PC ALS PROFESSIONAL CURSUS
Inhoud
1 THEMA 1: SOCIALE KAART...................................................................................................................... 2
1.1 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG......................................................................................... 4
1.2 STRUCTUUR VAN HET ZORGLANDSCHAP.......................................................................................... 4
1.2.1 SECTORAAL MODEL.................................................................................................................... 4
1.2.2 CATEGORIAAL MODEL................................................................................................................. 5
1.2.3 ECHELONMODEL......................................................................................................................... 5
1.3 WEGWIJS IN HET ZORGLANDSCHAP.................................................................................................. 7
1.4 DOORVERWIJZEN.............................................................................................................................. 8
2 THEMA 2: BEROEPSPROFIEL.................................................................................................................... 9
2.1 WETELIJK KADER............................................................................................................................... 9
2.1.1 ORDE VAN BELGIË...................................................................................................................... 9
2.1.2 GESCHIEDENIS VAN BELGIË........................................................................................................ 9
2.2 GEZONDHEIDSZORG......................................................................................................................... 9
2.3 WETGEVING ROND GEZONDHEIDSZORG........................................................................................10
2.3.1 EUROPESE WETGEVING: RAAD V EUROPA EN DE EUROPESE UNIE...........................................10
2.3.2 FEDERALE WETGEVING............................................................................................................. 10
2.4 BEROEPSKWALIFICATIEDOSSIER..................................................................................................... 11
3 THEMA 3:ETHISCH-DEONTOLOIGISCH HANDELEN.................................................................................12
3.1 BEGRIPPEN...................................................................................................................................... 12
3.2 MENSENRECHTEN........................................................................................................................... 14
3.2.1 WAT?........................................................................................................................................ 14
3.2.2 BETEKENIS................................................................................................................................ 14
3.2.3 MENSENRECHTENKADER.......................................................................................................... 14
3.2.4 UNIVERSELE RECHTEN VAN DE MENS.......................................................................................15
3.3 DEONTOLOGISCHE CODE................................................................................................................ 16
3.3.1 HOOFDSTUK 1 – ALGEMENE BEPALINGEN.................................................................................16
3.3.2 HOOFDSTUK 2: BEGRIPSBEPALING...........................................................................................17
3.3.3 HOOFDSTUK 3: PROFESSIONELE HOUDING VAN DE PSYCHOLOGISCH CONSULENT..................18
3.3.4 HOOFDSTUK 4: RELATIE MET DE ZORGGEBRUIKER EN SYSTEEM VAN DE ZORGGEBRUIKER....19
3.3.5 HOOFDSTUK 5: RELATIE MET BEROEPSGENOTEN, ANDERE ZORGVERLENERS EN ORGANISATIES
.......................................................................................................................................................... 21
3.3.6 HOOFDSTUK 6: KLACHTEN........................................................................................................ 23
4 THEMA 4: TOEGANKELIJKHEID EN DIVERSITEIT.....................................................................................23
4.1 BEGRIPPEN...................................................................................................................................... 23
4.2 TOEGANKELIJKHEID......................................................................................................................... 24
4.2.1 BEPERKING EN TOEGANKELIJKHEID..........................................................................................24
4.2.2 DE 9B’S VAN TOEGANKELIJKHIED.............................................................................................. 24
1
, 4.3 DIVERSITEIT.................................................................................................................................... 24
4.3.1 DIVERSITEIT EN INCLUSIE......................................................................................................... 25
4.3.2 DIVERSITEIT IN VLAANDEREN................................................................................................... 25
4.3.3 HOE GAAN WE OM MET DIVERSITEIT........................................................................................ 25
4.3.4 VOOROORDELEN, STEREOTYPEN EN DISCRIMINATIE................................................................25
4.3.5 MEERVOUDIGE IDENTITEITEN, PRIVILEGES EN DISCRIMINATIE.................................................26
4.3.6 KRUISPUNTDENKEN.................................................................................................................. 26
4.3.7 DIVERSITEITSSENSITIEVE BASISHOUDING: 4 STAPPEN.............................................................26
4.3.8 INCLUSIEVE COMMUNICATIE..................................................................................................... 27
5 THEMA 5 DIGITALE HULPVERLENING..................................................................................................... 27
5.1 ENKELE BEGRIPPEN........................................................................................................................ 27
5.2 DOELEN VAN DIGITALE HULPVERLENING........................................................................................28
5.3 VOORDELEN, DREMPELS EN RANDVOORWAARDEN........................................................................28
5.3.1 VOORDELEN............................................................................................................................. 28
5.3.2 UITDAGINGEN........................................................................................................................... 29
5.3.3 RANDVOORWAARDEN............................................................................................................... 29
5.4 bouwstenen vlaams actieplan online hulp rapport..........................................................................29
5.4.1 samenvatting hoofstuk 1.......................................................................................................... 29
5.4.2 SAMENVATTING HOOFDSTUK 5.................................................................................................30
5.4.3 SAMENVATTING HOOFDSTUK 7.................................................................................................30
5.4.4 7 ONLINEHULPCOMPENTITIES................................................................................................... 30
5.5 RICHTLIJN TELEDIAGNOSITEK (CHATGPT SAMENVATTING)..............................................................31
5.5.1 IS TELE-DIAGNOSTIEK MOGELIJK?.............................................................................................31
5.5.2 HOE VERLOOPT EEN TELE-DIAGNOSTIEK SESSIE?.....................................................................31
5.5.3 HOE MOET JE OMSPRINGEN MET DE RESULTATEN VAN TELE-DIAGNOSTIEK?...........................31
5.5.4 MET WELKE TECHNISCHE OVERWEGINGEN DIEN JE REKENING TE HOUDEN?...........................32
5.6 deontologische aspecten van online hulpverlening........................................................................32
5.7 KWALITEITSSCREENING BIJ APPS EN WEBSITES..............................................................................33
6 GASTCOLLEGE...................................................................................................................................... 34
6.1 ARBEID EN ORGANISATIE: THE COACHING BUISNESS: BRITT LUTEN...............................................34
6.2 KLINISCH WERKVELD: KARUS: JORIS VAN CAVEY............................................................................34
6.3 FORENSISCH WERKVELD: VOLUIT: SIMON VERCAUTEREN..............................................................35
6.4 ONDERWIJS: CLB: KAREN CAMPS.................................................................................................... 35
6.5 GEZIN&LEEFOMGEVING: VK: BETH VAN ROMPUY...........................................................................36
6.6 VRAGEN V H GASTCOLLEGE............................................................................................................ 36
1 THEMA 1: SOCIALE KAART
ENKELE BEGRIPPEN
Werkveld Het gebied waartoe het werk dat je doet behoort
Welzijnszorg De maatschappelijke sector die zich richt op personen of groepen die
2
, omwille van een ander probleem niet ten volle kunnen participeren aan
het maatschappelijk leven. Overheid, maar ook particulieren bieden
daarbij zorg en ondersteuning in de vorm van begeleiding, onderdak of
andere zaken
Geestelijke gezondheidszorg Een vakgebied van de gezondheidszorg, een toegepaste wetenschape die
(GGZ) zich met de psychische gezondheid van mensen bezighoudt. Naast
onderzoek en studie van deze gezondheid omvat ggz ook toepassing van
die kennis om de geestelijke gezondheid en QOL van de mens te
bevorderen en/of herstellen. Ook streeft ggz naar het voorkomen van
psychische problemen
Welzijnsvoorziening Een instelling of dienst in Vlaanderen die door de overheid of door private
personen of organisaties wordt opgericht om hulp te verlenen aan
personen in welbepaalde probleemsituaties. Welzijnsvoorzieningen
worden in ≠ sectoren en voor ≠ doelgroepen mee ingeschakeld bij de
uitvoering van het welzijnsbeleid.
Preventie Het voorkomen dat er problemen ontstaan door van tevoren in te
grijpen. Preventie is het geheel van doelbewuste initiatieven die
anticiperen op risicofactoren (= handelen voordat het probleem ontstaat)
en ageren wanneer de eerste signalen zich ontwikkelen en de
problematiek aan het ontstaan is.
Contiuniteit van de zorg De zorg continuïteit verwijst naar de capaciteit van het systeem om te
garanderen dat de zorg die een zorgvrager krijgt op een vlotte en
gecoördineerde manier is georganiseerd, over verloop van tijd en tussen
de ≠ zorgactoren, instellingen en gewesten. Als de zorg onvoldoende
gecoördineerd is, of als de communicatie tekortschiet, kunnen heel wat
problemen optreden. et is daarom van cruciaal belang dat alle
zorgverstrekkers weten wat de anderen doen en ervoor zorgen dat hun
interventies elkaar aanvullen. Continuïteit van zorg kan een hele reeks
aspecten omvatten, zoals de mogelijkheid om op dezelfde
zorgverstrekker(s) een beroep te kunnen blijven doen, een vlotte
overgang tussen ≠ soorten zorg, een doeltreffende communicatie en
coördinatie tussen de ≠ zorgverstrekkers.
Persoonsgerichte zorg Zorg op maat die is afgestemd op iemands persoonlijke interesses, noden
en voorkeuren.
Toegankelijke zorg Laagdrempelige en niet-stigmatiserend in zijn aanpak. Toegankelijkheid
verwijst naar het gemak waarmee de bevolking toegang krijgt tot de
gezondheidsdiensten, in termen van afstand, kostprijs, tijd en
beschikbaarheid van het personeel. Het is een voorwaarde voor ene
efficiënt en kwaliteitsvol zorgsysteem.
Generalistisch Iemand die generalistisch werkt, is van alle markten thuis en beschikt niet
per se over grondige kennis over een onderwerp, maar over een brede
waaier aan kennis om 'eerste hulp' te bieden
Specialistisch Iemand die specialistisch werkt, heeft specifieke deskundigheid,
diepgaande kennis en competenties binnen een beperkt domein. Binnen
dat domein is de specialist expert
Subsidiariteitsprincipe Eerst de meest persoonsgerichte, minst ingrijpende en meest
kortdurende zorgvorm die mogelijk en nodig is aanbieden.
Vermaatschappelijking v.d. De zorg zoveel mogelijk in de natuurlijke omgeving van de zorggebruiker
zorg laten plaatsvinden.
Formele zorg Het geheel van organisaties die willen tegemoetkomen aan de noden van
de zorgbehoevende met als doel het welzijn en/of de gezondheid van die
persoon te bevorderen. Er wordt op de één of andere manier betaald voor
de zorgen en zijn vaak professioneel en geschoold.
Informele zorg Het tegemoetkomen aan de noden van een zorgbehoevende binnen een
intermenselijke, niet–professionele relatie. Het gaat meestal om een
vrijwillige & langdurige inzet tussen zorgvrager en zorgverstrekker
Ambulante Extramurale hulp betekent dat je hulp krijgt zonder verblijf. Je verplaatst
je naar de dienst of de hulpverlener komt langs bij jou thuis.
Semi-residentieel Transmurale zorg is in de vorm van dagbehandeling, waarna de
zorgvrager terug naar huis gaat
Residentieel Intramurale zorg is zorg die gedurende een onafgebroken verblijf van
meer dan 24u geboden wordt in een zorginstelling. In een residentiele
dienst krijg je dus begeleidende zorg met overnachting.
3
, 1.1 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
Vermaatschappelijking van de zorg:
Verwijst naar het streven om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren
met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven,…. een eigen zinvolle plek in de
samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk
geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. (departement zorg –2013)
Met vermaatschappelijking van de hulp- en dienstverlening willen we een verschuiving binnen de hulp-
en dienstverlening realiseren waarbij er gestreefd wordt naar een eigen zinvolle plek in de samenleving
voor alle mensen met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden. Het is met andere woorden een
verhaal van inclusie. Specifieke aandacht gaat hierbij naar mensen met een beperking, chronisch
zieken, kwetsbare ouderen, mensen in armoede,… Het doel van de vermaatschappelijking is het creëren
van verbondenheid (en het bouwen aan een samenleving waarin iedereen zijn zinvolle plaats heeft, door
het enorme menselijke kapitaal dat in de samenleving aanwezig is, te mobiliseren. Er wordt ingezet op
de eigen krachten en mogelijkheden van de burgers en zijn omgeving.
Naast het formele zorgaanbod wordt een groot deel van de zorg en ondersteuning dus verleend in de
informele sfeer, in de onmiddellijke omgeving van de ZV (denk aan familieleden, vrienden of buren). De
combinatie van deze sectoren die de verzorgingsstaat uitmaken, wordt de ‘welfare mix’ genoemd. De
informele sector als belangrijk onderdeel van deze welfare mix is te danken aan verschuivingen die zich
voordoen in de verhouding tussen de formele en informele sector.
De verschuivingen en de vermaatschappelijking gaan hand in hand samen. Het begrip
“vermaatschappelijking van de zorg” verwijst naar verschillende fenomenen, zoals bijvoorbeeld de
afbouw van residentiele voorzieningen. De achterliggende idee is dat dergelijke ‘instituties’ een negatief
effect hebben op de kwaliteit van leven van deze groepen. Ook deze mensen hebben recht op een leven
en zinvolle plek in de samenleving. Maar vermaatschappelijking van zorg verwijst ook naar
het versterken en inschakelen van informele zorg. Op die manier wordt ook geprobeerd om de druk op
de gezondheidszorg te verminderen, door meer in te zetten op preventie, eerstelijnszorg en informele
zorg.
Kwekkeboom (2001) heeft het over streven naar vermaatschappelijking van de zorg; een zo min
mogelijke institutionalisering (Institutionalisering is het proces waarbij gedrag, regels of structuren
vaste, geaccepteerde en blijvende vormen aannemen binnen een samenleving of organisatie.) van de
zorg en een zo groot mogelijke integratie van de zorgvrager, opdat zij ‘zo gewoon mogelijk’ kunnen
leven en deel uitmaken van de samenleving.
De combinatie van beide principes – het subsidiariteitsprincipe en de vermaatschappelijking van zorg –
impliceert dat zorgactoren zelfzorg en informele zorg dienen aan te vullen met generalistische
ggz indien dat voldoende is (1e lijn), en met gespecialiseerde ggz enkel indien het nodig is (2e en 3e
lijn).
1.2 STRUCTUUR VAN HET ZORGLANDSCHAP
Drie modellen:
Categoriaal model volgens doelgroep
Sectoraal model volgens sector
Echelonmodel volgens zorglijnen
1.2.1 SECTORAAL MODEL
Het sectoraal model biedt een overzicht van de ≠ tewerkstellingsvelden van psychologisch consulenten.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vijf domeinen.
4
Inhoud
1 THEMA 1: SOCIALE KAART...................................................................................................................... 2
1.1 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG......................................................................................... 4
1.2 STRUCTUUR VAN HET ZORGLANDSCHAP.......................................................................................... 4
1.2.1 SECTORAAL MODEL.................................................................................................................... 4
1.2.2 CATEGORIAAL MODEL................................................................................................................. 5
1.2.3 ECHELONMODEL......................................................................................................................... 5
1.3 WEGWIJS IN HET ZORGLANDSCHAP.................................................................................................. 7
1.4 DOORVERWIJZEN.............................................................................................................................. 8
2 THEMA 2: BEROEPSPROFIEL.................................................................................................................... 9
2.1 WETELIJK KADER............................................................................................................................... 9
2.1.1 ORDE VAN BELGIË...................................................................................................................... 9
2.1.2 GESCHIEDENIS VAN BELGIË........................................................................................................ 9
2.2 GEZONDHEIDSZORG......................................................................................................................... 9
2.3 WETGEVING ROND GEZONDHEIDSZORG........................................................................................10
2.3.1 EUROPESE WETGEVING: RAAD V EUROPA EN DE EUROPESE UNIE...........................................10
2.3.2 FEDERALE WETGEVING............................................................................................................. 10
2.4 BEROEPSKWALIFICATIEDOSSIER..................................................................................................... 11
3 THEMA 3:ETHISCH-DEONTOLOIGISCH HANDELEN.................................................................................12
3.1 BEGRIPPEN...................................................................................................................................... 12
3.2 MENSENRECHTEN........................................................................................................................... 14
3.2.1 WAT?........................................................................................................................................ 14
3.2.2 BETEKENIS................................................................................................................................ 14
3.2.3 MENSENRECHTENKADER.......................................................................................................... 14
3.2.4 UNIVERSELE RECHTEN VAN DE MENS.......................................................................................15
3.3 DEONTOLOGISCHE CODE................................................................................................................ 16
3.3.1 HOOFDSTUK 1 – ALGEMENE BEPALINGEN.................................................................................16
3.3.2 HOOFDSTUK 2: BEGRIPSBEPALING...........................................................................................17
3.3.3 HOOFDSTUK 3: PROFESSIONELE HOUDING VAN DE PSYCHOLOGISCH CONSULENT..................18
3.3.4 HOOFDSTUK 4: RELATIE MET DE ZORGGEBRUIKER EN SYSTEEM VAN DE ZORGGEBRUIKER....19
3.3.5 HOOFDSTUK 5: RELATIE MET BEROEPSGENOTEN, ANDERE ZORGVERLENERS EN ORGANISATIES
.......................................................................................................................................................... 21
3.3.6 HOOFDSTUK 6: KLACHTEN........................................................................................................ 23
4 THEMA 4: TOEGANKELIJKHEID EN DIVERSITEIT.....................................................................................23
4.1 BEGRIPPEN...................................................................................................................................... 23
4.2 TOEGANKELIJKHEID......................................................................................................................... 24
4.2.1 BEPERKING EN TOEGANKELIJKHEID..........................................................................................24
4.2.2 DE 9B’S VAN TOEGANKELIJKHIED.............................................................................................. 24
1
, 4.3 DIVERSITEIT.................................................................................................................................... 24
4.3.1 DIVERSITEIT EN INCLUSIE......................................................................................................... 25
4.3.2 DIVERSITEIT IN VLAANDEREN................................................................................................... 25
4.3.3 HOE GAAN WE OM MET DIVERSITEIT........................................................................................ 25
4.3.4 VOOROORDELEN, STEREOTYPEN EN DISCRIMINATIE................................................................25
4.3.5 MEERVOUDIGE IDENTITEITEN, PRIVILEGES EN DISCRIMINATIE.................................................26
4.3.6 KRUISPUNTDENKEN.................................................................................................................. 26
4.3.7 DIVERSITEITSSENSITIEVE BASISHOUDING: 4 STAPPEN.............................................................26
4.3.8 INCLUSIEVE COMMUNICATIE..................................................................................................... 27
5 THEMA 5 DIGITALE HULPVERLENING..................................................................................................... 27
5.1 ENKELE BEGRIPPEN........................................................................................................................ 27
5.2 DOELEN VAN DIGITALE HULPVERLENING........................................................................................28
5.3 VOORDELEN, DREMPELS EN RANDVOORWAARDEN........................................................................28
5.3.1 VOORDELEN............................................................................................................................. 28
5.3.2 UITDAGINGEN........................................................................................................................... 29
5.3.3 RANDVOORWAARDEN............................................................................................................... 29
5.4 bouwstenen vlaams actieplan online hulp rapport..........................................................................29
5.4.1 samenvatting hoofstuk 1.......................................................................................................... 29
5.4.2 SAMENVATTING HOOFDSTUK 5.................................................................................................30
5.4.3 SAMENVATTING HOOFDSTUK 7.................................................................................................30
5.4.4 7 ONLINEHULPCOMPENTITIES................................................................................................... 30
5.5 RICHTLIJN TELEDIAGNOSITEK (CHATGPT SAMENVATTING)..............................................................31
5.5.1 IS TELE-DIAGNOSTIEK MOGELIJK?.............................................................................................31
5.5.2 HOE VERLOOPT EEN TELE-DIAGNOSTIEK SESSIE?.....................................................................31
5.5.3 HOE MOET JE OMSPRINGEN MET DE RESULTATEN VAN TELE-DIAGNOSTIEK?...........................31
5.5.4 MET WELKE TECHNISCHE OVERWEGINGEN DIEN JE REKENING TE HOUDEN?...........................32
5.6 deontologische aspecten van online hulpverlening........................................................................32
5.7 KWALITEITSSCREENING BIJ APPS EN WEBSITES..............................................................................33
6 GASTCOLLEGE...................................................................................................................................... 34
6.1 ARBEID EN ORGANISATIE: THE COACHING BUISNESS: BRITT LUTEN...............................................34
6.2 KLINISCH WERKVELD: KARUS: JORIS VAN CAVEY............................................................................34
6.3 FORENSISCH WERKVELD: VOLUIT: SIMON VERCAUTEREN..............................................................35
6.4 ONDERWIJS: CLB: KAREN CAMPS.................................................................................................... 35
6.5 GEZIN&LEEFOMGEVING: VK: BETH VAN ROMPUY...........................................................................36
6.6 VRAGEN V H GASTCOLLEGE............................................................................................................ 36
1 THEMA 1: SOCIALE KAART
ENKELE BEGRIPPEN
Werkveld Het gebied waartoe het werk dat je doet behoort
Welzijnszorg De maatschappelijke sector die zich richt op personen of groepen die
2
, omwille van een ander probleem niet ten volle kunnen participeren aan
het maatschappelijk leven. Overheid, maar ook particulieren bieden
daarbij zorg en ondersteuning in de vorm van begeleiding, onderdak of
andere zaken
Geestelijke gezondheidszorg Een vakgebied van de gezondheidszorg, een toegepaste wetenschape die
(GGZ) zich met de psychische gezondheid van mensen bezighoudt. Naast
onderzoek en studie van deze gezondheid omvat ggz ook toepassing van
die kennis om de geestelijke gezondheid en QOL van de mens te
bevorderen en/of herstellen. Ook streeft ggz naar het voorkomen van
psychische problemen
Welzijnsvoorziening Een instelling of dienst in Vlaanderen die door de overheid of door private
personen of organisaties wordt opgericht om hulp te verlenen aan
personen in welbepaalde probleemsituaties. Welzijnsvoorzieningen
worden in ≠ sectoren en voor ≠ doelgroepen mee ingeschakeld bij de
uitvoering van het welzijnsbeleid.
Preventie Het voorkomen dat er problemen ontstaan door van tevoren in te
grijpen. Preventie is het geheel van doelbewuste initiatieven die
anticiperen op risicofactoren (= handelen voordat het probleem ontstaat)
en ageren wanneer de eerste signalen zich ontwikkelen en de
problematiek aan het ontstaan is.
Contiuniteit van de zorg De zorg continuïteit verwijst naar de capaciteit van het systeem om te
garanderen dat de zorg die een zorgvrager krijgt op een vlotte en
gecoördineerde manier is georganiseerd, over verloop van tijd en tussen
de ≠ zorgactoren, instellingen en gewesten. Als de zorg onvoldoende
gecoördineerd is, of als de communicatie tekortschiet, kunnen heel wat
problemen optreden. et is daarom van cruciaal belang dat alle
zorgverstrekkers weten wat de anderen doen en ervoor zorgen dat hun
interventies elkaar aanvullen. Continuïteit van zorg kan een hele reeks
aspecten omvatten, zoals de mogelijkheid om op dezelfde
zorgverstrekker(s) een beroep te kunnen blijven doen, een vlotte
overgang tussen ≠ soorten zorg, een doeltreffende communicatie en
coördinatie tussen de ≠ zorgverstrekkers.
Persoonsgerichte zorg Zorg op maat die is afgestemd op iemands persoonlijke interesses, noden
en voorkeuren.
Toegankelijke zorg Laagdrempelige en niet-stigmatiserend in zijn aanpak. Toegankelijkheid
verwijst naar het gemak waarmee de bevolking toegang krijgt tot de
gezondheidsdiensten, in termen van afstand, kostprijs, tijd en
beschikbaarheid van het personeel. Het is een voorwaarde voor ene
efficiënt en kwaliteitsvol zorgsysteem.
Generalistisch Iemand die generalistisch werkt, is van alle markten thuis en beschikt niet
per se over grondige kennis over een onderwerp, maar over een brede
waaier aan kennis om 'eerste hulp' te bieden
Specialistisch Iemand die specialistisch werkt, heeft specifieke deskundigheid,
diepgaande kennis en competenties binnen een beperkt domein. Binnen
dat domein is de specialist expert
Subsidiariteitsprincipe Eerst de meest persoonsgerichte, minst ingrijpende en meest
kortdurende zorgvorm die mogelijk en nodig is aanbieden.
Vermaatschappelijking v.d. De zorg zoveel mogelijk in de natuurlijke omgeving van de zorggebruiker
zorg laten plaatsvinden.
Formele zorg Het geheel van organisaties die willen tegemoetkomen aan de noden van
de zorgbehoevende met als doel het welzijn en/of de gezondheid van die
persoon te bevorderen. Er wordt op de één of andere manier betaald voor
de zorgen en zijn vaak professioneel en geschoold.
Informele zorg Het tegemoetkomen aan de noden van een zorgbehoevende binnen een
intermenselijke, niet–professionele relatie. Het gaat meestal om een
vrijwillige & langdurige inzet tussen zorgvrager en zorgverstrekker
Ambulante Extramurale hulp betekent dat je hulp krijgt zonder verblijf. Je verplaatst
je naar de dienst of de hulpverlener komt langs bij jou thuis.
Semi-residentieel Transmurale zorg is in de vorm van dagbehandeling, waarna de
zorgvrager terug naar huis gaat
Residentieel Intramurale zorg is zorg die gedurende een onafgebroken verblijf van
meer dan 24u geboden wordt in een zorginstelling. In een residentiele
dienst krijg je dus begeleidende zorg met overnachting.
3
, 1.1 VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
Vermaatschappelijking van de zorg:
Verwijst naar het streven om mensen met beperkingen, chronisch zieken, kwetsbare ouderen, jongeren
met gedrags- en emotionele problemen, mensen die in armoede leven,…. een eigen zinvolle plek in de
samenleving te laten innemen, hen daarbij waar nodig te ondersteunen en de zorg zoveel mogelijk
geïntegreerd in de samenleving te laten verlopen. (departement zorg –2013)
Met vermaatschappelijking van de hulp- en dienstverlening willen we een verschuiving binnen de hulp-
en dienstverlening realiseren waarbij er gestreefd wordt naar een eigen zinvolle plek in de samenleving
voor alle mensen met al hun mogelijkheden en kwetsbaarheden. Het is met andere woorden een
verhaal van inclusie. Specifieke aandacht gaat hierbij naar mensen met een beperking, chronisch
zieken, kwetsbare ouderen, mensen in armoede,… Het doel van de vermaatschappelijking is het creëren
van verbondenheid (en het bouwen aan een samenleving waarin iedereen zijn zinvolle plaats heeft, door
het enorme menselijke kapitaal dat in de samenleving aanwezig is, te mobiliseren. Er wordt ingezet op
de eigen krachten en mogelijkheden van de burgers en zijn omgeving.
Naast het formele zorgaanbod wordt een groot deel van de zorg en ondersteuning dus verleend in de
informele sfeer, in de onmiddellijke omgeving van de ZV (denk aan familieleden, vrienden of buren). De
combinatie van deze sectoren die de verzorgingsstaat uitmaken, wordt de ‘welfare mix’ genoemd. De
informele sector als belangrijk onderdeel van deze welfare mix is te danken aan verschuivingen die zich
voordoen in de verhouding tussen de formele en informele sector.
De verschuivingen en de vermaatschappelijking gaan hand in hand samen. Het begrip
“vermaatschappelijking van de zorg” verwijst naar verschillende fenomenen, zoals bijvoorbeeld de
afbouw van residentiele voorzieningen. De achterliggende idee is dat dergelijke ‘instituties’ een negatief
effect hebben op de kwaliteit van leven van deze groepen. Ook deze mensen hebben recht op een leven
en zinvolle plek in de samenleving. Maar vermaatschappelijking van zorg verwijst ook naar
het versterken en inschakelen van informele zorg. Op die manier wordt ook geprobeerd om de druk op
de gezondheidszorg te verminderen, door meer in te zetten op preventie, eerstelijnszorg en informele
zorg.
Kwekkeboom (2001) heeft het over streven naar vermaatschappelijking van de zorg; een zo min
mogelijke institutionalisering (Institutionalisering is het proces waarbij gedrag, regels of structuren
vaste, geaccepteerde en blijvende vormen aannemen binnen een samenleving of organisatie.) van de
zorg en een zo groot mogelijke integratie van de zorgvrager, opdat zij ‘zo gewoon mogelijk’ kunnen
leven en deel uitmaken van de samenleving.
De combinatie van beide principes – het subsidiariteitsprincipe en de vermaatschappelijking van zorg –
impliceert dat zorgactoren zelfzorg en informele zorg dienen aan te vullen met generalistische
ggz indien dat voldoende is (1e lijn), en met gespecialiseerde ggz enkel indien het nodig is (2e en 3e
lijn).
1.2 STRUCTUUR VAN HET ZORGLANDSCHAP
Drie modellen:
Categoriaal model volgens doelgroep
Sectoraal model volgens sector
Echelonmodel volgens zorglijnen
1.2.1 SECTORAAL MODEL
Het sectoraal model biedt een overzicht van de ≠ tewerkstellingsvelden van psychologisch consulenten.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vijf domeinen.
4
