3.3 Legal Psychology
Lecture 1: Introduction - 11/11/24
Course objectives
● Understand investigative best-practice
● Evaluate/recommend investigative best-practice
● Discuss and debate psychological research in legal psychology
● Discuss issues related to detecting deception
● Judge validity of eyewitness memory
● Discuss victim’s experience of criminal justice system
● Evaluate court procedure
Introduction and sample case
Why legal psychology?
● Cognitieve/sociale psychologie toegepast op juridische context
● Belangrijkste vragen
1) Hoe kunnen we psychologie toepassen op juridische onderzoeken om ze eerlijk, objectief en
geldig te maken?
2) Hoe kunnen we psychologie toepassen op een juridische context om gerechtelijke procedures
eerlijk, objectief en geldig te maken?
● Anders dan forensische psychologie
○ Forensische psychologie is klinische psychologie in een forensische context
○ Dit betreft zowel risicobeoordeling en behandeling als het verbeteren van ons begrip van
waarom persoon A misdaad B pleegt
Making a Murderer
● Steven Avery
○ 1985: onterecht veroordeeld voor aanranding en moord
○ 2007: veroordeeld voor moord
● Brendan Dassey: zijn neef bekende medeplichtig te zijn aan de moord
Steven Avery's verhaal draait om een Amerikaanse man uit Wisconsin die in 1985 ten onrechte werd
veroordeeld voor de verkrachting van Penny Beerntsen. Hij zat 18 jaar gevangen totdat DNA-bewijs in 2003
aantoonde dat hij onschuldig was, waarna hij werd vrijgelaten. Avery klaagde vervolgens de lokale
autoriteiten aan voor miljoenen dollars vanwege de foutieve veroordeling. In 2005, terwijl zijn zaak nog liep,
werd Avery opnieuw gearresteerd, ditmaal voor de moord op fotografe Teresa Halbach. Avery en zijn neef
Brendan Dassey werden schuldig bevonden. De zaak, die werd vastgelegd in de Netflix-documentaire
Making a Murderer, heeft veel controverse opgeroepen over vermeende fouten in het politieonderzoek en
mogelijke manipulatie van bewijs door de autoriteiten. De discussie over hun schuld of onschuld duurt tot op
de dag van vandaag voort.
Psychological issues
● “Paste niet in de gemeenschap": vooroordelen over de familie. Confirmation bias van de politie
○ Hoe worden mensen met een lagere sociaaleconomische achtergrond gezien? Hoe zit het met
mensen uit etnische minderheden? Of mensen met een handicap?
● Mediaportretten en hun effecten op het publiek en potentiële juryleden
○ Wat is het effect van sensatieverhalen over misdaad in de media? In hoeverre beïnvloedt
mediaberichtgeving potentiële juryleden? Is enig effect omkeerbaar?
1
, ● Wrongness admission
○ Wie heeft er moeite mee om toe te geven dat hij een fout heeft gemaakt? Welke invloed moet
dit hebben op hiring decisions? Hoe zorgen we ervoor dat mensen een open geest houden?
● Hoe wordt een getuigenis van een deskundige ervaren?
○ Wat maakt een expert geloofwaardig? Wat zijn de grenzen van getuigenissen van
deskundigen en hoe moeten die worden gehandhaafd?
● Hoe overtuigend moet bewijs zijn? Hoe beïnvloeden individuele jurykenmerken deze drempel?
○ Zijn de regels die we juryleden opleggen realistisch, gezien hoe de menselijke geest werkt?
Kunnen juryleden informatie discounten? Wie willen we in een jury?
● Wat doet (valse) gevangenisstraf met mensen?
○ Wat zijn de effecten van de gevangenis? Van eenzame opsluiting? Hoe moeten we
gevangenissen runnen om de beste resultaten te garanderen?
● Hoe groot is de kans op een valse bekentenis? Hoe minimaliseren we deze kans?
○ Wie bekent misdaden die hij niet heeft gepleegd? Hoe moet de politie hiermee omgaan?
● Hoe beslist de politie wie en wat op te volgen?
○ Besluitvorming bij de politie, hoe beïnvloedt dit de hiring decisions? Wat moet politietraining
inhouden?
● Hoe effectief zijn line-ups?
○ Wat is de beste manier om een line-up uit te voeren? Hoe nauwkeurig zijn ooggetuigen in het
kiezen van de juiste persoon? Hoe zit het met slachtoffers?
Law Enforcement
Jean Charles de Menezes was een Braziliaanse man die op 22 juli 2005 in Londen door de politie werd
doodgeschoten. Hij werd ten onrechte aangezien voor een terrorist die betrokken was bij de aanslagen van
die dag. De politie volgde hem na de mislukte bomaanslagen en dacht dat hij een verdachte van een latere
geplande aanslag was. Toen hij een metrostation betrad, werd hij neergeschoten, ondanks dat hij
ongewapend was en geen gevaar vormde. De dood van de Menezes leidde tot grote controverse en kritiek op
de manier waarop de politie de situatie behandelde.
Sample research questions
● Hoe wordt de politie getraind om snelle beslissingen te nemen?
● Hoe zouden ze getraind moeten worden?
● Hoe reageren mensen na blootstelling aan traumatische gebeurtenissen?
● Hoe kunnen we de politie ondersteunen?
Policy implications
● Communicatieproblemen binnen de politie. Regels voor betrokkenheid
● Risk assessment, error on the side of caution
Psychological issues across the system
Courts
● Kasim Davey zat in een jury in het Verenigd Koninkrijk
○ “Wooow I wasn’t expecting to be in a jury. Deciding a paedophile’s fate, I’ve always wanted to
f*** up a paedohiple and now I’m within the law!”
● US genderkwestie bij seksueel geweld
○ Mensen die eerder slachtoffer waren geweest van sexual assault mochten geen jury meer zijn
→ geen vrouwen meer over
2
,Research questions
● Hoe zorgen we voor een onbevooroordeelde jury?
● Hoe instrueren we een jury en hoe redelijk is het om te verwachten dat ze instructies opvolgen?
Policy implications
● Wie moet in aanmerking komen?
● Wie moet worden uitgesloten?
● Hoe bepalen we dit?
● Zijn rechters beter?
● Zijn rechters ook bevooroordeeld? → ja, maar misschien makkelijker te trainen om ze bewust te maken
van hun negatieve effecten
Prison and probation
● Prison riots of 2016
● Vanwege budgetkosten was er minder gelegenheid voor de gevangen om dingen te doen (vrije tijd)
terwijl ze in de gevangenis zaten → brachten meer tijd in hun cel door
● Dit leidde tot oplopende spanningen en uiteindelijk tot rellen
Research questions
● Wat is het belang van vrijetijdsbesteding?
● Wat draagt bij aan spanningen onder gevangen?
● Hoe beïnvloedt geweld in de gevangenis de geestelijke gezondheid?
Policy implications
● Hoe houden we gevangenissen veilig?
● Hoe trainen we personeel?
● Wie willen we aannemen?
Different levels of application
● Prevention
○ Targeted, general
● Consulting
○ Policy, best practice, etc.
● Intervention
○ Community, prison
○ Victim services
A brief note on criminal responsibility
What is crime?
● Definities van criminaliteit zijn sociaal geconstrueerd
● Verandert met de tijd
○ Abortion, homosexuality, blasphemy
○ Hate crimes, marital rape
○ Cybercrime
● Verandert met locatie/cultuur
○ US gun laws, holocaust denial
● Uitzonderingen: lawful execution, self-defence
3
, Key concerns
● Security: de staat en het individu veilig houden
○ Maar ook plaatsen, gegevens en goederen
● Control: van overtreders, stoffen, misdaad
○ Daders in de gevangenis en in de gemeenschap
● Risk: risico’s beoordelen om geïdentificeerde gevaren te verminderen of te beheersen
→ Deze zijn nodig om onrechtmatige of privaatrechtelijke rechtspraak te voorkomen
Risk assessment
● What should be prioritised?
○ What should be a crime and what can be tolerated?
● Specific risk assessments
○ Domestic abuse, child abuse, sex offenders, turning to crime, becoming a victim,
protests/gatherings, vulnerable people, terrorism
● Given limited resources, we must focus on high risk areas that have detrimental consequences
Two distinct priorities
1) Criminal Justice System
● Priority: reduce offending
● Protect: society
2) Forensic Mental Health
● Priority: individual well-being
● Protect: individual
The curious case of punishment
● Wat is het doel van straffen?
→ Retribution (vergelding), incapacitation (prevention), and deterrence (afschrikking)
● 50 jaar onderzoek suggereert dat straf geen afschrikmiddel is
○ Traumatisch hersenletsel: bijvoorbeeld dat impulscontrole kapot is
○ Traumatische ervaringen
○ Mensen vrijlaten in onveranderde omstandigheden
○ Kennen mensen de wet en de straffen?
○ Trekken mensen zich de wet en straffen aan tijdens een expressief misdrijf?
Rule of law
● Niemand staat “boven de wet”
● Bij extension heeft iedereen recht op een eerlijk proces
○ Onschuldig tot schuld bewezen is
○ Wet geschreven en toegepast zonder discriminatie
○ Universele wetshandhaving
● Staat er echt niemand “boven de wet”?
○ Soevereine immuniteit, diplomatieke immuniteit, immuniteit van openbaar belang voor
politie-informanten, zaken met betrekking tot de nationale veiligheid
○ Dmitro Borodon
Additional definitions
● Mens Rea: state of mind
○ Wat was de intentie? Was het roekeloosheid of opzet? Negligence (nalatigheid)?
● Actus Reus: the act/event/omission
4
Lecture 1: Introduction - 11/11/24
Course objectives
● Understand investigative best-practice
● Evaluate/recommend investigative best-practice
● Discuss and debate psychological research in legal psychology
● Discuss issues related to detecting deception
● Judge validity of eyewitness memory
● Discuss victim’s experience of criminal justice system
● Evaluate court procedure
Introduction and sample case
Why legal psychology?
● Cognitieve/sociale psychologie toegepast op juridische context
● Belangrijkste vragen
1) Hoe kunnen we psychologie toepassen op juridische onderzoeken om ze eerlijk, objectief en
geldig te maken?
2) Hoe kunnen we psychologie toepassen op een juridische context om gerechtelijke procedures
eerlijk, objectief en geldig te maken?
● Anders dan forensische psychologie
○ Forensische psychologie is klinische psychologie in een forensische context
○ Dit betreft zowel risicobeoordeling en behandeling als het verbeteren van ons begrip van
waarom persoon A misdaad B pleegt
Making a Murderer
● Steven Avery
○ 1985: onterecht veroordeeld voor aanranding en moord
○ 2007: veroordeeld voor moord
● Brendan Dassey: zijn neef bekende medeplichtig te zijn aan de moord
Steven Avery's verhaal draait om een Amerikaanse man uit Wisconsin die in 1985 ten onrechte werd
veroordeeld voor de verkrachting van Penny Beerntsen. Hij zat 18 jaar gevangen totdat DNA-bewijs in 2003
aantoonde dat hij onschuldig was, waarna hij werd vrijgelaten. Avery klaagde vervolgens de lokale
autoriteiten aan voor miljoenen dollars vanwege de foutieve veroordeling. In 2005, terwijl zijn zaak nog liep,
werd Avery opnieuw gearresteerd, ditmaal voor de moord op fotografe Teresa Halbach. Avery en zijn neef
Brendan Dassey werden schuldig bevonden. De zaak, die werd vastgelegd in de Netflix-documentaire
Making a Murderer, heeft veel controverse opgeroepen over vermeende fouten in het politieonderzoek en
mogelijke manipulatie van bewijs door de autoriteiten. De discussie over hun schuld of onschuld duurt tot op
de dag van vandaag voort.
Psychological issues
● “Paste niet in de gemeenschap": vooroordelen over de familie. Confirmation bias van de politie
○ Hoe worden mensen met een lagere sociaaleconomische achtergrond gezien? Hoe zit het met
mensen uit etnische minderheden? Of mensen met een handicap?
● Mediaportretten en hun effecten op het publiek en potentiële juryleden
○ Wat is het effect van sensatieverhalen over misdaad in de media? In hoeverre beïnvloedt
mediaberichtgeving potentiële juryleden? Is enig effect omkeerbaar?
1
, ● Wrongness admission
○ Wie heeft er moeite mee om toe te geven dat hij een fout heeft gemaakt? Welke invloed moet
dit hebben op hiring decisions? Hoe zorgen we ervoor dat mensen een open geest houden?
● Hoe wordt een getuigenis van een deskundige ervaren?
○ Wat maakt een expert geloofwaardig? Wat zijn de grenzen van getuigenissen van
deskundigen en hoe moeten die worden gehandhaafd?
● Hoe overtuigend moet bewijs zijn? Hoe beïnvloeden individuele jurykenmerken deze drempel?
○ Zijn de regels die we juryleden opleggen realistisch, gezien hoe de menselijke geest werkt?
Kunnen juryleden informatie discounten? Wie willen we in een jury?
● Wat doet (valse) gevangenisstraf met mensen?
○ Wat zijn de effecten van de gevangenis? Van eenzame opsluiting? Hoe moeten we
gevangenissen runnen om de beste resultaten te garanderen?
● Hoe groot is de kans op een valse bekentenis? Hoe minimaliseren we deze kans?
○ Wie bekent misdaden die hij niet heeft gepleegd? Hoe moet de politie hiermee omgaan?
● Hoe beslist de politie wie en wat op te volgen?
○ Besluitvorming bij de politie, hoe beïnvloedt dit de hiring decisions? Wat moet politietraining
inhouden?
● Hoe effectief zijn line-ups?
○ Wat is de beste manier om een line-up uit te voeren? Hoe nauwkeurig zijn ooggetuigen in het
kiezen van de juiste persoon? Hoe zit het met slachtoffers?
Law Enforcement
Jean Charles de Menezes was een Braziliaanse man die op 22 juli 2005 in Londen door de politie werd
doodgeschoten. Hij werd ten onrechte aangezien voor een terrorist die betrokken was bij de aanslagen van
die dag. De politie volgde hem na de mislukte bomaanslagen en dacht dat hij een verdachte van een latere
geplande aanslag was. Toen hij een metrostation betrad, werd hij neergeschoten, ondanks dat hij
ongewapend was en geen gevaar vormde. De dood van de Menezes leidde tot grote controverse en kritiek op
de manier waarop de politie de situatie behandelde.
Sample research questions
● Hoe wordt de politie getraind om snelle beslissingen te nemen?
● Hoe zouden ze getraind moeten worden?
● Hoe reageren mensen na blootstelling aan traumatische gebeurtenissen?
● Hoe kunnen we de politie ondersteunen?
Policy implications
● Communicatieproblemen binnen de politie. Regels voor betrokkenheid
● Risk assessment, error on the side of caution
Psychological issues across the system
Courts
● Kasim Davey zat in een jury in het Verenigd Koninkrijk
○ “Wooow I wasn’t expecting to be in a jury. Deciding a paedophile’s fate, I’ve always wanted to
f*** up a paedohiple and now I’m within the law!”
● US genderkwestie bij seksueel geweld
○ Mensen die eerder slachtoffer waren geweest van sexual assault mochten geen jury meer zijn
→ geen vrouwen meer over
2
,Research questions
● Hoe zorgen we voor een onbevooroordeelde jury?
● Hoe instrueren we een jury en hoe redelijk is het om te verwachten dat ze instructies opvolgen?
Policy implications
● Wie moet in aanmerking komen?
● Wie moet worden uitgesloten?
● Hoe bepalen we dit?
● Zijn rechters beter?
● Zijn rechters ook bevooroordeeld? → ja, maar misschien makkelijker te trainen om ze bewust te maken
van hun negatieve effecten
Prison and probation
● Prison riots of 2016
● Vanwege budgetkosten was er minder gelegenheid voor de gevangen om dingen te doen (vrije tijd)
terwijl ze in de gevangenis zaten → brachten meer tijd in hun cel door
● Dit leidde tot oplopende spanningen en uiteindelijk tot rellen
Research questions
● Wat is het belang van vrijetijdsbesteding?
● Wat draagt bij aan spanningen onder gevangen?
● Hoe beïnvloedt geweld in de gevangenis de geestelijke gezondheid?
Policy implications
● Hoe houden we gevangenissen veilig?
● Hoe trainen we personeel?
● Wie willen we aannemen?
Different levels of application
● Prevention
○ Targeted, general
● Consulting
○ Policy, best practice, etc.
● Intervention
○ Community, prison
○ Victim services
A brief note on criminal responsibility
What is crime?
● Definities van criminaliteit zijn sociaal geconstrueerd
● Verandert met de tijd
○ Abortion, homosexuality, blasphemy
○ Hate crimes, marital rape
○ Cybercrime
● Verandert met locatie/cultuur
○ US gun laws, holocaust denial
● Uitzonderingen: lawful execution, self-defence
3
, Key concerns
● Security: de staat en het individu veilig houden
○ Maar ook plaatsen, gegevens en goederen
● Control: van overtreders, stoffen, misdaad
○ Daders in de gevangenis en in de gemeenschap
● Risk: risico’s beoordelen om geïdentificeerde gevaren te verminderen of te beheersen
→ Deze zijn nodig om onrechtmatige of privaatrechtelijke rechtspraak te voorkomen
Risk assessment
● What should be prioritised?
○ What should be a crime and what can be tolerated?
● Specific risk assessments
○ Domestic abuse, child abuse, sex offenders, turning to crime, becoming a victim,
protests/gatherings, vulnerable people, terrorism
● Given limited resources, we must focus on high risk areas that have detrimental consequences
Two distinct priorities
1) Criminal Justice System
● Priority: reduce offending
● Protect: society
2) Forensic Mental Health
● Priority: individual well-being
● Protect: individual
The curious case of punishment
● Wat is het doel van straffen?
→ Retribution (vergelding), incapacitation (prevention), and deterrence (afschrikking)
● 50 jaar onderzoek suggereert dat straf geen afschrikmiddel is
○ Traumatisch hersenletsel: bijvoorbeeld dat impulscontrole kapot is
○ Traumatische ervaringen
○ Mensen vrijlaten in onveranderde omstandigheden
○ Kennen mensen de wet en de straffen?
○ Trekken mensen zich de wet en straffen aan tijdens een expressief misdrijf?
Rule of law
● Niemand staat “boven de wet”
● Bij extension heeft iedereen recht op een eerlijk proces
○ Onschuldig tot schuld bewezen is
○ Wet geschreven en toegepast zonder discriminatie
○ Universele wetshandhaving
● Staat er echt niemand “boven de wet”?
○ Soevereine immuniteit, diplomatieke immuniteit, immuniteit van openbaar belang voor
politie-informanten, zaken met betrekking tot de nationale veiligheid
○ Dmitro Borodon
Additional definitions
● Mens Rea: state of mind
○ Wat was de intentie? Was het roekeloosheid of opzet? Negligence (nalatigheid)?
● Actus Reus: the act/event/omission
4
