1. Algemene concepten
1.1 complex regionaal pijnsyndroom ( CRPS )
CRPS = Sudeck hand(/voet)/ schouder-hand syndroom
Gebeurt meestal na een blessure met immobilisatie/gips of onbruik van de hand
Huidig probleem: te late diagnose
Symptomen
• Onevenredige pijn in zowel rust als bewegen
• Pijn neemt toe bij bewegen
• Rode, gezwollen, glanzende huid
• Soms: veranderingen in haar- en nagelgroei
Het verloop van de ziekte varieert sterk :
Van volledig herstel → blijvende invaliditeit
Preventie :
• Voorkom instabilisatie op lange termijn
• Probeer alle andere gewrichten zoveel mogelijk te bewegen
• Besteed aandacht aan de algemene gezondheid
Vroege herkenning (en DD) is belangrijk
Classificatie maken tussen CRPS type I en type II
• CRPS type I: na letsel in de bovenste ledematen
• CRPS type II: door zenuwbeschadiging
Diagnose type I: Boedapest criteria
1
,Behandeling
Vermoeden van CRPS? Verwijs onmiddellijk naar de arts
• Hangt af van symptomen
• Medicatie
• Elektrostimulatie
• Passieve en actieve mobilisatie, binnen pijndrempels
• Koude en lauwe baden, 1', 5x verschoning, 2-3 keer per dag
• In het ergste geval: amputatie
• Soms achteraf: psychologische begeleiding
2. Traumatologie
2.1 instabiliteit t.h.v. de bovenste ledemaat
2.1.1 Instabiliteit van de schoudergordel
Schouder complex/gordel
• Glenohumeraal gewricht
• Acromioclaviculaire gewricht
• Sternoclaviculaire gewricht
• Scapulothoracaal gewricht
Glenohumeraal gewricht = meestal gestabiliseerd door spieren ( rotator cuff )
~ Niet erg stabiel gewricht
Instabiliteit bij gezonde mensen veroorzaakt door trauma ( sporten )
De meest voorkomende traumatische luxaties zijn:
• Anterieure glenohumerale luxaties (85%)
• Posterieure glenohumerale luxaties (1,5%)
• Acromioclaviculaire luxaties (12%)
• Sternoclaviculaire luxaties (2,5%)
2.1.1.1 anterior schouder dislocatie
Gebeurt meestal na gedwongen abductie + exorotatie
Vb. sporttrauma
Symptomen:
• Pijn!!
• Patiënt houdt arm in lichte abductiespositie + ondersteunt het met de andere arm
• /p/ beweging onmogelijk door pijn en samengetrokken spieren
• Gewrichtsspleet is voelbaar
2
,Behandeling
• Snelle herpositionering van de schouder
• Na herpositionering: let op extra blessures
○ Fracturen?
○ Rotator cuff scheur?
○ Neurologische schade (n. axillaris)
○ Bankart-letsel : Scheur van het onderste deel van het labrum
○ Hill-Sachs blessure: impression fractuur van het proximale humerus
Meest voorkomende complicatie = recidief...
Herhaling voorkomen door
• Immobilisatie gedurende een week
• Hangt af van de ernst van het letsel en complicaties
• Vermijd extreme (explosieve) schouderbewegingen
• Schouderorthese kan nuttig zijn
2.1.1.2 Posterior luxaties
Vaak: te laat of geen diagnose!
Gebeurt meestal na een val op een gestrekte arm
Geen/beperkte pijn
Schouder nog steeds mobiel
Pijn en stijfheid van de schouder treedt op in een later stadium
Adequaat klinisch onderzoek nodig (fysio)
Behandeling
• Vroege diagnose: herpositionering + immobilisatie
• Late diagnose: operatie
2.1.1.3 Acromioclaivuclair luxaties
Gebeurt meestal als gevolg van een val op de achterste bovenschouder
Sport!
Of vallen op gestrekte arm
De ernst van het letsel is onderverdeeld in 6 categorieën:
• Rockwood I: vervorming zonder ontwrichting. Geen ligamentair letsel.
• II: ruptuur van de acromioclaviculaire ligamenten, de coraco-acromiale overgang is nog intact.
Kleine ontwrichting
• III: Volledige breuk van alle ligamenten. Duidelijke dislocatie van het distale sleutelbeen
(piano-toets fenomeen)
• IV/V/VI: ernstige luxatie van het distale sleutelbeen
3
, Diagnose : RX
Behandeling
• Stadium I-II: conservatieve behandeling
• Korte immobilisatie, gevolgd door fysiotherapie
• Schouderorthese 's nachts kan nuttig zijn
• Fase III: conservatief of chirurgisch
• Stadium IV + V: chirurgie
2.1.1.4 Sternoclaviculair luxaties
Zeldzaam
Oorzaak: val op schouder of hoogenergetisch trauma
Meestal anterieure luxatie, posterieur ook mogelijk
Symptomen
• Pijn aan de voorkant van de borst, net onder de nek
• Extreme schouderbewegingen verergeren de pijn
• Drukpijn en zwelling bij het SC-gewricht
Behandeling
• Herpositionering onder narcose
• Daarna: figure 8 sling + brace
• Fysiotherapie
4
1.1 complex regionaal pijnsyndroom ( CRPS )
CRPS = Sudeck hand(/voet)/ schouder-hand syndroom
Gebeurt meestal na een blessure met immobilisatie/gips of onbruik van de hand
Huidig probleem: te late diagnose
Symptomen
• Onevenredige pijn in zowel rust als bewegen
• Pijn neemt toe bij bewegen
• Rode, gezwollen, glanzende huid
• Soms: veranderingen in haar- en nagelgroei
Het verloop van de ziekte varieert sterk :
Van volledig herstel → blijvende invaliditeit
Preventie :
• Voorkom instabilisatie op lange termijn
• Probeer alle andere gewrichten zoveel mogelijk te bewegen
• Besteed aandacht aan de algemene gezondheid
Vroege herkenning (en DD) is belangrijk
Classificatie maken tussen CRPS type I en type II
• CRPS type I: na letsel in de bovenste ledematen
• CRPS type II: door zenuwbeschadiging
Diagnose type I: Boedapest criteria
1
,Behandeling
Vermoeden van CRPS? Verwijs onmiddellijk naar de arts
• Hangt af van symptomen
• Medicatie
• Elektrostimulatie
• Passieve en actieve mobilisatie, binnen pijndrempels
• Koude en lauwe baden, 1', 5x verschoning, 2-3 keer per dag
• In het ergste geval: amputatie
• Soms achteraf: psychologische begeleiding
2. Traumatologie
2.1 instabiliteit t.h.v. de bovenste ledemaat
2.1.1 Instabiliteit van de schoudergordel
Schouder complex/gordel
• Glenohumeraal gewricht
• Acromioclaviculaire gewricht
• Sternoclaviculaire gewricht
• Scapulothoracaal gewricht
Glenohumeraal gewricht = meestal gestabiliseerd door spieren ( rotator cuff )
~ Niet erg stabiel gewricht
Instabiliteit bij gezonde mensen veroorzaakt door trauma ( sporten )
De meest voorkomende traumatische luxaties zijn:
• Anterieure glenohumerale luxaties (85%)
• Posterieure glenohumerale luxaties (1,5%)
• Acromioclaviculaire luxaties (12%)
• Sternoclaviculaire luxaties (2,5%)
2.1.1.1 anterior schouder dislocatie
Gebeurt meestal na gedwongen abductie + exorotatie
Vb. sporttrauma
Symptomen:
• Pijn!!
• Patiënt houdt arm in lichte abductiespositie + ondersteunt het met de andere arm
• /p/ beweging onmogelijk door pijn en samengetrokken spieren
• Gewrichtsspleet is voelbaar
2
,Behandeling
• Snelle herpositionering van de schouder
• Na herpositionering: let op extra blessures
○ Fracturen?
○ Rotator cuff scheur?
○ Neurologische schade (n. axillaris)
○ Bankart-letsel : Scheur van het onderste deel van het labrum
○ Hill-Sachs blessure: impression fractuur van het proximale humerus
Meest voorkomende complicatie = recidief...
Herhaling voorkomen door
• Immobilisatie gedurende een week
• Hangt af van de ernst van het letsel en complicaties
• Vermijd extreme (explosieve) schouderbewegingen
• Schouderorthese kan nuttig zijn
2.1.1.2 Posterior luxaties
Vaak: te laat of geen diagnose!
Gebeurt meestal na een val op een gestrekte arm
Geen/beperkte pijn
Schouder nog steeds mobiel
Pijn en stijfheid van de schouder treedt op in een later stadium
Adequaat klinisch onderzoek nodig (fysio)
Behandeling
• Vroege diagnose: herpositionering + immobilisatie
• Late diagnose: operatie
2.1.1.3 Acromioclaivuclair luxaties
Gebeurt meestal als gevolg van een val op de achterste bovenschouder
Sport!
Of vallen op gestrekte arm
De ernst van het letsel is onderverdeeld in 6 categorieën:
• Rockwood I: vervorming zonder ontwrichting. Geen ligamentair letsel.
• II: ruptuur van de acromioclaviculaire ligamenten, de coraco-acromiale overgang is nog intact.
Kleine ontwrichting
• III: Volledige breuk van alle ligamenten. Duidelijke dislocatie van het distale sleutelbeen
(piano-toets fenomeen)
• IV/V/VI: ernstige luxatie van het distale sleutelbeen
3
, Diagnose : RX
Behandeling
• Stadium I-II: conservatieve behandeling
• Korte immobilisatie, gevolgd door fysiotherapie
• Schouderorthese 's nachts kan nuttig zijn
• Fase III: conservatief of chirurgisch
• Stadium IV + V: chirurgie
2.1.1.4 Sternoclaviculair luxaties
Zeldzaam
Oorzaak: val op schouder of hoogenergetisch trauma
Meestal anterieure luxatie, posterieur ook mogelijk
Symptomen
• Pijn aan de voorkant van de borst, net onder de nek
• Extreme schouderbewegingen verergeren de pijn
• Drukpijn en zwelling bij het SC-gewricht
Behandeling
• Herpositionering onder narcose
• Daarna: figure 8 sling + brace
• Fysiotherapie
4
