Moeder en kind
1.Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
1.1. E-module
1.1.1. De preconceptie
Rol verpleegkundige
Risicofactoren inschatten
Toekomstige ouders motiveren om levenswijze aan te passen
Helpen om op een gezonde manier zwanger te worden
Adviezen als verpleegkundige
Bestaande medische aandoeningen (Vb. astma, epilepsie, kanker,
DM, …)
o Eerst controle gespecialiseerde arts voor op punt stelling
medicatie
Aangeboren familiale aandoeningen
o Beide families= centrum voor menselijke erfelijkheid
raadplegen
o Soms embryoselectie (= PGD): controle cellen van 3 dagen
oud embryo op zelfde genetische afwijking. Kan enkel bij
embryo’s via IVF.
Algemene levenswijze
o Gezonde en gevarieerde voeding, normaal gewicht, goede BD,
goede BMI
Alcoholgebruik: absoluut geen alcohol nuttigen schadelijk voor
ontwikkeling
Druggebruik: nadelig voor vruchtbaarheid
Medicatie: nooit opstarten zonder advies arts
Wat met roken?
Positieve impact van stoppen met roken
o Toename vruchtbaarheid of kansen op succesvolle behandeling
(vb. IVF)
o De gezondheid van je kind: minder risico op groeivertraging,
laag geboortegewicht, aangeboren afwijkingen, miskraam,
longproblemen, …
o Complicaties bij je bevallig: minder risico op extra-uteriene
zwangerschap, bloedingen, vroeggeboorte, vroegtijdige
loslating, …
E-sigaretten en passief roken= even schadelijk
Seksueel gedrag
SOA: chlamydia, HIV, herpes-genitalis, syfilis & hepatitis
Risico’s SOA:
o Verminderen vruchtbaarheid
o Complicaties zwangerschap
o Veroorzaken ernstige aandoening bij het kind
1
,Werkomstandigheden
Contact met gevaarlijke stoffen
o Reprotoxisch: vruchtbaarheid, ongeboren kind en BV
beïnvloeden
o Mutageen: genetische verandering ei- en zaadcel
aangeboren afwijking
o Gezondheidswerkers= narcosegassen en cytostatica
Infectiegevaar: vlees- en slachtindustrie, dierenverzorging,
gezondheidswerkers, opvoeders en onderwijzers jonge kinderen
Werk-gerelateerde stress
o Oorsprong= onregelmatige werktijden (vb. ploegen, nacht,
onderbroken)
o Stress= verkleinde kans op zwangerschap
Lichamelijk belastend werk: lang rechtstaan, heffen, tillen, veel
bukken, knielen
Ioniserende straling: industrie en gezondheidszorg
o Eerste 20 weken= verhoogde kwetsbaarheid foetus
miskraam, groeivertraging en/of afwijkingen
Vaccinatie
Mazelen – Bof – Rubella
Bepaling antistoffen: Toxoplasmose – Hepatitis B/C
Reizen en zwangerschap
> 28 weken= meestal medisch attest van arts nodig Max. tot 36
weken
Exotische bestemming: Tropische aandoeningen invloed
vruchtbaarheid
o Zikavirus: via Aziatische tijger mug microcefalie & mentale
retardatie
Voedingssupplementen
0,4 mg foliumzuur
o Vanaf 1m voor stoppen anticonceptie tot na 12w
zwangerschap
Organen en structuren definitief gevormd geen defect
o Kans verkleinen op neurale buisdefecten= defect dichtgroeien
neurale buis open rug (= spina bifida) en/of open schedel (=
anencefalie)
1.1.2. De conceptie
Spontane zwangerschap
Ovulatie bevruchting eicel door zaadcel celdeling innesteling
zwangerschapshormonen (HCG) embryo-ontwikkeling
bevalling
Geen spontane zwangerschap
1/6 heeft vruchtbaarheidsproblemen
2
, Uitstellen kinderwens tot latere leeftijd
o Voordelen: stabielere gezinssituatie, betere economische
positie, gunstiger klimaat voor ontwikkeling kind
o Nadelen: vruchtbaarheid neemt af vanaf 25j, verhoogd risico
hypertensie/diabetes/pre-eclampsie
1.1.2.1. Alternatieven wanneer spontane zwangerschap niet
lukt
Vruchtbaarheidsbehandeling
Indicatie: alleenstaand, homofiele relatie, uitblijven zwangerschap >
1 jaar
Proces: huisarts gynaecoloog of vruchtbaarheidskliniek labo +
controle SOA, spermakwaliteit, doorgankelijkheid eileiders
opstellen plan gebaseerd op cyclus vrouw
3
, 3 behandelmethodes:
o Inseminatie= bewerkt sperma in baarmoeder inbrengen
o IVF= zaadcellen worden toegevoegd aan eicel zelfstandige
bevruchting door zaadcel (in laboratorium) bevruchte eicel
na +/- 5 dagen inbrengen
Met partnerzaad
o ICSI= 1 zaadcel in eicel injecteren (in laboratorium)
bevruchte eicel na +/- 5 dagen inbrengen in baarmoeder
Met donorzaad
Pleegzorg
Voorwaarden:
o Min. 18 jaar - strafblad voorleggen - structuur en veiligheid
bieden aan het kind - voldoende woonruimte - uitvoering van
screeningsprocedure
Soorten
o Ondersteunende pleegzorg: opvang zolang het nodig is
o Kortdurende pleegzorg: perspectief zoekend pleegzorg
Max. 6 maanden
Pleegkind snel oriënteren + begeleiden naar duurzame
oplossing
o Crisispleegzorg: acute opvangnood= Max. 2 weken
o Langdurige pleegzorg: opvang > 1 jaar
Adoptie
Wachttijden tot 6 jaar
Adoptie Pleegzorg
Volledige ouderschap Gedeeld ouderschap
Ouderlijk gezag Geen ouderlijk gezag
Voor altijd Tijdelijk
1.1.3. Prenatale controle
Diagnose van de zwangerschap
Symptomen: uitgeput, hoofdpijn, innestelingsbloed,
gewichtstoename, overtijd, stemmingswisseling,
temperatuursveranderingen, gevoelige borsten, vaker plassen,
misselijk
Diagnose:
o Urine: aantonen HCG (= humaan chorionadotrofine)
o Bloed: HCG aantoonbaar 6 tot 8 dagen na ovulatie
o Echografie: Aanwezigheid vruchtzakje en foetus aantonen
Vanaf 6 weken: hartactiviteit
Gemiddelde draagtijd: +/- 38 weken
Verwachte bevallingsdatum= 40 weken vanaf 1ste dag van laatste
maandstonden
Medisch dossier
AGPM-notatie
o A: Abortus= aantal miskramen
4
1.Toegepaste verloskunde voor verpleegkundigen
1.1. E-module
1.1.1. De preconceptie
Rol verpleegkundige
Risicofactoren inschatten
Toekomstige ouders motiveren om levenswijze aan te passen
Helpen om op een gezonde manier zwanger te worden
Adviezen als verpleegkundige
Bestaande medische aandoeningen (Vb. astma, epilepsie, kanker,
DM, …)
o Eerst controle gespecialiseerde arts voor op punt stelling
medicatie
Aangeboren familiale aandoeningen
o Beide families= centrum voor menselijke erfelijkheid
raadplegen
o Soms embryoselectie (= PGD): controle cellen van 3 dagen
oud embryo op zelfde genetische afwijking. Kan enkel bij
embryo’s via IVF.
Algemene levenswijze
o Gezonde en gevarieerde voeding, normaal gewicht, goede BD,
goede BMI
Alcoholgebruik: absoluut geen alcohol nuttigen schadelijk voor
ontwikkeling
Druggebruik: nadelig voor vruchtbaarheid
Medicatie: nooit opstarten zonder advies arts
Wat met roken?
Positieve impact van stoppen met roken
o Toename vruchtbaarheid of kansen op succesvolle behandeling
(vb. IVF)
o De gezondheid van je kind: minder risico op groeivertraging,
laag geboortegewicht, aangeboren afwijkingen, miskraam,
longproblemen, …
o Complicaties bij je bevallig: minder risico op extra-uteriene
zwangerschap, bloedingen, vroeggeboorte, vroegtijdige
loslating, …
E-sigaretten en passief roken= even schadelijk
Seksueel gedrag
SOA: chlamydia, HIV, herpes-genitalis, syfilis & hepatitis
Risico’s SOA:
o Verminderen vruchtbaarheid
o Complicaties zwangerschap
o Veroorzaken ernstige aandoening bij het kind
1
,Werkomstandigheden
Contact met gevaarlijke stoffen
o Reprotoxisch: vruchtbaarheid, ongeboren kind en BV
beïnvloeden
o Mutageen: genetische verandering ei- en zaadcel
aangeboren afwijking
o Gezondheidswerkers= narcosegassen en cytostatica
Infectiegevaar: vlees- en slachtindustrie, dierenverzorging,
gezondheidswerkers, opvoeders en onderwijzers jonge kinderen
Werk-gerelateerde stress
o Oorsprong= onregelmatige werktijden (vb. ploegen, nacht,
onderbroken)
o Stress= verkleinde kans op zwangerschap
Lichamelijk belastend werk: lang rechtstaan, heffen, tillen, veel
bukken, knielen
Ioniserende straling: industrie en gezondheidszorg
o Eerste 20 weken= verhoogde kwetsbaarheid foetus
miskraam, groeivertraging en/of afwijkingen
Vaccinatie
Mazelen – Bof – Rubella
Bepaling antistoffen: Toxoplasmose – Hepatitis B/C
Reizen en zwangerschap
> 28 weken= meestal medisch attest van arts nodig Max. tot 36
weken
Exotische bestemming: Tropische aandoeningen invloed
vruchtbaarheid
o Zikavirus: via Aziatische tijger mug microcefalie & mentale
retardatie
Voedingssupplementen
0,4 mg foliumzuur
o Vanaf 1m voor stoppen anticonceptie tot na 12w
zwangerschap
Organen en structuren definitief gevormd geen defect
o Kans verkleinen op neurale buisdefecten= defect dichtgroeien
neurale buis open rug (= spina bifida) en/of open schedel (=
anencefalie)
1.1.2. De conceptie
Spontane zwangerschap
Ovulatie bevruchting eicel door zaadcel celdeling innesteling
zwangerschapshormonen (HCG) embryo-ontwikkeling
bevalling
Geen spontane zwangerschap
1/6 heeft vruchtbaarheidsproblemen
2
, Uitstellen kinderwens tot latere leeftijd
o Voordelen: stabielere gezinssituatie, betere economische
positie, gunstiger klimaat voor ontwikkeling kind
o Nadelen: vruchtbaarheid neemt af vanaf 25j, verhoogd risico
hypertensie/diabetes/pre-eclampsie
1.1.2.1. Alternatieven wanneer spontane zwangerschap niet
lukt
Vruchtbaarheidsbehandeling
Indicatie: alleenstaand, homofiele relatie, uitblijven zwangerschap >
1 jaar
Proces: huisarts gynaecoloog of vruchtbaarheidskliniek labo +
controle SOA, spermakwaliteit, doorgankelijkheid eileiders
opstellen plan gebaseerd op cyclus vrouw
3
, 3 behandelmethodes:
o Inseminatie= bewerkt sperma in baarmoeder inbrengen
o IVF= zaadcellen worden toegevoegd aan eicel zelfstandige
bevruchting door zaadcel (in laboratorium) bevruchte eicel
na +/- 5 dagen inbrengen
Met partnerzaad
o ICSI= 1 zaadcel in eicel injecteren (in laboratorium)
bevruchte eicel na +/- 5 dagen inbrengen in baarmoeder
Met donorzaad
Pleegzorg
Voorwaarden:
o Min. 18 jaar - strafblad voorleggen - structuur en veiligheid
bieden aan het kind - voldoende woonruimte - uitvoering van
screeningsprocedure
Soorten
o Ondersteunende pleegzorg: opvang zolang het nodig is
o Kortdurende pleegzorg: perspectief zoekend pleegzorg
Max. 6 maanden
Pleegkind snel oriënteren + begeleiden naar duurzame
oplossing
o Crisispleegzorg: acute opvangnood= Max. 2 weken
o Langdurige pleegzorg: opvang > 1 jaar
Adoptie
Wachttijden tot 6 jaar
Adoptie Pleegzorg
Volledige ouderschap Gedeeld ouderschap
Ouderlijk gezag Geen ouderlijk gezag
Voor altijd Tijdelijk
1.1.3. Prenatale controle
Diagnose van de zwangerschap
Symptomen: uitgeput, hoofdpijn, innestelingsbloed,
gewichtstoename, overtijd, stemmingswisseling,
temperatuursveranderingen, gevoelige borsten, vaker plassen,
misselijk
Diagnose:
o Urine: aantonen HCG (= humaan chorionadotrofine)
o Bloed: HCG aantoonbaar 6 tot 8 dagen na ovulatie
o Echografie: Aanwezigheid vruchtzakje en foetus aantonen
Vanaf 6 weken: hartactiviteit
Gemiddelde draagtijd: +/- 38 weken
Verwachte bevallingsdatum= 40 weken vanaf 1ste dag van laatste
maandstonden
Medisch dossier
AGPM-notatie
o A: Abortus= aantal miskramen
4
