DOCUMENTAIRES
EIGENTIJDSE GESCHIEDENIS
INHOUDSOPGAVE
1 Fracking: The New Energy Rush (2013). BBC-documentaire................................3
1.1 Teksten.......................................................................................................... 3
1.1.1 The Shale Gas Revolution: U.S. and EU Policy and Research Agendas....3
1.1.2 ‘The fracking boom is over. Where did all the jobs go?’..........................6
1.2 Vragen........................................................................................................... 9
1.2.1. Wat is fracking?...................................................................................... 9
1.2.2. Waarom is schaliegaswinning rendabel geworden en daarna opnieuw
minder rendabel?............................................................................................. 9
1.2.3. Wat zijn de gevolgen van de recente schaliegaswinning in de VS zowel
op economisch als op ecologisch vlak?............................................................9
1.2.4. Vergelijk de Amerikaanse en de Europese schaliegaswinning..............10
1.3 Bespreking tijdens de les............................................................................ 12
1.3.1. Quote................................................................................................... 12
1.3.2. Welke betekenis wil je overbrengen? Rode lijn halen uit de
documentaire................................................................................................. 13
1.3.3. NU tegenover 2013.............................................................................. 13
2 The Empire of Red Gold (2017)..........................................................................15
2.1 Teksten........................................................................................................ 15
2.1.1. Double Exposure: The Promises and Perils of Local Adaptation to Global
Environmental Change and Globalization in Northern Ghana........................15
2.2 Vragen......................................................................................................... 18
2.2.1. Welke actuele hete hangijzers, die ook aan bod komen in de cursus,
raken deze documentaire en deze tekst aan, op ecologisch, politiek, sociaal
en economisch vlak?...................................................................................... 18
2.2.2. Hoe sluit de tekst van Laube aan bij de documentaire?.......................19
2.2.3. Wat is de double exposure waarvan sprake in de titel van het artikel
van Laube?..................................................................................................... 20
3 The Fog of war. Eleven lessons from the life of Robert S. McNamara (2003,
geregisseerd door Errol Morris)............................................................................ 21
3.1 Teksten........................................................................................................ 21
3.1.1 Robert McNamara: then & now.............................................................21
3.2 Samenvatting.............................................................................................. 26
3.3 Vragen......................................................................................................... 28
3.3.1 Wat viel je op?....................................................................................... 28
1
, 3.3.2 Quote.................................................................................................... 28
3.3.3 Op welke momenten wordt McNamara emotioneel?.............................30
3.3.4 Verklaar de titel van de documentaire..................................................30
3.3.5 Hoe beïnvloedde de zgn. ‘threshold of pain’-theorie de oorlog in
Vietnam en de beslissingen van McNamara?.................................................31
3.3.6 Hoe verschilt McNamara van andere recente Amerikaanse politici die de
afwikkeling van oorlogen hebben overzien?...................................................32
3.3.7 Waarom is Blights en Langs artikel een voorbeeld van eigentijdse
geschiedenis?................................................................................................. 32
3.3.8 Wat zijn de belangrijkste nieuwe feitelijke inzichten in de Cubacrisis en
in de Vietnamoorlog dankzij de methode van critical oral history?................33
3.3.9 Wat verstaan Blight en Lang onder de ‘two McNamaras’? Wat zeggen
McNamara's critici daarover?.........................................................................33
3.3.10 Beoordeel – afgaande op The Fog of War en het artikel – in hoeverre de
Vietnamoorlog gedreven was door ideologie.................................................34
4 The unknown known (2014, geregisseerd door Errol Morris).............................36
4.1 Teksten........................................................................................................ 36
4.1.1 A. Danchev (2014). 'Thoughtlessness: Rumsfeld in Washington',
International Affairs, 90, 5, 1181-1190...........................................................36
4.1.2 Errol Morris, The Certainty of Donald Rumsfeld (Part 1 - 4), Opinionator
blog New York Times, published March 25-28, 2014......................................42
4.2 Vragen......................................................................................................... 46
4.2.1 Wat betekent de titel van deze documentaire?.....................................46
4.2.2 Wat vertelt deze documentaire over het belang van harde bewijzen
(“evidence”) in het nemen van politieke beslissingen? Wat is het bredere
belang hiervan voor de praktijk van historici?................................................46
4.2.3 Morris schrijft dat voor Rumsfeld “Absence of evidence could be
evidence of absence or evidence of presence.” Wat bedoelt Morris hiermee?
....................................................................................................................... 46
4.2.4 Vergelijk de houding van Rumsfeld met die van McNamara..................46
4.2.5 Waarom omschrijft Danchev Rumsfelds houding als ‘Thoughtlessness’?
....................................................................................................................... 47
4.2.6 Wat zijn “snowflakes” in de context van Rumsfeld?..............................47
2
,1 Fracking: The New Energy Rush (2013). BBC-
documentaire
1.1 Teksten
1.1.1 The Shale Gas Revolution: U.S. and EU Policy and Research Agendas
De "shale gas revolutie" roept veel vragen op voor beleidsmakers en
onderzoekers in zowel de Verenigde Staten als de Europese Unie. Dit artikel geeft
een kort overzicht van de regelgeving rondom hydraulisch fractureren (fracking)
voor aardgas in beide regio's en stelt enkele open vragen die belangrijk zijn voor
beleid en onderzoek rond schaliegaswinning.
1.1.1.1 Inleiding:
Technologische vooruitgang: De combinatie van horizontaal boren en
hydraulisch fractureren maakt het mogelijk om economisch rendabel schaliegas
te winnen.
Economische drijfveer: De relatief hoge aardgasprijzen stimuleerden de
grootschalige toepassing van deze technieken.
Impact in de VS: Schaliegaswinning heeft geleid tot economische groei, nieuwe
onderzoeksinitiatieven, maar ook regelgevingsuitdagingen en politieke debatten
tussen milieuactivisten en de industrie.
Opkomst in de EU: In Europa staat de ontwikkeling nog in de kinderschoenen,
met name in Polen, waar gebieden zoals het Lublin- en Baltisch bekken worden
onderzocht.
Beleids- en onderzoeksimplicaties: De snelle ontwikkeling van schaliegas
vraagt om nieuwe regelgeving en onderzoek om de economische voordelen af te
wegen tegen de milieueffecten en maatschappelijke acceptatie.
De winning van schaliegas heeft in de afgelopen tien jaar een enorme groei
doorgemaakt in de Verenigde Staten. In 2010 bedroeg de productie 5 biljoen
kubieke voet (tcf), en de verwachting is dat dit bijna verdrievoudigt tegen 2035.
Tot 2006 werd gedacht dat de aardgasproductie permanent zou afnemen na de
piek in 1973, maar de opkomst van fracking heeft dit veranderd.
1.1.1.2 Shale Gas in the United States: Fracking against All
Odds?:
Onzekerheid over productievoorspellingen:
De oorspronkelijke schatting van winbare voorraden in de Marcellus shale is sterk
verlaagd van 410 tcf naar 141 tcf. Factoren zoals marktveranderingen,
regelgeving en technische/geologische inzichten spelen hierbij een rol.
Impact op binnenlandse markt:
Lage aardgasprijzen maken nieuwe investeringen minder aantrekkelijk.
De verwachting is dat aardgas in 2035 ongeveer 27% van de
elektriciteitsproductie in de VS zal uitmaken (tegenover 24% in 2010).
Lagere elektriciteitsprijzen kunnen negatieve gevolgen hebben voor
klimaatdoelstellingen, omdat lagere prijzen het energieverbruik stimuleren.
3
, Internationale gevolgen:
De VS verwacht vanaf 2016 een netto-exporteur van LNG te worden.
Door de schaliegasboom in de VS is LNG uit Qatar en het Midden-Oosten
meer naar Europa en Azië gestuurd, wat heeft geholpen bij de diversificatie
van de Europese gasvoorziening.
Sommige wetenschappers voorspellen een vermindering van de Russische
marktdominantie in Europa, maar de aardgasmarkt blijft grotendeels
regionaal en afhankelijk van lange termijncontracten en
infrastructuurbeperkingen.
Politieke onzekerheid rond export:
De VS overweegt grootschalige LNG-export, maar politieke zorgen over
hogere binnenlandse gas- en elektriciteitsprijzen zorgen voor vertraging in
de besluitvorming.
Slechts één project heeft tot nu toe een onbeperkte exportvergunning
gekregen, terwijl andere projecten zijn opgeschort in afwachting van
verder onderzoek.
De regelgeving rondom schaliegaswinning in de VS verschilt sterk per
staat, wat de onzekerheid over de sector onderstreept. Sommige staten
omarmen de industrie, terwijl anderen voorzichtig of zelfs tegenstander
zijn.
1.1.1.3 A Fractured Regulatory Environment:
Verschillen tussen staten:
Texas, Oklahoma en Pennsylvania stimuleren de industrie vanwege economische
voordelen zoals werkgelegenheid en belastinginkomsten.
Studies tonen echter aan dat de economische voordelen lager zijn dan verwacht,
en een groot deel van de opbrengsten naar niet-lokale landeigenaren en de staat
vloeit. Bovendien komt een aanzienlijk deel van de arbeidskrachten uit andere
regio’s.
Staten als New York, Delaware en Vermont zijn terughoudend of hebben
schaliegaswinning zelfs verboden, vanwege milieuzorgen zoals watervervuiling
en aardbevingen.
Milieu-impact en debat:
De Environmental Protection Agency (EPA) heeft slechts één geval van
waterverontreiniging direct gelinkt aan schaliegaswinning (Pavillion,
Wyoming).
Onderzoek naar de effecten van fracking op drinkwater loopt nog, met
resultaten verwacht in 2014.
Een Cornell-studie concludeerde dat schaliegas een grotere CO₂-voetafdruk
heeft dan conventioneel gas door methaanlekken, maar dit werd later door
andere wetenschappers betwist.
Snelle evolutie van regelgeving:
4
EIGENTIJDSE GESCHIEDENIS
INHOUDSOPGAVE
1 Fracking: The New Energy Rush (2013). BBC-documentaire................................3
1.1 Teksten.......................................................................................................... 3
1.1.1 The Shale Gas Revolution: U.S. and EU Policy and Research Agendas....3
1.1.2 ‘The fracking boom is over. Where did all the jobs go?’..........................6
1.2 Vragen........................................................................................................... 9
1.2.1. Wat is fracking?...................................................................................... 9
1.2.2. Waarom is schaliegaswinning rendabel geworden en daarna opnieuw
minder rendabel?............................................................................................. 9
1.2.3. Wat zijn de gevolgen van de recente schaliegaswinning in de VS zowel
op economisch als op ecologisch vlak?............................................................9
1.2.4. Vergelijk de Amerikaanse en de Europese schaliegaswinning..............10
1.3 Bespreking tijdens de les............................................................................ 12
1.3.1. Quote................................................................................................... 12
1.3.2. Welke betekenis wil je overbrengen? Rode lijn halen uit de
documentaire................................................................................................. 13
1.3.3. NU tegenover 2013.............................................................................. 13
2 The Empire of Red Gold (2017)..........................................................................15
2.1 Teksten........................................................................................................ 15
2.1.1. Double Exposure: The Promises and Perils of Local Adaptation to Global
Environmental Change and Globalization in Northern Ghana........................15
2.2 Vragen......................................................................................................... 18
2.2.1. Welke actuele hete hangijzers, die ook aan bod komen in de cursus,
raken deze documentaire en deze tekst aan, op ecologisch, politiek, sociaal
en economisch vlak?...................................................................................... 18
2.2.2. Hoe sluit de tekst van Laube aan bij de documentaire?.......................19
2.2.3. Wat is de double exposure waarvan sprake in de titel van het artikel
van Laube?..................................................................................................... 20
3 The Fog of war. Eleven lessons from the life of Robert S. McNamara (2003,
geregisseerd door Errol Morris)............................................................................ 21
3.1 Teksten........................................................................................................ 21
3.1.1 Robert McNamara: then & now.............................................................21
3.2 Samenvatting.............................................................................................. 26
3.3 Vragen......................................................................................................... 28
3.3.1 Wat viel je op?....................................................................................... 28
1
, 3.3.2 Quote.................................................................................................... 28
3.3.3 Op welke momenten wordt McNamara emotioneel?.............................30
3.3.4 Verklaar de titel van de documentaire..................................................30
3.3.5 Hoe beïnvloedde de zgn. ‘threshold of pain’-theorie de oorlog in
Vietnam en de beslissingen van McNamara?.................................................31
3.3.6 Hoe verschilt McNamara van andere recente Amerikaanse politici die de
afwikkeling van oorlogen hebben overzien?...................................................32
3.3.7 Waarom is Blights en Langs artikel een voorbeeld van eigentijdse
geschiedenis?................................................................................................. 32
3.3.8 Wat zijn de belangrijkste nieuwe feitelijke inzichten in de Cubacrisis en
in de Vietnamoorlog dankzij de methode van critical oral history?................33
3.3.9 Wat verstaan Blight en Lang onder de ‘two McNamaras’? Wat zeggen
McNamara's critici daarover?.........................................................................33
3.3.10 Beoordeel – afgaande op The Fog of War en het artikel – in hoeverre de
Vietnamoorlog gedreven was door ideologie.................................................34
4 The unknown known (2014, geregisseerd door Errol Morris).............................36
4.1 Teksten........................................................................................................ 36
4.1.1 A. Danchev (2014). 'Thoughtlessness: Rumsfeld in Washington',
International Affairs, 90, 5, 1181-1190...........................................................36
4.1.2 Errol Morris, The Certainty of Donald Rumsfeld (Part 1 - 4), Opinionator
blog New York Times, published March 25-28, 2014......................................42
4.2 Vragen......................................................................................................... 46
4.2.1 Wat betekent de titel van deze documentaire?.....................................46
4.2.2 Wat vertelt deze documentaire over het belang van harde bewijzen
(“evidence”) in het nemen van politieke beslissingen? Wat is het bredere
belang hiervan voor de praktijk van historici?................................................46
4.2.3 Morris schrijft dat voor Rumsfeld “Absence of evidence could be
evidence of absence or evidence of presence.” Wat bedoelt Morris hiermee?
....................................................................................................................... 46
4.2.4 Vergelijk de houding van Rumsfeld met die van McNamara..................46
4.2.5 Waarom omschrijft Danchev Rumsfelds houding als ‘Thoughtlessness’?
....................................................................................................................... 47
4.2.6 Wat zijn “snowflakes” in de context van Rumsfeld?..............................47
2
,1 Fracking: The New Energy Rush (2013). BBC-
documentaire
1.1 Teksten
1.1.1 The Shale Gas Revolution: U.S. and EU Policy and Research Agendas
De "shale gas revolutie" roept veel vragen op voor beleidsmakers en
onderzoekers in zowel de Verenigde Staten als de Europese Unie. Dit artikel geeft
een kort overzicht van de regelgeving rondom hydraulisch fractureren (fracking)
voor aardgas in beide regio's en stelt enkele open vragen die belangrijk zijn voor
beleid en onderzoek rond schaliegaswinning.
1.1.1.1 Inleiding:
Technologische vooruitgang: De combinatie van horizontaal boren en
hydraulisch fractureren maakt het mogelijk om economisch rendabel schaliegas
te winnen.
Economische drijfveer: De relatief hoge aardgasprijzen stimuleerden de
grootschalige toepassing van deze technieken.
Impact in de VS: Schaliegaswinning heeft geleid tot economische groei, nieuwe
onderzoeksinitiatieven, maar ook regelgevingsuitdagingen en politieke debatten
tussen milieuactivisten en de industrie.
Opkomst in de EU: In Europa staat de ontwikkeling nog in de kinderschoenen,
met name in Polen, waar gebieden zoals het Lublin- en Baltisch bekken worden
onderzocht.
Beleids- en onderzoeksimplicaties: De snelle ontwikkeling van schaliegas
vraagt om nieuwe regelgeving en onderzoek om de economische voordelen af te
wegen tegen de milieueffecten en maatschappelijke acceptatie.
De winning van schaliegas heeft in de afgelopen tien jaar een enorme groei
doorgemaakt in de Verenigde Staten. In 2010 bedroeg de productie 5 biljoen
kubieke voet (tcf), en de verwachting is dat dit bijna verdrievoudigt tegen 2035.
Tot 2006 werd gedacht dat de aardgasproductie permanent zou afnemen na de
piek in 1973, maar de opkomst van fracking heeft dit veranderd.
1.1.1.2 Shale Gas in the United States: Fracking against All
Odds?:
Onzekerheid over productievoorspellingen:
De oorspronkelijke schatting van winbare voorraden in de Marcellus shale is sterk
verlaagd van 410 tcf naar 141 tcf. Factoren zoals marktveranderingen,
regelgeving en technische/geologische inzichten spelen hierbij een rol.
Impact op binnenlandse markt:
Lage aardgasprijzen maken nieuwe investeringen minder aantrekkelijk.
De verwachting is dat aardgas in 2035 ongeveer 27% van de
elektriciteitsproductie in de VS zal uitmaken (tegenover 24% in 2010).
Lagere elektriciteitsprijzen kunnen negatieve gevolgen hebben voor
klimaatdoelstellingen, omdat lagere prijzen het energieverbruik stimuleren.
3
, Internationale gevolgen:
De VS verwacht vanaf 2016 een netto-exporteur van LNG te worden.
Door de schaliegasboom in de VS is LNG uit Qatar en het Midden-Oosten
meer naar Europa en Azië gestuurd, wat heeft geholpen bij de diversificatie
van de Europese gasvoorziening.
Sommige wetenschappers voorspellen een vermindering van de Russische
marktdominantie in Europa, maar de aardgasmarkt blijft grotendeels
regionaal en afhankelijk van lange termijncontracten en
infrastructuurbeperkingen.
Politieke onzekerheid rond export:
De VS overweegt grootschalige LNG-export, maar politieke zorgen over
hogere binnenlandse gas- en elektriciteitsprijzen zorgen voor vertraging in
de besluitvorming.
Slechts één project heeft tot nu toe een onbeperkte exportvergunning
gekregen, terwijl andere projecten zijn opgeschort in afwachting van
verder onderzoek.
De regelgeving rondom schaliegaswinning in de VS verschilt sterk per
staat, wat de onzekerheid over de sector onderstreept. Sommige staten
omarmen de industrie, terwijl anderen voorzichtig of zelfs tegenstander
zijn.
1.1.1.3 A Fractured Regulatory Environment:
Verschillen tussen staten:
Texas, Oklahoma en Pennsylvania stimuleren de industrie vanwege economische
voordelen zoals werkgelegenheid en belastinginkomsten.
Studies tonen echter aan dat de economische voordelen lager zijn dan verwacht,
en een groot deel van de opbrengsten naar niet-lokale landeigenaren en de staat
vloeit. Bovendien komt een aanzienlijk deel van de arbeidskrachten uit andere
regio’s.
Staten als New York, Delaware en Vermont zijn terughoudend of hebben
schaliegaswinning zelfs verboden, vanwege milieuzorgen zoals watervervuiling
en aardbevingen.
Milieu-impact en debat:
De Environmental Protection Agency (EPA) heeft slechts één geval van
waterverontreiniging direct gelinkt aan schaliegaswinning (Pavillion,
Wyoming).
Onderzoek naar de effecten van fracking op drinkwater loopt nog, met
resultaten verwacht in 2014.
Een Cornell-studie concludeerde dat schaliegas een grotere CO₂-voetafdruk
heeft dan conventioneel gas door methaanlekken, maar dit werd later door
andere wetenschappers betwist.
Snelle evolutie van regelgeving:
4
