Onderzoeksmethoden
1 Inleiding ............................................................................................................................. 3
1.1 Wat is juridisch onderzoek ......................................................................................... 3
1.1.1 Soorten juridisch onderzoek ............................................................................... 5
1.2 Wat doen juristen traditioneel wanneer ze onderzoek doen? ..................................... 8
1.3 Waarom kan traditioneel juridisch onderzoek niet (langer) volstaan? ..................... 11
1.3.1 Traditioneel juridisch onderzoek en recht in context ....................................... 11
1.3.2 Recht in context benaderen? Vier gevolgen ..................................................... 12
2 Onderzoeksontwerp:......................................................................................................... 14
2.1 Projectontwerp.......................................................................................................... 14
2.2 Conceptueel ontwerp ................................................................................................ 15
2.2.1 Doelstelling ...................................................................................................... 15
2.2.1.1 Probleemstelling ........................................................................................... 17
2.2.1.2 Onderzoeksplan ............................................................................................ 18
2.2.1.3 Verkenning van het projectkader ................................................................. 20
2.2.2 Onderzoeksmodel ............................................................................................. 21
2.2.3 Vraagstelling .................................................................................................... 22
2.2.4 Begripsbepaling ................................................................................................ 25
2.3 Onderzoekstechnische ontwerp ................................................................................ 26
2.3.1 Onderzoeksstrategieën...................................................................................... 26
2.3.1.1 Survey........................................................................................................... 27
2.3.1.2 Experiment ................................................................................................... 28
2.3.1.3 Casestudy ..................................................................................................... 29
2.3.1.4 De gefundeerde theoriebenadering ............................................................... 30
2.3.1.5 Bureauonderzoek .......................................................................................... 30
2.3.2 Onderzoeksmateriaal ........................................................................................ 32
2.3.2.1 Extra: kwaliteitscontrole en wetenschappelijke publicaties ......................... 37
2.3.2.2 Extra: zoeken naar wetenschappelijke vindplaatsen .................................... 38
2.3.3 Onderzoeksplanning ......................................................................................... 38
3 Rechtswetenschappelijk onderzoek .................................................................................. 39
3.1 Kenmerken ............................................................................................................... 39
3.1.1 Originaliteit ...................................................................................................... 39
3.1.2 Eisen waaraan (rechts) wetenschappelijk onderzoek moet voldoen ................ 40
3.1.2.1 Eisen voor kwantitatief onderzoek ............................................................... 41
3.1.2.2 Hoe kwaliteit garanderen voor kwalitatief onderzoek? ................................ 43
, 3.1.2.3 Hoe voor traditioneel juridisch onderzoek ................................................... 45
3.2 Onderzoeksdoelen en bijbehorende theoretische kaders .......................................... 49
3.2.1 Doelen .............................................................................................................. 49
3.2.2 Theoretische kaders .......................................................................................... 50
4 Rechtshistorisch onderzoek .............................................................................................. 54
4.1 Traditionele v. contextuele rechtsgeschiedenis ........................................................ 54
4.2 (Rechts-)historische kritiek ...................................................................................... 57
4.2.1 Het begrip bron................................................................................................. 58
4.2.2 Bewaring en consultatie van bronnen .............................................................. 60
4.2.3 Analyse van bronnen ........................................................................................ 61
4.2.4 Specifieke vragen van de geschiedenis ............................................................ 66
4.2.5 Invloeden andere menswetenschappen ............................................................ 69
5 Empirische analyse van de rechtspraktijk ........................................................................ 73
5.1 Kader ........................................................................................................................ 74
5.1.1 De rechtsregel voorbij: van regel naar gedrag.................................................. 74
5.1.2 Drie soorten doelen en–analysemethodes ........................................................ 76
5.2 Gemotiveerd redeneren ............................................................................................ 81
5.2.1 Inleiding ........................................................................................................... 81
5.2.2 Experimenten met leken ................................................................................... 82
5.2.3 Experimenten met rechters ............................................................................... 83
5.2.4 Enkele vragen bij het besproken onderzoek ..................................................... 83
5.3 Emotie ...................................................................................................................... 84
5.3.1 Inleiding ........................................................................................................... 84
5.3.2 Onderzoek ........................................................................................................ 84
5.3.3 Enkele vragen bij het besproken onderzoek ..................................................... 87
5.4 Advocatenbarometer ................................................................................................ 88
5.4.1 Het onderzoek................................................................................................... 88
5.4.1.1 Fase 1: opstart............................................................................................... 89
5.4.1.2 Fase 2: vragenlijst......................................................................................... 89
5.4.1.3 Fase 3: dataverzameling ............................................................................... 96
5.4.1.4 Fase 4: analyse en rapportage ....................................................................... 97
6 Initiatieles Qualtrics ......................................................................................................... 99
6.1 Inleiding ................................................................................................................... 99
6.1.1 Waarom online surveysoftware gebruiken? ..................................................... 99
6.1.2 Qualtrics: wat, waarom en hoe gebruiken? .................................................... 100
6.2 Uitdagingen bij online surveys ............................................................................... 101
6.3 Deze les op het examen .......................................................................................... 102
,7 Wetenschappelijke integriteit ......................................................................................... 102
7.1 Wat is het? .............................................................................................................. 102
7.2 Waarom? ................................................................................................................ 104
7.3 Hoe?........................................................................................................................ 104
8 Juridische en ethische aspecten van wetenschappelijk onderzoek
(Gegevensbeschermingsrecht)................................................................................................ 107
8.1 Privacywetgeving ................................................................................................... 107
8.2 Toepassingsgebied AVG ........................................................................................ 108
8.3 Basisbeginselen voor verwerking ........................................................................... 111
8.4 Privacy en persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek .............................. 113
9 Justjudgement en zijn potentieel voor juridisch onderzoek ........................................... 113
9.1 Inleiding en korte historiek..................................................................................... 113
9.2 Wet van 16 oktober 2022 ....................................................................................... 114
10 Systematische rechtspraakanalyse .............................................................................. 119
10.1 Omschrijving .......................................................................................................... 119
10.2 Voorwerp ................................................................................................................ 120
10.3 Meerwaarde ............................................................................................................ 121
10.4 Praktisch ................................................................................................................. 122
11 EXAMEN ................................................................................................................... 123
1 Inleiding
1.1 Wat is juridisch onderzoek
Wat is onderzoek in het algemeen?
Uitzoeken/opzoeken: is antwoorden zoeken op allerlei vragen
- Bv. Wanneer begint de les? Wat moeten wij kennen? Wanneer vertrekt mijn
vliegtuig? Waar bevindt het restaurant zich?
- Zijn dus praktische vragen
- Je wenst iets te weten om dan een beslissing te maken wat je moet doen
- Handelingsgericht en veranderingsgericht
Vs.
Onderzoeken: op systematische wijze op zoek gaan naar geobjectiveerd antwoord op
kennisvraag
- Systematische handeling: vooraf methode bepalen en die volgen
o Bv. als je rechtsvraag moet beantwoorden dan past daar systematisch niet
echt bij, je gaat wat databanken afgaan en wat rondkijken maar er zit niet
altijd vooraf een idee achter
- Die geobjectiveerd is: onafhankelijk, onbevooroordeeld, controleerbaar en vakkundig
o Een geobjectieerd antwoord, dus niet afhankelijk van een bepaalde cliënt die
al gaat bepaln wat voor resultaat je moet hebben
, - Die te maken heeft met een kennisvraag: iets weten of kennen → antwoord levert
kennis op
o Hier gaat men onderzoeken om iets te weten te komen (niet om daarna een
handeling te stellen)
o Vs. handelingsvraag: iets kunnen of doen → antwoord brengt verandering
teweeg
§ Antwoord op HV vereist vaak kennis → als ontbreekt: onderzoek nodig
o Voorbeelden
§ Wat zijn voordelen van trouwen? K ; Wil je met mij trouwen? H
§ Aanvaard je de algemene voorwaarden? H ; Zijn de algemene
voorwaarden geldig? K
§ Hoe kan ik mijn bedrijf redden? H ; Wat vinden actuele en potentiële
klanten goed en minder goed aan mijn bedrijf? K
Wat is juridisch onderzoek?
- Onderzoek naar juridische fenomenen → gaat kennis van en inzicht in het recht
vergroten
- Heeft dus betrekking op het recht
o Recht = de interactie tussen ideeën, creaties en gedrag met betrekking tot
wat al dan niet moet of mag
§ (Nummering in syllabus is overbodig en mag je schrappen)
o Ideeën? Alles in hoofden van mensen, bv. waarden
o Creaties? Uiting van ideeën, onder woorden brengen bv. wettekst,
rechterlijke uitspraak…
o Gedrag? Erkennen, formuleren en hanteren van gedragsvoorschriften
§ Erkennen? “Is X een ‘rechtsregel’?”
• Marc Van Ranst: “Wie nu mazelen- en windpokkenparty’s
organiseert, terwijl er een veilig vaccin is, is schuldig aan het
vrijwillig toebrengen van slagen en verwondingen”
§ Formuleren? Totstandkoming wetten, rechterlijke uitspraken,
contracten
§ Hanteren? Volgen, negeren… van gedragsvoorschriften
o Behoort iets tot recht? Contigent (afhankelijk van tijd en ruimte), bv.
hondenpoep
,1.1.1 Soorten juridisch onderzoek
Vooraleer: Twee soorten kennisproblemen (KP)
- Normatieve KP: Inhoud van gedragsvoorschriften
o Hier houdt traditioneel juridisch onderzoek zich mee bezig, ze kijken naar de
inhoud van de regels
o ‘Mag iets (niet) volgens het recht?’
o Regelgeoriënteerde benadering -> normatieve interesse
o Wat wordt hier onderzocht? Onderzoeksobject = wisselwerking ‘creaties’
(bronnen van recht) en ‘ideeën’ (achterliggende waarden)
§ Bv. Mogen rechters informatie van sociale media gebruiken als
bewijsmiddelen?
- Feitelijke KP: totstandkoming, werking en gevolgen van gedragsvoorschriften
o ‘Welke gedragsvoorschriften bestaan volgens bepaalde actoren? Werkt een
bepaald gedragsvoorschrift (niet) in de praktijk? Hoe werkt het? Welke
gevolgen heeft een bepaald gedragsvoorschrift?’
o Gedragsgeoriënteerde benadering -> empirische interesse
o Onderzoeksobject = (verschillende vormen van) gedrag
§ Empirisch onderzoek naar ‘aanvaardbaar gedrag’ in bepaalde sector ->
‘goede trouw’
§ Bv. voorschriftformulerend (wat rechters zeggen) en
voorschrifthanterend (wat ze doen): csqn-leer vs. concrete omgang
met ver verwijderde oorzaken
Ander onderscheid
Theoriegericht/Fundamenteel vs. Praktijkgericht/toegepast onderzoek
- T/F: ontwikkelen, verfijnen en toetsen van ‘theorieën’
o Focus op beginselen, begrippen, leerstukken
o Hier veel raakvlakken met andere disciplines mogelijk
o Doel: dieper inzicht in recht
§ Bv. Juridisch kader voor deeleconomie, algemeen juridisch kader
(termijnen, beroepsmogelijkheden…) voor tuchtprocedures, nieuwe
nietigheidsleer…
§ Toetsing van theorie of leerstuk
§ Soms intern inconsistent: logische toetsing
• Bv. Nietigheidstheorie: vgl. 5.59, eerste lid BW met 5.60,
tweede lid BW
o Tot aan de nietigverklaring ervan brengt het contract
aangetast door een nietigheidsgrond dezelfde gevolgen
teweeg als een geldig contract.
o De exceptie van nietigheid verjaart niet.
§ Soms in tegenspraak met empirische gegevens: empirische toetsing
• Toetsing hervormingsvoorstellen in het faillissementsrecht aan
gerechtelijke dossiers
• Toetsing strategisch model (voor verklaren en voorspellen
rechterlijke beslissingen) aan rechtspraak GwH
, - P/T: antwoord op concrete juridische problemen of vraagstukken
o Je vertrekt vanuit probleem in de beroepspraktijk; antwoord op concrete
juridische problemen of vraagstukken
§ Blijft hier om kennisproblemen gaan! Geen handelingsproblemen
§ Bijdrage? Ook dit onderzoek genereert kennis, op zich nog geen
oplossing
§ Doel: houvast voor rechtspraktijk
o Theorietoepassend
§ Toepassing van reeds bestaande kennis en theorieën op reële
problemen
• Geldend recht over overmacht en imprevisie toepassen op
corona en handelshuur
• Geldend recht over contractsluiting toepassen op blockchain
en AI
• …
- Grens tussen theorie en praktijk?
o Vaag: bepalend is directheid waarmee onderzoek bijdraagt aan oplossing
handelingsprobleem
o Indirecte bijdrage? “Er is niets zo praktisch als een goede theorie”
Combinatie
Theorie- en praktijkgericht: beide mogelijk normatieve en feitelijke KP
- Normatief en praktijkgericht: rechtsdogmatisch onderzoek
o ‘Hoe luidt de inhoud van het recht in een concreet geval?’
o Intern normatief onderzoek: waarderingsmaatstaf aan geldend recht
ontleend
- Normatief en theoriegericht: rechtstheoretisch onderzoek
o ‘Hoe zou men moeten bepalen hoe de inhoud van het recht in een concreet
geval luidt?’
o Studie naar begrippen, methoden, wetenschapsleer en ideologieën in het
recht
o Extern normatief onderzoek: andere waarderingsmaatstaf
§ Extern inhoudelijk: vanuit extern perspectief uitspraak over inhoud
van recht
• Bv. marxistisch perspectief en arbeidsrechtelijke ‘bescherming’
platformmedewerkers
o Die arbeiders van bv Uber eats worden heel slecht
beschermd, je kan die situatie vanuit veel manieren
bekijken zoals een marxistisch perspectief. Dan ga je
niet als maatstaf nemen het geldend recht, maar een of
andere buiten juridische theorievorming à dit is een
inhoudelijke maatstaf waarmee je iets gaan zeggen
over de inhoud van het recht
1 Inleiding ............................................................................................................................. 3
1.1 Wat is juridisch onderzoek ......................................................................................... 3
1.1.1 Soorten juridisch onderzoek ............................................................................... 5
1.2 Wat doen juristen traditioneel wanneer ze onderzoek doen? ..................................... 8
1.3 Waarom kan traditioneel juridisch onderzoek niet (langer) volstaan? ..................... 11
1.3.1 Traditioneel juridisch onderzoek en recht in context ....................................... 11
1.3.2 Recht in context benaderen? Vier gevolgen ..................................................... 12
2 Onderzoeksontwerp:......................................................................................................... 14
2.1 Projectontwerp.......................................................................................................... 14
2.2 Conceptueel ontwerp ................................................................................................ 15
2.2.1 Doelstelling ...................................................................................................... 15
2.2.1.1 Probleemstelling ........................................................................................... 17
2.2.1.2 Onderzoeksplan ............................................................................................ 18
2.2.1.3 Verkenning van het projectkader ................................................................. 20
2.2.2 Onderzoeksmodel ............................................................................................. 21
2.2.3 Vraagstelling .................................................................................................... 22
2.2.4 Begripsbepaling ................................................................................................ 25
2.3 Onderzoekstechnische ontwerp ................................................................................ 26
2.3.1 Onderzoeksstrategieën...................................................................................... 26
2.3.1.1 Survey........................................................................................................... 27
2.3.1.2 Experiment ................................................................................................... 28
2.3.1.3 Casestudy ..................................................................................................... 29
2.3.1.4 De gefundeerde theoriebenadering ............................................................... 30
2.3.1.5 Bureauonderzoek .......................................................................................... 30
2.3.2 Onderzoeksmateriaal ........................................................................................ 32
2.3.2.1 Extra: kwaliteitscontrole en wetenschappelijke publicaties ......................... 37
2.3.2.2 Extra: zoeken naar wetenschappelijke vindplaatsen .................................... 38
2.3.3 Onderzoeksplanning ......................................................................................... 38
3 Rechtswetenschappelijk onderzoek .................................................................................. 39
3.1 Kenmerken ............................................................................................................... 39
3.1.1 Originaliteit ...................................................................................................... 39
3.1.2 Eisen waaraan (rechts) wetenschappelijk onderzoek moet voldoen ................ 40
3.1.2.1 Eisen voor kwantitatief onderzoek ............................................................... 41
3.1.2.2 Hoe kwaliteit garanderen voor kwalitatief onderzoek? ................................ 43
, 3.1.2.3 Hoe voor traditioneel juridisch onderzoek ................................................... 45
3.2 Onderzoeksdoelen en bijbehorende theoretische kaders .......................................... 49
3.2.1 Doelen .............................................................................................................. 49
3.2.2 Theoretische kaders .......................................................................................... 50
4 Rechtshistorisch onderzoek .............................................................................................. 54
4.1 Traditionele v. contextuele rechtsgeschiedenis ........................................................ 54
4.2 (Rechts-)historische kritiek ...................................................................................... 57
4.2.1 Het begrip bron................................................................................................. 58
4.2.2 Bewaring en consultatie van bronnen .............................................................. 60
4.2.3 Analyse van bronnen ........................................................................................ 61
4.2.4 Specifieke vragen van de geschiedenis ............................................................ 66
4.2.5 Invloeden andere menswetenschappen ............................................................ 69
5 Empirische analyse van de rechtspraktijk ........................................................................ 73
5.1 Kader ........................................................................................................................ 74
5.1.1 De rechtsregel voorbij: van regel naar gedrag.................................................. 74
5.1.2 Drie soorten doelen en–analysemethodes ........................................................ 76
5.2 Gemotiveerd redeneren ............................................................................................ 81
5.2.1 Inleiding ........................................................................................................... 81
5.2.2 Experimenten met leken ................................................................................... 82
5.2.3 Experimenten met rechters ............................................................................... 83
5.2.4 Enkele vragen bij het besproken onderzoek ..................................................... 83
5.3 Emotie ...................................................................................................................... 84
5.3.1 Inleiding ........................................................................................................... 84
5.3.2 Onderzoek ........................................................................................................ 84
5.3.3 Enkele vragen bij het besproken onderzoek ..................................................... 87
5.4 Advocatenbarometer ................................................................................................ 88
5.4.1 Het onderzoek................................................................................................... 88
5.4.1.1 Fase 1: opstart............................................................................................... 89
5.4.1.2 Fase 2: vragenlijst......................................................................................... 89
5.4.1.3 Fase 3: dataverzameling ............................................................................... 96
5.4.1.4 Fase 4: analyse en rapportage ....................................................................... 97
6 Initiatieles Qualtrics ......................................................................................................... 99
6.1 Inleiding ................................................................................................................... 99
6.1.1 Waarom online surveysoftware gebruiken? ..................................................... 99
6.1.2 Qualtrics: wat, waarom en hoe gebruiken? .................................................... 100
6.2 Uitdagingen bij online surveys ............................................................................... 101
6.3 Deze les op het examen .......................................................................................... 102
,7 Wetenschappelijke integriteit ......................................................................................... 102
7.1 Wat is het? .............................................................................................................. 102
7.2 Waarom? ................................................................................................................ 104
7.3 Hoe?........................................................................................................................ 104
8 Juridische en ethische aspecten van wetenschappelijk onderzoek
(Gegevensbeschermingsrecht)................................................................................................ 107
8.1 Privacywetgeving ................................................................................................... 107
8.2 Toepassingsgebied AVG ........................................................................................ 108
8.3 Basisbeginselen voor verwerking ........................................................................... 111
8.4 Privacy en persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek .............................. 113
9 Justjudgement en zijn potentieel voor juridisch onderzoek ........................................... 113
9.1 Inleiding en korte historiek..................................................................................... 113
9.2 Wet van 16 oktober 2022 ....................................................................................... 114
10 Systematische rechtspraakanalyse .............................................................................. 119
10.1 Omschrijving .......................................................................................................... 119
10.2 Voorwerp ................................................................................................................ 120
10.3 Meerwaarde ............................................................................................................ 121
10.4 Praktisch ................................................................................................................. 122
11 EXAMEN ................................................................................................................... 123
1 Inleiding
1.1 Wat is juridisch onderzoek
Wat is onderzoek in het algemeen?
Uitzoeken/opzoeken: is antwoorden zoeken op allerlei vragen
- Bv. Wanneer begint de les? Wat moeten wij kennen? Wanneer vertrekt mijn
vliegtuig? Waar bevindt het restaurant zich?
- Zijn dus praktische vragen
- Je wenst iets te weten om dan een beslissing te maken wat je moet doen
- Handelingsgericht en veranderingsgericht
Vs.
Onderzoeken: op systematische wijze op zoek gaan naar geobjectiveerd antwoord op
kennisvraag
- Systematische handeling: vooraf methode bepalen en die volgen
o Bv. als je rechtsvraag moet beantwoorden dan past daar systematisch niet
echt bij, je gaat wat databanken afgaan en wat rondkijken maar er zit niet
altijd vooraf een idee achter
- Die geobjectiveerd is: onafhankelijk, onbevooroordeeld, controleerbaar en vakkundig
o Een geobjectieerd antwoord, dus niet afhankelijk van een bepaalde cliënt die
al gaat bepaln wat voor resultaat je moet hebben
, - Die te maken heeft met een kennisvraag: iets weten of kennen → antwoord levert
kennis op
o Hier gaat men onderzoeken om iets te weten te komen (niet om daarna een
handeling te stellen)
o Vs. handelingsvraag: iets kunnen of doen → antwoord brengt verandering
teweeg
§ Antwoord op HV vereist vaak kennis → als ontbreekt: onderzoek nodig
o Voorbeelden
§ Wat zijn voordelen van trouwen? K ; Wil je met mij trouwen? H
§ Aanvaard je de algemene voorwaarden? H ; Zijn de algemene
voorwaarden geldig? K
§ Hoe kan ik mijn bedrijf redden? H ; Wat vinden actuele en potentiële
klanten goed en minder goed aan mijn bedrijf? K
Wat is juridisch onderzoek?
- Onderzoek naar juridische fenomenen → gaat kennis van en inzicht in het recht
vergroten
- Heeft dus betrekking op het recht
o Recht = de interactie tussen ideeën, creaties en gedrag met betrekking tot
wat al dan niet moet of mag
§ (Nummering in syllabus is overbodig en mag je schrappen)
o Ideeën? Alles in hoofden van mensen, bv. waarden
o Creaties? Uiting van ideeën, onder woorden brengen bv. wettekst,
rechterlijke uitspraak…
o Gedrag? Erkennen, formuleren en hanteren van gedragsvoorschriften
§ Erkennen? “Is X een ‘rechtsregel’?”
• Marc Van Ranst: “Wie nu mazelen- en windpokkenparty’s
organiseert, terwijl er een veilig vaccin is, is schuldig aan het
vrijwillig toebrengen van slagen en verwondingen”
§ Formuleren? Totstandkoming wetten, rechterlijke uitspraken,
contracten
§ Hanteren? Volgen, negeren… van gedragsvoorschriften
o Behoort iets tot recht? Contigent (afhankelijk van tijd en ruimte), bv.
hondenpoep
,1.1.1 Soorten juridisch onderzoek
Vooraleer: Twee soorten kennisproblemen (KP)
- Normatieve KP: Inhoud van gedragsvoorschriften
o Hier houdt traditioneel juridisch onderzoek zich mee bezig, ze kijken naar de
inhoud van de regels
o ‘Mag iets (niet) volgens het recht?’
o Regelgeoriënteerde benadering -> normatieve interesse
o Wat wordt hier onderzocht? Onderzoeksobject = wisselwerking ‘creaties’
(bronnen van recht) en ‘ideeën’ (achterliggende waarden)
§ Bv. Mogen rechters informatie van sociale media gebruiken als
bewijsmiddelen?
- Feitelijke KP: totstandkoming, werking en gevolgen van gedragsvoorschriften
o ‘Welke gedragsvoorschriften bestaan volgens bepaalde actoren? Werkt een
bepaald gedragsvoorschrift (niet) in de praktijk? Hoe werkt het? Welke
gevolgen heeft een bepaald gedragsvoorschrift?’
o Gedragsgeoriënteerde benadering -> empirische interesse
o Onderzoeksobject = (verschillende vormen van) gedrag
§ Empirisch onderzoek naar ‘aanvaardbaar gedrag’ in bepaalde sector ->
‘goede trouw’
§ Bv. voorschriftformulerend (wat rechters zeggen) en
voorschrifthanterend (wat ze doen): csqn-leer vs. concrete omgang
met ver verwijderde oorzaken
Ander onderscheid
Theoriegericht/Fundamenteel vs. Praktijkgericht/toegepast onderzoek
- T/F: ontwikkelen, verfijnen en toetsen van ‘theorieën’
o Focus op beginselen, begrippen, leerstukken
o Hier veel raakvlakken met andere disciplines mogelijk
o Doel: dieper inzicht in recht
§ Bv. Juridisch kader voor deeleconomie, algemeen juridisch kader
(termijnen, beroepsmogelijkheden…) voor tuchtprocedures, nieuwe
nietigheidsleer…
§ Toetsing van theorie of leerstuk
§ Soms intern inconsistent: logische toetsing
• Bv. Nietigheidstheorie: vgl. 5.59, eerste lid BW met 5.60,
tweede lid BW
o Tot aan de nietigverklaring ervan brengt het contract
aangetast door een nietigheidsgrond dezelfde gevolgen
teweeg als een geldig contract.
o De exceptie van nietigheid verjaart niet.
§ Soms in tegenspraak met empirische gegevens: empirische toetsing
• Toetsing hervormingsvoorstellen in het faillissementsrecht aan
gerechtelijke dossiers
• Toetsing strategisch model (voor verklaren en voorspellen
rechterlijke beslissingen) aan rechtspraak GwH
, - P/T: antwoord op concrete juridische problemen of vraagstukken
o Je vertrekt vanuit probleem in de beroepspraktijk; antwoord op concrete
juridische problemen of vraagstukken
§ Blijft hier om kennisproblemen gaan! Geen handelingsproblemen
§ Bijdrage? Ook dit onderzoek genereert kennis, op zich nog geen
oplossing
§ Doel: houvast voor rechtspraktijk
o Theorietoepassend
§ Toepassing van reeds bestaande kennis en theorieën op reële
problemen
• Geldend recht over overmacht en imprevisie toepassen op
corona en handelshuur
• Geldend recht over contractsluiting toepassen op blockchain
en AI
• …
- Grens tussen theorie en praktijk?
o Vaag: bepalend is directheid waarmee onderzoek bijdraagt aan oplossing
handelingsprobleem
o Indirecte bijdrage? “Er is niets zo praktisch als een goede theorie”
Combinatie
Theorie- en praktijkgericht: beide mogelijk normatieve en feitelijke KP
- Normatief en praktijkgericht: rechtsdogmatisch onderzoek
o ‘Hoe luidt de inhoud van het recht in een concreet geval?’
o Intern normatief onderzoek: waarderingsmaatstaf aan geldend recht
ontleend
- Normatief en theoriegericht: rechtstheoretisch onderzoek
o ‘Hoe zou men moeten bepalen hoe de inhoud van het recht in een concreet
geval luidt?’
o Studie naar begrippen, methoden, wetenschapsleer en ideologieën in het
recht
o Extern normatief onderzoek: andere waarderingsmaatstaf
§ Extern inhoudelijk: vanuit extern perspectief uitspraak over inhoud
van recht
• Bv. marxistisch perspectief en arbeidsrechtelijke ‘bescherming’
platformmedewerkers
o Die arbeiders van bv Uber eats worden heel slecht
beschermd, je kan die situatie vanuit veel manieren
bekijken zoals een marxistisch perspectief. Dan ga je
niet als maatstaf nemen het geldend recht, maar een of
andere buiten juridische theorievorming à dit is een
inhoudelijke maatstaf waarmee je iets gaan zeggen
over de inhoud van het recht
