Sociologie voor sociaal werk
Wat is sociologie?
Een aantal mogelijke verklaringen
1. Vrouwen hebben gemiddeld een hogere levensverwachting dan mannen & hoe hoger het
opleidingsniveau hoe hoger de levensverwachting.
2. Mogelijke oorzaken:
1. Hogere opleiding betekent grotere kans om problemen juist in te schatten. bv: het
medisch dossier of ‘dokterstaal’ te begrijpen.
2. Een diploma leidt tot een (betere) job. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe hoger het
loon. Hoe groter de kans op een betere woning/leefomgeving en hoe minder de kans op
gezondheidsproblemen (fysiek & mentaal).
3. Hogere loon = betere medische dekking.
4. Hogere opleiding leidt tot een grotere kans op een job met gezonde
arbeidsomstandigheden. Meer variatie en meer zelfbeschikking = grotere tevredenheid in
de job en algemeen welbevinden.
Het aantal zelfmoorden is bij
mannen groter, dat zorgt ook voor
de kortere levensverwachting. Ook
praten vrouwen vaker over hun
emoties en kroppen mannen alles
op. Mannen nemen ook meer
risico’s, wat allemaal bijdraagt aan
de kortere levensverwachting.
Het gaat altijd over gemiddelden,
dat wil niet zeggen dat jou vriend
die nooit een opleiding heeft
gedaan, dat die ook vroeger zou
sterven. Het is nooit 1 op 1, het is een
patroon van hoe de samenleving werkt.
Anders wordt het een enge samenleving. Dan
willen mutualiteiten bv geen geld geven aan
mannen die risico’s nemen. We hebben nog
steeds onze vrije wil, we kunnen ons ergens tegen
verzetten. Het blijft wel moeilijk je af te zetten
tegen de ideeën in de maatschappij, van hoe je moet zijn.
,Dat mannen niet veel ouder worden als vrouwen is niet puur biologisch te verklaren, ook sociaal.
Dat doet een socioloog.
Wij behoren ook tot groepen, nu bv
KDG student: niet roepen, gewoon
zitten,… we leren hoe we een KDG
student moeten zijn.
Een socioloog ziet een bepaald gedrag (hier: gemiddelde levensverwachting), en kijkt vooral naar
de maatschappelijke invloeden. Dat hebben we net gedaan: mannen staan anders in het leven dan
vrouwen, leren andere dingen. Bv. Geld vs. liefde: we leven in een maatschappij waar geld heel
belangrijk is; kapitalisme, veel mensen zullen voor geld kiezen = maatschappelijke invloed.
Filmpje ‘Beter!’:
– Soort gedrag = Eetgedrag
– Groep mensen = Mensen met lager inkomen, uit een volksbuurt
– Maatschappelijke invloeden = Inflatie, stress weegt door op eten: mensen krijgen zelf de schuld,
in volksbuurten wordt vaak in de voortuin gezeten en frituur, taart,..
gegeten, waardoor als je naar je buren wil dat je sowieso ongezond
ging eten.
Filmpje over dat gezond eten duurder is dan ongezond eten, en dat veel mensen met geldproblemen
hierdoor in overgewicht geraken. bv. 20 curryworsten = €2, een broccoli = €3,5
Waar komt sociologie vandaan?
De industriële revolutie
Sociologie is toen ontstaan.
We hadden een ander economisch
systeem, waardoor we niet meer
individueel bv een tafel maakten: geen
ambacht meer, maar een persoon de
linkerpoten, een persoon de rechter
poten,… Dit gaat veel sneller en
makkelijker, maar maakt het werk
saaier. Er kwam urbanisatie: dichter
bij steden. Vanaf begin 1900 begonnen mensen
samen in een stad te wonen en gingen veel
verschillende mensen samenwonen.
Sociologen vonden het toen interessant: wat
verbindt die mensen nog als ze niet meer in
hetzelfde dorp wonen? Of zorgt dat ervoor dat
mensen zich minder verbonden worden? Nam
de sociale controle af? … Daardoor was dit
een belangrijke periode voor de sociologie.
Over grondleggers staat nog veel info in boek
omgeving
,Kennen!
Sociologie als wetenschap
Sociologen zijn op zoek naar patronen en verklaringen van
processen in de samenleving. Dit doen ze door middel van
concrete waarnemingen (empirie).
Voorbeeld
Je bent geïnteresseerd in het fenomeen ‘Hikikomori’. Om dit fenomeen beter te begrijpen
spreek je met meerdere personen die zich hebben onttrokken uit de maatschappij om te
achterhalen wat hen ertoe heeft bewogen zich af te zonderen en gaat op zoek naar
overeenkomsten en verschillen in hun ervaringen. Je probeert een patroon te ontdekken
en te verklaren wat de achterliggende oorzaken kunnen zijn door systematisch onderzoek
uit te voeren. → Denk aan filmpje.
Sociologie is een gedragswetenschap
Sociologen kijken naar sociale verbanden en stellen vast dat deze
een voorwaarde zijn van menselijk gedrag. Ze bekijken hoe sociale
verbanden doorsijpelen in menselijk gedrag.
Opdracht
Een Hikikomori is op het eerste zicht onttrokken uit de maatschappij, maar staat alsnog
sterk in verbinding met de maatschappij. Noem een aantal manieren waarop je kan
vaststellen dat het gedrag van een Hikikomori sociaal bepaald is.
Antwoord
Bv. Men staat nog dagelijks in contact met anderen via het internet (games/sociale media),
woont in een huis, heeft kleren aan en denkt/spreekt/typt in een taal....etc.
Al ons handelen is sociaal bepaald
Sociologie vraagt om sociologische verbeeldingskracht
‘Sociologische verbeelding is het vermogen om afstand te
nemen van onze dagdagelijkse levens en er anders naar te
kijken, los van de routines en vertrouwde blik’
Voorbeeld
In dit geval zie je de Hikikomori niet als uniek en uitzonderlijk geval, maar probeer je je blik
te verruimen en op zoek te gaan naar eventuele patronen in het gedrag en de oorzaken
hiervan te zoeken in de sociale verbanden die deze persoon heeft (gehad), bv. op school met
klasgenoten en docenten, met familieleden, maar ook op een hoger niveau: welke normen
en waarden zijn leidend in de samenleving?
Sociologie is er vooral om te begrijpen
Sociologie is een wetenschap en is daarom geïnteresseerd in het
begrijpen en analyseren van sociale problemen en kwesties. Ze
richt zich op de vraag wat de oorzaken zijn van deze problemen om
zo een completer en genuanceerder beeld te krijgen, maar doet
geen uitspraken over hoe je deze problemen moet aanpakken.
Voorbeeld
Sociologen geven als mogelijke oorzaak van sociale isolement in Japan de sterke conformistische
tendensen in het land, maar doen geen uitspraak over op welke manier conformisme zou moeten
, veranderen.
Dit zijn de 3 kernvragen die
sociologie bestudeert.
Vraag 3: bv men moet niet
vragen als wij binnenkomen
in de aula of dat we plaats
kunnen nemen, is
vanzelfsprekend.
We zien een tekening van
een voetbalveld, hierop
kan je de samenleving
toepassen, het legt de
sociale verbanden voor
waartoe mensen behoren:
je bent misschien lid van
een vereniging etc. En je
weet wat de spelregels
zijn: je weet wanneer het
buiten spel etc. is, en je
weet de regels van de
samenleving, het spel is
de wijze van samenleven, wij spelen allemaal hetzelfde spel, en de actoren zijn wij allemaal.
Sociologen gaan de samenleving/ het spel bekijken vanuit de tribune.
De samenleving is heel
divers, daarom proberen
we ook veel gebruik te
maken van diverse
sociologen.
Verschillende mensen
nemen verschillende
rollen op zich op het
speelveld, wij zijn nu bv
student, en misschien ook
vriend(in), dochter,…
Het speelveld kan bv ook
tijdelijk school zijn.
Het sociologisch begrip interactie
• Reageren van mensen op elkaar, zodat het handelen van de ene
persoon een directe aanleiding is voor het handelen van de andere
persoon → basisvorm sociaal contact
• Interacties: praten met elkaar, elkaar aanraken of net niet, samen
muziek maken, bellen,.. → omgang met andere in de letterlijke zin
• Variaties in interacties: tss weinig of veel personen, verbaal, niet
verbaal zijn of beide tegelijk zijn, direct of indirect,..
Wat is sociologie?
Een aantal mogelijke verklaringen
1. Vrouwen hebben gemiddeld een hogere levensverwachting dan mannen & hoe hoger het
opleidingsniveau hoe hoger de levensverwachting.
2. Mogelijke oorzaken:
1. Hogere opleiding betekent grotere kans om problemen juist in te schatten. bv: het
medisch dossier of ‘dokterstaal’ te begrijpen.
2. Een diploma leidt tot een (betere) job. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe hoger het
loon. Hoe groter de kans op een betere woning/leefomgeving en hoe minder de kans op
gezondheidsproblemen (fysiek & mentaal).
3. Hogere loon = betere medische dekking.
4. Hogere opleiding leidt tot een grotere kans op een job met gezonde
arbeidsomstandigheden. Meer variatie en meer zelfbeschikking = grotere tevredenheid in
de job en algemeen welbevinden.
Het aantal zelfmoorden is bij
mannen groter, dat zorgt ook voor
de kortere levensverwachting. Ook
praten vrouwen vaker over hun
emoties en kroppen mannen alles
op. Mannen nemen ook meer
risico’s, wat allemaal bijdraagt aan
de kortere levensverwachting.
Het gaat altijd over gemiddelden,
dat wil niet zeggen dat jou vriend
die nooit een opleiding heeft
gedaan, dat die ook vroeger zou
sterven. Het is nooit 1 op 1, het is een
patroon van hoe de samenleving werkt.
Anders wordt het een enge samenleving. Dan
willen mutualiteiten bv geen geld geven aan
mannen die risico’s nemen. We hebben nog
steeds onze vrije wil, we kunnen ons ergens tegen
verzetten. Het blijft wel moeilijk je af te zetten
tegen de ideeën in de maatschappij, van hoe je moet zijn.
,Dat mannen niet veel ouder worden als vrouwen is niet puur biologisch te verklaren, ook sociaal.
Dat doet een socioloog.
Wij behoren ook tot groepen, nu bv
KDG student: niet roepen, gewoon
zitten,… we leren hoe we een KDG
student moeten zijn.
Een socioloog ziet een bepaald gedrag (hier: gemiddelde levensverwachting), en kijkt vooral naar
de maatschappelijke invloeden. Dat hebben we net gedaan: mannen staan anders in het leven dan
vrouwen, leren andere dingen. Bv. Geld vs. liefde: we leven in een maatschappij waar geld heel
belangrijk is; kapitalisme, veel mensen zullen voor geld kiezen = maatschappelijke invloed.
Filmpje ‘Beter!’:
– Soort gedrag = Eetgedrag
– Groep mensen = Mensen met lager inkomen, uit een volksbuurt
– Maatschappelijke invloeden = Inflatie, stress weegt door op eten: mensen krijgen zelf de schuld,
in volksbuurten wordt vaak in de voortuin gezeten en frituur, taart,..
gegeten, waardoor als je naar je buren wil dat je sowieso ongezond
ging eten.
Filmpje over dat gezond eten duurder is dan ongezond eten, en dat veel mensen met geldproblemen
hierdoor in overgewicht geraken. bv. 20 curryworsten = €2, een broccoli = €3,5
Waar komt sociologie vandaan?
De industriële revolutie
Sociologie is toen ontstaan.
We hadden een ander economisch
systeem, waardoor we niet meer
individueel bv een tafel maakten: geen
ambacht meer, maar een persoon de
linkerpoten, een persoon de rechter
poten,… Dit gaat veel sneller en
makkelijker, maar maakt het werk
saaier. Er kwam urbanisatie: dichter
bij steden. Vanaf begin 1900 begonnen mensen
samen in een stad te wonen en gingen veel
verschillende mensen samenwonen.
Sociologen vonden het toen interessant: wat
verbindt die mensen nog als ze niet meer in
hetzelfde dorp wonen? Of zorgt dat ervoor dat
mensen zich minder verbonden worden? Nam
de sociale controle af? … Daardoor was dit
een belangrijke periode voor de sociologie.
Over grondleggers staat nog veel info in boek
omgeving
,Kennen!
Sociologie als wetenschap
Sociologen zijn op zoek naar patronen en verklaringen van
processen in de samenleving. Dit doen ze door middel van
concrete waarnemingen (empirie).
Voorbeeld
Je bent geïnteresseerd in het fenomeen ‘Hikikomori’. Om dit fenomeen beter te begrijpen
spreek je met meerdere personen die zich hebben onttrokken uit de maatschappij om te
achterhalen wat hen ertoe heeft bewogen zich af te zonderen en gaat op zoek naar
overeenkomsten en verschillen in hun ervaringen. Je probeert een patroon te ontdekken
en te verklaren wat de achterliggende oorzaken kunnen zijn door systematisch onderzoek
uit te voeren. → Denk aan filmpje.
Sociologie is een gedragswetenschap
Sociologen kijken naar sociale verbanden en stellen vast dat deze
een voorwaarde zijn van menselijk gedrag. Ze bekijken hoe sociale
verbanden doorsijpelen in menselijk gedrag.
Opdracht
Een Hikikomori is op het eerste zicht onttrokken uit de maatschappij, maar staat alsnog
sterk in verbinding met de maatschappij. Noem een aantal manieren waarop je kan
vaststellen dat het gedrag van een Hikikomori sociaal bepaald is.
Antwoord
Bv. Men staat nog dagelijks in contact met anderen via het internet (games/sociale media),
woont in een huis, heeft kleren aan en denkt/spreekt/typt in een taal....etc.
Al ons handelen is sociaal bepaald
Sociologie vraagt om sociologische verbeeldingskracht
‘Sociologische verbeelding is het vermogen om afstand te
nemen van onze dagdagelijkse levens en er anders naar te
kijken, los van de routines en vertrouwde blik’
Voorbeeld
In dit geval zie je de Hikikomori niet als uniek en uitzonderlijk geval, maar probeer je je blik
te verruimen en op zoek te gaan naar eventuele patronen in het gedrag en de oorzaken
hiervan te zoeken in de sociale verbanden die deze persoon heeft (gehad), bv. op school met
klasgenoten en docenten, met familieleden, maar ook op een hoger niveau: welke normen
en waarden zijn leidend in de samenleving?
Sociologie is er vooral om te begrijpen
Sociologie is een wetenschap en is daarom geïnteresseerd in het
begrijpen en analyseren van sociale problemen en kwesties. Ze
richt zich op de vraag wat de oorzaken zijn van deze problemen om
zo een completer en genuanceerder beeld te krijgen, maar doet
geen uitspraken over hoe je deze problemen moet aanpakken.
Voorbeeld
Sociologen geven als mogelijke oorzaak van sociale isolement in Japan de sterke conformistische
tendensen in het land, maar doen geen uitspraak over op welke manier conformisme zou moeten
, veranderen.
Dit zijn de 3 kernvragen die
sociologie bestudeert.
Vraag 3: bv men moet niet
vragen als wij binnenkomen
in de aula of dat we plaats
kunnen nemen, is
vanzelfsprekend.
We zien een tekening van
een voetbalveld, hierop
kan je de samenleving
toepassen, het legt de
sociale verbanden voor
waartoe mensen behoren:
je bent misschien lid van
een vereniging etc. En je
weet wat de spelregels
zijn: je weet wanneer het
buiten spel etc. is, en je
weet de regels van de
samenleving, het spel is
de wijze van samenleven, wij spelen allemaal hetzelfde spel, en de actoren zijn wij allemaal.
Sociologen gaan de samenleving/ het spel bekijken vanuit de tribune.
De samenleving is heel
divers, daarom proberen
we ook veel gebruik te
maken van diverse
sociologen.
Verschillende mensen
nemen verschillende
rollen op zich op het
speelveld, wij zijn nu bv
student, en misschien ook
vriend(in), dochter,…
Het speelveld kan bv ook
tijdelijk school zijn.
Het sociologisch begrip interactie
• Reageren van mensen op elkaar, zodat het handelen van de ene
persoon een directe aanleiding is voor het handelen van de andere
persoon → basisvorm sociaal contact
• Interacties: praten met elkaar, elkaar aanraken of net niet, samen
muziek maken, bellen,.. → omgang met andere in de letterlijke zin
• Variaties in interacties: tss weinig of veel personen, verbaal, niet
verbaal zijn of beide tegelijk zijn, direct of indirect,..
