Jos Ruysseveldt
2024- 2025
De Vlieger Marilyn
,Deel 1: Inleiding tot relatievermogensrecht .................................................................................... 1
1. Echtgenoten ......................................................................................................................... 1
1.1. Inleiding ......................................................................................................................... 1
1.2. Wettelijk stelsel .............................................................................................................. 1
1.2.1. Actief ....................................................................................................................... 2
1.2.2. Bestuur .................................................................................................................... 2
1.2.3. Vergoedingsregeling .................................................................................................. 3
1.2.4. Overlevingsrechten ................................................................................................... 3
1.3. Scheiding van goederen ................................................................................................... 3
1.4. Wijziging huwelijksvoorwaarden ....................................................................................... 4
1.5. Einde huwelijk................................................................................................................. 4
2. Wettelijk samenwonende partners ......................................................................................... 4
Deel 2: Inleiding tot het erfrecht..................................................................................................... 5
1. Terminologie ......................................................................................................................... 5
2. Erfvereisten .......................................................................................................................... 5
3. Wettelijk erfrecht ................................................................................................................... 5
3.1. 1ste vuistregel: 4 orden ..................................................................................................... 6
3.2. 2de vuistregel: graad en lijn ............................................................................................... 6
3.3. 3de vuistregel: bij hoofden en gelijke delen ......................................................................... 6
3.3.1. 1ste correctie: plaatsvervulling .................................................................................... 6
3.3.2. 2de correctie: bevoorrechte ouders ............................................................................. 7
3.4. 4de vuistregel: kloving ....................................................................................................... 7
3.5. 5de vuistregel: tot de 4de graad ........................................................................................... 7
4. Erfrecht echtgenoot ............................................................................................................... 7
5. Erfrecht samenwonende partner ............................................................................................ 8
6. Erfrecht adoptiekind .............................................................................................................. 8
7. Wettelijke terugkeer ............................................................................................................... 8
8. Drievoudige keuze ................................................................................................................. 8
8.1. Zuivere aanvaarding ........................................................................................................ 8
8.2. Verwerping ..................................................................................................................... 8
8.3. Aanvaarding onder voorrecht boedelbeschrijving .............................................................. 8
9. Inbreng ................................................................................................................................. 9
10. Reserve – Inkorting .............................................................................................................. 9
Deel 3: Vlaamse erfbelasting ....................................................................................................... 10
1
,1. Inleiding.............................................................................................................................. 10
2. Belastbaar voorwerp ........................................................................................................... 10
2.1. Successierecht ............................................................................................................. 10
2.2. Recht van overgang ....................................................................................................... 11
3. Ontstaan belastingschuld .................................................................................................... 11
3.1. Wettelijke devolutie ....................................................................................................... 11
3.2. Testamentaire devolutie ................................................................................................ 11
3.2.1. Algemeen beginsel.................................................................................................. 11
3.2.2. Soorten testamenten .............................................................................................. 12
3.2.3. Enkele randbemerkingen ......................................................................................... 12
3.2.4. Soorten legaten ...................................................................................................... 12
3.2.4.1. Algemeen legaat ............................................................................................... 12
3.2.4.2. Legaten onder algemene titel ............................................................................ 12
3.2.4.3. Bijzonder legaat ................................................................................................ 12
3.2.5. Bijzonderheden ...................................................................................................... 12
3.3. Contractuele devolutie .................................................................................................. 13
3.4. Wettelijk toegekend vruchtgebruik.................................................................................. 13
4. Belastingplichtige ................................................................................................................ 13
5. Belastbare grondslag ........................................................................................................... 13
5.1. Algemeen ..................................................................................................................... 13
5.2. Actief nalatenschap ...................................................................................................... 14
5.2.1. Successierecht ....................................................................................................... 14
5.2.2. Recht van overgang ................................................................................................. 15
5.2.3. Blote eigendom, vruchtgebruik, periodieke rente of pensioen .................................... 15
5.2.4. Wettelijk vermoeden van eigendom .......................................................................... 15
5.2.5. Eigendomsakte ....................................................................................................... 15
5.2.6. Brandkasten ........................................................................................................... 16
5.2.7. Vergoedingsrekening ............................................................................................... 16
5.2.8. Stelsel van gemeenschap en derdenbeding .............................................................. 17
5.2.9. Progressievoorbehoud ............................................................................................ 17
5.2.10. Overlijden verkrijger binnen 6 maanden .................................................................. 18
5.2.11. Vermindering levenslange rechten ......................................................................... 18
5.2.12. Vermindering voor gehandicapte personen ............................................................. 18
5.2.13. Vermindering legaat van sommen, periodieke rente of pensioenen ........................... 18
2
, 5.2.14. Niet tegenstelbaar in huwelijkscontract opgenomen schuldvorderingen ................... 18
5.3. Waardering Actief .......................................................................................................... 18
5.3.1. Verkoopwaarde....................................................................................................... 18
5.3.2. Enkele toepassingen ............................................................................................... 19
5.3.2.1. Vastgoed .......................................................................................................... 19
5.3.2.2. Effecten ........................................................................................................... 19
5.3.2.3. Onderneming ................................................................................................... 21
5.3.2.4. Meubilair ......................................................................................................... 21
5.3.2.5. Pensioensparen ............................................................................................... 21
5.3.3. Voorafgaande schatting ........................................................................................... 22
5.3.4. Bijzondere bepalingen ............................................................................................. 22
5.3.4.1. Buitenlands vastgoed ....................................................................................... 22
5.3.4.2. Schuldvordering geldsommen ........................................................................... 22
5.3.4.3. Beursgenoteerde effecten ................................................................................. 22
5.3.4.4. Levenslange renten: lijfrente en vruchtgebruik .................................................... 22
5.4. Waardering passief........................................................................................................ 23
5.4.1. Bestaande schulden ............................................................................................... 23
5.4.1.1. Schulden niet rijksinwoner ................................................................................ 24
5.4.1.2. Verklaring schuldeiser....................................................................................... 24
5.4.1.3. Onvoldoende bewezen passief .......................................................................... 25
5.4.1.4. Keuze werkelijk passief ..................................................................................... 25
5.4.1.5. Vals passief ...................................................................................................... 25
5.4.1.6. Schulden tegenover erfopvolgers ....................................................................... 25
5.4.1.7. Begroting passief .............................................................................................. 26
5.4.2. Begrafeniskosten .................................................................................................... 26
5.5. Aanrekening passief ...................................................................................................... 26
5.5.1. Bepaling netto ........................................................................................................ 26
5.5.2. Volgorde aanrekening .............................................................................................. 26
6. Tarieven .............................................................................................................................. 27
6.1. Algemene bepalingen .................................................................................................... 27
6.1.1. Verkrijging in rechte lijn en tussen partners ............................................................... 27
6.1.1.1. Afstammelingen, stief-, adoptie-, zorgkinderen ................................................... 27
6.1.1.2. Partner............................................................................................................. 28
6.1.1.3. Gesplitste taxatie ............................................................................................. 28
3
, 6.1.2. Tussen broers en zussen ......................................................................................... 29
6.1.3. Tussen anderen ...................................................................................................... 29
6.1.4. Onzekerheid ........................................................................................................... 29
6.1.5. Persoon in verschillende hoedanigheid..................................................................... 29
6.1.6. Fideï-Commis, aanwas of terugval ........................................................................... 29
6.1.7. Toepasselijk tarief ................................................................................................... 30
6.2. Verlaagde tarieven ........................................................................................................ 30
6.2.1. Legaat aan 0% of 8,5% ............................................................................................ 30
6.2.2. Vererving familiale ondernemingen/aandelen 3%-7% ................................................ 31
6.2.2.1. Voorwaarden voor overlijden ............................................................................. 31
6.2.2.2. Voorwaarden behoud tariefverlaging .................................................................. 34
6.2.2.3. Toepassing i.v.m. belastbare grondslag en tarief .................................................. 35
6.3. Verminderingen ............................................................................................................ 36
6.3.1. Verminderingen volgens categorie............................................................................ 36
6.3.1.1. Erfgenamen in rechte lijn of tussen partners ....................................................... 36
6.3.1.2. Broers en zussen .............................................................................................. 36
6.3.1.3. Alle andere personen ........................................................................................ 37
6.3.2. Nieuwe overdrachten binnen het jaar ....................................................................... 37
6.3.3. Aftrek buitenlandse successiebelasting ................................................................... 37
6.3.4. Aftrek betaalde registratierecht ................................................................................ 37
6.3.5. Vriendenlegaat ....................................................................................................... 37
6.4. Vrijstellingen ................................................................................................................. 38
6.5. Wijze van heffing ........................................................................................................... 38
7. Fictiebepalingen.................................................................................................................. 39
7.1. Schuldbekentenis gelijkgesteld met legaat...................................................................... 39
7.2. Schenking roerende goederen onder opschortende voorwaarde/termijn ........................... 39
7.3. Ongelijke verdeling huwgemeenschap ............................................................................ 40
7.4. Schenking roerende goederen voor overlijden ................................................................. 41
7.5. Beding ten behoeve van derde ....................................................................................... 42
7.5.1. Algemeen ............................................................................................................... 42
7.5.2. Verzekeringsgift ...................................................................................................... 43
7.5.3. 4 uitzonderingen ..................................................................................................... 43
4
,Deel 1: Inleiding tot relatievermogensrecht
Geen examenvragen over dit onderdeel maar is essentieel voor goed begrip van de fiscaliteit.
Wetboek: Boek 2 relatievermogensrecht B.W.
1. Echtgenoten
1.1. Inleiding
Primair huwelijk stelsel:
- persoonsrechtelijke verhouding → imperatieve aard, onmogelijk van afwijken
- Moeten samenwonen, trouw zijn en elkaar hulp bieden
Secundair stelsel:
- regelt vermogensrechtelijke verhoudingen →aanvullende aard
- huwelijkscontract
Twee stelsels in België: wettelijk stelsel / scheiding goederen → keuze vaak veel gevolgen
Voorbeeld:
Man jaarlijks netto inkomen €50.000, geld wordt tijdens huwelijk zorgvuldig belegd
in effecten op persoonlijk financiële rekening van man. Na 20 jaar overlijdt de man, woonde op
dat moment in Vlaamse Gewest. Langstlevende echtgenote is enige legataris (= geen kinderen,
enige erfgename). Aanname €1.000.000 aan effecten.
Hypothese 1: gehuwd onder wettelijk stelsel, geen testament opgemaakt.
Effecten huwgemeenschap: langstlevende betaalt op de helft erfbelasting = €85.500
Hypothese 2: Gehuwd onder scheiding goederen met testament in voordeel echtgenote.
Effecten behoren tot vermogen man: langstlevende betaalt op totaliteit erfbelastingen =
€220.500
1.2. Wettelijk stelsel
Automatische toepassing wanneer er geen huwelijkscontract gesloten wordt.
3 vermogens art. 2.3.16 B.W.
Grens tussen eigen vermogens en gemeenschap sinds 2018 meer verfijnd door onderscheid
tussen titre (eigendomsrechten) en finance (vermogens- of economische waarde).
↳ Altijd eigen vermogen ↳ Altijd gemeenschap
1
, Voorbeeld:
Vrouw richt tijdens huwelijk een BV op en dit met €20.000 inbreng. De stemrechten en de
aandelen zullen altijd van de vrouw zijn terwijl de €20.000 inbreng tot de gemeenschap
behoort.
1.2.1. Actief
Eigen vermogen art. 2.3.19 B.W. e.v.
- Goederen van voor het huwelijk en tijdens het huwelijk verkregen via erfenis of
schenking
- Persoonlijke voorwerpen
- Lidmaatschapsrechten van vennootschapsaandelen
- Recht op goederen die echtgenoot gebruikt voor uitoefening beroep
- Goederen bij zaakvervanging
Gemeenschappelijk vermogen art. 2.3.22 B.W. e.v.
- Vermoeden: alle goederen worden verwacht bij huwgemeenschap te behoren
behoudens tegenbewijs (= problematiek van wettelijk stelsel)
- Beroepsinkomsten van beide echtgenoten tijdens huwelijk
- Huurinkomsten uit eigen goederen
Problematiek wettelijk stelsel: Je moet kunnen aantonen dat bepaalde goederen
voortkomen uit goederen uit eigen vermogen. Als het niet traceerbaar is dan is wordt er
aangenomen dat gemeenschap is.
1.2.2. Bestuur
= Alle bevoegdheden van beheer, genot en beschikking art. 2.3.29 B.W.
Hoofdregel: besturen gemeenschappelijk vermogen in belang van het gezin en houden
zich aan:
- Gelijktijdig bestuur art. 2.3.30 B.W.
▪ ½ bestuurt gemeenschappelijk vermogen
▪ Voorbeeld:
- handelingen inzake huishouden/opvoeding kinderen
- handelingen inzake huisraad
- beheersdaden
- Alleen bestuur art. 2.3.31 B.W.
▪ ½ met beroep verricht noodzakelijke handelingen alleen
▪ Voorbeeld:
- aanschaffen goederen voor uitoefening beroep
- innen inkomsten
- openen en besturen bankrekening
- Gezamenlijk bestuur art. 2.3.32 B.W.
▪ Beide treden op
2