Groepsdynamisch begeleiden
DEEL 1. Groepen en teams
1) Groepen en teams
1.1. Wat is een groep?
6 kenmerken/omschrijvingen van een groep:
1. Een groep = een verzameling v mensen die een gemeenschappelijk doel
willen bereiken
→ Mensen worden lid v/e groep omdat ze meer kans hebben om in groep
een doel te bereiken
2. Een groep = verzameling individuen die op een bepaalde manier onderling van
elkaar afhankelijk zijn
→ Een bepaalde gebeurtenis beïnvloedt de hele groep, niet één individu
3. Een groep = een verzameling v individuen die interactie met elkaar hebben en
directe contacten met elkaar onderhouden
4. Een groep = een sociale eenheid die bestaat uit 2 of meer personen die
zichzelf als lid v/e groep beschouwen
5. Een groep = een verzameling individuen die elkaar beïnvloeden (wederzijdse
beïnvloeding)
6. Een groep = een verzameling individuen van wie de interacties door regels,
normen en waarden bepaalt worden & rollen
→ Dingen die deel geworden zijn van de cultuur van de groep (bv. in Chiro
dragen we een korte broek, ook in de winter, anders ben je een mietje)
→ Die rollen en normen kunnen schriftelijk of mondeling vastgelegd zijn
→ Regels die bepalen welk gedrag goed/fout is, abnormaal/normaal
o Gelden voor ieder individu vd groep
→ Overtredingen worden afgekeurd
→ Normen vergemakkelijken het samenwerken en de omgang met elkaar
in groep
o Iedereen weet wat men vd andere groepsleden mag verwachten
→ Druk op leden om zich te conformeren
→ Conformiteit = de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de
geldende groepsnormen
→ Uniformiteit = het met elkaar in overeenstemming zijn, eenheid of
samenhang
1.2. Wat is een team?
• Kozlowski & Ilgen
o Team = als twee of meer individuen waartussen er sociale interactie is en
die een of meer gemeenschappelijke doelen hebben
▪ Ze zijn afhankelijk v elkaar en iedereen heeft eigen specifieke
rol/functie
• Verschil met groep:
o Team heeft geleerd zich te verbinden ➔ besef dat door samen te werken ze
in staat zijn een doel te bereiken dat groter is dan ieders individuele kracht
▪ Dat gezamenlijk doel bindt en verbindt
• Een team werkt professioneel samen
• Verschillende rollen in een team
1
,• Een groep wordt een team als:
1. Teambelang > eigenbelang
2. Cohesie, verbondenheid, wij-gevoel ➔ ook weerstand als er van buitenaf
geprobeerd wordt dit te doorbreken
3. De taken, rollen en functies zijn gekend ➔ er is begrip voor elkaar, geen
sprake van eilandjes
4. Iedereen draagt bij aan een gezamenlijk doel
5. Goede samenwerking, sfeer is goed
6. Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid ➔ er wordt niet naar één leider
gewezen
7. Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet, het hele
team wordt betrokken
8. Aandacht voor goede onderlinge communicatie, feedback ➔
meningsverschillen mogen bestaan en conflicten worden opgelost
9. Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Definitie Jef Stevens:
Team = bestaat uit 2 of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op of
ifv een gezamenlijk doel, binnen een breder organisatorisch verband
Twee of meer leden - Teamleden
met onderlinge - Functioneren altijd in ruimer werkverband
afhankelijkheid - Zijn op elkaar aangewezen om taak te kunnen uitvoeren
omdat hun volledige taak/doel gewoonweg niet te
bereiken valt als individu
Een taak vervullen - Taakafhankelijk van elkaar
= mate waarin teamleden informatie, materialen en
ondersteuning nodig hebben en daarvoor afhankelijk zijn
van elkaar om hun werk effectief te kunnen uitvoeren
- Hoe groter de taakafhankelijkheid, hoe meer ze elkaar
nodig hebben
Een gezamenlijk - Streven naar gezamenlijk doel/eindresultaat
doel - Vergroot de samenwerking en de sfeer + brengt team bij
elkaar
- Taken en verantwoordelijkheden worden gedeeld
- Plannen en afspraken worden gemaakt
Organisatorisch - Team maakt meestal deel uit v/e breder verband
verband - Team functioneert altijd binnen de missie, visie van
organisatie, regelgevingen en procedures
- Team en organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds
Een team heeft gedeelde waarden en normen
→ Zorgt voor een zekere gelijkheid in opvattingen, doelstellingen en
gedragingen
→ Beslissingen maken vanuit wederzijds begrip
1.3. Veerkrachtige teams = geen examenleerstof
➔ EEN GEZIN WORDT NIET BESCHOUWD ALS GROEP OF TEAM MAAR ALS
SYSTEEM! (Examen)
2
,LEERPAD 1 – 27/03
1.4. Wat is groepsdynamica?
Groepsdynamica = het wetenschappelijk onderzoeksdomein dat zich richt op het
vergroten van inzicht ih functioneren v groepen
➔ Volgens Johnson & Johnson kijken naar:
1. Het gedrag van groepsleden binnen de groep
2. Hoe groepen zich ontwikkelen
3. De interacties tss groepsleden, andere groepen en organisaties
➔ Je kan niet niet communiceren, binnen groepen is er altijd beïnvloeding van
elkaar
4. De structuur van groepen
➔ 3 spelers waarmee je rekening moet houden als je een groep cliënten begeleidt:
1. Je begeleidingsgroep (welke doelgroep? Zijn de cliënten bevriend met
elkaar?...)
2. Je team met de verschillende rollen (team heeft sterke invloed op hoe je
cliënten kan begeleiden: bv. jaren werkervaring, sterktes en zwaktes van
teamleden...)
3. Jijzelf (je kennis en vaardigheden om in te spelen op een groepsdynamica met
je waarden en normen die je gedrag sturen, (on)bewust heb je voorkeuren in
gedrag: dit beïnvloedt je manier van begeleiden)
2 niveaus van groepsdynamica:
➔ elke groep functioneert gelijktijdig op 2 niveaus (Remmerswaal):
1. Taakniveau
» = De inhoud: activiteiten, spelvormen, opdrachten...
» Wijze waarop je je werking structureert:
o Grootte van begeleidingsgroep, ruimte waarin groep verblijft, te
hanteren materiaal...
o Als begeleider zowel:
▪ Inzicht hebben in hoe deze structurele kenmerken een
groep beïnvloeden als
▪ De vaardigheden hebben om doelgericht zijn werking te
organiseren
2. Socio-emotioneel niveau
» = de verbondenheid tss de groepsleden
» Sympathieën en antipathieën
» Sterke of oppervlakkige banden
» Als begeleider:
o Zicht hebben op relationele aspect vd groep (mate van
verbondenheid, subgroepen,...)
o Vaardigheid om sfeer in groep te verbeteren
3
, Metafoor vd ladder van samenwerken
➔ Klim de ladder van BOVEN naar BENEDEN (was opdrachtje in les)
2) De ontwikkelingsfases van Tuckman
➔ ‘Ontwikkelingsfases’ en niet ‘team- of groepsontwikkelingsfases’ omdat het model
voor zowel TEAM als GROEP bruikbaar is
2.1. Bespreking vh model
• 1960
• Ontwikkelde een model dat inzicht geeft in hoe groepen en teams zich vormen
• Beschrijft de stadia die een groep doorloopt om tot goede samenwerking te
komen
• Veel groepen lopen vast in een vd fasen
• Op alle soorten teams van toepassing
• Helpt om meer zicht te krijgen op groepen en kan nuttig zijn om groepen naar
zichzelf te leren kijken
• Reforming = als groep het proces van groepsontwikkeling opnieuw doormaken
als er elementen in de groep wijzigen
o bv. als de doelen van je team wijzigen
o bv. nieuwe bewoner in een leefgroep
4
DEEL 1. Groepen en teams
1) Groepen en teams
1.1. Wat is een groep?
6 kenmerken/omschrijvingen van een groep:
1. Een groep = een verzameling v mensen die een gemeenschappelijk doel
willen bereiken
→ Mensen worden lid v/e groep omdat ze meer kans hebben om in groep
een doel te bereiken
2. Een groep = verzameling individuen die op een bepaalde manier onderling van
elkaar afhankelijk zijn
→ Een bepaalde gebeurtenis beïnvloedt de hele groep, niet één individu
3. Een groep = een verzameling v individuen die interactie met elkaar hebben en
directe contacten met elkaar onderhouden
4. Een groep = een sociale eenheid die bestaat uit 2 of meer personen die
zichzelf als lid v/e groep beschouwen
5. Een groep = een verzameling individuen die elkaar beïnvloeden (wederzijdse
beïnvloeding)
6. Een groep = een verzameling individuen van wie de interacties door regels,
normen en waarden bepaalt worden & rollen
→ Dingen die deel geworden zijn van de cultuur van de groep (bv. in Chiro
dragen we een korte broek, ook in de winter, anders ben je een mietje)
→ Die rollen en normen kunnen schriftelijk of mondeling vastgelegd zijn
→ Regels die bepalen welk gedrag goed/fout is, abnormaal/normaal
o Gelden voor ieder individu vd groep
→ Overtredingen worden afgekeurd
→ Normen vergemakkelijken het samenwerken en de omgang met elkaar
in groep
o Iedereen weet wat men vd andere groepsleden mag verwachten
→ Druk op leden om zich te conformeren
→ Conformiteit = de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de
geldende groepsnormen
→ Uniformiteit = het met elkaar in overeenstemming zijn, eenheid of
samenhang
1.2. Wat is een team?
• Kozlowski & Ilgen
o Team = als twee of meer individuen waartussen er sociale interactie is en
die een of meer gemeenschappelijke doelen hebben
▪ Ze zijn afhankelijk v elkaar en iedereen heeft eigen specifieke
rol/functie
• Verschil met groep:
o Team heeft geleerd zich te verbinden ➔ besef dat door samen te werken ze
in staat zijn een doel te bereiken dat groter is dan ieders individuele kracht
▪ Dat gezamenlijk doel bindt en verbindt
• Een team werkt professioneel samen
• Verschillende rollen in een team
1
,• Een groep wordt een team als:
1. Teambelang > eigenbelang
2. Cohesie, verbondenheid, wij-gevoel ➔ ook weerstand als er van buitenaf
geprobeerd wordt dit te doorbreken
3. De taken, rollen en functies zijn gekend ➔ er is begrip voor elkaar, geen
sprake van eilandjes
4. Iedereen draagt bij aan een gezamenlijk doel
5. Goede samenwerking, sfeer is goed
6. Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid ➔ er wordt niet naar één leider
gewezen
7. Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet, het hele
team wordt betrokken
8. Aandacht voor goede onderlinge communicatie, feedback ➔
meningsverschillen mogen bestaan en conflicten worden opgelost
9. Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Definitie Jef Stevens:
Team = bestaat uit 2 of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door
onderling overleg de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op of
ifv een gezamenlijk doel, binnen een breder organisatorisch verband
Twee of meer leden - Teamleden
met onderlinge - Functioneren altijd in ruimer werkverband
afhankelijkheid - Zijn op elkaar aangewezen om taak te kunnen uitvoeren
omdat hun volledige taak/doel gewoonweg niet te
bereiken valt als individu
Een taak vervullen - Taakafhankelijk van elkaar
= mate waarin teamleden informatie, materialen en
ondersteuning nodig hebben en daarvoor afhankelijk zijn
van elkaar om hun werk effectief te kunnen uitvoeren
- Hoe groter de taakafhankelijkheid, hoe meer ze elkaar
nodig hebben
Een gezamenlijk - Streven naar gezamenlijk doel/eindresultaat
doel - Vergroot de samenwerking en de sfeer + brengt team bij
elkaar
- Taken en verantwoordelijkheden worden gedeeld
- Plannen en afspraken worden gemaakt
Organisatorisch - Team maakt meestal deel uit v/e breder verband
verband - Team functioneert altijd binnen de missie, visie van
organisatie, regelgevingen en procedures
- Team en organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds
Een team heeft gedeelde waarden en normen
→ Zorgt voor een zekere gelijkheid in opvattingen, doelstellingen en
gedragingen
→ Beslissingen maken vanuit wederzijds begrip
1.3. Veerkrachtige teams = geen examenleerstof
➔ EEN GEZIN WORDT NIET BESCHOUWD ALS GROEP OF TEAM MAAR ALS
SYSTEEM! (Examen)
2
,LEERPAD 1 – 27/03
1.4. Wat is groepsdynamica?
Groepsdynamica = het wetenschappelijk onderzoeksdomein dat zich richt op het
vergroten van inzicht ih functioneren v groepen
➔ Volgens Johnson & Johnson kijken naar:
1. Het gedrag van groepsleden binnen de groep
2. Hoe groepen zich ontwikkelen
3. De interacties tss groepsleden, andere groepen en organisaties
➔ Je kan niet niet communiceren, binnen groepen is er altijd beïnvloeding van
elkaar
4. De structuur van groepen
➔ 3 spelers waarmee je rekening moet houden als je een groep cliënten begeleidt:
1. Je begeleidingsgroep (welke doelgroep? Zijn de cliënten bevriend met
elkaar?...)
2. Je team met de verschillende rollen (team heeft sterke invloed op hoe je
cliënten kan begeleiden: bv. jaren werkervaring, sterktes en zwaktes van
teamleden...)
3. Jijzelf (je kennis en vaardigheden om in te spelen op een groepsdynamica met
je waarden en normen die je gedrag sturen, (on)bewust heb je voorkeuren in
gedrag: dit beïnvloedt je manier van begeleiden)
2 niveaus van groepsdynamica:
➔ elke groep functioneert gelijktijdig op 2 niveaus (Remmerswaal):
1. Taakniveau
» = De inhoud: activiteiten, spelvormen, opdrachten...
» Wijze waarop je je werking structureert:
o Grootte van begeleidingsgroep, ruimte waarin groep verblijft, te
hanteren materiaal...
o Als begeleider zowel:
▪ Inzicht hebben in hoe deze structurele kenmerken een
groep beïnvloeden als
▪ De vaardigheden hebben om doelgericht zijn werking te
organiseren
2. Socio-emotioneel niveau
» = de verbondenheid tss de groepsleden
» Sympathieën en antipathieën
» Sterke of oppervlakkige banden
» Als begeleider:
o Zicht hebben op relationele aspect vd groep (mate van
verbondenheid, subgroepen,...)
o Vaardigheid om sfeer in groep te verbeteren
3
, Metafoor vd ladder van samenwerken
➔ Klim de ladder van BOVEN naar BENEDEN (was opdrachtje in les)
2) De ontwikkelingsfases van Tuckman
➔ ‘Ontwikkelingsfases’ en niet ‘team- of groepsontwikkelingsfases’ omdat het model
voor zowel TEAM als GROEP bruikbaar is
2.1. Bespreking vh model
• 1960
• Ontwikkelde een model dat inzicht geeft in hoe groepen en teams zich vormen
• Beschrijft de stadia die een groep doorloopt om tot goede samenwerking te
komen
• Veel groepen lopen vast in een vd fasen
• Op alle soorten teams van toepassing
• Helpt om meer zicht te krijgen op groepen en kan nuttig zijn om groepen naar
zichzelf te leren kijken
• Reforming = als groep het proces van groepsontwikkeling opnieuw doormaken
als er elementen in de groep wijzigen
o bv. als de doelen van je team wijzigen
o bv. nieuwe bewoner in een leefgroep
4
