Samenvatting - Theory of Visual Communication (1100PSWTVC)

THEORIE VISUELE
COMMUNICATIE
ALGEMENE BEELD-THEORETISCHE BESCHOUWINGEN

MULTIDISCIPLINAIR, EEN EERSTE TERREINVERKENNING


VERSCHILLENDE INVALSHOEKEN
 Technische beelden
o Resultaat van een technische ingreep
o Digitale-elektronische transformatie
o Productie en verspreiding door technische apparatuur die snel evolueren

 Disciplines mbt begrijpen, de invloed en de receptie van beeldmateriaal
o Rhizoom-structuur: visuele communicatie
 Linker bovenvlak = perceptie van beelden
 Rechter bovenvlak = communicatieve aspecten
 Linker ondervlak = esthetische grafische aspecten
 Rechter ondervlak = technische, sociologische en economische aspecten
o Voordelen: kruisbestuiving
o Nadelen:
 Gebrek aan focus, doordachte methodologie en funderende theorie
 Probleem van wetenschappelijke betrouwbaarheid


LINGUÏSTISCHE VERSUS COGNITIEVE MODELLEN
 Onderscheid tussen twee belangrijke polen:
o Communicatiemodellen: verbale sfeer, linguïstiek
 Benadrukken = verlies van specifiek visuele aspecten
 Kritiek: ontoereikendheid voor analyse van visuele transfer en esthetiek
o Studie van de visuele psychologie en esthetiek
 Benadrukken = verwaarlozing van communicatieve competentie
 Kritiek: weinig belangstelling voor communicatie-retorische aspecten van beelden
 Gemeenschappelijke kritiek
o Aandacht voor technische aspecten van beelden
o Aandacht voor communicatiekanalen
 Bepalen mee de aard, beleving en interpretatie van beelden
 Middenweg: ‘semiotics’ (Charles Sanders Peirce)
o Aandacht aan pragmatische-communicatieve gebruik
o Iconische aspecten van tekens
 Overbrugging tussen linguïstisch-semiotische en cognitieve theorieën

VISUELE GELETTERDHEID


VISUAL LITERACY

,= op welke wijze beelden worden gelezen en begrepen

 Beelden als vanzelfsprekend
o Overeenkomst met het afgebeelde object
o Vermogen tot begrip berust op visuele structuur zelf en specifieke eigenschappen van
beelden
 Beelden als niet vanzelfsprekend
o Invloed van culturele omgeving
o Beelden als voorstelling van de realiteit
 Begrip moet worden aangeleerd
o Vermogen tot begrip berust op codering en conventie
 Drie visies:
1. Begrip van beelden berust op specifieke eigenschappen van het beeld zoals overeenkomt met het
voorgestelde object. Het vloeit voort uit de congruentie van het beeld met de natuurlijke visuele
waarneming
 Betekenis van beelden is evident op basis van natuurlijke premissen
2. De betekenis van beelden berust op vormen van codering en voor begrip is het verwerven en
aanleren van deze codes vereist
3. Beelden berusten op vormen van codering maar het begrip ervan gaat niet vooraf aan
fundamentele logisch-verbale redeneervormen die uiteindelijk de basis vormen voor de
interpretatie
 Het begrijpen van visuele en verbale uitdrukkingen berust op dieper liggende structuren in de
hersenen.


VERALGEMEENDE ANALOGIE
= intuïtieve aanname van een directe relatie tussen de manier waarop we de wereld zien en de manier waarop
die wereld in beelden wordt weergegeven

 Perspectief:
= het suggereren van diepte en afstand in beelden zoals in de werkelijkheid
o Een natuurlijke manier om een driedimensionale wereld op een tweedimensionaal vlak weer
te geven
 Invloed van culturele factoren:
o Mensen uit culturen die niet vertrouwd zijn met perspectief in afbeeldingen hebben moeite
met interpreteren
 begrip van perspectief en visuele waarneming wordt beïnvloed door cultuur
 Discussie:
o Perspectief als een niet universeel begrepen concept
= geen directe natuurlijke analogie

 Perspectief = cultureel aangeleerde conventie


BEELD EN CODERING
 Codes
= verbinding tussen werkelijkheid en de betekenis die aan het beeld wordt gegeven
 Proces van codering:
1. Beeld
o Drager van de gecodeerde informatie
2. Codering:

, o Vertalen van de werkelijkheid in een beeld
3. Betekeniseffect
o Interpretatie van het beeld door de kijker
 Decoderen van de visuele elementen en koppelen aan reeds bestaande kennis en
ervaring
 Betekenis van beeld is afhankelijk van de context en achtergrond van de kijker

VISUELE GELETTERDHEID EN BEELDALFABETISERING

 Visuele geletterdheid:
= het kunnen lezen en interpreteren van beelden
o Beelden zijn geen directe afspiegeling van de realiteit
 Cultureel bepaalde codes spelen mee
 Ontcijferen = interpreteren
 Beeldalfabetisering:
= proces van leren lezen en schrijven met beelden
o Herkennen van iconische aspecten
 Directe gelijkenissen met het afgebeelde object
o Herkennen van logische aspecten
 Toegekende betekenis op basis van kennis en ervaring

DE PEIRCEAANSE SEMIOTIEK ALS SYNTHESEMODEL


HET BEELD ALS ICONISCH TEKEN
 Belangrijke aspecten van tekens
1. Iconische tekens:
o Tekens lijken op het object dat ze representeren
2. Indexicale tekens
o Tekens hebben een directe, causale relatie met het object dat ze representeren
3. Symbolische tekens
o Tekens hebben een arbitraire, conventionele relatie met het object dat ze representeren
 betekenis is gebaseerd op culturele afspraken
 Beelden = combinatie van aspecten

WOORDCULTUUR VERSUS BEELDCULTUUR

Verschuiving van woord naar beeld

 Start van beeldcultuur:
o Middeleeuwen:
 Beeldvoorstelling als representatie van het goddelijke en als didactisch instrument
van het analfabetisme
ste
o 20 eeuw:
 Opkomst van visuele media (massamedia)
 Gevolgen van beeldcultuur:
o Negatieve gevolgen: lineair-logisch redeneren zou in gedrang komen
 Oppervlakkige en vluchtige informatieverwerking
 Afname van een kritische houding en analytisch vermogen
 Werken op emotie, niet op inzicht
 Versmelting van fictie en realiteit

, THE MEDIUM IS THE MESSAGE
= manier waarop informatie wordt overgebracht (het medium) is net zo belangrijk als de inhoud zelf
 Medium beïnvloed de betekenis van de ‘message’, maar ook de menselijke geest en cultuur




PLATO EN DE VERWERPING VAN HET BEELD

Plato’s argument tegen beelden

 Beelden als afspiegeling van een afspiegeling
o De zintuiglijk waarneembare wereld is een onvolmaakte kopie van een hogere, ideële wereld
van Vormen
 Zintuiglijke waarneming is geen werkelijkheid
 Beelden als misleidend en potentieel gevaarlijk
o Beelden zijn schijnwerkelijk
 Beeld als imitaties die de mens verder van de waarheid brengen
 Een belemmering om te streven naar ware kennis en inzicht die men kan vinden in
de wereld van de Vormen

Plato’s invloed:

 Sceptische houding ten opzichte van beelden
 Nadruk op ratio en logica als belangrijkste wegen naar kennis

WE AMUSEREN ONS KAPOT

Verandering in consumptiepatroon

 Trend van massacultuur
o Overschaduwen van visuele media over de traditionele vormen van amusement
 Amusement gericht op snelle, oppervlakkige bevrediging en minder op intellectuele
stimulatie
 De manier van consumeren heeft een even grote invloed als het amusement zelf

Verdumbing van cultuur

 Amusement als ruilwaarde
o Televisie reduceert amusement tot ruilmiddel
 Kijker ruilt zijn tijd voor een ‘vorm’ van amusement
-> verlies van vrije tijd
 Ontmoediging van kritisch denken en diepgang