Onderzoek en kwaliteit
Handvaten voor kwaliteitsvolle zorg
1. Richtlijnen -> clinical guideline
= verzameling van info door profecionals verzameld en kritisch bekeken
Richtlijn beschrijft bij een specifiek gezondheidsprobleem/ diagnose het wat, wanneer en
waarom
1.1. Kenmerken:
- Richtlijn bevat praktische adviezen -> richtlijn berust op resultaten van
wetenschappelijk onderzoek + daarop gebaseerde discussie en aansluitende
consensus
- Richtlijn bevat aanbevelingen over kwaliteit van zorg -> door wetenschappelijk
onderzoek, ervaringen van professionals, ervaringen zorgontvangers
- Richtlijnen zijn meestal op nationaal niveau
- Evidence based richtlijnen: ontwikkeld volgens strikte methodologie. Er werd op
systematische manier gezocht in literatuur naar wetenschappelijk bewijs over
onderwerp. Er bestaat een duidelijk verband tussen het bewijs en de aanbevelingen.
- Grade of recommendation: geeft aan hoe sterk wetenschappelijk bewijs is +
afweging voor- en nadelen
- AGREE II instrument: voor het beoordelen van richtlijnen
2. Protocollen
- Bevatten stap-voor-stapaanbevelingen voor het handelen -> volgorde doen
- Ondersteunt zorgverleners bij uitvoeren van zorginhoudelijke handelingen en legt
stap voor stap uit hoe deze moeten worden uitgevoerd
- Zijn meestal afgeleid/ gebaseerd op evidence based richtlijn
- Lokaal/ regionaal karakter
2.1. Doel/ gebruik
- Komen tot gestructureerde efficiënte en veilige zorgverlening
- Zijn hulpmiddel mogen eigen denken en handelen niet innemen -> soms nodig om af
te wijken van protocol
2.2. Opmaak protocol
- Moet helder en overzichtelijk de gemaakte afspraken t.a.v. werkwijzen weergeven ->
snel kunnen weergeven
- Aanbeveling: standaard opmaak van alle protocollen binnen 1 organisatie + weglaten
van overbodige irrelevante informatie
,3. Procedure
= vastgestelde manier van verschillende instructies die in een bepaalde volgorde dienen
uitgevoerd worden
- Verpleegkundige procedure: beschrijft uitvoeringswijze van een specifiek
verpleegkundige techniek
- Eventueel kunnen procedures deel uitmaken van standaardverpleegplan of staand
order
- Voorbeelden: procedure over verwijderen van maagsonde, bloedafname.
- Doel: verpleegkundigen op dezelfde manier laten handelen -> continuïteit van de
zorg -> kwaliteitsvolle zorgverlening
- Opmaak: duidelijke structuur met afgebakend start- en eindpunt van handeling,
actieve zinsconstructie, naam procedure, omschrijving, waar geldig, (contra) -
indicaties, benodigdheden, werkwijze, aandachtspunten, observatie, frequentie.
4. Verschillen richtlijnen en protocol
5. Verschillen protocollen/ procedure
- Beiden zijn afspraken om een bepaalde taak te volbrengen of doel te bereiken
- Protocol: afspraken waarin volgorde beschreven worden die verondersteld gevolgd
te worden. Algemener, kan verschillende procedures overkoepelen
Bvb. wondzorgprotocol
- Procedure: afspraken over een te bereiken doel/ taak in een bepaalde volgorde. Veel
gedetailleerder en aangepast volgens omstandigheid/ situatie/ doelgroep Bvb.
procedure voor behandeling schaafwonde
2
, 6. Staand order
= op consensus van professionals gebaseerde uitspraak over wat kan in een bepaalde
situatie of voor een bepaalde groep als ‘goede zorg’ beschouwd kan worden, die als
richtinggevend of bindend voor beroepsgroep wordt beschouwd
- Door arts vooraf vastgesteld behandelingsschema, verwijzend naar standaard
verpleegprocedures. Arts vermeldt voorwaarden waarin vpk handelingen kunnen
toepassen. Verpleegkundige oordeelt voorwaarden aanwezig zijn.
- Vorm van medisch voorschrift (wetgeving):
Mondeling geformuleerd medisch voorschrift/ geschreven medisch voorschrift/
staand order
- Gestandaardiseerde opdrachten: uniforme behandeling voor alle ptn Goede
implementatie + opvolging
- Voorbeeld: CIWA- ontwenningsschema alcohol
7. Zorgpaden -> klinisch paden/ clinican pathway
= procesbeheersingsmethode voor klinische zorg die kan helpen om resultaten op klinische
outcome, service, procesbeheersing, financieel bilan en teamwerking verbeteren
- Accent ligt op interdisciplinaire samenwerking, evidence- based- medicine,
betrokkenheid van ZO, gebruik klinische indicatoren
- Eigenschappen zorgpad:
Expliciete vermelding doelen en sleutelinterventies gebaseerd op evidentie en
verwachtingen pt
Faciliteren communicatie tussen ZV, ZO en familie
Coördineren zorgproces door coördinatie van rollen en opeenvolging activiteiten
van team, ZO en familie
Documenteren, opvolgen en evalueren van afwijkingen en resultaten
Identificeren van verantwoorde middelen
- Streefdoel zorgpad: kwaliteit van zorg -> bevorderen pt- veiligheid, verhogen pt
tevredenheid, optimaliseren middelengebruik
- Interdisciplinair -> in praktijk voornamelijk vpk gebruik -> coördinerende rol als vpk
- Verschillend zorgprogramma of zorgtraject
3
Handvaten voor kwaliteitsvolle zorg
1. Richtlijnen -> clinical guideline
= verzameling van info door profecionals verzameld en kritisch bekeken
Richtlijn beschrijft bij een specifiek gezondheidsprobleem/ diagnose het wat, wanneer en
waarom
1.1. Kenmerken:
- Richtlijn bevat praktische adviezen -> richtlijn berust op resultaten van
wetenschappelijk onderzoek + daarop gebaseerde discussie en aansluitende
consensus
- Richtlijn bevat aanbevelingen over kwaliteit van zorg -> door wetenschappelijk
onderzoek, ervaringen van professionals, ervaringen zorgontvangers
- Richtlijnen zijn meestal op nationaal niveau
- Evidence based richtlijnen: ontwikkeld volgens strikte methodologie. Er werd op
systematische manier gezocht in literatuur naar wetenschappelijk bewijs over
onderwerp. Er bestaat een duidelijk verband tussen het bewijs en de aanbevelingen.
- Grade of recommendation: geeft aan hoe sterk wetenschappelijk bewijs is +
afweging voor- en nadelen
- AGREE II instrument: voor het beoordelen van richtlijnen
2. Protocollen
- Bevatten stap-voor-stapaanbevelingen voor het handelen -> volgorde doen
- Ondersteunt zorgverleners bij uitvoeren van zorginhoudelijke handelingen en legt
stap voor stap uit hoe deze moeten worden uitgevoerd
- Zijn meestal afgeleid/ gebaseerd op evidence based richtlijn
- Lokaal/ regionaal karakter
2.1. Doel/ gebruik
- Komen tot gestructureerde efficiënte en veilige zorgverlening
- Zijn hulpmiddel mogen eigen denken en handelen niet innemen -> soms nodig om af
te wijken van protocol
2.2. Opmaak protocol
- Moet helder en overzichtelijk de gemaakte afspraken t.a.v. werkwijzen weergeven ->
snel kunnen weergeven
- Aanbeveling: standaard opmaak van alle protocollen binnen 1 organisatie + weglaten
van overbodige irrelevante informatie
,3. Procedure
= vastgestelde manier van verschillende instructies die in een bepaalde volgorde dienen
uitgevoerd worden
- Verpleegkundige procedure: beschrijft uitvoeringswijze van een specifiek
verpleegkundige techniek
- Eventueel kunnen procedures deel uitmaken van standaardverpleegplan of staand
order
- Voorbeelden: procedure over verwijderen van maagsonde, bloedafname.
- Doel: verpleegkundigen op dezelfde manier laten handelen -> continuïteit van de
zorg -> kwaliteitsvolle zorgverlening
- Opmaak: duidelijke structuur met afgebakend start- en eindpunt van handeling,
actieve zinsconstructie, naam procedure, omschrijving, waar geldig, (contra) -
indicaties, benodigdheden, werkwijze, aandachtspunten, observatie, frequentie.
4. Verschillen richtlijnen en protocol
5. Verschillen protocollen/ procedure
- Beiden zijn afspraken om een bepaalde taak te volbrengen of doel te bereiken
- Protocol: afspraken waarin volgorde beschreven worden die verondersteld gevolgd
te worden. Algemener, kan verschillende procedures overkoepelen
Bvb. wondzorgprotocol
- Procedure: afspraken over een te bereiken doel/ taak in een bepaalde volgorde. Veel
gedetailleerder en aangepast volgens omstandigheid/ situatie/ doelgroep Bvb.
procedure voor behandeling schaafwonde
2
, 6. Staand order
= op consensus van professionals gebaseerde uitspraak over wat kan in een bepaalde
situatie of voor een bepaalde groep als ‘goede zorg’ beschouwd kan worden, die als
richtinggevend of bindend voor beroepsgroep wordt beschouwd
- Door arts vooraf vastgesteld behandelingsschema, verwijzend naar standaard
verpleegprocedures. Arts vermeldt voorwaarden waarin vpk handelingen kunnen
toepassen. Verpleegkundige oordeelt voorwaarden aanwezig zijn.
- Vorm van medisch voorschrift (wetgeving):
Mondeling geformuleerd medisch voorschrift/ geschreven medisch voorschrift/
staand order
- Gestandaardiseerde opdrachten: uniforme behandeling voor alle ptn Goede
implementatie + opvolging
- Voorbeeld: CIWA- ontwenningsschema alcohol
7. Zorgpaden -> klinisch paden/ clinican pathway
= procesbeheersingsmethode voor klinische zorg die kan helpen om resultaten op klinische
outcome, service, procesbeheersing, financieel bilan en teamwerking verbeteren
- Accent ligt op interdisciplinaire samenwerking, evidence- based- medicine,
betrokkenheid van ZO, gebruik klinische indicatoren
- Eigenschappen zorgpad:
Expliciete vermelding doelen en sleutelinterventies gebaseerd op evidentie en
verwachtingen pt
Faciliteren communicatie tussen ZV, ZO en familie
Coördineren zorgproces door coördinatie van rollen en opeenvolging activiteiten
van team, ZO en familie
Documenteren, opvolgen en evalueren van afwijkingen en resultaten
Identificeren van verantwoorde middelen
- Streefdoel zorgpad: kwaliteit van zorg -> bevorderen pt- veiligheid, verhogen pt
tevredenheid, optimaliseren middelengebruik
- Interdisciplinair -> in praktijk voornamelijk vpk gebruik -> coördinerende rol als vpk
- Verschillend zorgprogramma of zorgtraject
3
