Samenvatting lessen Visuele
Cultuur
Examen:
20 MC vragen + 2 essaisvragen op elk 10 punten (2x 10)
Leerstof:
Ppts kennen!
o Alle werken uit ppts zitten in dit doc! Gebruik ppt ufora wel voor de
afbeeldingen van de te kennen werken
Handboek: alles kennen adhv nota’s
Data
o Werken kunnen situeren, helften van eeuwen (begin, midden, eind) ipv
exacte data
o Werken, stromingen situeren tov elkaar, chronologisch nummeren
o Vanaf 1900 data iets exacter kennen (jaren ’10, ’20, ’30, …)
Hij vraagt “dit kunstwerk is van welke van deze 4 kunstenaars?”
Hij vraagt ook een paar keer welk soort werk het is (ets, olieverf, …)
Hij vraagt tot welke stijl een werk behoort.
Samenvatting:
Auteursnamen in vet
o Indien meerdere werken van 1 kunstenaar, soms 1 maal in begin
Namen van werken in cursief
Soort werk of gebruikte middelen onderstreept
En plzz, plzz leer die fkn data zemmeltje
Successss!
,Arthur Schollaert
Inleiding
Zwarte vierkant van Kazimir Malevitsj als rode draad doorheen boek.
Zwarte vierkant van Malevitsj
1)Het product kunst.
‘Zwart vierkant’ (Malevitsj), geschilderd begin 20e eeuw en is een van de meest
besproken kunstwerken in de kunstgeschiedenis: Een van de eerste abstracte
schilderijen in de kunstgeschiedenis en zorgde daarmee voor een omkering. Dit schilderij
toont aan dat kunst geen kunde hoeft te zijn. Johannes à porta: De betekenis versmelt
met het object. Het oorspronkelijke object is onvervangbaar. Malevitsj zit in Rusland en
denkt na over kunst. En komt tot conclusie dat hij iets anders, iets nieuws wil doen en
schilderde zwart vierkant. Maar als je als kunstenaar dat niet verkocht krijgt, heb je een
probleem, er was toen nog niet iets als sociale zekerheid. Kunstenaars waren dus heel
afhankelijk van de economische omstandigheden: Beïnvloeden kunst (manipulatie
markt). Maar ook kunstenaars worden beïnvloed door economische omstandigheden. Zo
schilderde Malevitsj niet één maar meerdere abstracte figuren (verhogen winst)
2) Het idee kunst
Iemand die dit schilderij zou zien, zou denken dat M niets van kunst kende. Hoe kan je
dan uitleggen dat dit kunst is, dat is niet evident. M besefte dit ook en schreef er daarom
een Theoretisch traktaat over suprematisme met zijn bedoelingen van kunst: From
Cubism and Futurism to Suprematism: The New Realism in Painting (1915).
Je zal met de opkomst van abstractere kunst en, bijgevolg, groeiende subjectiviteit
van interpretatie van kunstwerken frequenter zien voorkomen dat kunstenaars een
traktaat/manifest bij hun werken bijvoegen, indien zij willen dat hun werk op één
bepaalde wijze dient geïnterpreteerd te worden. Vaak leggen ze ook uit waarom hun
werk kunst is.
Het ging sinds renaissance over perspectief, diepte creëren in plat vlak = nodig om
werkelijkheid op fotografische wijze vast te leggen.
Het ging over KLEUR, daarmee kan je ook perspectief creëren.
Het ging over mimesis en mimemata (bomen, mensen, …) => komt aan bod later in doc!
Maar nu gooit M met zijn suprematistische stijl die 3 principes overboord. Hij verwerpt
als het ware die bourgeoisie kunst van de afgelopen 4/5 eeuwen. Hij reduceert kunst tot
wat het werkelijk is: verf op doek.
DUS als je over kunst spreekt heb je altijd nood aan een theoretische grondering.
,3) Kunsten en wetenschap
Malevitsj z’n kunstwerk gaat net zozeer over wetenschap als het gaat over kunst. Hij was
net zoals de kubisten geïnteresseerd in nieuwe dingen binnen de wetenschap. Hij was
geïnteresseerd in de fysica, de buiging van tijd en licht. (Toen Einstein bezig was met zijn
relativiteitstheorie.) De klassieke fysica die deels gelijk is aan de kunstwetenschap. Die
klassieke denkbeelden staan op de helling. Malevitsj wilde in zijn artistieke benadering
ook de nieuwe inzichten over tijd en ruimte een plaats geven: snelheid, beweging, en
licht gevat in geometrische composities die uit ongelede kleurvakken bestaat.
Wat Malevitj deed zou later waarschijnlijk onder de noemer Paragone (!) vallen.
DUS: kunst en wetenschap zijn met elkaar verbonden
4) Kunst, macht en geloof
Malevitsj zorgde met zijn zwart vierkant voor een visuele revolutie in Moskou. Precies op
de vooravond van de communistische strijd die daar losbarst (het moment waarop Lenin
de tsaar verdrijft en nieuw soort maatschappij installeert). De nieuwe machthebbers
gaan gebruik maken van die nieuwe kunststijl/beeldtaal die heel erg duidelijk is (als je ze
symbolisch begrijpt) en die dus door die machthebbers wordt ingezet als propaganda.
Lissitzky gaat hierin politieke boodschap verkondigen (in o.a. steendruk/gravures). Zijn
werk “Versla de Witten met de Rode Wig”: De rode (communistische legers) die letterlijk
een weg banen in het witte vlak (legers tsaar). Maw propaganda voor communisten
tegen de witte legers van de tsaar in Rusland.
5) Vorm en inhoud
Malevitsj is ook iconoclasme. Hij bevraagt de westerse fantasierijke kunst. Dat is geen
toeval want hij komt uit de oosterse traditie. Maar hij geeft ook kritiek op zijn eigen
strengere, oosterse kunst. Terwijl hij een soort van iconoclasme, een soort van
beeldenstorm doorvoert op die westerse kunstgeschiedenis, doet hij dat ook op de
oosterse kunstgeschiedenis. Dat is iets wat steevast terugkomt in de geschiedenis. In
heel de visuele cultuur kunnen beelden zo aanstootgevend zijn dat ze voor enorme
commotie kunnen zorgen.
Wat hij doet met zijn zwart vierkant is typisch, eigen aan kunstgeschiedenis. Door
specifiek gebruik van lijn en kleur veroorzaakt hij een omwenteling binnen de
stijlgeschiedenis (figuratief en narratief gebaseerd op lijn en kleur) om tot iets nieuw te
komen, een nieuwe stroming genaamd, het suprematisme.
Kunst is STIJL:
Malevitsj wordt hier in verband gebracht met een vroeger werk (vroege 15e eeuw) van
Piero della Francesca, een van de eerste werken waar kleur, lijnperspectief en figuratie
een cruciale rol in spelen (…). De renaissance is een moment waarop men in Europa voor
het eerst beseft dat door enkele wetenschappelijke ingrepen (bv kleur en lijnperspectief)
je op een plat vlak een 3D-beeld kan creëren en je de wereld kan voorstellen zoals ze
werkelijk is.
Kunst is BETEKENIS:
Kunst is ook betekenis, ook achter het zwart vierkant schuilt betekenis. Bv: omdat het
refereert aan dingen die net voor M zijn gebeurd M gaat verder waar CEZANNE mee
, begonnen is = het zoeken naar de grens van herkenning. (Zie ook o.a. Picasso) Toen
Cézanne aan de slag ging met zijn landschap en berg ‘Mont Sainte Victoire’ was hij op
zoek naar de grenzen van de westerse kunstgeschiedenis en obsessie met realisme. Wat
hij deed is kleuren, perspectief en figuratie op zo een manier manipuleren zodat het als
het ware wazig werd en de herkenningsfactor weg gaat. M trok dat door en maakte er
pure abstractie van.
DUS kunst kan je op verschillende betekenislagen, niveaus lezen
Les 1 (introductie)
Le Petit Prince -> schaap & doos => Ook inside de box durven denken/ kijken, niet per
se outside the box
Als je naar een werk kijkt, zal je nooit volledig weten wat de echte inhoud is ->
subjectiviteit, eigen visie, zaken toevoegen; extra info van maker zelf kan helpen
Heilige Drievuldigheid: Gebruikt om beeld uit te leggen
Over zien en voelen -> A porta
o Magische connectie immateriële en materiële (vb. portretje op hout voor
geliefde)
Economische kant vd kunstgeschiedenis – Het product kunst
- Rafael -> Marcantonio Raimondi. De kindermoord (1510-14)
Samenwerking
Eerst Rafael (ontwerptekening), dan Raimondi uitwerking op koperplaat en in veelvoud
verspreiden
Beide kunstenaars hebben hier baat bij.
- Adriaen Van der Werff. De heilige familie (1702)
Hield zn zaken goed bij, rekenboek.
Valore di fatica (waarde van ambachtelijke werk)
Valore di stima (prijs die men bereid is te betalen op basis vd waarde)
Bedenkingen belangrijker dan uitwerking
Het idee kunst
- Naar Polycletus. Doryphoros (Speerdrager) (5e eeuw v.C.). Romeinse marmeren kopie
-
- Kazimir Malevitsj, ‘ Van kubisme en futurisme naar suprematisme’, Moskou (1916)
- Roges de Piles, Balance de peintres (1708)
Vergelijken van kunstenaars, beoordelen op verschillende kwaliteiten.
Iconoclasme: vernielen van iconen, beelden (vb. beeldenstorm)
- Eduard Manet, Emile Zola (1868)
Impressionisme aanvaard als stroming kunstgeschiedenis
Cultuur
Examen:
20 MC vragen + 2 essaisvragen op elk 10 punten (2x 10)
Leerstof:
Ppts kennen!
o Alle werken uit ppts zitten in dit doc! Gebruik ppt ufora wel voor de
afbeeldingen van de te kennen werken
Handboek: alles kennen adhv nota’s
Data
o Werken kunnen situeren, helften van eeuwen (begin, midden, eind) ipv
exacte data
o Werken, stromingen situeren tov elkaar, chronologisch nummeren
o Vanaf 1900 data iets exacter kennen (jaren ’10, ’20, ’30, …)
Hij vraagt “dit kunstwerk is van welke van deze 4 kunstenaars?”
Hij vraagt ook een paar keer welk soort werk het is (ets, olieverf, …)
Hij vraagt tot welke stijl een werk behoort.
Samenvatting:
Auteursnamen in vet
o Indien meerdere werken van 1 kunstenaar, soms 1 maal in begin
Namen van werken in cursief
Soort werk of gebruikte middelen onderstreept
En plzz, plzz leer die fkn data zemmeltje
Successss!
,Arthur Schollaert
Inleiding
Zwarte vierkant van Kazimir Malevitsj als rode draad doorheen boek.
Zwarte vierkant van Malevitsj
1)Het product kunst.
‘Zwart vierkant’ (Malevitsj), geschilderd begin 20e eeuw en is een van de meest
besproken kunstwerken in de kunstgeschiedenis: Een van de eerste abstracte
schilderijen in de kunstgeschiedenis en zorgde daarmee voor een omkering. Dit schilderij
toont aan dat kunst geen kunde hoeft te zijn. Johannes à porta: De betekenis versmelt
met het object. Het oorspronkelijke object is onvervangbaar. Malevitsj zit in Rusland en
denkt na over kunst. En komt tot conclusie dat hij iets anders, iets nieuws wil doen en
schilderde zwart vierkant. Maar als je als kunstenaar dat niet verkocht krijgt, heb je een
probleem, er was toen nog niet iets als sociale zekerheid. Kunstenaars waren dus heel
afhankelijk van de economische omstandigheden: Beïnvloeden kunst (manipulatie
markt). Maar ook kunstenaars worden beïnvloed door economische omstandigheden. Zo
schilderde Malevitsj niet één maar meerdere abstracte figuren (verhogen winst)
2) Het idee kunst
Iemand die dit schilderij zou zien, zou denken dat M niets van kunst kende. Hoe kan je
dan uitleggen dat dit kunst is, dat is niet evident. M besefte dit ook en schreef er daarom
een Theoretisch traktaat over suprematisme met zijn bedoelingen van kunst: From
Cubism and Futurism to Suprematism: The New Realism in Painting (1915).
Je zal met de opkomst van abstractere kunst en, bijgevolg, groeiende subjectiviteit
van interpretatie van kunstwerken frequenter zien voorkomen dat kunstenaars een
traktaat/manifest bij hun werken bijvoegen, indien zij willen dat hun werk op één
bepaalde wijze dient geïnterpreteerd te worden. Vaak leggen ze ook uit waarom hun
werk kunst is.
Het ging sinds renaissance over perspectief, diepte creëren in plat vlak = nodig om
werkelijkheid op fotografische wijze vast te leggen.
Het ging over KLEUR, daarmee kan je ook perspectief creëren.
Het ging over mimesis en mimemata (bomen, mensen, …) => komt aan bod later in doc!
Maar nu gooit M met zijn suprematistische stijl die 3 principes overboord. Hij verwerpt
als het ware die bourgeoisie kunst van de afgelopen 4/5 eeuwen. Hij reduceert kunst tot
wat het werkelijk is: verf op doek.
DUS als je over kunst spreekt heb je altijd nood aan een theoretische grondering.
,3) Kunsten en wetenschap
Malevitsj z’n kunstwerk gaat net zozeer over wetenschap als het gaat over kunst. Hij was
net zoals de kubisten geïnteresseerd in nieuwe dingen binnen de wetenschap. Hij was
geïnteresseerd in de fysica, de buiging van tijd en licht. (Toen Einstein bezig was met zijn
relativiteitstheorie.) De klassieke fysica die deels gelijk is aan de kunstwetenschap. Die
klassieke denkbeelden staan op de helling. Malevitsj wilde in zijn artistieke benadering
ook de nieuwe inzichten over tijd en ruimte een plaats geven: snelheid, beweging, en
licht gevat in geometrische composities die uit ongelede kleurvakken bestaat.
Wat Malevitj deed zou later waarschijnlijk onder de noemer Paragone (!) vallen.
DUS: kunst en wetenschap zijn met elkaar verbonden
4) Kunst, macht en geloof
Malevitsj zorgde met zijn zwart vierkant voor een visuele revolutie in Moskou. Precies op
de vooravond van de communistische strijd die daar losbarst (het moment waarop Lenin
de tsaar verdrijft en nieuw soort maatschappij installeert). De nieuwe machthebbers
gaan gebruik maken van die nieuwe kunststijl/beeldtaal die heel erg duidelijk is (als je ze
symbolisch begrijpt) en die dus door die machthebbers wordt ingezet als propaganda.
Lissitzky gaat hierin politieke boodschap verkondigen (in o.a. steendruk/gravures). Zijn
werk “Versla de Witten met de Rode Wig”: De rode (communistische legers) die letterlijk
een weg banen in het witte vlak (legers tsaar). Maw propaganda voor communisten
tegen de witte legers van de tsaar in Rusland.
5) Vorm en inhoud
Malevitsj is ook iconoclasme. Hij bevraagt de westerse fantasierijke kunst. Dat is geen
toeval want hij komt uit de oosterse traditie. Maar hij geeft ook kritiek op zijn eigen
strengere, oosterse kunst. Terwijl hij een soort van iconoclasme, een soort van
beeldenstorm doorvoert op die westerse kunstgeschiedenis, doet hij dat ook op de
oosterse kunstgeschiedenis. Dat is iets wat steevast terugkomt in de geschiedenis. In
heel de visuele cultuur kunnen beelden zo aanstootgevend zijn dat ze voor enorme
commotie kunnen zorgen.
Wat hij doet met zijn zwart vierkant is typisch, eigen aan kunstgeschiedenis. Door
specifiek gebruik van lijn en kleur veroorzaakt hij een omwenteling binnen de
stijlgeschiedenis (figuratief en narratief gebaseerd op lijn en kleur) om tot iets nieuw te
komen, een nieuwe stroming genaamd, het suprematisme.
Kunst is STIJL:
Malevitsj wordt hier in verband gebracht met een vroeger werk (vroege 15e eeuw) van
Piero della Francesca, een van de eerste werken waar kleur, lijnperspectief en figuratie
een cruciale rol in spelen (…). De renaissance is een moment waarop men in Europa voor
het eerst beseft dat door enkele wetenschappelijke ingrepen (bv kleur en lijnperspectief)
je op een plat vlak een 3D-beeld kan creëren en je de wereld kan voorstellen zoals ze
werkelijk is.
Kunst is BETEKENIS:
Kunst is ook betekenis, ook achter het zwart vierkant schuilt betekenis. Bv: omdat het
refereert aan dingen die net voor M zijn gebeurd M gaat verder waar CEZANNE mee
, begonnen is = het zoeken naar de grens van herkenning. (Zie ook o.a. Picasso) Toen
Cézanne aan de slag ging met zijn landschap en berg ‘Mont Sainte Victoire’ was hij op
zoek naar de grenzen van de westerse kunstgeschiedenis en obsessie met realisme. Wat
hij deed is kleuren, perspectief en figuratie op zo een manier manipuleren zodat het als
het ware wazig werd en de herkenningsfactor weg gaat. M trok dat door en maakte er
pure abstractie van.
DUS kunst kan je op verschillende betekenislagen, niveaus lezen
Les 1 (introductie)
Le Petit Prince -> schaap & doos => Ook inside de box durven denken/ kijken, niet per
se outside the box
Als je naar een werk kijkt, zal je nooit volledig weten wat de echte inhoud is ->
subjectiviteit, eigen visie, zaken toevoegen; extra info van maker zelf kan helpen
Heilige Drievuldigheid: Gebruikt om beeld uit te leggen
Over zien en voelen -> A porta
o Magische connectie immateriële en materiële (vb. portretje op hout voor
geliefde)
Economische kant vd kunstgeschiedenis – Het product kunst
- Rafael -> Marcantonio Raimondi. De kindermoord (1510-14)
Samenwerking
Eerst Rafael (ontwerptekening), dan Raimondi uitwerking op koperplaat en in veelvoud
verspreiden
Beide kunstenaars hebben hier baat bij.
- Adriaen Van der Werff. De heilige familie (1702)
Hield zn zaken goed bij, rekenboek.
Valore di fatica (waarde van ambachtelijke werk)
Valore di stima (prijs die men bereid is te betalen op basis vd waarde)
Bedenkingen belangrijker dan uitwerking
Het idee kunst
- Naar Polycletus. Doryphoros (Speerdrager) (5e eeuw v.C.). Romeinse marmeren kopie
-
- Kazimir Malevitsj, ‘ Van kubisme en futurisme naar suprematisme’, Moskou (1916)
- Roges de Piles, Balance de peintres (1708)
Vergelijken van kunstenaars, beoordelen op verschillende kwaliteiten.
Iconoclasme: vernielen van iconen, beelden (vb. beeldenstorm)
- Eduard Manet, Emile Zola (1868)
Impressionisme aanvaard als stroming kunstgeschiedenis
