Inleiding in de sociologie
02/10
Hoofdstuk 1: op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Inleiding; De eigen aard vd samenleving
Sociologie = studie vd samenleving of samenlevingskunde
Socius; iemand die verbonden is met iemand
Bv. Kennis, bondgenoot
Logos; kunde, studie of leer
Samenleving = 1 groot geheel ->Gaat van micro tot meso en alles daartussen
Meso niveau:
- Instelling vh recht, de justitie
- De instelling vd religie/sport/economie
-
Van Sieyès tot comte, normatief tot empirisch
o Sieyès
> bekeek sociologie uit politiek gekleurd standpunt
= leer die rechtvaardige en revolutionaire inrichting vd samenleving
voorschreef waarin verwaarloosde 3e stand rechten moest krijgen
o Compte = wou dagdagelijkse onderwerpen begrijpen (nadenken over de
realiteit vh leven)
> Wou samenleving beschrijven en categoriseren net zoals bij dieren en
planten
> Taak van sociologen: samenleving doorgronden op objectieve en
empirische wijze
> Zijn concept van samenlevingskunde: beschrijvend/empirisch concept
->deed dit op een posivistische manier
> Eerst normatief, daarna empirisch en terug normatief
De studie van:
o Sociale verbanden
> Kunnen alomvattend zijn
> Marginale figuren die zich willen terugtrekken, zullen op een
manier toch verbonden zijn
Bv. aanmelden bij een registratiekantoor
‘wetmatigheden’
= zaken die af en toe terugkeren -> gewoonte/traditie
Verbanden kunnen wisselen, afhankelijk vd omstandigheden
Er kan altijd uitzondering zijn, en dr evolutie kan een uitzondering een gewoonte
worden
Bv. Religie lang dominant geweest in onze samenleving mr nu veel minder grote
rol in onze huidige maatschappij
1. Een beeld van een titel
Samenleving = een speelveld met spelregels en spelers (samenlevingsspel)
Spelers moeten zich houden ad spelregels
o Inbreuken bestraft naargelang de ernst
o
, o Ook informele regels en ‘goede gewoonten’ in acht nemen
Bv. Regels van fair play
Specifieke posities: bevatten een taakverdeling
Bv. Een doelman ->in samenleving bv. beroepsposities
Specifieke rollen: wat er van je verwacht wordt in bepaalde positie
Bv. Doelman moet doelpunten voorkomen
->in samenleving bv. van kunstenaars verwacht dat ze creatief zijn
Status: hoge of lage waardering, hangt af van je positie, wel allemaal even
belangrijk
Wnt bv vuilnisman even belangrijk als een chirurg
Info en communicatie
->we vragen of geven info
Taakverdeling en hiërarchie
Taken verdeeld tussen verschillende posities
Formele leider vs informele leider
Formele leiders: via officiele kanalen op die positie terechtkomen
Informele leiders: wnr de formele leider niet de beste is
Ruimte rond speelveld in concentrische cirkels: nemen niet deel ah spel mr
sturen het toch
Bv. Trainer of supporters, modeontwerper
Positionaliteit: positie vd socioloog = neutrale positie, tribune
2. Het dagelijkse leven door de sociologische lens
Sociologische lens verleent betekenis ad samenleving
De manier van kijken die anders is als je op een sociologische manier kijkt
= een sociologische bril
->Socioloog ziet zaken rondom zich en probeert betekenis te geven en verbanden
te leggen
C.W. Mills over ‘sociological imagination’ (1959)
o Sociale verbeelding: het vermogen te begrijpen dat iemands individuele
ervaring in verband staat met maatschappelijke krachten en de ruimere
historische context,
Combinatie van verschillende factoren:
Geschiedenis
Hoe kwam een samenleving tot stand en hoe verandert ze?
Biografie
Welke mensen bevolken een bepaalde samenleving?
Structuur
Hoe houden dominante instituties de maatschappelijke orde in stand?
Wisseling van perspectieven
Afstand nemen van eigen perspectief en kijken hoe iem bepaald fenomeen
ziet, mr ook nr het perspectief vd andere partijen kijken en dan terug nr het
probleem
Iets vanvooraf bekijken is helemaal anders dan het van achteren bekijken
Vb. de manier waarop je de aula binnenkomt
Selectieve waarneming:
, Een socioloog die sociologische kennis wil opdoen schakelt keuze uit, hij moet het
totaalbeeld opdoen
Socioloog moet de ruimte openbreken (en ruimer denken)
Routineus denken en handelen
Veel zaken die dezelfde zijn, en waarbij we ons geen vragen stellen of waar
we niet meer bij stilstaan dat het routineus is
Bv. Altijd zelfde weg nemen nr het werk
Fysische en sociale beperkingen
We nemen samenleving waar vanuit bepaalde sociale positie, waardoor
we stukken info missen of ze makkelijker kunnen verkrijgen
->Bepaald het denken over de maatschappij
Belangen
Wie een belang verdedigt gaat alleen die stukjes opnemen die passen in
de ideologie
Kennis en info (en onderwijs)
De info die je hebt over een persoon/toestand beinvloed je waarneming
Bv. vreemdelingenhaat dr onderwijs
Voorkeuren en afkeer
De positieve/negatieve houdingen hangt af van ethische/esthetische
categorieen die verschillen in tijd en ruimte, zijn aangeleerd in
socialisatieproces; proces waarbij een individu zich in de omgang met
anderen de cultuur van zijn omgeving eigen maakt
Basis taak van een socioloog
De noodzaak om verbeelding te hebben die u toestaat om betekenis te geven aan veel
maatschappelijke fenomenen en uitdrukkelijk aan selectieve waarnemingen waar een
wetenschapper zich niet aan mag verzondingen
Referentiekaders (= sociale brillen)
= eerdere waarnemingen zullen onze latere waarnemingen beinvloeden
= tegenovergestelde van sociologische bril
o Vormt geheel: alle waarnemingen vanuit hetzelfde referentiekader mr je
interpretatie bepaald geheel aan ideeen over wat goed of slecht is, mooi
of lelijk, schadelijk of niet,..
o Stabiel mr niet onveranderlijk: veranderingen in situaties kunnen
referentiekader beinvloeden
Bv. Geloof verdwijnt, omdat u werd misbruikt en niem trok hier zich wat
van aan, kan referentiekader vd ene op andere dag veranderen
o Evenveel referentiekader als individuen
Referentiekader bepaald dr opgedane ervaringen en die ervaringen
kunnen niet vr 2 inividuen hetzelfde zijn
o Gedeelde referentiekaders
Wnr grote groepen in ong zelfde omstandigheden opgroeien/werken;
soortgelijke ervaringen ontstaan en leiden tot sterk gelijkende
referentiekaders
Zakelijke en beleefde realiteit
, = dr verscheidenheid vd referentiekaders reageren we verschillend op hetzelfde
gebeuren en brengen we andere veslagen over een zaak die objectief hetzelfde is
> Beleefde/gepercipieerde werkelijkheid: je maakt iets mee wat impact
achterlaat waardoor je bril verandert
> Zakelijke werkelijkheid: de werkelijkheid in cijfers en %
->Realiteit verschilt vn criminaliteitscijfers in een stad en de angst vr C
->Kan in elkaar lopen, aantal diefstallen gestegen dus de angst
logischerwijs ook gestegen
Mr niet altijd zo, soms blijkt dat criminaliteitcijfers dalen mr toch grote
angst is vr C -> vaak dr verhalen
Criminologen en sociologen moeten met beide rekening houden
o Self-fulfilling prophecies
Vervult zichzelf nr verwachting toe, omdat we ons gedragen nr onze
perceptie van realiteit
Bv. leerkracht op school
Hoe hogere verwachtingen vd leerkracht, hoe beter leerlingen gaan
presteren en andersom
->Wat je voorspeld hebt wordt de waarheid
o Vooroordelen en stereotypes
Vooroodelen: manier van kijken nr anderen
Bv. Is iem van die nationaliteit -> zal wel lui zijn, hard werken,..
-> Vooroodelen kunnen helemaal anders zijn dan de werkelijkheid
Vooroordelen gebruiken stereotypes obv uiterlijke kenmerken
Stereotypes: hoe jouw groep kijkt nr een andere groep
We moeten bewust zijn dat stereotypes bestaan en veel mensen hierop
baseren
Mensen moeten de bril die ze normaal op hebben eens afzetten en een
sociologische bril opzetten om tot een nieuw geheel van betekenis geven
te komen
- Over sport
o Sociale verschillen tussen sporten
Boksen = een sport vr de lagere klassen omdat ze op de vuist gaan, ruzie
maken,.. (blood sports)
Polo of golf = vr hogere klasse (distance and finesse)
Dezelfde sport kan wijzen nr verschillende sociale achtergronden
Hoe die club zich gedraagt, welke spelers daarbij hebben gezeten
o Sport als drager van symbolische codes
Behoren tot een bepaalde club geeft een code in de samenleving van iem
die hoog/laag geplaatst is
Bv. T-shirt kopen van die club
o Geen monopolie, mr diverse interpretaties en scholen
02/10
Hoofdstuk 1: op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Inleiding; De eigen aard vd samenleving
Sociologie = studie vd samenleving of samenlevingskunde
Socius; iemand die verbonden is met iemand
Bv. Kennis, bondgenoot
Logos; kunde, studie of leer
Samenleving = 1 groot geheel ->Gaat van micro tot meso en alles daartussen
Meso niveau:
- Instelling vh recht, de justitie
- De instelling vd religie/sport/economie
-
Van Sieyès tot comte, normatief tot empirisch
o Sieyès
> bekeek sociologie uit politiek gekleurd standpunt
= leer die rechtvaardige en revolutionaire inrichting vd samenleving
voorschreef waarin verwaarloosde 3e stand rechten moest krijgen
o Compte = wou dagdagelijkse onderwerpen begrijpen (nadenken over de
realiteit vh leven)
> Wou samenleving beschrijven en categoriseren net zoals bij dieren en
planten
> Taak van sociologen: samenleving doorgronden op objectieve en
empirische wijze
> Zijn concept van samenlevingskunde: beschrijvend/empirisch concept
->deed dit op een posivistische manier
> Eerst normatief, daarna empirisch en terug normatief
De studie van:
o Sociale verbanden
> Kunnen alomvattend zijn
> Marginale figuren die zich willen terugtrekken, zullen op een
manier toch verbonden zijn
Bv. aanmelden bij een registratiekantoor
‘wetmatigheden’
= zaken die af en toe terugkeren -> gewoonte/traditie
Verbanden kunnen wisselen, afhankelijk vd omstandigheden
Er kan altijd uitzondering zijn, en dr evolutie kan een uitzondering een gewoonte
worden
Bv. Religie lang dominant geweest in onze samenleving mr nu veel minder grote
rol in onze huidige maatschappij
1. Een beeld van een titel
Samenleving = een speelveld met spelregels en spelers (samenlevingsspel)
Spelers moeten zich houden ad spelregels
o Inbreuken bestraft naargelang de ernst
o
, o Ook informele regels en ‘goede gewoonten’ in acht nemen
Bv. Regels van fair play
Specifieke posities: bevatten een taakverdeling
Bv. Een doelman ->in samenleving bv. beroepsposities
Specifieke rollen: wat er van je verwacht wordt in bepaalde positie
Bv. Doelman moet doelpunten voorkomen
->in samenleving bv. van kunstenaars verwacht dat ze creatief zijn
Status: hoge of lage waardering, hangt af van je positie, wel allemaal even
belangrijk
Wnt bv vuilnisman even belangrijk als een chirurg
Info en communicatie
->we vragen of geven info
Taakverdeling en hiërarchie
Taken verdeeld tussen verschillende posities
Formele leider vs informele leider
Formele leiders: via officiele kanalen op die positie terechtkomen
Informele leiders: wnr de formele leider niet de beste is
Ruimte rond speelveld in concentrische cirkels: nemen niet deel ah spel mr
sturen het toch
Bv. Trainer of supporters, modeontwerper
Positionaliteit: positie vd socioloog = neutrale positie, tribune
2. Het dagelijkse leven door de sociologische lens
Sociologische lens verleent betekenis ad samenleving
De manier van kijken die anders is als je op een sociologische manier kijkt
= een sociologische bril
->Socioloog ziet zaken rondom zich en probeert betekenis te geven en verbanden
te leggen
C.W. Mills over ‘sociological imagination’ (1959)
o Sociale verbeelding: het vermogen te begrijpen dat iemands individuele
ervaring in verband staat met maatschappelijke krachten en de ruimere
historische context,
Combinatie van verschillende factoren:
Geschiedenis
Hoe kwam een samenleving tot stand en hoe verandert ze?
Biografie
Welke mensen bevolken een bepaalde samenleving?
Structuur
Hoe houden dominante instituties de maatschappelijke orde in stand?
Wisseling van perspectieven
Afstand nemen van eigen perspectief en kijken hoe iem bepaald fenomeen
ziet, mr ook nr het perspectief vd andere partijen kijken en dan terug nr het
probleem
Iets vanvooraf bekijken is helemaal anders dan het van achteren bekijken
Vb. de manier waarop je de aula binnenkomt
Selectieve waarneming:
, Een socioloog die sociologische kennis wil opdoen schakelt keuze uit, hij moet het
totaalbeeld opdoen
Socioloog moet de ruimte openbreken (en ruimer denken)
Routineus denken en handelen
Veel zaken die dezelfde zijn, en waarbij we ons geen vragen stellen of waar
we niet meer bij stilstaan dat het routineus is
Bv. Altijd zelfde weg nemen nr het werk
Fysische en sociale beperkingen
We nemen samenleving waar vanuit bepaalde sociale positie, waardoor
we stukken info missen of ze makkelijker kunnen verkrijgen
->Bepaald het denken over de maatschappij
Belangen
Wie een belang verdedigt gaat alleen die stukjes opnemen die passen in
de ideologie
Kennis en info (en onderwijs)
De info die je hebt over een persoon/toestand beinvloed je waarneming
Bv. vreemdelingenhaat dr onderwijs
Voorkeuren en afkeer
De positieve/negatieve houdingen hangt af van ethische/esthetische
categorieen die verschillen in tijd en ruimte, zijn aangeleerd in
socialisatieproces; proces waarbij een individu zich in de omgang met
anderen de cultuur van zijn omgeving eigen maakt
Basis taak van een socioloog
De noodzaak om verbeelding te hebben die u toestaat om betekenis te geven aan veel
maatschappelijke fenomenen en uitdrukkelijk aan selectieve waarnemingen waar een
wetenschapper zich niet aan mag verzondingen
Referentiekaders (= sociale brillen)
= eerdere waarnemingen zullen onze latere waarnemingen beinvloeden
= tegenovergestelde van sociologische bril
o Vormt geheel: alle waarnemingen vanuit hetzelfde referentiekader mr je
interpretatie bepaald geheel aan ideeen over wat goed of slecht is, mooi
of lelijk, schadelijk of niet,..
o Stabiel mr niet onveranderlijk: veranderingen in situaties kunnen
referentiekader beinvloeden
Bv. Geloof verdwijnt, omdat u werd misbruikt en niem trok hier zich wat
van aan, kan referentiekader vd ene op andere dag veranderen
o Evenveel referentiekader als individuen
Referentiekader bepaald dr opgedane ervaringen en die ervaringen
kunnen niet vr 2 inividuen hetzelfde zijn
o Gedeelde referentiekaders
Wnr grote groepen in ong zelfde omstandigheden opgroeien/werken;
soortgelijke ervaringen ontstaan en leiden tot sterk gelijkende
referentiekaders
Zakelijke en beleefde realiteit
, = dr verscheidenheid vd referentiekaders reageren we verschillend op hetzelfde
gebeuren en brengen we andere veslagen over een zaak die objectief hetzelfde is
> Beleefde/gepercipieerde werkelijkheid: je maakt iets mee wat impact
achterlaat waardoor je bril verandert
> Zakelijke werkelijkheid: de werkelijkheid in cijfers en %
->Realiteit verschilt vn criminaliteitscijfers in een stad en de angst vr C
->Kan in elkaar lopen, aantal diefstallen gestegen dus de angst
logischerwijs ook gestegen
Mr niet altijd zo, soms blijkt dat criminaliteitcijfers dalen mr toch grote
angst is vr C -> vaak dr verhalen
Criminologen en sociologen moeten met beide rekening houden
o Self-fulfilling prophecies
Vervult zichzelf nr verwachting toe, omdat we ons gedragen nr onze
perceptie van realiteit
Bv. leerkracht op school
Hoe hogere verwachtingen vd leerkracht, hoe beter leerlingen gaan
presteren en andersom
->Wat je voorspeld hebt wordt de waarheid
o Vooroordelen en stereotypes
Vooroodelen: manier van kijken nr anderen
Bv. Is iem van die nationaliteit -> zal wel lui zijn, hard werken,..
-> Vooroodelen kunnen helemaal anders zijn dan de werkelijkheid
Vooroordelen gebruiken stereotypes obv uiterlijke kenmerken
Stereotypes: hoe jouw groep kijkt nr een andere groep
We moeten bewust zijn dat stereotypes bestaan en veel mensen hierop
baseren
Mensen moeten de bril die ze normaal op hebben eens afzetten en een
sociologische bril opzetten om tot een nieuw geheel van betekenis geven
te komen
- Over sport
o Sociale verschillen tussen sporten
Boksen = een sport vr de lagere klassen omdat ze op de vuist gaan, ruzie
maken,.. (blood sports)
Polo of golf = vr hogere klasse (distance and finesse)
Dezelfde sport kan wijzen nr verschillende sociale achtergronden
Hoe die club zich gedraagt, welke spelers daarbij hebben gezeten
o Sport als drager van symbolische codes
Behoren tot een bepaalde club geeft een code in de samenleving van iem
die hoog/laag geplaatst is
Bv. T-shirt kopen van die club
o Geen monopolie, mr diverse interpretaties en scholen
