Psychologie deel 2: Algemene psychologie
1 De waarneming......................................................................4
1.1 Van gewaarwording naar waarneming.........................................4
1.2 Waarnemen is selecteren............................................................4
1.3 Waarnemen is organiseren..........................................................5
1.3.1 Wetmatigheden in onze waarneming..................................................................5
1.3.1.1 Wet van figuur en achtergrond......................................................................5
1.3.1.2 Wetten van perceptuele groepering..............................................................6
1.3.2 Perceptuele constanties......................................................................................7
1.3.3 Perceptuele illusies..............................................................................................8
1.4 Waarnemen is interpreteren........................................................8
1.5 Voedselperceptie........................................................................9
1.5.1 Smaken............................................................................................................... 9
1.5.1.1 Complexe smaken.......................................................................................10
1.5.2 Geur.................................................................................................................. 10
1.5.2.1 Complexe geuren........................................................................................11
1.5.3 Visuele kenmerken van voedsel........................................................................11
1.5.4 Auditieve gewaarwordingen..............................................................................11
1.5.5 Tactiele gewaarwording.....................................................................................11
2 Het geheugen.......................................................................12
2.1 Structuur van het geheugen......................................................13
2.1.1 Modaal model van Atkinson en Shiffrin..............................................................13
2.1.1.1 Het onmiddellijk/sensorisch geheugen........................................................13
2.1.1.2 Het korte termijn geheugen........................................................................13
2.1.1.3 Het lange termijn geheugen........................................................................13
2.1.2 Werkgeheugen (Baddeley)................................................................................14
2.1.3 Levels of processing ( Craik & Lockhart)............................................................15
2.2 Geheugenprocessen..................................................................15
2.2.1 Verwerven......................................................................................................... 15
2.2.2 Bewaren............................................................................................................ 17
2.2.2.1 vergeten...................................................................................................... 17
2.2.2.2 Vervormen................................................................................................... 17
2.2.3 Oproepen/reproduceren....................................................................................17
3 Leerprocessen......................................................................17
3.1 Klassieke conditionering............................................................18
3.1.1 Stap 1: vaststelling............................................................................................ 18
3.1.2 Stap 2: leren wordt geïnitieerd (coditionering)..................................................18
3.1.3 Stap 3: na de conditionering..............................................................................18
3.1.4 Kenmerken klassieke conditionering.................................................................18
3.1.5 Klassieke conditionering bij eetgedrag..............................................................20
3.2 Operante conditionering............................................................20
3.2.1 Thorndike: puzzelbox......................................................................................... 20
3.2.2 Skinner: Skinnerbox........................................................................................... 21
3.2.3 Bekrachting vs straf........................................................................................... 21
1
,Psychologie deel 2: Algemene psychologie
3.2.4 Uitdoving bij operante conditionering................................................................22
3.2.5 Operante conditioinering bij eetgedrag.............................................................22
3.3 Twee factorentheorie................................................................22
3.3.1 Model ter verklaring van psychische problemen................................................23
3.3.2 Tweefactorentheorie en eetgedrag....................................................................24
3.4 Modelling of observationeel leren..............................................24
3.4.1 Modelling en eetgedrag.....................................................................................25
3.5 Herhaalde bloodstelling.............................................................25
3.6 Toepassing: types in eetgedrag.................................................26
3.7 Toepassing: invloed van sociale context op eetgedrag................26
4 Motivatie.............................................................................. 26
4.1 Motivatietheorieën gebaseerd op behoeften...............................26
4.1.1 Driften en luste Freud.......................................................................................26
4.1.2 Behoefte piramide Maslow................................................................................27
4.1.3 Zelfdeterminatie theorie Deci & Ryan...............................................................27
4.2 Motivatie en doelen...................................................................27
4.3 Interne vs externe en intrinsieke vs extrinsieke motivatie...........28
4.3.1 Intern vs externe motivatie...............................................................................28
4.3.2 Intrinsieke vs extrinsieke motivatie...................................................................28
4.4 Hongermotivatie.......................................................................28
5 Emoties................................................................................ 29
5.1 Lichamelijke component van emoties.........................................29
5.1.1 Universele gelaatsuitdrukkingen van basisemoties...........................................29
5.1.2 Emotietheorie van James-Lange........................................................................30
5.1.3 De Cannon-Bard theorie....................................................................................31
5.2 Cognitieve component van emoties............................................31
5.2.1 De Schachter-Singer theorie..............................................................................31
5.2.2 De cognitieve inschattingstheorie (Lazarus en Magda)......................................31
5.3 Functie van emoties..................................................................32
5.4 Voedselappreciatie...................................................................32
5.4.1 Kenmerken van het voedsel..............................................................................33
5.4.1.1 Aangeboren voorkeuren en afkeuren voor smaken en geuren....................33
5.4.1.2 Appreciatie is kwestie van verhoudingen tussen voedselkenmerken..........33
5.4.2 Intra- en interindividuele verschillen..................................................................34
5.4.2.1 Interne fysiologische processen...................................................................34
5.4.2.2 Ervaringen en leerprocessen.......................................................................34
5.4.2.3 Sociale factoren........................................................................................... 35
6 Persoonlijkheid.....................................................................35
6.1 Begripsomschrijving..................................................................35
6.2 Persoonlijkheidstypes...............................................................36
2
,Psychologie deel 2: Algemene psychologie
6.2.1 Hippocrates & Galenus : 4 temperamenten obv lichaamsvochten.....................36
6.2.2 Cattell: 16 persoonlijkheidsfactoren..................................................................36
6.2.3 Eysenck: 3 persoonlijkheidsdimensies...............................................................36
6.2.4 The big five........................................................................................................ 37
6.3 Persoonlijkheid en eetgedrag....................................................37
3
, Psychologie deel 2: Algemene psychologie
Psychologie deel 2: Algemene
psychologie
1 De waarneming
Menselijk gedrag = resultaat van complex geheel van stappen:
sOSOR
1e stap (s) = waarneming fysische prikkel
- Werkt in op zintuigen
- Wordt door organisme omgezet tot een betekenisvolle waarnemin (S)
waarnemen = actief proces
Prikkels kunnen van extern of intern komen gedrag mag niet gereduceerd worden tot
enkel het observeerbare!
Gedrag omvat alles wat ‘in gang wordt gezet’
1.1 Van gewaarwording naar waarneming
Waarnemen is meer dan registreren van gewaarwordingen is een actief proces!
zintuigen
stimulus Sensaties= gewaarwording
hersenen
sensaties Waarneming
(=betekenisvol)
Organisme neemt een belangrijke plaats in!
Signaal verandert voortdurend!
- Vorm
- Helderheid
- Kleur
- Grootte
- …
zelf samenvoegen tot een beeld
1.2 Waarnemen is selecteren
Soorten zintuigen:
- Exteroceptieve zintuigen: 5 klassieke zintuigen (horen, zien,…)
- Interoceptieve zintuigen : info over innerlijke toestand lichaam
- Proprioceptieve zintuigen: info over spieren houding en positie
4
1 De waarneming......................................................................4
1.1 Van gewaarwording naar waarneming.........................................4
1.2 Waarnemen is selecteren............................................................4
1.3 Waarnemen is organiseren..........................................................5
1.3.1 Wetmatigheden in onze waarneming..................................................................5
1.3.1.1 Wet van figuur en achtergrond......................................................................5
1.3.1.2 Wetten van perceptuele groepering..............................................................6
1.3.2 Perceptuele constanties......................................................................................7
1.3.3 Perceptuele illusies..............................................................................................8
1.4 Waarnemen is interpreteren........................................................8
1.5 Voedselperceptie........................................................................9
1.5.1 Smaken............................................................................................................... 9
1.5.1.1 Complexe smaken.......................................................................................10
1.5.2 Geur.................................................................................................................. 10
1.5.2.1 Complexe geuren........................................................................................11
1.5.3 Visuele kenmerken van voedsel........................................................................11
1.5.4 Auditieve gewaarwordingen..............................................................................11
1.5.5 Tactiele gewaarwording.....................................................................................11
2 Het geheugen.......................................................................12
2.1 Structuur van het geheugen......................................................13
2.1.1 Modaal model van Atkinson en Shiffrin..............................................................13
2.1.1.1 Het onmiddellijk/sensorisch geheugen........................................................13
2.1.1.2 Het korte termijn geheugen........................................................................13
2.1.1.3 Het lange termijn geheugen........................................................................13
2.1.2 Werkgeheugen (Baddeley)................................................................................14
2.1.3 Levels of processing ( Craik & Lockhart)............................................................15
2.2 Geheugenprocessen..................................................................15
2.2.1 Verwerven......................................................................................................... 15
2.2.2 Bewaren............................................................................................................ 17
2.2.2.1 vergeten...................................................................................................... 17
2.2.2.2 Vervormen................................................................................................... 17
2.2.3 Oproepen/reproduceren....................................................................................17
3 Leerprocessen......................................................................17
3.1 Klassieke conditionering............................................................18
3.1.1 Stap 1: vaststelling............................................................................................ 18
3.1.2 Stap 2: leren wordt geïnitieerd (coditionering)..................................................18
3.1.3 Stap 3: na de conditionering..............................................................................18
3.1.4 Kenmerken klassieke conditionering.................................................................18
3.1.5 Klassieke conditionering bij eetgedrag..............................................................20
3.2 Operante conditionering............................................................20
3.2.1 Thorndike: puzzelbox......................................................................................... 20
3.2.2 Skinner: Skinnerbox........................................................................................... 21
3.2.3 Bekrachting vs straf........................................................................................... 21
1
,Psychologie deel 2: Algemene psychologie
3.2.4 Uitdoving bij operante conditionering................................................................22
3.2.5 Operante conditioinering bij eetgedrag.............................................................22
3.3 Twee factorentheorie................................................................22
3.3.1 Model ter verklaring van psychische problemen................................................23
3.3.2 Tweefactorentheorie en eetgedrag....................................................................24
3.4 Modelling of observationeel leren..............................................24
3.4.1 Modelling en eetgedrag.....................................................................................25
3.5 Herhaalde bloodstelling.............................................................25
3.6 Toepassing: types in eetgedrag.................................................26
3.7 Toepassing: invloed van sociale context op eetgedrag................26
4 Motivatie.............................................................................. 26
4.1 Motivatietheorieën gebaseerd op behoeften...............................26
4.1.1 Driften en luste Freud.......................................................................................26
4.1.2 Behoefte piramide Maslow................................................................................27
4.1.3 Zelfdeterminatie theorie Deci & Ryan...............................................................27
4.2 Motivatie en doelen...................................................................27
4.3 Interne vs externe en intrinsieke vs extrinsieke motivatie...........28
4.3.1 Intern vs externe motivatie...............................................................................28
4.3.2 Intrinsieke vs extrinsieke motivatie...................................................................28
4.4 Hongermotivatie.......................................................................28
5 Emoties................................................................................ 29
5.1 Lichamelijke component van emoties.........................................29
5.1.1 Universele gelaatsuitdrukkingen van basisemoties...........................................29
5.1.2 Emotietheorie van James-Lange........................................................................30
5.1.3 De Cannon-Bard theorie....................................................................................31
5.2 Cognitieve component van emoties............................................31
5.2.1 De Schachter-Singer theorie..............................................................................31
5.2.2 De cognitieve inschattingstheorie (Lazarus en Magda)......................................31
5.3 Functie van emoties..................................................................32
5.4 Voedselappreciatie...................................................................32
5.4.1 Kenmerken van het voedsel..............................................................................33
5.4.1.1 Aangeboren voorkeuren en afkeuren voor smaken en geuren....................33
5.4.1.2 Appreciatie is kwestie van verhoudingen tussen voedselkenmerken..........33
5.4.2 Intra- en interindividuele verschillen..................................................................34
5.4.2.1 Interne fysiologische processen...................................................................34
5.4.2.2 Ervaringen en leerprocessen.......................................................................34
5.4.2.3 Sociale factoren........................................................................................... 35
6 Persoonlijkheid.....................................................................35
6.1 Begripsomschrijving..................................................................35
6.2 Persoonlijkheidstypes...............................................................36
2
,Psychologie deel 2: Algemene psychologie
6.2.1 Hippocrates & Galenus : 4 temperamenten obv lichaamsvochten.....................36
6.2.2 Cattell: 16 persoonlijkheidsfactoren..................................................................36
6.2.3 Eysenck: 3 persoonlijkheidsdimensies...............................................................36
6.2.4 The big five........................................................................................................ 37
6.3 Persoonlijkheid en eetgedrag....................................................37
3
, Psychologie deel 2: Algemene psychologie
Psychologie deel 2: Algemene
psychologie
1 De waarneming
Menselijk gedrag = resultaat van complex geheel van stappen:
sOSOR
1e stap (s) = waarneming fysische prikkel
- Werkt in op zintuigen
- Wordt door organisme omgezet tot een betekenisvolle waarnemin (S)
waarnemen = actief proces
Prikkels kunnen van extern of intern komen gedrag mag niet gereduceerd worden tot
enkel het observeerbare!
Gedrag omvat alles wat ‘in gang wordt gezet’
1.1 Van gewaarwording naar waarneming
Waarnemen is meer dan registreren van gewaarwordingen is een actief proces!
zintuigen
stimulus Sensaties= gewaarwording
hersenen
sensaties Waarneming
(=betekenisvol)
Organisme neemt een belangrijke plaats in!
Signaal verandert voortdurend!
- Vorm
- Helderheid
- Kleur
- Grootte
- …
zelf samenvoegen tot een beeld
1.2 Waarnemen is selecteren
Soorten zintuigen:
- Exteroceptieve zintuigen: 5 klassieke zintuigen (horen, zien,…)
- Interoceptieve zintuigen : info over innerlijke toestand lichaam
- Proprioceptieve zintuigen: info over spieren houding en positie
4
