Geestelijke gezondheidszorg
H1: afhankelijk van het wel of niet
uitvoeren van verschillende soorten
PSYCHIATRIE EN behandelingen
PSYCHOPATHOLOGIE
1.0 Psychopathologie
psychiatrie
Psychopathologie = theorie, de
leer of studie van het psychisch
lijden
o Kenmerken, verschillen en
voorkomen van psychische
stoornissen onder de
bevolking wordt onderzocht • Therapie: beïnvloeden of
Psychiatrie = praktijk, toegepaste behandelen van psychische
wetenschap stoornissen met als doel het
o Naast inzichten uit de verdwijnen van de stoornis of het
psychopathologie worden ook verbeteren van de levenskwaliteit
inzichten uit andere • Preventie: het optreden van
wetenschappelijke disciplines stoornissen verhinderen, en het
gebruikt beperken van resttoestanden en
nadelige gevolgen verbonden aan
A. Psychische stoornis stoornissen
Wanneer is hier sprake van? B. Diagnostiek en classificatie
Afwijkend: het gaat over een
‘abnormaal’ verschijnsel dat afwijkt Diagnose = onderkennen,
van een sociale norm onderscheiden
Doel: een zo volledig mogelijk beeld
Storend: het ‘abnormaal’
vormen van de persoon (lichamelijke
verschijnsel veroorzaakt psychisch
en psychische toestand, en sociale
lijden en/of objectieve hinder, het omstandigheden)
functioneren van de persoon wordt Methoden: diagnostisch interview
verstoord (anamnese en beoordeling van de
Herkenbaar: het ‘abnormaal’ psychische conditie), afnemen van
verschijnsel toont overeenkomsten testen en vragenlijsten, observaties,
met kenmerken bij andere personen, hersenscans.
het is wetenschappelijk onderzocht Symptomen = afwijkingen in het
en kan beschreven worden met psychisch functioneren, ziektetekens
wetenschappelijke termen. Classificatiesystemen:
hulpmiddelen om symptomen te
Het medisch model ordenen in afgebakende
• Descriptieve diagnose: ziektebeelden, syndromen (DSM,
beschrijven en indelen (classificeren) ICD)
van psychische stoornissen los van o Hoofdsymptomen:
mogelijke verklaringen sleutelkenmerken
• Etiologie: (of pathogenese) o Bijsymptomen: aanvullende,
verklaren van psychische stoornissen vervolledigende kenmerken
rekening houdend met biologische,
psychologische en sociale invloeden Verklaring: biopsychosociaal model
• Prognose: voorspellen van het • Biologische verklaringen: erfelijke
beloop van psychische stoornissen aanleg, neurotransmitters
, (signaalstoffen in de hersenen: vaardigheden, versterken van het
dopamine, serotonine, noradrenaline, sociale netwerk)
…)
• Psychologische verklaringen: D.Vermaatschappelijking van
psychoanalyse, leertheorie, de GGZ
cognitieve theorie, cliëntgerichte Doel: zorgcircuits realiseren waarin
theorie continuïteit van zorg centraal staat aan de
• Sociale verklaringen: hand van de volgende 5 sleutelfuncties…
systeemtheorie, milieutheorie • Functie 1: vroegdetectie en
• Voorbeschikkende factoren: preventie oa. via
erfelijk bepaalde kwetsbaarheid, deskundigheidsbevordering van de
persoonlijkheid eerste lijn, laagdrempelig,
• Uitlokkende factoren: belastende outreachend
omstandigheden, ingrijpende • Functie 2: zorg in de thuissituatie
levenservaringen brengen d.m.v. mobiele teams,
• Bestendigende factoren: interventie bij
lichamelijke conditie, psychische acute/subacute/chronische toestand
structuur, sociale context • Functie 3: rehabilitatie stimuleren
Een psychische stoornis wordt veroorzaakt oa. op vlak van arbeid, vrije tijd en
door een complex samenspel van ontmoeting, focus op ontwikkelen
lichamelijke, psychische en sociale van vaardigheden
factoren. Er zijn geen éénduidige • Functie 4: residentiele zorg
verklaringen intensifiëren via hoge specialisatie
C. Hulpverleningsproces en frequentie, korte verblijfsduur als
ideaal
Fasen
• Probleemverkenning: • Functie 5: woonvormen
kennismaking binnen een positief diversifiëren met specifieke
gespreksklimaat en verheldering van woonplaatsen, geïndividualiseerde
de klacht of hulpvraag, diagnose of programma’s afgestemd op
formulering van de problematiek = autonomiebehoeften
beschrijving
• Probleemontleding: hypothesen
over oorzaak, betekenis of functie
van de klachten te formuleren en
vervolgens te toetsen, aansluiten bij
biopsychosociale realiteit =
verklaring
• Probleemoplossing: geplande
verandering bij de patiënt en/of
andere betrokkenen, therapie =
behandeling
Behandelingsvormen
• Biologische behandeling:
behandeling met behulp van
psychofarmaca (benzodiazepinen of
anxiolytica, antidepressiva,
antipsychotica of neuroleptica)
• Psychotherapie: behandeling met
behulp van psychologische
methoden, ambulant of residentieel
(psychodynamisch, cognitief-
gedragstherapeutisch, cliëntgericht,
systeemgericht)
• Sociaal-psychiatrische
hulpverlening: ondersteuning in en
aan de eigen omgeving
(crisisinterventie, verbetering van
mogelijkheden, trainen van
, A. Tweevoudig
continuümmodel van Corey
Keyes
Het eerste continuüm (de horizontale
as) representeert de ‘geestelijke
ongezondheid’, gaande van
maximale tot minimale aanwezigheid
van psychische symptomen en
klachten.
Het tweede continuüm (de verticale
as) is de ‘positieve geestelijke
gezondheid’, gaande van je
minimaal tot optimaal ‘goed in je vel
voelen’ of mentaal welbevinden.
De relatie tussen positieve
geestelijke gezondheid en
Geestelijke gezondheidszorg
psychopathologie is niet perfect:
Een hoge score op positieve
H1.2: GEESTELIJKE geestelijke gezondheid gaat niet
GEZONDHEIDSBEVORDERING noodzakelijk samen met minder
psychische klachten.
1.0 Optimale geestelijke
gezondheid
Enerzijds heeft iemand geen of
slechts minimale psychische
klachten: het pathogenetische
element
Anderzijds functioneert iemand
ook in positieve zin goed: het
salutogenetische element
o Die persoon heeft het gevoel
En omgekeerd: het is niet omdat je
zijn of haar capaciteiten en geen psychische klachten hebt dat je
mogelijkheden te kunnen mentaal welbevinden hoog is en je je
inzetten gelukkig voelt.
o Kan kleine en grote Wisselwerking tussen de twee
stresserende gebeurtenissen assen zorgt ervoor dat werken aan
het hoofd bieden. één as kan leiden tot verschuivingen
o Kan zich op een nuttige op de andere:
manier bezighouden
o Kan op een positieve manier
relaties met de mensen om
zich heen uitbouwen en
onderhouden
H1: afhankelijk van het wel of niet
uitvoeren van verschillende soorten
PSYCHIATRIE EN behandelingen
PSYCHOPATHOLOGIE
1.0 Psychopathologie
psychiatrie
Psychopathologie = theorie, de
leer of studie van het psychisch
lijden
o Kenmerken, verschillen en
voorkomen van psychische
stoornissen onder de
bevolking wordt onderzocht • Therapie: beïnvloeden of
Psychiatrie = praktijk, toegepaste behandelen van psychische
wetenschap stoornissen met als doel het
o Naast inzichten uit de verdwijnen van de stoornis of het
psychopathologie worden ook verbeteren van de levenskwaliteit
inzichten uit andere • Preventie: het optreden van
wetenschappelijke disciplines stoornissen verhinderen, en het
gebruikt beperken van resttoestanden en
nadelige gevolgen verbonden aan
A. Psychische stoornis stoornissen
Wanneer is hier sprake van? B. Diagnostiek en classificatie
Afwijkend: het gaat over een
‘abnormaal’ verschijnsel dat afwijkt Diagnose = onderkennen,
van een sociale norm onderscheiden
Doel: een zo volledig mogelijk beeld
Storend: het ‘abnormaal’
vormen van de persoon (lichamelijke
verschijnsel veroorzaakt psychisch
en psychische toestand, en sociale
lijden en/of objectieve hinder, het omstandigheden)
functioneren van de persoon wordt Methoden: diagnostisch interview
verstoord (anamnese en beoordeling van de
Herkenbaar: het ‘abnormaal’ psychische conditie), afnemen van
verschijnsel toont overeenkomsten testen en vragenlijsten, observaties,
met kenmerken bij andere personen, hersenscans.
het is wetenschappelijk onderzocht Symptomen = afwijkingen in het
en kan beschreven worden met psychisch functioneren, ziektetekens
wetenschappelijke termen. Classificatiesystemen:
hulpmiddelen om symptomen te
Het medisch model ordenen in afgebakende
• Descriptieve diagnose: ziektebeelden, syndromen (DSM,
beschrijven en indelen (classificeren) ICD)
van psychische stoornissen los van o Hoofdsymptomen:
mogelijke verklaringen sleutelkenmerken
• Etiologie: (of pathogenese) o Bijsymptomen: aanvullende,
verklaren van psychische stoornissen vervolledigende kenmerken
rekening houdend met biologische,
psychologische en sociale invloeden Verklaring: biopsychosociaal model
• Prognose: voorspellen van het • Biologische verklaringen: erfelijke
beloop van psychische stoornissen aanleg, neurotransmitters
, (signaalstoffen in de hersenen: vaardigheden, versterken van het
dopamine, serotonine, noradrenaline, sociale netwerk)
…)
• Psychologische verklaringen: D.Vermaatschappelijking van
psychoanalyse, leertheorie, de GGZ
cognitieve theorie, cliëntgerichte Doel: zorgcircuits realiseren waarin
theorie continuïteit van zorg centraal staat aan de
• Sociale verklaringen: hand van de volgende 5 sleutelfuncties…
systeemtheorie, milieutheorie • Functie 1: vroegdetectie en
• Voorbeschikkende factoren: preventie oa. via
erfelijk bepaalde kwetsbaarheid, deskundigheidsbevordering van de
persoonlijkheid eerste lijn, laagdrempelig,
• Uitlokkende factoren: belastende outreachend
omstandigheden, ingrijpende • Functie 2: zorg in de thuissituatie
levenservaringen brengen d.m.v. mobiele teams,
• Bestendigende factoren: interventie bij
lichamelijke conditie, psychische acute/subacute/chronische toestand
structuur, sociale context • Functie 3: rehabilitatie stimuleren
Een psychische stoornis wordt veroorzaakt oa. op vlak van arbeid, vrije tijd en
door een complex samenspel van ontmoeting, focus op ontwikkelen
lichamelijke, psychische en sociale van vaardigheden
factoren. Er zijn geen éénduidige • Functie 4: residentiele zorg
verklaringen intensifiëren via hoge specialisatie
C. Hulpverleningsproces en frequentie, korte verblijfsduur als
ideaal
Fasen
• Probleemverkenning: • Functie 5: woonvormen
kennismaking binnen een positief diversifiëren met specifieke
gespreksklimaat en verheldering van woonplaatsen, geïndividualiseerde
de klacht of hulpvraag, diagnose of programma’s afgestemd op
formulering van de problematiek = autonomiebehoeften
beschrijving
• Probleemontleding: hypothesen
over oorzaak, betekenis of functie
van de klachten te formuleren en
vervolgens te toetsen, aansluiten bij
biopsychosociale realiteit =
verklaring
• Probleemoplossing: geplande
verandering bij de patiënt en/of
andere betrokkenen, therapie =
behandeling
Behandelingsvormen
• Biologische behandeling:
behandeling met behulp van
psychofarmaca (benzodiazepinen of
anxiolytica, antidepressiva,
antipsychotica of neuroleptica)
• Psychotherapie: behandeling met
behulp van psychologische
methoden, ambulant of residentieel
(psychodynamisch, cognitief-
gedragstherapeutisch, cliëntgericht,
systeemgericht)
• Sociaal-psychiatrische
hulpverlening: ondersteuning in en
aan de eigen omgeving
(crisisinterventie, verbetering van
mogelijkheden, trainen van
, A. Tweevoudig
continuümmodel van Corey
Keyes
Het eerste continuüm (de horizontale
as) representeert de ‘geestelijke
ongezondheid’, gaande van
maximale tot minimale aanwezigheid
van psychische symptomen en
klachten.
Het tweede continuüm (de verticale
as) is de ‘positieve geestelijke
gezondheid’, gaande van je
minimaal tot optimaal ‘goed in je vel
voelen’ of mentaal welbevinden.
De relatie tussen positieve
geestelijke gezondheid en
Geestelijke gezondheidszorg
psychopathologie is niet perfect:
Een hoge score op positieve
H1.2: GEESTELIJKE geestelijke gezondheid gaat niet
GEZONDHEIDSBEVORDERING noodzakelijk samen met minder
psychische klachten.
1.0 Optimale geestelijke
gezondheid
Enerzijds heeft iemand geen of
slechts minimale psychische
klachten: het pathogenetische
element
Anderzijds functioneert iemand
ook in positieve zin goed: het
salutogenetische element
o Die persoon heeft het gevoel
En omgekeerd: het is niet omdat je
zijn of haar capaciteiten en geen psychische klachten hebt dat je
mogelijkheden te kunnen mentaal welbevinden hoog is en je je
inzetten gelukkig voelt.
o Kan kleine en grote Wisselwerking tussen de twee
stresserende gebeurtenissen assen zorgt ervoor dat werken aan
het hoofd bieden. één as kan leiden tot verschuivingen
o Kan zich op een nuttige op de andere:
manier bezighouden
o Kan op een positieve manier
relaties met de mensen om
zich heen uitbouwen en
onderhouden
