Conceptanalyse: Prehabilitatie
Met het inleveren van dit beroepsproduct verklaar ik, Saskia de Haan, student aan de Master
Innovatie in Zorg en Welzijn van de Hogeschool Utrecht, dat ik bij het schrijven van dit
beroepsproduct, geen plagiaat heb gepleegd en dat het beroepsproduct het resultaat is van
mijn eigen werk en verwoord is in mijn eigen woorden behoudens citaten. Daar waar het
beroepsproduct gebaseerd is op informatie dan wel ideeën uit een andere informatiebron zal
ik die ander recht doen door naar diens geraadpleegde werk te verwijzen. Tevens verklaar ik
dat ik te allen tijde verantwoordelijk blijf voor het bovenstaande.
Cursusnaam: Academische vaardigheden 2024/2025
Cursuscode: GVE-1.M-TETH-16
Cohort: 2024
Naam: Saskia de Haan
Studentnummer: 1891295
Inleverdatum: 01-12-2024
Opleiding: Master Innovatie in Zorg en Welzijn
Mentor: Marcel van Eck
Aantal woorden: 2947
,Samenvatting
Achtergrond. In de komende decennia zal de vergrijzing in Nederland toenemen, wat de
druk op de zorg zal verzwaren. Het aantal ouderen met meerdere aandoeningen zal hierdoor
stijgen. Deze kwetsbare groep loopt hierdoor verhoogde risico’s op complicaties bij operaties
en zware behandelingen. Prehabilitatie kan deze groep patiënten helpen. Door fysieke
training voorafgaand aan een operatie of behandeling aan te bieden, zal de kans op
complicaties kunnen afnemen en het herstel kunnen doen versnellen.
Doel. Het doel van deze conceptanalyse is om het concept prehabilitatie in de
ziekenhuiszorg te definiëren, te analyseren en te verduidelijken aan de hand van
geraadpleegde literatuur. Ook wordt inzicht gegeven in hoe prehabilitatie kan bijdragen aan
het verbeteren van de gezondheid van kwetsbare ouderen voor een operatie.
Methode. De methodologische aanpak volgt de acht stappen van Walker en Avant, een
systematische en gestructureerde benadering voor conceptanalyse. Door deze methode toe
te passen, wordt het concept prehabilitatie diepgaan geanalyseerd, geoperationaliseerd en
van verschillende perspectieven belicht. Met behulp van de zoekmachine Google en de
databanken PubMed en CINAHL is gezocht naar literatuur over het concept prehabilitatie.
Resultaten. Aan de hand van het literatuuronderzoek zijn attributen en antecedenten
beschreven die betrekking hebben op het concept prehabilitatie. Ook werd gekeken naar
consequenties die het concept prehabilitatie te weeg brengt.
Conclusie. Prehabilitatie wordt in de literatuur gedefinieerd als het proces voorafgaand aan
een operatie of behandeling. Prehabilitatie heeft als doel de conditie van de kwetsbare
patiëntengroep te verbeteren om zo mogelijke complicaties tijdens en na de operatie of
behandeling te doen verminderen. Ook kan door prehabilitatie het herstelproces beïnvloed
worden. Door prehabilitatie in de ziekenhuiszorg te implementeren zal dit voor
kostenbesparing kunnen zorgen, door het verminderen van complicaties zullen patiënten
minder lang opgenomen moeten worden. Ook zal de patiënttevredenheid toenemen en zal
het aantal sterftegevallen kunnen afnemen.
2
,Inhoudsopgave
Samenvatting..........................................................................................................................................2
2. Methode.............................................................................................................................................5
2.1 Onderzoeksverloop.......................................................................................................................5
2.2 Dataverzameling...........................................................................................................................6
3. Bevindingen........................................................................................................................................7
3.1 Identificeren van gebruikswijze van concept................................................................................7
3.2 Definiërende attributen................................................................................................................9
3.3 Casus beschrijving.......................................................................................................................11
3.3.1 Modelcasus..........................................................................................................................11
3.3.2 Borderline casus...................................................................................................................11
3.3.3 Gerelateerde casus..............................................................................................................12
3.3.4 Tegengestelde casus.............................................................................................................12
3.4 Antecedenten.............................................................................................................................13
3.5 Consequenties............................................................................................................................14
4. Discussie...........................................................................................................................................16
6. Aanbeveling......................................................................................................................................18
Literatuurlijst........................................................................................................................................19
Bijlage A Rationale schema...................................................................................................................22
Bijlage B Peer feedback........................................................................................................................23
Bijlage C Verslag leerrendement...........................................................................................................29
1. Inleiding.........................................................................................................................................4
2. Methode........................................................................................................................................5
2.1 Onderzoeksverloop...................................................................................................................5
2.2 Dataverzameling.......................................................................................................................6
3. Bevindingen..................................................................................................................................7
3.1 Identificeren van gebruikswijze van concept.........................................................................7
3.2 Definiërende attributen.............................................................................................................8
3.3 Casus beschrijving.............................................................................................................10
3.3.1 Modelcasus.......................................................................................................................10
3.3.2 Borderline casus..............................................................................................................11
3.3.3 Gerelateerde casus.........................................................................................................12
3.3.4 Tegengestelde casus.......................................................................................................12
3.4 Antecedenten...........................................................................................................................13
3.5 Consequenties.........................................................................................................................14
3
, 4. Discussie.....................................................................................................................................16
5. Conclusie....................................................................................................................................18
6. Aanbeveling................................................................................................................................18
Literatuurlijst.......................................................................................................................................19
Bijlage A Rationale schema..............................................................................................................22
Bijlage B Peer feedback...................................................................................................................23
Bijlage C Verslag leerrendement.....................................................................................................29
1. Inleiding
In de komende 25 jaar zal de vergrijzing in Nederland toenemen, waardoor het aantal
ouderen met chronische en meerdere aandoeningen stijgt. Deze multimorbiditeit vergroot de
kwetsbaarheid van ouderen en maakt de zorgvraag complexer, wat leidt tot een hogere druk
op de ziekenhuiszorg (VTV, 2018).
De COVID-19-pandemie heeft deze situatie verergerd: afspraken en behandelingen voor
niet-COVID-patiënten zijn uitgesteld, wat heeft geleid tot een verslechtering van hun
gezondheid. Dit verhoogt het risico op complicaties na operaties en kan leiden tot langere
opnames (RIVM, 2020). Voor patiënten ouder dan 65 jaar kan een prehabilitatie programma
helpen, met name gericht op fysieke training, om de gezondheid voorafgaand aan een
operatie te verbeteren, complicaties te verminderen en herstel te versnellen (Zorginstituut
Nederland, 2024).
In de praktijk blijkt dat ouderen vaak zelf aangeven moeite te hebben met dagelijkse
handeling, zoals bijvoorbeeld langere stukken wandelen of boodschappen doen, wat
bijdraagt aan langere opnames en een toename van complicaties. Uit onderzoek, onder
4
Met het inleveren van dit beroepsproduct verklaar ik, Saskia de Haan, student aan de Master
Innovatie in Zorg en Welzijn van de Hogeschool Utrecht, dat ik bij het schrijven van dit
beroepsproduct, geen plagiaat heb gepleegd en dat het beroepsproduct het resultaat is van
mijn eigen werk en verwoord is in mijn eigen woorden behoudens citaten. Daar waar het
beroepsproduct gebaseerd is op informatie dan wel ideeën uit een andere informatiebron zal
ik die ander recht doen door naar diens geraadpleegde werk te verwijzen. Tevens verklaar ik
dat ik te allen tijde verantwoordelijk blijf voor het bovenstaande.
Cursusnaam: Academische vaardigheden 2024/2025
Cursuscode: GVE-1.M-TETH-16
Cohort: 2024
Naam: Saskia de Haan
Studentnummer: 1891295
Inleverdatum: 01-12-2024
Opleiding: Master Innovatie in Zorg en Welzijn
Mentor: Marcel van Eck
Aantal woorden: 2947
,Samenvatting
Achtergrond. In de komende decennia zal de vergrijzing in Nederland toenemen, wat de
druk op de zorg zal verzwaren. Het aantal ouderen met meerdere aandoeningen zal hierdoor
stijgen. Deze kwetsbare groep loopt hierdoor verhoogde risico’s op complicaties bij operaties
en zware behandelingen. Prehabilitatie kan deze groep patiënten helpen. Door fysieke
training voorafgaand aan een operatie of behandeling aan te bieden, zal de kans op
complicaties kunnen afnemen en het herstel kunnen doen versnellen.
Doel. Het doel van deze conceptanalyse is om het concept prehabilitatie in de
ziekenhuiszorg te definiëren, te analyseren en te verduidelijken aan de hand van
geraadpleegde literatuur. Ook wordt inzicht gegeven in hoe prehabilitatie kan bijdragen aan
het verbeteren van de gezondheid van kwetsbare ouderen voor een operatie.
Methode. De methodologische aanpak volgt de acht stappen van Walker en Avant, een
systematische en gestructureerde benadering voor conceptanalyse. Door deze methode toe
te passen, wordt het concept prehabilitatie diepgaan geanalyseerd, geoperationaliseerd en
van verschillende perspectieven belicht. Met behulp van de zoekmachine Google en de
databanken PubMed en CINAHL is gezocht naar literatuur over het concept prehabilitatie.
Resultaten. Aan de hand van het literatuuronderzoek zijn attributen en antecedenten
beschreven die betrekking hebben op het concept prehabilitatie. Ook werd gekeken naar
consequenties die het concept prehabilitatie te weeg brengt.
Conclusie. Prehabilitatie wordt in de literatuur gedefinieerd als het proces voorafgaand aan
een operatie of behandeling. Prehabilitatie heeft als doel de conditie van de kwetsbare
patiëntengroep te verbeteren om zo mogelijke complicaties tijdens en na de operatie of
behandeling te doen verminderen. Ook kan door prehabilitatie het herstelproces beïnvloed
worden. Door prehabilitatie in de ziekenhuiszorg te implementeren zal dit voor
kostenbesparing kunnen zorgen, door het verminderen van complicaties zullen patiënten
minder lang opgenomen moeten worden. Ook zal de patiënttevredenheid toenemen en zal
het aantal sterftegevallen kunnen afnemen.
2
,Inhoudsopgave
Samenvatting..........................................................................................................................................2
2. Methode.............................................................................................................................................5
2.1 Onderzoeksverloop.......................................................................................................................5
2.2 Dataverzameling...........................................................................................................................6
3. Bevindingen........................................................................................................................................7
3.1 Identificeren van gebruikswijze van concept................................................................................7
3.2 Definiërende attributen................................................................................................................9
3.3 Casus beschrijving.......................................................................................................................11
3.3.1 Modelcasus..........................................................................................................................11
3.3.2 Borderline casus...................................................................................................................11
3.3.3 Gerelateerde casus..............................................................................................................12
3.3.4 Tegengestelde casus.............................................................................................................12
3.4 Antecedenten.............................................................................................................................13
3.5 Consequenties............................................................................................................................14
4. Discussie...........................................................................................................................................16
6. Aanbeveling......................................................................................................................................18
Literatuurlijst........................................................................................................................................19
Bijlage A Rationale schema...................................................................................................................22
Bijlage B Peer feedback........................................................................................................................23
Bijlage C Verslag leerrendement...........................................................................................................29
1. Inleiding.........................................................................................................................................4
2. Methode........................................................................................................................................5
2.1 Onderzoeksverloop...................................................................................................................5
2.2 Dataverzameling.......................................................................................................................6
3. Bevindingen..................................................................................................................................7
3.1 Identificeren van gebruikswijze van concept.........................................................................7
3.2 Definiërende attributen.............................................................................................................8
3.3 Casus beschrijving.............................................................................................................10
3.3.1 Modelcasus.......................................................................................................................10
3.3.2 Borderline casus..............................................................................................................11
3.3.3 Gerelateerde casus.........................................................................................................12
3.3.4 Tegengestelde casus.......................................................................................................12
3.4 Antecedenten...........................................................................................................................13
3.5 Consequenties.........................................................................................................................14
3
, 4. Discussie.....................................................................................................................................16
5. Conclusie....................................................................................................................................18
6. Aanbeveling................................................................................................................................18
Literatuurlijst.......................................................................................................................................19
Bijlage A Rationale schema..............................................................................................................22
Bijlage B Peer feedback...................................................................................................................23
Bijlage C Verslag leerrendement.....................................................................................................29
1. Inleiding
In de komende 25 jaar zal de vergrijzing in Nederland toenemen, waardoor het aantal
ouderen met chronische en meerdere aandoeningen stijgt. Deze multimorbiditeit vergroot de
kwetsbaarheid van ouderen en maakt de zorgvraag complexer, wat leidt tot een hogere druk
op de ziekenhuiszorg (VTV, 2018).
De COVID-19-pandemie heeft deze situatie verergerd: afspraken en behandelingen voor
niet-COVID-patiënten zijn uitgesteld, wat heeft geleid tot een verslechtering van hun
gezondheid. Dit verhoogt het risico op complicaties na operaties en kan leiden tot langere
opnames (RIVM, 2020). Voor patiënten ouder dan 65 jaar kan een prehabilitatie programma
helpen, met name gericht op fysieke training, om de gezondheid voorafgaand aan een
operatie te verbeteren, complicaties te verminderen en herstel te versnellen (Zorginstituut
Nederland, 2024).
In de praktijk blijkt dat ouderen vaak zelf aangeven moeite te hebben met dagelijkse
handeling, zoals bijvoorbeeld langere stukken wandelen of boodschappen doen, wat
bijdraagt aan langere opnames en een toename van complicaties. Uit onderzoek, onder
4
