lOMoARcPSD|10093642
, lOMoARcPSD|10093642
INTERNATIONAAL EN EUROPEES
MENSENRECHTEN WETGEVING
Algemeen: lees de casussen → maak kennis met Straatsburg reden Hoofdonderwerpen van cursussen
1. Hoe verhoudt de internationale bescherming van mensenrechten in de publieke rechtsorde
zich tot nationale rechtsordes?
→ schets het internationale mechanisme van de bescherming van HR
2. Belangrijke grondrechten
→ art. 2, 3, 6, 8, 10 (+17) , 14 van het verdrag
Examen: 2 vragen:
1. Open vraag = essay soort type → reflecteren!
2. Betwistbare zaak: stel dat u de staat/aanvrager/bestuur bent... hoe zou jij de vraag (casus)
IRAC oplossen: (1) Identificeer het probleem dat op het spel staat: kwalificatie? (2) zoek
regels: juridische vertaling → artikelen in de internationale verdragen en conventies (3)
Pas regels toe op de kwesties die op het spel staan: hoe zijn ze in dit geval van toepassing?
(4) Conclusie.
Inhoudsopgave
CONCEPT VAN MENSENRECHTEN......................................................................................................9
2
, lOMoARcPSD|10093642
Definities van mensenrechten.......................................................................................................9
Kenmerken van de mensenrechten...............................................................................................9
Menselijke waardigheid................................................................................................................9
1. Menselijke waardigheid is moeilijk te definieren: zie voorbeelden................................................9
2. Zijn alle mensenrechten 'fundamentele' rechten?.......................................................................10
Categorieën van mensenrechten.................................................................................................10
3. Rechten van de eerste generatie: vrijheden en procedurele rechten: burgerrechten en politieke
rechten............................................................................................................................................11
4. Rechten van de tweede generatie: participatierechten: sociale, economische en culturele rechten
........................................................................................................................................................11
5. Rechten van de derde generatie: collectieve rechten: solidariteitsrechten..................................11
De houders van mensenrechten..................................................................................................11
Wie is verplicht om mensenrechten te respecteren?...................................................................12
6. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen de staat enerzijds en individuen en particuliere
bedrijven anderzijds........................................................................................................................12
Zijn grondrechten absoluut of relatief?.......................................................................................13
7. Kun je afstand doen van een fundamentele mensenrechten (waiver of rights)?..........................14
8. Conflict tussen grondrechten en andere belangen.......................................................................14
Verplichtingen? Menselijke plichten?..........................................................................................14
9. Fundadentele verantwoordelijkheden particulieren art 29 Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens....................................................................................................................................14
10. Fundadentele verantwoordelijkheden Staten............................................................................14
MENSENRECHTEN IN INTERNATIONALE BETREKKINGEN EN IN INTERNATIONAAL RECHT................15
Internationale normen en controlemechanismen.......................................................................15
Spanning tussen nationale soevereiniteit en internationale bescherming van mensenrechten...15
Actie naar aanleiding van ernstige schendingen van de mensenrechten.....................................15
11. Economische maatregelen/sancties:.........................................................................................15
12. Gebruik van geweld (militaire/humanitaire interventie):..........................................................16
Universaliteit van de rechten van de mens..................................................................................16
Internationaal humanitair recht..................................................................................................17
Enkele beginselen van internationaal verdragsrecht...................................................................18
13. Interpretatie van een verdrag: conventie moet worden gelezen in het licht van de huidige
omstandigheden.............................................................................................................................18
14. Voorbehouden bij een verdrag:.................................................................................................19
15. Opzegging van een verdrag:......................................................................................................19
VERENIGDE NATIES: INTERNATIONAAL SYSTEEM VAN BESCHERMING VAN DE MENSENRECHTEN..20
Verenigde Naties.........................................................................................................................20
3
, lOMoARcPSD|10093642
Op het Handvest gebaseerde mechanismen (1)..........................................................................21
Op het Verdrag gebaseerde mechanismen (2).............................................................................22
Kern internationale mensenrechtenverdragen............................................................................22
RAAD VAN EUROPA.........................................................................................................................24
Raad van Europa.........................................................................................................................24
16. Introductie.................................................................................................................................24
17. Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (1950)....................................24
18. Europees Sociaal Handvest (1961).............................................................................................29
19. Europees Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde
verwerking van persoonsgegevens (1981).......................................................................................29
20. Europees Verdrag ter voorkoming van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling
of bestraffing (1987)........................................................................................................................29
21. Europees Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden (1994).................30
EUROPESE UNIE...............................................................................................................................30
Europese Unie (28 lidstaten).......................................................................................................30
22. Problemen met het gebruik van mensenrechten in de buitenlandse politiek van de EU:...........30
23. Moet de EU partij worden bij het Europees Verdrag inzake mensenrechten?............................31
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (55 lidstaten).......................................33
Regionale systemen van HR-bescherming...................................................................................33
24. Amerika (Midden- en Latijns-Amerika) → heel ander rechtssysteem.........................................33
25. Afrikaans handvest voor de rechten van de mens en volkeren..................................................33
26. Regio Azië-Pacific: zeer diverse regio (culturele, economische, politieke ideologie...)................34
VERPLICHTINGEN OPGELEGD AAN STATEN DOOR INTERNATIONALE MENSENRECHTENVERDRAGEN
........................................................................................................................................................34
Verplichting om mensenrechten te waarborgen voor iedereen binnen de jurisdictie van de staat
....................................................................................................................................................34
27. Beginsel: territoriale bevoegdheid.............................................................................................34
28. Uitzondering: extraterritoriale bevoegdheid.............................................................................35
29. Eerste scenario: autoriteit en controle van staatsagenten.........................................................35
30. Tweede scenario: effectieve controle over een gebied buiten het grondgebied van een staat, als
gevolg van militaire actie................................................................................................................36
31. Hoe worden HR beschermd?......................................................................................................37
32. Negatieve verplichtingen (Hof Van Straatsburg).......................................................................37
33. Positieve verplichtingen (Hof Van Straatsburg).........................................................................38
34. Europees toezicht......................................................................................................................40
Verplichting om schendingen van de mensenrechten te herstellen.............................................42
INTERNATIONALE MENSENRECHTEN IN HET NATIONALE RECHT BEVELEN......................................42
4
, lOMoARcPSD|10093642
INTERNATIONAAL EN EUROPEES
MENSENRECHTEN WETGEVING
Algemeen: lees de casussen → maak kennis met Straatsburg reden Hoofdonderwerpen van cursussen
1. Hoe verhoudt de internationale bescherming van mensenrechten in de publieke rechtsorde
zich tot nationale rechtsordes?
→ schets het internationale mechanisme van de bescherming van HR
2. Belangrijke grondrechten
→ art. 2, 3, 6, 8, 10 (+17) , 14 van het verdrag
Examen: 2 vragen:
1. Open vraag = essay soort type → reflecteren!
2. Betwistbare zaak: stel dat u de staat/aanvrager/bestuur bent... hoe zou jij de vraag (casus)
IRAC oplossen: (1) Identificeer het probleem dat op het spel staat: kwalificatie? (2) zoek
regels: juridische vertaling → artikelen in de internationale verdragen en conventies (3)
Pas regels toe op de kwesties die op het spel staan: hoe zijn ze in dit geval van toepassing?
(4) Conclusie.
Inhoudsopgave
CONCEPT VAN MENSENRECHTEN......................................................................................................9
2
, lOMoARcPSD|10093642
Definities van mensenrechten.......................................................................................................9
Kenmerken van de mensenrechten...............................................................................................9
Menselijke waardigheid................................................................................................................9
1. Menselijke waardigheid is moeilijk te definieren: zie voorbeelden................................................9
2. Zijn alle mensenrechten 'fundamentele' rechten?.......................................................................10
Categorieën van mensenrechten.................................................................................................10
3. Rechten van de eerste generatie: vrijheden en procedurele rechten: burgerrechten en politieke
rechten............................................................................................................................................11
4. Rechten van de tweede generatie: participatierechten: sociale, economische en culturele rechten
........................................................................................................................................................11
5. Rechten van de derde generatie: collectieve rechten: solidariteitsrechten..................................11
De houders van mensenrechten..................................................................................................11
Wie is verplicht om mensenrechten te respecteren?...................................................................12
6. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen de staat enerzijds en individuen en particuliere
bedrijven anderzijds........................................................................................................................12
Zijn grondrechten absoluut of relatief?.......................................................................................13
7. Kun je afstand doen van een fundamentele mensenrechten (waiver of rights)?..........................14
8. Conflict tussen grondrechten en andere belangen.......................................................................14
Verplichtingen? Menselijke plichten?..........................................................................................14
9. Fundadentele verantwoordelijkheden particulieren art 29 Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens....................................................................................................................................14
10. Fundadentele verantwoordelijkheden Staten............................................................................14
MENSENRECHTEN IN INTERNATIONALE BETREKKINGEN EN IN INTERNATIONAAL RECHT................15
Internationale normen en controlemechanismen.......................................................................15
Spanning tussen nationale soevereiniteit en internationale bescherming van mensenrechten...15
Actie naar aanleiding van ernstige schendingen van de mensenrechten.....................................15
11. Economische maatregelen/sancties:.........................................................................................15
12. Gebruik van geweld (militaire/humanitaire interventie):..........................................................16
Universaliteit van de rechten van de mens..................................................................................16
Internationaal humanitair recht..................................................................................................17
Enkele beginselen van internationaal verdragsrecht...................................................................18
13. Interpretatie van een verdrag: conventie moet worden gelezen in het licht van de huidige
omstandigheden.............................................................................................................................18
14. Voorbehouden bij een verdrag:.................................................................................................19
15. Opzegging van een verdrag:......................................................................................................19
VERENIGDE NATIES: INTERNATIONAAL SYSTEEM VAN BESCHERMING VAN DE MENSENRECHTEN..20
Verenigde Naties.........................................................................................................................20
3
, lOMoARcPSD|10093642
Op het Handvest gebaseerde mechanismen (1)..........................................................................21
Op het Verdrag gebaseerde mechanismen (2).............................................................................22
Kern internationale mensenrechtenverdragen............................................................................22
RAAD VAN EUROPA.........................................................................................................................24
Raad van Europa.........................................................................................................................24
16. Introductie.................................................................................................................................24
17. Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (1950)....................................24
18. Europees Sociaal Handvest (1961).............................................................................................29
19. Europees Verdrag tot bescherming van personen met betrekking tot de geautomatiseerde
verwerking van persoonsgegevens (1981).......................................................................................29
20. Europees Verdrag ter voorkoming van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling
of bestraffing (1987)........................................................................................................................29
21. Europees Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden (1994).................30
EUROPESE UNIE...............................................................................................................................30
Europese Unie (28 lidstaten).......................................................................................................30
22. Problemen met het gebruik van mensenrechten in de buitenlandse politiek van de EU:...........30
23. Moet de EU partij worden bij het Europees Verdrag inzake mensenrechten?............................31
Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (55 lidstaten).......................................33
Regionale systemen van HR-bescherming...................................................................................33
24. Amerika (Midden- en Latijns-Amerika) → heel ander rechtssysteem.........................................33
25. Afrikaans handvest voor de rechten van de mens en volkeren..................................................33
26. Regio Azië-Pacific: zeer diverse regio (culturele, economische, politieke ideologie...)................34
VERPLICHTINGEN OPGELEGD AAN STATEN DOOR INTERNATIONALE MENSENRECHTENVERDRAGEN
........................................................................................................................................................34
Verplichting om mensenrechten te waarborgen voor iedereen binnen de jurisdictie van de staat
....................................................................................................................................................34
27. Beginsel: territoriale bevoegdheid.............................................................................................34
28. Uitzondering: extraterritoriale bevoegdheid.............................................................................35
29. Eerste scenario: autoriteit en controle van staatsagenten.........................................................35
30. Tweede scenario: effectieve controle over een gebied buiten het grondgebied van een staat, als
gevolg van militaire actie................................................................................................................36
31. Hoe worden HR beschermd?......................................................................................................37
32. Negatieve verplichtingen (Hof Van Straatsburg).......................................................................37
33. Positieve verplichtingen (Hof Van Straatsburg).........................................................................38
34. Europees toezicht......................................................................................................................40
Verplichting om schendingen van de mensenrechten te herstellen.............................................42
INTERNATIONALE MENSENRECHTEN IN HET NATIONALE RECHT BEVELEN......................................42
4
