Algemene woordenschat
World health organization (WHO) Het proces waardoor mensen/groepen van mensen in
staat gesteld worden om meer controle te verwerven
over de determinanten van hun gezondheid, en zo hun
gezondheid te verbeteren.
Gezondheid Een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte
of gebrek.
Fysieke activiteit In beweging zijn, kan licht/matig/intensief zijn.
Sedentaire levensstijl Stilzitten voor een lange tijd, weergegeven via MET-
waarden.
Langdurig zitten Langer dan een halfuur zitten.
Gezondheidsbevordering Het proces waarbij mensen meer controle krijgen over
hun gezondheid en deze kunnen verbeteren. Het gaat
verder dan alleen het indiviuele gedrag en richt zich op
een breed scala aan sociale en omgevingsinterventies.
Gezondheidsvoorlichting Educatie, voorlichting en opvoeding gebaseerd op enkel
kennis overdracht. De combinatie van leerervaringen
ontwikkeld en ontworpen om mensen en
gemeenschappen te helpen om hun gezondheid te
bevorderen.
Cognitieve dissonantie De onaangename spanning die iemand ervaart als zijn
gedrag niet in overeenstemming is met zijn
overtuigingen/waarden.
Nudging Een simpele, doelbewuste en transparent aanpassing
in de keuzearchitextuur die gewenst gedrag beïnvloedt
door in te spelen op de heuristische (intuïtie/ervaring)
manier waarop mensen keuzes maken zonder
alternatieve keuzes onmogelijk te maken.
Kenmerken: rechtstreeks inspelen op gedrag, zonder
bewuste afweging, keuzevrijheid en geen
incentive/regulering.
Health in all policies Binnen elk beleidsdomein moet rekening gehouden
worden met de impact van beslissingen op de
gezondheid van de bevolking.
Setting gezondheid De plaats/sociale context waarin mensen zich bezig
houden met hun dagdagelijkse activiteiten en waarin de
interactie tussen factoren op het niveau van omgeving,
beleid en individue de gezondheid en het welzijn
beïnvloeden. Levensdomein, omgeving, context.
Doelgroep Een specifieke groep mensen met gedeelde
kenmerken.
Superdiversiteit Een dynamische wisselwerking van variabelen tussen
een toenemend aantal nieuwe, kleine en verspreide
mult-origine, transnationaal verbonden,
sociaaleconomisch gedifferentieerde en juridisch
gestratificeerde immigranten die de afgelopen 10jaar
zijn gearriveerd.
Culturele relevantie De mate waarin etnisch-culturele kenmerken,
ervaringen, normen, waarden, gedragingen en
overtuigingen van de prioritaire doelgroep, evenals
relevante historische, omgevings- en sociale factoren,
worden geïntegreerd in het ontwerp, de uitvoering en de
evaluatie van materialen en programma’s.
Health literacy/ gezondheidsgeletterdheid Verwijst naar het vermogen van een individu om
gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen en
, toepassen om weloverwogen beslissingen te nemen
over zijn/haar gezondheid.
Equality Gelijke verdeling middelen en hulp voor iedereen.
Equity Ongelijke verdeling middelen en hulp, maar aangepast
aan de noden van individu.
Intersectionality/kruispuntdenken Toont hoe verschillende deelidentiteiten van een
persoon (gender, sociale klasse, etniciteit, handicap)
met elkaar verbonden zijn. De kruising van de
verschillende sociale identiteiten van een persoon leidt
tot verschillende en unieke ervaringen van discriminatie
en privilege.
Determinant Elke factor die invloed heeft op een bepaald fenomeen.
Gedragsdeterminant Een specifieke suubcategorie van determinanten die
gedrag beïnvloeden en daarmee de gezondheid.
Omgeving Hoewel het intuïtief kan zijn om eerst te denken in
termen van het gedrag van doelgroep/risicogroep, zou
de fysieke en sociale omgeving een belangrijke focus
moeten zijn in een behoefte-analyse.
Omgevingsactor Iemand die invloed heeft op de omgeving en dmv
hiervan rechtstreeks/onrechtstreeks het gedrag van een
individu of doelgroep te beïnvloeden.
Correlatiecoëfficiënt 2 variabelen die in verband staan met elkaar, maar dat
betekent niet dat de ene variabele de andere
veroorzaakt of andersom.
Causaliteit Een verandering in de ene variabele zorgt voor/is
verantwoordelijk voor ene verandering in de andere
variabele.
Gedragsuitkomst Gedrag dat door de doelgroep uitgevoerd wordt als
resultaat van het gezondheidsbevorderende
programma.
Omgevingscondities Omgevingsfactoren geïdentificeerd als oorzaak van een
probleem.
Omgevingsuitkomst Hoe moet de omgeving veranderen als resultaat van de
interventie obv geïdentificeerde omgevingscondities.
Performance objective (PO) Exact beschrijven wat er stap voor stap gedaan moet
worden door doelgroepen om tot de gewenste
uitkomsten te komen. Observeerbaar onderdeel van
gedrag.
Change objective (CO) Veranderingen aan (persoonlijke) determinanten van
doelgroep en omgevingsactoren die
programmaplanners willen bekomen (doel) opdat
doelgroep en omgevingsactoren gewenste gedrag zoals
beschreven in de PO’s, effectief gaan doen. Wat aan
determinant moet veranderen om de PO uit te
voeren/behouden.
Methode Theoretische, algemene techniek/proces om
veranderingen in determinanten van gedrag bij de
doelpopulatie te bekomen.
Behaviour change techniques
(gedragsveranderingstechnieken)
Toepassing Specifieke techniek voor praktisch gebruik van
theoretische methode, aangepast aan de setting
(populatie + context) van de interventie.
APEASE-criteria Bepalen welke toepassingen het meest geschikt zijn.
Affordability, practicability, effectiveness, acceptibility,
side-effects en safety, equity.
Setting based health promotion Verzekeren dat finale programma fit met zowel
doelpopulatie als doelcontext.
Scope Breedte en hoeveelheid van programma(onderdelen).
Wat? Bij wie? Hoe lang? Waar?
Sequentie In welke volgorde worden de verschillende materialen
losgelaten op de doelgroep.
World health organization (WHO) Het proces waardoor mensen/groepen van mensen in
staat gesteld worden om meer controle te verwerven
over de determinanten van hun gezondheid, en zo hun
gezondheid te verbeteren.
Gezondheid Een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte
of gebrek.
Fysieke activiteit In beweging zijn, kan licht/matig/intensief zijn.
Sedentaire levensstijl Stilzitten voor een lange tijd, weergegeven via MET-
waarden.
Langdurig zitten Langer dan een halfuur zitten.
Gezondheidsbevordering Het proces waarbij mensen meer controle krijgen over
hun gezondheid en deze kunnen verbeteren. Het gaat
verder dan alleen het indiviuele gedrag en richt zich op
een breed scala aan sociale en omgevingsinterventies.
Gezondheidsvoorlichting Educatie, voorlichting en opvoeding gebaseerd op enkel
kennis overdracht. De combinatie van leerervaringen
ontwikkeld en ontworpen om mensen en
gemeenschappen te helpen om hun gezondheid te
bevorderen.
Cognitieve dissonantie De onaangename spanning die iemand ervaart als zijn
gedrag niet in overeenstemming is met zijn
overtuigingen/waarden.
Nudging Een simpele, doelbewuste en transparent aanpassing
in de keuzearchitextuur die gewenst gedrag beïnvloedt
door in te spelen op de heuristische (intuïtie/ervaring)
manier waarop mensen keuzes maken zonder
alternatieve keuzes onmogelijk te maken.
Kenmerken: rechtstreeks inspelen op gedrag, zonder
bewuste afweging, keuzevrijheid en geen
incentive/regulering.
Health in all policies Binnen elk beleidsdomein moet rekening gehouden
worden met de impact van beslissingen op de
gezondheid van de bevolking.
Setting gezondheid De plaats/sociale context waarin mensen zich bezig
houden met hun dagdagelijkse activiteiten en waarin de
interactie tussen factoren op het niveau van omgeving,
beleid en individue de gezondheid en het welzijn
beïnvloeden. Levensdomein, omgeving, context.
Doelgroep Een specifieke groep mensen met gedeelde
kenmerken.
Superdiversiteit Een dynamische wisselwerking van variabelen tussen
een toenemend aantal nieuwe, kleine en verspreide
mult-origine, transnationaal verbonden,
sociaaleconomisch gedifferentieerde en juridisch
gestratificeerde immigranten die de afgelopen 10jaar
zijn gearriveerd.
Culturele relevantie De mate waarin etnisch-culturele kenmerken,
ervaringen, normen, waarden, gedragingen en
overtuigingen van de prioritaire doelgroep, evenals
relevante historische, omgevings- en sociale factoren,
worden geïntegreerd in het ontwerp, de uitvoering en de
evaluatie van materialen en programma’s.
Health literacy/ gezondheidsgeletterdheid Verwijst naar het vermogen van een individu om
gezondheidsinformatie te vinden, begrijpen en
, toepassen om weloverwogen beslissingen te nemen
over zijn/haar gezondheid.
Equality Gelijke verdeling middelen en hulp voor iedereen.
Equity Ongelijke verdeling middelen en hulp, maar aangepast
aan de noden van individu.
Intersectionality/kruispuntdenken Toont hoe verschillende deelidentiteiten van een
persoon (gender, sociale klasse, etniciteit, handicap)
met elkaar verbonden zijn. De kruising van de
verschillende sociale identiteiten van een persoon leidt
tot verschillende en unieke ervaringen van discriminatie
en privilege.
Determinant Elke factor die invloed heeft op een bepaald fenomeen.
Gedragsdeterminant Een specifieke suubcategorie van determinanten die
gedrag beïnvloeden en daarmee de gezondheid.
Omgeving Hoewel het intuïtief kan zijn om eerst te denken in
termen van het gedrag van doelgroep/risicogroep, zou
de fysieke en sociale omgeving een belangrijke focus
moeten zijn in een behoefte-analyse.
Omgevingsactor Iemand die invloed heeft op de omgeving en dmv
hiervan rechtstreeks/onrechtstreeks het gedrag van een
individu of doelgroep te beïnvloeden.
Correlatiecoëfficiënt 2 variabelen die in verband staan met elkaar, maar dat
betekent niet dat de ene variabele de andere
veroorzaakt of andersom.
Causaliteit Een verandering in de ene variabele zorgt voor/is
verantwoordelijk voor ene verandering in de andere
variabele.
Gedragsuitkomst Gedrag dat door de doelgroep uitgevoerd wordt als
resultaat van het gezondheidsbevorderende
programma.
Omgevingscondities Omgevingsfactoren geïdentificeerd als oorzaak van een
probleem.
Omgevingsuitkomst Hoe moet de omgeving veranderen als resultaat van de
interventie obv geïdentificeerde omgevingscondities.
Performance objective (PO) Exact beschrijven wat er stap voor stap gedaan moet
worden door doelgroepen om tot de gewenste
uitkomsten te komen. Observeerbaar onderdeel van
gedrag.
Change objective (CO) Veranderingen aan (persoonlijke) determinanten van
doelgroep en omgevingsactoren die
programmaplanners willen bekomen (doel) opdat
doelgroep en omgevingsactoren gewenste gedrag zoals
beschreven in de PO’s, effectief gaan doen. Wat aan
determinant moet veranderen om de PO uit te
voeren/behouden.
Methode Theoretische, algemene techniek/proces om
veranderingen in determinanten van gedrag bij de
doelpopulatie te bekomen.
Behaviour change techniques
(gedragsveranderingstechnieken)
Toepassing Specifieke techniek voor praktisch gebruik van
theoretische methode, aangepast aan de setting
(populatie + context) van de interventie.
APEASE-criteria Bepalen welke toepassingen het meest geschikt zijn.
Affordability, practicability, effectiveness, acceptibility,
side-effects en safety, equity.
Setting based health promotion Verzekeren dat finale programma fit met zowel
doelpopulatie als doelcontext.
Scope Breedte en hoeveelheid van programma(onderdelen).
Wat? Bij wie? Hoe lang? Waar?
Sequentie In welke volgorde worden de verschillende materialen
losgelaten op de doelgroep.
