerk
versterken, relaties/netwerk uitbreiden).
• Deel 1: H5 - Family Centered werken
• Het verschil tussen het family centered model en het professionally centered model te omschrijven en te
herkennen in een casus.
• Vanuit een casus te argumenteren of de begeleider uitgaat van het family centered model of het professionally
centered model, en wat hier de mogelijke nadelen/voordelen van zijn.
• De 4 aandachtspunten van Dany Baert in de family centered benadering te omschrijven, te herkennen en
beargumenteren vanuit casussen (en de link leggen met de systeemtheorieën die nog volgen in deel 2)
• Het parallelproces in de begeleiding – en het belang hiervan – te duiden.
• De 4 centrale hulpverleningsprincipes van het family centered model te schetsen, te verduidelijken en te
herkennen in een casus.
• Het belang van het verstevigen en uitbreiden van het netwerk rondom het gezin, en de wijze waarop men dit kan
doen, genuanceerd toe te lichten.
• De werking van LUS vzw, 1G1P en EKC toe te lichten, van elkaar te onderscheiden, en te linken aan de principes
van family centered werken.
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
• De omschrijving van de module contextbegeleiding binnen de integrale jeugdhulp in eigen woorden weer te
geven.
• De link tussen de invulling van contextbegeleiding in de hulpverlening en vermaatschappelijking van de zorg toe
te lichten
• De begrippen gezin, context en netwerk van elkaar te onderscheiden
• Toe te lichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• De werking en meerwaarde van familieberaden toe te lichten.
• De competenties binnen het competentiepro el voor een inclusiebegeleider die zich ook richten naar het netwerk
rond de cliënt toe te lichten en te illustreren door middel van voorbeelden/ concrete acties die je op stage zou
kunnen doen.
• De familiere ex in de GGZ toe te lichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse praktijk.
• De werking van open hart cirkels toe te lichten en te linken aan het contextgericht werken.
• Het samenwerken met ouders in inclusief onderwijs toelichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse
praktijk.
• De voorbeelden en praktijken uit de les en het leerpad kunnen linken aan de geziene theorie.
• Zelf voorbeelden te geven over hoe je in de verschillende sectoren contextgericht kan werken op verschillende
manieren: 1. In contact met de cliënt alleen, 2. In contact met de ouders/de context zelf.
• Met oog op de relatie tussen cliënt en netwerk. 4. Met oog op netwerkverruiming (zie leerpad).
• Deel 2: Van theorie naar praktijk
• Toe te lichten wat ouderparticipatie is en hoe je dit kan bevorderen in een residentiële werking.
• De werking en meerwaarde van familieberaden toe te lichten.
• De competenties binnen het competentiepro el voor een inclusiebegeleider die zich ook richten naar het netwerk
rond de cliënt toe te lichten en te illustreren door middel van voorbeelden/ concrete acties die je op stage zou
kunnen doen.
• De familiere ex in de GGZ toe te lichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse praktijk.
• De werking van open hart cirkels toe te lichten en te linken aan het contextgericht werken.
• Het samenwerken met ouders in inclusief onderwijs toelichten en te “vertalen” naar het handelen in de dagelijkse
praktijk
• De voorbeelden en praktijken uit de les en het leerpad kunnen linken aan de geziene theorie.
• Zelf voorbeelden te geven over hoe je in de verschillende sectoren contextgericht kan werken op verschillende
manieren: 1. In contact met de cliënt alleen, 2. In contact met de ouders/de context zelf. 3. Met oog op de relatie
tussen cliënt en netwerk. 4. Met oog op netwerkverruiming (zie leerpad).
© Eveline Vandenberghe 2025
fl fi
, Contextbegeleiding Pagina 4 van 65 1ste semester - 2de ORTHO
• Examen gebaseerd op oefeningen, vragen worden gegeven vanuit een casus (zoals in de lessen)
• Genogram moet je kunnen lezen en tekenen
• Voorbeeldvragen Examen (Chamilo)
• Pittig examen
© Eveline Vandenberghe 2025
