JURIDISCHE BASISVORMING
DEEL 1: ARBEIDSRECHT
H1 ALGEMENE BEPALINGEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET VAN 3 JULI
1978
1 TOEPASSINGSGEBIED VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST
1.1 WAT IS EEN ARBEIDSOVEREENKOMST?
Voldoet aan 5 arbeidsvoorwaarden:
- Overeenkomst
o Wederkerige overeenkomst (werknemer – werkgever) eenzijdig statuut (amb-
tenaar)
- Arbeid
o Voor het verrichten van arbeid (arbeid, tijdsduur) volgen van opleiding
- Tijd
- Verloning
o Tegen loon onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
- Plaats
o Onder gezag van een werkgever (arbeidsplaats) geen gezag (zelfstandige aan-
nemingsovereenkomst)
1.2 HET ONDERGESCHIKTE VERBAND
1.2.1 ALGEMEEN
- Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer
- Gezagsrelatie staat onafhankelijkheid bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet
in de weg
- Ook tussen gehuwden, familieleden of concubanten kan een gezagsrelatie bestaan
1.2.2 SCHIJNZELFSTANDIGEN – PSEUDOWERKERS
- Vb: Deliveroo
- Werkgevers proberen sociale bijdragen voor werknemers te ontlopen
- Zelfstandigen proberen te profiteren van de sociale zekerheid voor werknemers
1.2.3 SAMENGAAN VAN ARBEIDSOVEREENKOMST MET AANNEMINGS- OF ZELF-
STANDIGENOVEREENKOMST
- Ernstig beperkt
- Onweerlegbaar wettelijk vermoeden dat de prestaties als zelfstandige ook op basis van
de arbeidsovereenkomst werden uitgevoerd
- Doel: ontsnapping aan toepassing van socialezekerheidsregeling voor werknemers ver-
mijden
1
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
,1.3 TOEPASSINGSGEBIED VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET 3 JULI 1978
Wet van toepassing op:
- Werklieden, bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden
- Vooral in privésector
- Ook niet-statutaire personeel van publieke sectoren
2 AANGAAN VAN ARBEIDSOVEREENKOMST
2.1 GELDIGHEISVEREISTEN
- Mondelinge of schriftelijke overeenkomst
o Altijd schriftelijk, soms mondeling
o Verplicht schriftelijk:
▪ Voor bepaalde tijd
▪ Studentenarbeid
▪ Deeltijdse arbeid
- Geldigheidsvereisten van het Burgerlijk Wetboek:
o Toestemming van partijen
o Bekwaamheid van partijen
▪ Geen wilsgebreken → kan arbeidsovereenkomst nietig verklaren
• Dwaling
• Bedrog
• Geweld
o Bepaald voorwerp: moet bepaalde dienst naar voor brengen
o Geoorloofde oorzaak
- Bekwaamheid
o Algemeen principe: iedereen bekwaam of overeenkomst af te sluiten, tenzij door
wet onbekwaam verklaard
o Minderjarigen
▪ Rechtsbekwaamheid om arbeidsovereenkomsten af te sluiten, tenzij ver-
zet van vader, moeder, voogd
▪ Verbod op tewerkstelling van kinderen
• Kind = <15 jaar of voltijds leerplicht
- Toestemming
o Kan aangetast worden door wilsgebreken zoals
▪ Geweld: fysieke of morele aard
▪ Dwaling: zicht vergissen, een verkeerde mening toegedaan zijn
▪ Bedrog: leugens of bedrieglijk verzwijgen
- Voorwerp en oorzaak
o Voorwerp = datgene waartoe men zich verbindt
o Oorzaak = doel van de verbintenis
o Moeten zeker en bepaald zijn
o Moeten mogelijk en geoorloofd zijn
- Gevolgen
2
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
, o Absolute nietigheid
▪ Komt meer voor dan relatieve
▪ Bescherming van openbare orde/ goede zeden
• Vb openbaar dronkenschap, druggebruik
▪ Door derden of de rechter worden ingeroepen
▪ Kenmerken
• Openbare orde/ goede zeden
• Ambtshalve/ ambtswege
o Rechter kan absolute nietigheid verplicht oproepen wan-
neer dit niet gedaan wordt
o Ultra petita: rechter mag enkel oordelen over wat hem
aangeboden wordt door partijen
o Mag niet meer (ultra) doen en oordelen (petita) dan wat
hem gevraagd wordt
o Kan niet gedekt worden (onder een dekentje leggen)
o Relatieve nietigheid
▪ Kenmerken
• Dwingend recht
• Geen ambtshalve opwerping
• Kan gedekt worden
▪ Bescherming van private belangen
▪ Enkel door benadeelde partij worden ingeroepen
2.2 VORMVEREISTEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST
- Mondeling (bekentenis, getuigenbewijs)
- Schriftelijk (soms geschrift vereist)
3 SOORTEN ARBEIDSOVEREENKOMSTEN
3.1 SOORTEN NAAR GELANG VAN DE BEOOGDE ARBEID
- Arbeiders: hoofdzakelijk handenarbeid
- Bedienden: hoofdzakelijk hoofdarbeid
- Handelsvertegenwoordigers: hoofdzakelijk opsporen en bezoeken van cliënteel om te
onderhandelen over of afsluiten van zaken
- Dienstboden: hoofdzakelijk huishoudelijke handenarbeid in het gezin van de werkgever
- Studenten: gewone arbeidsovereenkomst als arbeider, bediende of handelsvertegen-
woordiger
o Minimum: 15 jaar
o Uitsluitingen: enkel tijdens vakanties
o Buitenlandse studenten: onderscheid Europese Economische Ruimte of niet
o Vormvereisten van de overeenkomst
o Proefperiode: 3 dagen
o Tewerkstellingsperiode: geen maximumtermijn, maar na 12 maanden gewone
arbeidsovereenkomst
3
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
, o Max 475 u / jaar
3.2 SOORTEN NAARGELANG DE DUUR VAN DE OVEREENKOMST
- Arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd
o Meeste overeenkomsten
o Nooit voor het leven (slavernij!)
- Arbeidsovereenkomst van bepaalde tijd
o Duurtijd vast bepaald
o Schriftelijke overeenkomst verplicht op moment van indiensttreding
o Sanctie bij niet naleven van vormvereisten
- Arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk
o Geen precieze tijdsduur, maar wel aard en omvang van het werk
o Verplicht schriftelijk, uiterlijk op moment van indiensttreding
o Verbod van opeenvolging
- De vervangingsovereenkomst
o Vervanging van werknemer (vb zwangerschapsverlof, ziekte…)
o Verplicht schriftelijk, uiterlijk op moment van indiensttreding
o Voor (on)bepaalde tijd
o Max 2 jaar
3.3 SOORTEN NAARGELANG OMVANG VAN HET WERK
- Voltijdse arbeidsovereenkomst (40u of 38u/ week)
o Geen geschrift nodig
- Deeltijdse arbeidsovereenkomst (<38u/ week)
o = arbeid die regelmatig en vrijwillig tijdens een kortere periode dan de normale
periode wordt verricht
o Vormvoorwaarden
▪ Verplicht schriftelijk
▪ Individueel
▪ Uiterlijk op moment van indiensttreding
▪ Arbeidsregeling en uurrooster moeten vermeld worden
o Wekelijkse arbeidsduur
o Combinatiemogelijkheden arbeidsduur en uurrooster
▪ Vaste duur & vast rooster
▪ Vaste duur & variabel rooster
▪ Variabel duur & variabel rooster
o Loon: zelfde normen en loonschalen als voltijdse werknemer
o Bewaren van afschrift: elektronisch
o Bekendmaking variabel werkrooster: schriftelijk en gedateerd, minstens 5 werk-
dagen op voorhand
o Registratie van afwijkingen van normale uurrooster: werknemer registreert (vb
prikklok)
o Sancties: men gaat uit van voltijdse tewerkstelling tenzij tegendeel kan bewezen
worden
4
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
DEEL 1: ARBEIDSRECHT
H1 ALGEMENE BEPALINGEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET VAN 3 JULI
1978
1 TOEPASSINGSGEBIED VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST
1.1 WAT IS EEN ARBEIDSOVEREENKOMST?
Voldoet aan 5 arbeidsvoorwaarden:
- Overeenkomst
o Wederkerige overeenkomst (werknemer – werkgever) eenzijdig statuut (amb-
tenaar)
- Arbeid
o Voor het verrichten van arbeid (arbeid, tijdsduur) volgen van opleiding
- Tijd
- Verloning
o Tegen loon onkostenvergoeding (vrijwilligerswerk)
- Plaats
o Onder gezag van een werkgever (arbeidsplaats) geen gezag (zelfstandige aan-
nemingsovereenkomst)
1.2 HET ONDERGESCHIKTE VERBAND
1.2.1 ALGEMEEN
- Gezagsrelatie tussen werkgever en werknemer
- Gezagsrelatie staat onafhankelijkheid bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet
in de weg
- Ook tussen gehuwden, familieleden of concubanten kan een gezagsrelatie bestaan
1.2.2 SCHIJNZELFSTANDIGEN – PSEUDOWERKERS
- Vb: Deliveroo
- Werkgevers proberen sociale bijdragen voor werknemers te ontlopen
- Zelfstandigen proberen te profiteren van de sociale zekerheid voor werknemers
1.2.3 SAMENGAAN VAN ARBEIDSOVEREENKOMST MET AANNEMINGS- OF ZELF-
STANDIGENOVEREENKOMST
- Ernstig beperkt
- Onweerlegbaar wettelijk vermoeden dat de prestaties als zelfstandige ook op basis van
de arbeidsovereenkomst werden uitgevoerd
- Doel: ontsnapping aan toepassing van socialezekerheidsregeling voor werknemers ver-
mijden
1
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
,1.3 TOEPASSINGSGEBIED VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET 3 JULI 1978
Wet van toepassing op:
- Werklieden, bedienden, handelsvertegenwoordigers en dienstboden
- Vooral in privésector
- Ook niet-statutaire personeel van publieke sectoren
2 AANGAAN VAN ARBEIDSOVEREENKOMST
2.1 GELDIGHEISVEREISTEN
- Mondelinge of schriftelijke overeenkomst
o Altijd schriftelijk, soms mondeling
o Verplicht schriftelijk:
▪ Voor bepaalde tijd
▪ Studentenarbeid
▪ Deeltijdse arbeid
- Geldigheidsvereisten van het Burgerlijk Wetboek:
o Toestemming van partijen
o Bekwaamheid van partijen
▪ Geen wilsgebreken → kan arbeidsovereenkomst nietig verklaren
• Dwaling
• Bedrog
• Geweld
o Bepaald voorwerp: moet bepaalde dienst naar voor brengen
o Geoorloofde oorzaak
- Bekwaamheid
o Algemeen principe: iedereen bekwaam of overeenkomst af te sluiten, tenzij door
wet onbekwaam verklaard
o Minderjarigen
▪ Rechtsbekwaamheid om arbeidsovereenkomsten af te sluiten, tenzij ver-
zet van vader, moeder, voogd
▪ Verbod op tewerkstelling van kinderen
• Kind = <15 jaar of voltijds leerplicht
- Toestemming
o Kan aangetast worden door wilsgebreken zoals
▪ Geweld: fysieke of morele aard
▪ Dwaling: zicht vergissen, een verkeerde mening toegedaan zijn
▪ Bedrog: leugens of bedrieglijk verzwijgen
- Voorwerp en oorzaak
o Voorwerp = datgene waartoe men zich verbindt
o Oorzaak = doel van de verbintenis
o Moeten zeker en bepaald zijn
o Moeten mogelijk en geoorloofd zijn
- Gevolgen
2
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
, o Absolute nietigheid
▪ Komt meer voor dan relatieve
▪ Bescherming van openbare orde/ goede zeden
• Vb openbaar dronkenschap, druggebruik
▪ Door derden of de rechter worden ingeroepen
▪ Kenmerken
• Openbare orde/ goede zeden
• Ambtshalve/ ambtswege
o Rechter kan absolute nietigheid verplicht oproepen wan-
neer dit niet gedaan wordt
o Ultra petita: rechter mag enkel oordelen over wat hem
aangeboden wordt door partijen
o Mag niet meer (ultra) doen en oordelen (petita) dan wat
hem gevraagd wordt
o Kan niet gedekt worden (onder een dekentje leggen)
o Relatieve nietigheid
▪ Kenmerken
• Dwingend recht
• Geen ambtshalve opwerping
• Kan gedekt worden
▪ Bescherming van private belangen
▪ Enkel door benadeelde partij worden ingeroepen
2.2 VORMVEREISTEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST
- Mondeling (bekentenis, getuigenbewijs)
- Schriftelijk (soms geschrift vereist)
3 SOORTEN ARBEIDSOVEREENKOMSTEN
3.1 SOORTEN NAAR GELANG VAN DE BEOOGDE ARBEID
- Arbeiders: hoofdzakelijk handenarbeid
- Bedienden: hoofdzakelijk hoofdarbeid
- Handelsvertegenwoordigers: hoofdzakelijk opsporen en bezoeken van cliënteel om te
onderhandelen over of afsluiten van zaken
- Dienstboden: hoofdzakelijk huishoudelijke handenarbeid in het gezin van de werkgever
- Studenten: gewone arbeidsovereenkomst als arbeider, bediende of handelsvertegen-
woordiger
o Minimum: 15 jaar
o Uitsluitingen: enkel tijdens vakanties
o Buitenlandse studenten: onderscheid Europese Economische Ruimte of niet
o Vormvereisten van de overeenkomst
o Proefperiode: 3 dagen
o Tewerkstellingsperiode: geen maximumtermijn, maar na 12 maanden gewone
arbeidsovereenkomst
3
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
, o Max 475 u / jaar
3.2 SOORTEN NAARGELANG DE DUUR VAN DE OVEREENKOMST
- Arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd
o Meeste overeenkomsten
o Nooit voor het leven (slavernij!)
- Arbeidsovereenkomst van bepaalde tijd
o Duurtijd vast bepaald
o Schriftelijke overeenkomst verplicht op moment van indiensttreding
o Sanctie bij niet naleven van vormvereisten
- Arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk
o Geen precieze tijdsduur, maar wel aard en omvang van het werk
o Verplicht schriftelijk, uiterlijk op moment van indiensttreding
o Verbod van opeenvolging
- De vervangingsovereenkomst
o Vervanging van werknemer (vb zwangerschapsverlof, ziekte…)
o Verplicht schriftelijk, uiterlijk op moment van indiensttreding
o Voor (on)bepaalde tijd
o Max 2 jaar
3.3 SOORTEN NAARGELANG OMVANG VAN HET WERK
- Voltijdse arbeidsovereenkomst (40u of 38u/ week)
o Geen geschrift nodig
- Deeltijdse arbeidsovereenkomst (<38u/ week)
o = arbeid die regelmatig en vrijwillig tijdens een kortere periode dan de normale
periode wordt verricht
o Vormvoorwaarden
▪ Verplicht schriftelijk
▪ Individueel
▪ Uiterlijk op moment van indiensttreding
▪ Arbeidsregeling en uurrooster moeten vermeld worden
o Wekelijkse arbeidsduur
o Combinatiemogelijkheden arbeidsduur en uurrooster
▪ Vaste duur & vast rooster
▪ Vaste duur & variabel rooster
▪ Variabel duur & variabel rooster
o Loon: zelfde normen en loonschalen als voltijdse werknemer
o Bewaren van afschrift: elektronisch
o Bekendmaking variabel werkrooster: schriftelijk en gedateerd, minstens 5 werk-
dagen op voorhand
o Registratie van afwijkingen van normale uurrooster: werknemer registreert (vb
prikklok)
o Sancties: men gaat uit van voltijdse tewerkstelling tenzij tegendeel kan bewezen
worden
4
Sarah Lootens Algemene bepalingen van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978
