samenvatting inleiding EU

EUROPEES RECHT
H1: HOE IS DE EUROPESE UNIE GEËVOLUEERD ALS RECHTSSYSTEEM ?

1.1. DE VERDIEPING VAN HET EUROPEES INTEGRATIEPROCES


1.1.1. DE EERSTE INITIATIEVEN TOT INTERGOUVERNEMENTELE
SAMENWERKING IN EUROPA
- Oprichting Benelux
 NE, BE, LUX
 1944: douane unie
 1958: verdrag tot instelling van een Benelux Economische Unie
- OEES in 1948
 Marshallplan
 Doel: financiële steun voor de wederopbouw van Europa
- Raad van Europa 1949
 Basis: congres in Den Haag ( 7-11 mei 1948)
 Regeringsleider: Winston Churchill
 Sinds 2022: 46 lidstaten
 Doel: een internationale organisatie om de democratie, mensenrechten en de
rechtsstaat in Europa te bevorderen
 Aparte internationale organisatie met eigen instellingen en doelstellingen
 1950: EVRM
 Europees hof voor de rechten van de mens in Straatsburg
- OESO in 1961
 VS, Japan, Australië erbij
 Ruimere economische en sociale thema’s


1.1.2. OPRICHTING VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN
Grondleggers EU: Robert Schuman & Jean Monnet

Na WOII de vitale industrietakken (steenkool, ijzer en staal) van Frankrijk en Duitsland
onder supranationaal gezag zetten

 Politiek hoofdbedoeling: via economische integratie, oorlog in Europa in de
toekomst te voorkomen

9 mei 1950: verklaring van Schuman met zijn Schumanplan

 ‘Europa dag’

1951 in Parijs: verdrag tot oprichting van de Europese gemeenschap voor Kolen en
Staal (EGKS)

 Ondertekend door Frankrijk, West-Duitsland, Italië en de Benelux
 Bestond voor 50 jaar, opgegeven op 23 juli 2002

Voorzag in de oprichting van EGKS:

 Hoge autoriteit: samengesteld uit onafhankelijke experten
 Raad van ministers: samengesteld uit vertegenwoordigers van de lidstaten

,  Gemeenschappelijke vergadering: samengesteld uit vertegenwoordigers van de
nationale parlementen
 Hof van Justitie: moet toezien op de eerbiediging van het recht bij de uitleging en
de toepassing van het verdrag

Europese Defensiegemeenschap (EDG):

 René Pleven stelde in oktober 1950 voor om EDG op te richten
 EGD= de militaire middelen van verschillende Europese landen zouden
worden geïntegreerd onder een gemeenschappelijk Europees gezag
 Plevenplan vormde basis voor de ondertekening op 27 mei 1952
 Tussen de 6 EGKS-lidstaten

Oprichting Europese Politieke Gemeenschap (EPG):

EPG= om het buitenlands beleid van de lidstaten te coördineren

 Initiatieven raakten het hart van de nationale soevereiniteit
 Daardoor weigering door Franse Assemblée
 EPG sneuvelde waarvan de EDG de voornaamste pijler was

Conferentie van Messina (juni 1955)

 Johan Willem Beyen (Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken)
 Hij stelde voor om een Europese gemeenschappelijke markt te creëren met een
coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten.
 Oprichting van een Comité van regeringsverantwoordelijken
 Onder leiding van Paul-Henri Spaak (Belgische minister vaan Buitenlandse
Zaken)
 Comité: moest een verslag voorbereiden over de oprichting van een
gemeenschappelijke markt
 Spaakrapport vormde grondslag voor een intergouvernementele conferentie
 Leidde tot de ondertekening van verdrag tot oprichting van:
- De Europese Economische Gemeenschap (EEG)
- Euratom-verdrag (25 maart 1957)
 De ‘Verdragen van Rome’

De Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

 Werd apart opgericht door de EGKS-leden
 Het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
(Euratom)
 Trad in werking in 1958
 Doel: beoogt bij te dragen tot de totstandkoming en de ontwikkeling van de
Europese kernenergie-industrie voor civiel en vreedzaam gebruik
 Ontstond een euforisch geloof: dat kernenergie de energiebron van de toekomst was
 Euratom-verdrag: is voor onbepaalde tijd gesloten en nooit fundamenteel gewijzigd

De Europese Economische Gemeenschap

 Trad in werking in 1958
 Doel: de totstandkoming van een gemeenschappelijke markt (art. 2 EEG-verdrag)
 EEG-Verdrag: omvatte bepalingen omtrent
- vrij verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal

, - de bevoegdheid voor het voeren van een gezamenlijk beleid in diverse
sectoren
- de vrije concurrentie tussen ondernemingen in een eengemaakte
economische ruimte
 1960: een aantal landen verenigden zich in een Europese handelsassociatie (EVA)
 Als alternatief voor, en reactie op, de oprichting van de EEG
 Doelstellingen EVA:
- Oprichting vrijehandelszone, geen douane-unie


1.1.3. VAN EUROPESE GEMEENSCHAPPEN NAAR EUROPESE UNIE
De politiek van de lege stoel en het compromis van Luxenburg

Fusieverdrag van 1965

 EGKS, Euratom en EEF kregen een gemeenschappelijke institutionele structuur
 Maar juridisch gezien bleven het 3 afzonderlijke organisaties

‘Lege stoel-crisis’ van 1965

 Frankrijk onder leiding van Charles de Gaulle verzette zich tegen de toepassing van
meerderheidsbesluitvorming in het kader van het gemeenschappelijk
landbouwbeleid
 Frankrijk weigerde uit protest om nog langer aanwezig te zijn bij de bijeenkomsten
van Raad van Ministers
 Werd na 7 maand onderbroken door ‘akkoord van Luxenburg’
 = Ingeval een lidstaat een vitaal nationaal belang inroept in de Raad, geen
beslissing bij meerderheid wordt genomen, maar de lidstaten verder
overleggen tot een oplossing gevonden is die voor allemaal aanvaardbaar is.
 ‘an agreement to disgree’
 Blijft tot op vandaag een belangrijk referentiepunt in de praktijk van Eu-
besluitvorming
 Ook in de verdragen vastgelegd

De Europese Akte: van gemeenschappelijke markt naar interne markt

 EEG-verdrag voorzag een overgangsperiode van 12 jaar voor de realisatie van de
gemeenschappelijke markt -> tegen 1 januari 1970
 1968 was er de vorming van de douane-unie
 Economische crisis vanaf 2de helft 1970 tot begin 1980
 Lidstaten grepen vaak naar protectionistische remedies
 Veel pogingen gedaan om de ontstane impasse te verbreken
 Eurosclerose of Europessimisme
 Jacques Delors werd nieuwe voorzitter van Europese Commissie
 Belangrijk: aanname van het Witboek over de voltooiing van de interne markt als
officieel werkprogramma van de nieuwe Commissie
 279 maatregelen tegen 31 december 1992 voor de ‘voltooiing van de interne
markt’
 “een ruimte zonder binnengrenzen”

Interne markt Gemeenschappelijke markt
“een ruimte zonder binnengrenzen waarin Werd als algemene doelstelling in het
het vrije verkeer van goederen, personen, oorspronkelijke EEG-verdrag vermeld. Het
diensten en kapitaal is gewaarborgd concept ‘interne markt’ is beperkter en
volgens de bepalingen van de verdragen” specifieker dan het concept