Samenvatting prehistorie en oudheid:
1; JAGERS EN VERZAMELAARS
De eerste mens:
Zo’n 200 duizend jaar geleden ontstonden de homo sapiens (sapiens = verstandig of wijs, homo =
mens)
Maar zo’n 2.5 miljoen jaar geleden ontstond de eerste mens in oost-Afrika, 2 miljoen jaar geleden
verliet een groepje van deze mens oost-Afrika en ging op reis door Noord-Afrika, Europa en Azië.
In deze gebieden waren andere eigenschappen nodig dus evolueerde de eerste mens in een nieuwe
soort. Hierdoor leefde er van 2 miljoen jaar geleden tot ong. 10.000 jaar geleden verschillende
soorten mens op de aarde; homo neanderthalensis in Europa en west Azië, homo erectus in Azië,
enz.
120 duizend jaar geleden bereikte de homo sapiens het Midden-Oosten, 60 duizend jaar geleden
bereikte ze Azië, Indonesië en Australië. 45 duizend jaar geleden trokken ze europa binnen. Terwijl ze
deze gebieden binnentrokken leefde daar al andere soort mensen, enige tijd later stierven deze uit.
Waarschijnlijk omdat de homo sapiens ze totaal heeft uitgemoord. Dus vanaf zo’n 30 duizend jaar
geleden was de homo sapiens de enige mens op de wereld.
De prehistorie wordt onder verdeeld in de steentijd, bronstijd en ijzertijd. De langste tijd is de
steentijd want brons werd pas 5000 jaar geleden uitgevonden. De steentijd wordt verdeeld in oude
steentijd(paleolithicum) en nieuwe steentijd(neolithicum). Daartussen vindt de middensteentijd
plaats( mesolithicum) waarin aanzetten tot een boerencultuur tot ontwikkeling kwamen.
De eerste landbouwculturen ontstonden zo’n 10 duizend jaar geleden in mesopotamië(huidige
midden oosten). In Europa pas in 5300 V.C. Dus in deze gebieden eindigt de oude steentijd ope hele
andere tijden. Hetzelfde geldt voor het einde van de prehistorie, in Egypte ontstond het schrift zo’n
3000 V.C. Maar in NL pas rond het begin van de jaartelling.
Jagen en verzamelen:
Jagers en verzamelaars leidden een zwervend bestaan, ze leefde van verzameld voedsel en de jacht
op wild. Dit vereiste veel communicatie en planning. Dit betekende echter niet dat ze lukraak
konden rondzwerven, ze hadden kennis over het gebied en moesten weten waar water te vinden
was. Welke dieren waar en wanneer rondtrokken. En wanneer er waar welke planten en vruchten
groeide. Het besef van wisseling van seizoenen was hierbij van groot belang.
pas na de laatste ijstijd zo’n 13 duizend V.C. waren er ook in noord Europa spraken van een min of
meer permanente bewoning.
Waarom hielden de homo sapiens zich bezig met zulke complexe jacht? Een van de theorien
daarachter is dat de mens relatief grote hersenen heeft. De mens heeft 5x zoveel hersenvolume als
op grond van zijn lichaamsgewicht mag worden verwacht. Hersenen gebruiken veel energie dus het
is kostbaar om zoveel hersenen te hebben. Een ander energieverslindend orgaan was het
spijsverteringskanaal. Als daarop kon worden bezuinigd konden de hersenen groeien. Het
spijverteringskanaal is relatief kort geworden omdat de mens ook veel vlees eet ipv alleen maar
planten. De energie die hiermee werd bespaard konden de hersenen weer gebruiken. Het
spijsverteringkanaal werd korter doordat mensen hun voedsel gingen koken, de kookkunst is al een
miljoen jaar geleden door de mensachtigen uitgevonden.
Nomadisch leven:
Tot het einde van de midden steentijd waren menselijke nederzettingen van tijdelijke aard. Er waren
verschillende soorten nomadische levens. Sommige verplaatsten hun hele kamp andere hadden een
hoofdkamp er verplaatsten kleinere kampen. Er was een verdeling tussen de man en de vrouw. Een
man had gemiddeld meer spierkracht en ging dus jagen. De vrouw werd belemmerd door
zwangerschap en kinderen die borstvoeding krijgen dus de vrouw verzamelde plantaardig voedsel.
Jacht kreeg je ook eer en succesvolle jagers genoten aanzien.
, De jagers en verzamelaars maakte niet alleen dingen die nuttig waren, ze maakte ook voorwerpen
met een symbolische functie. Dit konden draagbare dingen zijn maar ook grotschilderingen van groot
formaat. De prehistorische kunstuitingen stammen uit het laatste deel van de oude steentijd ze zijn
op zn hoogst zo’n 30 duizend jaar oud. Het doel was waarschijnlijk om via rituele voorwerpen in
tijden van schaarste de vruchtbaarheid te vergroten.
We weten niet waarin de eerste mensen in hebben geloofd. De oudste mensen lieten hun doden
gewoon achter. Maar op een zeker moment begonnen ze hun doden te begraven. Soms werden er
dingen meegegeven, hiermee wordt de indruk gewekt dat ze geloofden in een hiernamaals.
70.000 jaar geleden was er een revolutie, we zijn gaan nadenken over onszelf en andere zaken. De
cognitieve revolutie ontstaan in Afrika.
Waar heeft dat toe geleid?
Prometheus- de beheersing van het vuur.
- Heel belangrijk!
- Enge beesten zijn er bang van
- Je kunt ermee koken – veel voordelen want door voedsel blijf je leven, en als het wordt
gekookt is het beter te verteren. En langer houdbaar.
Hierdoor kan her meer tijd worden besteed aan andere dingen. Vuur is dus essentieel.
De mythe van prometheus: de mens is zich bewust van de gevolgen van de ontdekking van het vuur.
Weten dat je actie bepaalde gevolgen heeft, vooruit en terug kunnen denken.
Bewustzijn: de menselijke geest kan zich van alles voorstellen.
*Adam en eva: alles doen in het paradijs behalve eten van de vruchtbare appelboom. De vruchten
van de boom van kennis van goed en kwaad. Ze waren zich bewust van zichzelf en hun naaktheid en
de dieren om hun heen.
Door bewust wording en bewust zijn kunnen wij nu dingen doen zoals vliegen omdat we het ons
voorstelde.
Homo sapiens gaat de wereld regeren vanwege vuur en taal, dit was een dodelijke combinatie voor
alles. De mens is nu overal waar je kijkt door deze revolutie.
De mens soort is succesvol doordat we in grotere verwanten (groepen) dingen doen, door te
communiceren, dit begon dus al in de prehistorie.
De landbouwrevolutie:
Circa 9000 V.C. leefde het volk van de Natufiërs, zij waren de eerste die zich op een plek gevestigd
hebben in plaats van een nomadisch bestaan. In de streek van de dode zee, Mesopotamië,
vruchtbare halve maan. De mens kwam erachter dat zelf voedsel produceren nodig was i.p.v. het
halen uit de natuur. Ook kwamen ze erachter dat het houden van vee veel meer opbracht dat jagen
op wild. Van wild kon je alles maar 1x gebruiken, terwijl als je vee houdt ook de melk en het wol kan
gebruiken. Hierdoor ontstonden nieuwe technieken zoals wol spinnen en pap maken van melk en
granen. De boeren culturen leiden tot een sneller groeiende bevolking, door die groei moesten er
meer monden worden gevoed en was de landbouw onmisbaar.
Bij een landbouwcultuur horen andere voorwerpen dan bij een cultuur van jagen. Zoals een sikkel,
gepolijste bijlen om bomen mee te hakken, hakken om grond mee los te woekeren en maalstenen.
Ook is aardewerk een nieuwe uitvinding uit de nieuwe steentijd. Met dit soort overblijfselen kan je
de neolithische cultuur makkelijk onderscheidden van een cultuur uit de oude steentijd.
Het aardewerk bestaat uit allerlei vormen met verschillende versiering. Hiermee onderscheidden we
verschillende prehistorische periodes; de bandkeramiek = de eerste landbouwers tussen 5300 en
4800 V.C. in Limburg. De trechterbeker cultuur = is van de hunebedbouwers uit Drenthe in 3500 tot
2700 V.C. En iets later in 2200 V.C. hebben we de klokbekercultuur op de Veluwe.
1; JAGERS EN VERZAMELAARS
De eerste mens:
Zo’n 200 duizend jaar geleden ontstonden de homo sapiens (sapiens = verstandig of wijs, homo =
mens)
Maar zo’n 2.5 miljoen jaar geleden ontstond de eerste mens in oost-Afrika, 2 miljoen jaar geleden
verliet een groepje van deze mens oost-Afrika en ging op reis door Noord-Afrika, Europa en Azië.
In deze gebieden waren andere eigenschappen nodig dus evolueerde de eerste mens in een nieuwe
soort. Hierdoor leefde er van 2 miljoen jaar geleden tot ong. 10.000 jaar geleden verschillende
soorten mens op de aarde; homo neanderthalensis in Europa en west Azië, homo erectus in Azië,
enz.
120 duizend jaar geleden bereikte de homo sapiens het Midden-Oosten, 60 duizend jaar geleden
bereikte ze Azië, Indonesië en Australië. 45 duizend jaar geleden trokken ze europa binnen. Terwijl ze
deze gebieden binnentrokken leefde daar al andere soort mensen, enige tijd later stierven deze uit.
Waarschijnlijk omdat de homo sapiens ze totaal heeft uitgemoord. Dus vanaf zo’n 30 duizend jaar
geleden was de homo sapiens de enige mens op de wereld.
De prehistorie wordt onder verdeeld in de steentijd, bronstijd en ijzertijd. De langste tijd is de
steentijd want brons werd pas 5000 jaar geleden uitgevonden. De steentijd wordt verdeeld in oude
steentijd(paleolithicum) en nieuwe steentijd(neolithicum). Daartussen vindt de middensteentijd
plaats( mesolithicum) waarin aanzetten tot een boerencultuur tot ontwikkeling kwamen.
De eerste landbouwculturen ontstonden zo’n 10 duizend jaar geleden in mesopotamië(huidige
midden oosten). In Europa pas in 5300 V.C. Dus in deze gebieden eindigt de oude steentijd ope hele
andere tijden. Hetzelfde geldt voor het einde van de prehistorie, in Egypte ontstond het schrift zo’n
3000 V.C. Maar in NL pas rond het begin van de jaartelling.
Jagen en verzamelen:
Jagers en verzamelaars leidden een zwervend bestaan, ze leefde van verzameld voedsel en de jacht
op wild. Dit vereiste veel communicatie en planning. Dit betekende echter niet dat ze lukraak
konden rondzwerven, ze hadden kennis over het gebied en moesten weten waar water te vinden
was. Welke dieren waar en wanneer rondtrokken. En wanneer er waar welke planten en vruchten
groeide. Het besef van wisseling van seizoenen was hierbij van groot belang.
pas na de laatste ijstijd zo’n 13 duizend V.C. waren er ook in noord Europa spraken van een min of
meer permanente bewoning.
Waarom hielden de homo sapiens zich bezig met zulke complexe jacht? Een van de theorien
daarachter is dat de mens relatief grote hersenen heeft. De mens heeft 5x zoveel hersenvolume als
op grond van zijn lichaamsgewicht mag worden verwacht. Hersenen gebruiken veel energie dus het
is kostbaar om zoveel hersenen te hebben. Een ander energieverslindend orgaan was het
spijsverteringskanaal. Als daarop kon worden bezuinigd konden de hersenen groeien. Het
spijverteringskanaal is relatief kort geworden omdat de mens ook veel vlees eet ipv alleen maar
planten. De energie die hiermee werd bespaard konden de hersenen weer gebruiken. Het
spijsverteringkanaal werd korter doordat mensen hun voedsel gingen koken, de kookkunst is al een
miljoen jaar geleden door de mensachtigen uitgevonden.
Nomadisch leven:
Tot het einde van de midden steentijd waren menselijke nederzettingen van tijdelijke aard. Er waren
verschillende soorten nomadische levens. Sommige verplaatsten hun hele kamp andere hadden een
hoofdkamp er verplaatsten kleinere kampen. Er was een verdeling tussen de man en de vrouw. Een
man had gemiddeld meer spierkracht en ging dus jagen. De vrouw werd belemmerd door
zwangerschap en kinderen die borstvoeding krijgen dus de vrouw verzamelde plantaardig voedsel.
Jacht kreeg je ook eer en succesvolle jagers genoten aanzien.
, De jagers en verzamelaars maakte niet alleen dingen die nuttig waren, ze maakte ook voorwerpen
met een symbolische functie. Dit konden draagbare dingen zijn maar ook grotschilderingen van groot
formaat. De prehistorische kunstuitingen stammen uit het laatste deel van de oude steentijd ze zijn
op zn hoogst zo’n 30 duizend jaar oud. Het doel was waarschijnlijk om via rituele voorwerpen in
tijden van schaarste de vruchtbaarheid te vergroten.
We weten niet waarin de eerste mensen in hebben geloofd. De oudste mensen lieten hun doden
gewoon achter. Maar op een zeker moment begonnen ze hun doden te begraven. Soms werden er
dingen meegegeven, hiermee wordt de indruk gewekt dat ze geloofden in een hiernamaals.
70.000 jaar geleden was er een revolutie, we zijn gaan nadenken over onszelf en andere zaken. De
cognitieve revolutie ontstaan in Afrika.
Waar heeft dat toe geleid?
Prometheus- de beheersing van het vuur.
- Heel belangrijk!
- Enge beesten zijn er bang van
- Je kunt ermee koken – veel voordelen want door voedsel blijf je leven, en als het wordt
gekookt is het beter te verteren. En langer houdbaar.
Hierdoor kan her meer tijd worden besteed aan andere dingen. Vuur is dus essentieel.
De mythe van prometheus: de mens is zich bewust van de gevolgen van de ontdekking van het vuur.
Weten dat je actie bepaalde gevolgen heeft, vooruit en terug kunnen denken.
Bewustzijn: de menselijke geest kan zich van alles voorstellen.
*Adam en eva: alles doen in het paradijs behalve eten van de vruchtbare appelboom. De vruchten
van de boom van kennis van goed en kwaad. Ze waren zich bewust van zichzelf en hun naaktheid en
de dieren om hun heen.
Door bewust wording en bewust zijn kunnen wij nu dingen doen zoals vliegen omdat we het ons
voorstelde.
Homo sapiens gaat de wereld regeren vanwege vuur en taal, dit was een dodelijke combinatie voor
alles. De mens is nu overal waar je kijkt door deze revolutie.
De mens soort is succesvol doordat we in grotere verwanten (groepen) dingen doen, door te
communiceren, dit begon dus al in de prehistorie.
De landbouwrevolutie:
Circa 9000 V.C. leefde het volk van de Natufiërs, zij waren de eerste die zich op een plek gevestigd
hebben in plaats van een nomadisch bestaan. In de streek van de dode zee, Mesopotamië,
vruchtbare halve maan. De mens kwam erachter dat zelf voedsel produceren nodig was i.p.v. het
halen uit de natuur. Ook kwamen ze erachter dat het houden van vee veel meer opbracht dat jagen
op wild. Van wild kon je alles maar 1x gebruiken, terwijl als je vee houdt ook de melk en het wol kan
gebruiken. Hierdoor ontstonden nieuwe technieken zoals wol spinnen en pap maken van melk en
granen. De boeren culturen leiden tot een sneller groeiende bevolking, door die groei moesten er
meer monden worden gevoed en was de landbouw onmisbaar.
Bij een landbouwcultuur horen andere voorwerpen dan bij een cultuur van jagen. Zoals een sikkel,
gepolijste bijlen om bomen mee te hakken, hakken om grond mee los te woekeren en maalstenen.
Ook is aardewerk een nieuwe uitvinding uit de nieuwe steentijd. Met dit soort overblijfselen kan je
de neolithische cultuur makkelijk onderscheidden van een cultuur uit de oude steentijd.
Het aardewerk bestaat uit allerlei vormen met verschillende versiering. Hiermee onderscheidden we
verschillende prehistorische periodes; de bandkeramiek = de eerste landbouwers tussen 5300 en
4800 V.C. in Limburg. De trechterbeker cultuur = is van de hunebedbouwers uit Drenthe in 3500 tot
2700 V.C. En iets later in 2200 V.C. hebben we de klokbekercultuur op de Veluwe.
