Samenvatting Arbeidsrecht + Proefexamen

Arbeidsrecht
Examen  openvragen, meerkeuze-, casussen – doorwerken!!! – Zie extra bronnen mapje op
Chamilo, te printen – Lessen + PPT – Actualiteit = aanvullend
!!! “rode bol”  examen leerstof

Hoofdstuk 1 – Inleiding
1. Wat is arbeidsrecht?
ONDERDEEL ‘sociale wetgeving’:
Sociale wetgeving omvat
 Arbeidsrecht
 Sociale zekerheidsrecht
Bijzonder doel van sociale wetgeving
 Bescherming van belangen van de werknemers
 Bevorderen van hun welzijn
o Arbeidsrecht: bescherming bieden tegen werkgever
o Sociale zekerheidsrecht: menswaardig bestaan
 verzekeren (gewaarborgd inkomen,
 werkloosheidsuitkering, pensioenen, …)

Gaande over: arbeidsovereenkomst, ontslag, afwezigheden, loon, pensioen, arbeidsongeval, werkloosheid,
vakbonden
Arbeidsovereenkomst  overeenkomst tss WG en WN waarbij arbeid verricht wordt en waarvoor loon als
tegenpresta e is, dient levensonderhoud te voorzien + gezagsrela e tss WG en WN
Vrijwilligersovereenkomst  loonelement is niet aanwezig i bij arbeidsovereenkomst – MAW vrijwillig een
dienst verrichten zonder dat je een vergoeding in de plaats wilt, dient NIET om levensonderhoud te voorzien
Stelsels van...:




 WN  verbonden en onderworpen aan arbeidsovereenkomst
o Hebben voordeel op zelfstandigen
o Bestaande uit:
 Arbeiders  persoon die hoofdzakelijk handenarbeid verricht
 Bedienden  persoon die voornamelijk intellectuele arbeid verricht
 Dienstboden  persoon die huishoudelijke taken uitvoert in de woning vd
werkgever zelf
 Handelsvertegenwoordigers  persoon die in naam en voor rekening vd werkgever
zal prospecteren en klanten zal aanbrengen
 Bvb: persoon die van huis tot huis gaat met bepaalde producten
 In meeste (handels-)overeenkomsten staat er een concurren ebeding in
opgenomen
Pagina 1 van 68

,  Uitwinningsvergoeding  vergoeding die de handelsvertegenwoordiger zal
ontvangen WNR die concreet cliënteel heet aangebracht voor de WG en WNR er
een einde gesteld wordt voor die arbeidsovereenkomst door de WG zelf
Belangrijke we en – SLECHTS van toepassing op WN’s (NIET zelfstandigen of ambtenaren):
 WAO
 Arbeidswet
 Loonbeschermingswet
 Zelfstandigen  zijn ona ankelijk dus GEEN overeenkomst, GEEN gezagsrela e
o WNR die samenwerkingen doen dan spreekt men over samenwerkingsovereenkomsten
zonder gezagsrela e
 Ambtenaren  DMV statuut onderworpen en verbonden zijn en arbeid gaan verrichten – aanwezig
ENEKL in de openbare sector, NIET privé sector! MAAR niet allen statutair, kan perfect
arbeidsovereenkomst; bvb: overheid
o Hebben voordeel op WN en zelfstandigen
!  discrimina e tss WN en zelfstandigen – bvb: zwangerschap
 Zelfstandigen zwangerschapsverlof = 12 weken + 105 diensten-cheques
o Diensten-cheques krijg je pas WNR je terug gaat werken – verliest zijn nut want is niet even
nu g als 3 weken extra
 WN zwangerschapsverlof = 15 weken
Sociale Zekerheidsrecht – pensioen lee ijd naar omhoog door vergrijzing vd bevolking
Overlevingspensioen  pensioen dat de weduwe of weduwnaar krijgt door vooroverlijden vd partner
Pensioen ( p voor later)  vanaf dat je de eerste dag werkt best start met aanvullend pensioenplan MAW
pensioensparen – zorgt ervoor dat je soort fonds opbouwt en wordt pas uitgekeerd aan u wnr dat je de
pensioengerech gde lee ijd hebt (67j), INDIEN je dat vroeger opneemt dan heb je 30% kosten (MAW 30%
minder), je kan kiezen hoeveel je maandelijks spaart, je kan niet meer betalen dan je fiscale curve (voordeel
= nadeel  stabiel zijn  belas ngvrije som (30%))  20-30% zal belast worden
 Arbeidsongeval – komt sws op het examen
 Vb: verplegers + crocs schoenen en gevallen prikpen
(Bij) Werkloosheid:
 2 belangrijkste pijlers qua werkloosheid  Rijksdienst voor arbeidsvoorziening (RVA) en VDAB
(Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling)
 RVA met vakbonden staan in voor de uitbetalingen
Arbeidsrechtelijke vragen – standpunt werknemer:
 Wat zijn de belangrijkste bepalingen in een arbeidsovereenkomst?
  “kan mijn werkgever mijn e-mails controleren”
 Kan een werknemer omwille van diefstal zomaar worden ontslagen?
 Door een treinstaking kom ik te laat op het werk: wat nu?
 Indien ik bij de uitvoering van mijn werk per ongeluk schade berokken aan een klant, moet ik dan zelf
opdraaien voor de kosten?
 Op hoeveel vakan edagen heb ik recht?
 Ik ben ziek: wat zijn mijn rechten en plichten?
o Indien je ziek bent dan is de werkgever verplicht eerste maand te betalen zelfs al verricht je
als werknemer geen arbeid
 “kan de werkgever je vragen om loon in te leveren?” NEEN, wordt beschermt door
loonbeschermingswet – dus wet geïnterpreteerd in voordeel vd werknemer

Pagina 2 van 68

,Het samenscholingsverbod
 1795: samenscholingsverbod
o Verbood vereniging van arbeiders
o Kwam neer op verbod op vakbonden en stakingen
o Art. 415 Strafwetboek koppelde hieraan strafsanc e (gevangenisstraf)
 1866: afschaffing coali everbod en daaraan gekoppelde art. 415 Sw.
o (maar stakingen nog steeds stra aar)
 1921: vrijheid van vereniging (en stakingen niet langer stra aar)

2. Bronnen vh arbeidsrecht
2.1. Interna onale rechtsbronnen ( minder van belang)
 Bilaterale verdragen (België – ander land)
 Mul laterale verdragen (België – andere landen)
o De interna onale Arbeidsorganisa e (I.A.O.)
 Conven es: belangrijke invloed op Belgisch arbeidsrecht (want bindend indien
gera ficeerd)
 Drieledig overleg: werkgevers, werknemers en regeringen van 187 lidstaten
ILO – voorbeelden van fundamentele conven es:
 Conven e 182 (C182) tegen de ergste vormen van kinderarbeid is globaal aangenomen
 Conven e 155 (C155) met betrekking tot veiligheid en gezondheid op het werk
Mul laterale verdragen:
 Raad van Europa (°1949)
 Europees Verdrag voor de Rechten v/d Mens (EVRM)
o Waarborgt fundamentele vrijheden (zoals vakbondsvrijheid, recht op privéleven,…)
o Kan rechtstreeks ingeroepen worden voor Belgische rechtbanken
 Europees Sociaal Handvest (ESH)
o Omvat een aantal bindende fundamentele sociale rechten, waarom het recht op arbeid, recht
op vrijheid van organisa e, recht op collec ef onderhandelen.
 Europese Unie > gedeelde bevoegdheid op sociaalrechtelijk vlak (voorrang aan LS’en)
 Rechtsinstan e: Hof van Jus e van de EU
Huidige EU verdragen (“primair EU-recht”)




“Secundair EU-recht”
“Regula on”  Verordening met directe werking (geen omze ng nodig)

“Direc ve”  Richtlijn, moet nog omgezet worden in na onaal recht

2.2. Na onaal !!!
Sociale grondrechten: ar kel 23 van de Grondwet:
“Iedereen hee recht een menswaardig leven te leiden.
Pagina 3 van 68

, Dat recht omvat inzonderheid:
1 Recht op arbeid en vrije keuze van beroepsarbeid ih raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid
dat o.m. gericht is op
 het waarborgen van een zo hoog en zo stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil,
 het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en –beloning,
 het recht op informa e, overleg en collec ef onderhandelen
2 Recht op sociale zekerheid, bescherming vd gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische
bijstand”

Sociale grondrechten: ar kel 27 van de Grondwet:
“De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht kan niet aan enige preven eve maatregel worden
onderworpen.”

Sociale rechtsbronnen:
 We en en decreten
 Koninklijke besluiten
 Ministeriële besluiten
 Collec eve arbeidsovereenkomsten (CAO’s)
o Werkgeversorganisa es >< Werknemersorganisa es (= vakbonden)

Na onaal – interprofessionele CAO Paritair comité – Bedrijfstakniveau Ondernemingsvlak
Op iedereen die werkt in BE Op iedereen die behoort tot die ENKEL van toepassing op
 afgesloten in een na onale bedrijfstak van toepassing personeelsleden van die
arbeidsraad (NAR) door vakbonden Bvb: AO voor garagebedrijf dan is (specifieke) onderneming
en werkgeversorganisa es CAO van toepassing op alle  afgesloten door de
 Kunnen algemeen verbinden werknemers van garagebedrijven ondernemingsraad door
verklaard worden MAW hebbende  afgesloten ih paritair comité de vakbonden en
dezelfde werking als een wet  Afgesloten door de vakbonden ondernemingsorganisa es
en de werkgeversorganisa es van
dat paritair comité
!!!  In principe hee hogere rechtsnorm voorrang op lagere rechtsnorm MAAR bij arbeidsrecht, INDIEN
die lagere rechtsnorm voordeliger is dan de hogere rechtsnorm, DAN hee de lagere voorrang od hogere
MAW is het voordeliger voor de WN dan hee het voorrang
CAO op na onaal en bedrijfstakniveau terug te vinden op FOD-WASO, MAAR van Ondernemingstak NIET,
te specifiek
 Bij vragen  zien of er CAOs zijn op bedrijfstakniveau MAW vragen welk paritair comité, vervolgens
vragen of er CAO in de onderneming zijn – ZOWEL naar wet als CAOs bekijken op casussen!

 Rechtspraak en rechtsleer
 Gebruik:
o  Rechtsbron
o Vb. – casus: WN, 30j in dienst, ontslagen voor stelen ve banaan. Gerant liet toe dat “minder
mooi” fruit en groeten aan de kant gaat en de WNs zich kunnen bedienen MAW meenemen.
Gerant gaat op pensioen, er komt een nieuwe. WN neemt banaan (gebruik, habit). Nieuwe
gerant neemt dit aan als loonbediendediefstal!
o Cumula eve voorwaarde (RS)  moet voor iedereen mogelijk zijn – vb: vh bedrijf
 Vast – Algemeen – Bestendig




Pagina 4 van 68