Wat is design
Als we denken aan design denken we: exclusief, ontworpen door designers, duur, luxe. Er is
een verschil tussen design/ambacht/kunst. Een design product is ontworpen met de intentie
industrieel vervaardigd te worden en dus op grote schaal verspreid te worden, met een
functionele waarde. Het is dus de bedoeling om de producten daadwerkelijk te gebruiken.
Voorbeeld: de stoel van Martin Guixé met geschilderd ‘don’t discriminate cheap furniture’ die
hij te koop aanbiedt, is het dus de bedoeling de stoel te gaan gebruiken. aan de andere kant
als Tobias Rehberger een installatie maakt met lampen, ga je die niet uit elkaar halen en
gebruiken, dit is dus geen design.
Kunst daarentegen heeft niet de intentie om gebruikt te worden, dat functionele is er niet.
Ambacht is dan weer als het niet met de intentie is om het industrieel te vervaardigen,
bijvoorbeeld een unieke ring die op maat gemaakt wordt voor een klant.
1851-1880
Belangrijk voor deze periode:
- Cristal Palace
- Thonet en de industrialisatie
- Arts & Crafts (William morris)
- Sociale ongelijkheid
- Christopher Dresser
We laten onze geschiedenis beginnen bij de koningin van alle winkels: Crystal Palace,
Joseph Paxton 1851. Het was de bedoeling een grote tentoonstelling te organiseren in
London, waarvoor het ontwerp van Paxton gekozen werd. Het wordt het eerste paleis voor
geïndustrialiseerde gebruiksvoorwerpen. Het shopping wordt voor het eerst als vermaak
gezien. Het bestaat uit het nieuwe materiaal IJzer en ook hout en glas(wat in eerste plaats
gebruikt werd voor spoorwegen).
De tweede helft van de 19e eeuw staat in teken van een zoeken naar een beter evenwicht
tussen economisch rendement en ‘goede smaak’. 2 richtingen:
1) traditie en ambacht met de Arts en Crafts beweging
2) voorlopers van de moderne beweging (die industrie en esthetica willen verbinden)
1
,Kenmerken 19e eeuw
- veelheid van nieuwe producten (industrieel vervaardigd)
- ingenieur symbool voor nieuwe maatschappij
- ambacht heeft afgedaan
Reproductie: hoogtepunt: Fotografie Felix Tournachov (Nadar): luchtfoto’s vanuit
luchtballonnen, portretfoto’s van beroemdheden.
- Nefast voor evolutie vd. Kunst: Schilders gaan op zoek naar de ‘pure kunst’ als
tegenpool voor het seriematige en realistische van de fotografie.
Andere nieuwe inzichten 19de eeuw:
- moderne scheepsvaart
- eerste personenlift
- kantoortorens
- gloeilamp, telefoon Schrijfmachines
- sociaaleconomische positie vd vrouw verbetert: job als typiste.. -
- Eerste metro : The Metropolitan Line, Londen, 1863, Charles Pearson. Plan om
arbeiders te verhuizen naar buitenwijken stad (betere leefomstandigheden) => metro:
oplossing voor transport.
Michael Thonet: belangrijkste meubelfabrikant 19de eeuw:
- start bedrijf op zijn 23ste (eerst op traditionele wijze: Biedermeier meubelen)
- 1840: Fascinatie voor het buigen van hout (een stuk nat hout bij vuur houden -> buigt
vanzelf)
- onderdelen werden apart gemaakt -> makkelijk transport - grote vraag tegen 1912 =>
nieuwe fabriek in Moravië: wordt een autarkie: eigen gereedschap,
ijzerwarenfabrieken en kalksteenfabriek. Arbeiders: totaal afhankelijk van het bedrijf.
Huizen, winkels, scholen maakten deel uit van het complex. Zelfs eigen
Thonet-valuta.
- Het economisch succes van de gebroeders Thonet is grotendeels te danken aan de
afhankelijke en uitgebuite positie van de arbeiders. Dit is een algemene malaise
kenmerkend voor de industriële productie van de 19 de eeuw.
2
,Sociale ongelijkheid & onrust
- Les miserables (victor Hugo) gepubliceerd, waar hij ingaat tegen het algemeen
aanvaarde idee van de burgerij
- Het rode kruis opgericht door Henri Dunant in Genève
- Karl marx schrijft das kapital.
=> kunstenaars die sociale ongelijkheid eigen aan het nieuwe industriële systeem in vraag
stellen en aanklagen.
Arts en Crafts Movement.
Britse Moralisten (August-Welby Pugin, John Ruskin) publiceren artikelen waarin ze
beweren dat de mechanisatie een algemene degradatie is voor alle aspecten van het
menselijk leven. Samen met William Morris pleiten ze opnieuw voor het ambachtelijke en de
integratie van kunst in dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen.
William Morris is de bezieler van de Arts en Crafts en vind dat de mens is ontvreemd van
zichzelf en slachtoffer is geworden van het industrieel productieproces, hij vind
handgemaakte, kunstzinnige elementen belangrijk en hij richt een bedrijf op dat tapijten,
meubels, behangpapier en accessoires op de markt brengt. vooral op de natuur gebaseerd.
In Londen 1894 werd de Central School of Arts and Crafts opgericht, waar men nu ambacht
kon leren (en niet doorgegeven vader op zoon of via leermeester). A&C ligt aan de basis van
de Art Nouveau.
Charles Pearson en de eerste metro
Omdat drukke steden al te veel treinsporen hadden en er geen plek meer was ging hij ze
ondergronds aanleggen. De beleving van de reiziger veranderd en grotere mobiliteit.
Edward Johnston:
- ontwikkelde in 1916 de huisstijl of Corporate identity
- dit zorgde voor eenheid tussen de verschillende metro-en busstations
- Johnston-lettertype
Harry Beck:
- Bedacht in 1931 het schematisch metroplan
- Deze vormgeving verandert het denken van de reiziger en zet aan tot grotere
mobiliteit
Opera van Jean Louis Garnier:
- wint de wedstrijd voor een nieuw opera gebouw te ontwerpen
- het interieur vormt een megalomaan decor waarin de bourgeoisie zichzelf te tonele
voert
- metalen constructie
- Beaux-arts stijl, maar met industriële bouwtechnieken.
- viollet le duc, 1972 ‘entretien sur l’architecture’ promoot ingenieurs gedachte
- lossere damesmode (geen strakke korsetten: ongezond)
3
, Christopher Dresser:
- 1880, sobere stijl, rechte lijnen
- Ontwerpt huishoudproducten (behangpapier en stoffen tot
glaswerk, keramieken en metalen gebruiksvoorwerpen).
- Fascinatie voor Japanse design en mogelijkheden vd industrie
- Combineert rationele en economische aspect van de nieuwe
tijd met een zin voor esthetica als meerwaarde voor het
dagelijkse gebruiksvoorwerp => eerste product designer!
- Kunstenaar speelt nu, naast de ingenieur, een gelijkwaardige
rol in het ontwerpproces.
- Ligt aan de basis van Art Nouveau, Aesthetic Movement en
Japonisme.
- Voorloper van Bauhaus genoemd (door zijn sobere stijl).
Aesthetic Movement
Populair: 1970
Zet zich af tegen de victoriaanse smaakdominantie, maar behelst
noch een sociaal engagement, noch een uitsluitend ambachtelijke productiemethode.
- 2e belangrijke inspiratiebron: japonisme (design uit Japan)
- Christopher desser
Japonisme
Christopher Desser ligt aan de basis, werd populair omdat hij deze stijl verspreidde
(kende er veel van want reisde veel naar Japan)
Reform of een aanloop naar het moderne
- Napoleon schrijft een wedstrijd uit voor een nieuw operagebouw -> gewonnen door
Jean Louis Garnier
- Voor het eerst wordt in een tempel van de hoge kunsten gebruik gemaakt van de
nieuwe industriele bouwtechnieken
- 1972 : tegen de eeuwwisseling worden meeste gebouwen opgetrokken volgens de
nieuwste technieken en de modernste materialen
- ‘ijzeren wetten’
4
Als we denken aan design denken we: exclusief, ontworpen door designers, duur, luxe. Er is
een verschil tussen design/ambacht/kunst. Een design product is ontworpen met de intentie
industrieel vervaardigd te worden en dus op grote schaal verspreid te worden, met een
functionele waarde. Het is dus de bedoeling om de producten daadwerkelijk te gebruiken.
Voorbeeld: de stoel van Martin Guixé met geschilderd ‘don’t discriminate cheap furniture’ die
hij te koop aanbiedt, is het dus de bedoeling de stoel te gaan gebruiken. aan de andere kant
als Tobias Rehberger een installatie maakt met lampen, ga je die niet uit elkaar halen en
gebruiken, dit is dus geen design.
Kunst daarentegen heeft niet de intentie om gebruikt te worden, dat functionele is er niet.
Ambacht is dan weer als het niet met de intentie is om het industrieel te vervaardigen,
bijvoorbeeld een unieke ring die op maat gemaakt wordt voor een klant.
1851-1880
Belangrijk voor deze periode:
- Cristal Palace
- Thonet en de industrialisatie
- Arts & Crafts (William morris)
- Sociale ongelijkheid
- Christopher Dresser
We laten onze geschiedenis beginnen bij de koningin van alle winkels: Crystal Palace,
Joseph Paxton 1851. Het was de bedoeling een grote tentoonstelling te organiseren in
London, waarvoor het ontwerp van Paxton gekozen werd. Het wordt het eerste paleis voor
geïndustrialiseerde gebruiksvoorwerpen. Het shopping wordt voor het eerst als vermaak
gezien. Het bestaat uit het nieuwe materiaal IJzer en ook hout en glas(wat in eerste plaats
gebruikt werd voor spoorwegen).
De tweede helft van de 19e eeuw staat in teken van een zoeken naar een beter evenwicht
tussen economisch rendement en ‘goede smaak’. 2 richtingen:
1) traditie en ambacht met de Arts en Crafts beweging
2) voorlopers van de moderne beweging (die industrie en esthetica willen verbinden)
1
,Kenmerken 19e eeuw
- veelheid van nieuwe producten (industrieel vervaardigd)
- ingenieur symbool voor nieuwe maatschappij
- ambacht heeft afgedaan
Reproductie: hoogtepunt: Fotografie Felix Tournachov (Nadar): luchtfoto’s vanuit
luchtballonnen, portretfoto’s van beroemdheden.
- Nefast voor evolutie vd. Kunst: Schilders gaan op zoek naar de ‘pure kunst’ als
tegenpool voor het seriematige en realistische van de fotografie.
Andere nieuwe inzichten 19de eeuw:
- moderne scheepsvaart
- eerste personenlift
- kantoortorens
- gloeilamp, telefoon Schrijfmachines
- sociaaleconomische positie vd vrouw verbetert: job als typiste.. -
- Eerste metro : The Metropolitan Line, Londen, 1863, Charles Pearson. Plan om
arbeiders te verhuizen naar buitenwijken stad (betere leefomstandigheden) => metro:
oplossing voor transport.
Michael Thonet: belangrijkste meubelfabrikant 19de eeuw:
- start bedrijf op zijn 23ste (eerst op traditionele wijze: Biedermeier meubelen)
- 1840: Fascinatie voor het buigen van hout (een stuk nat hout bij vuur houden -> buigt
vanzelf)
- onderdelen werden apart gemaakt -> makkelijk transport - grote vraag tegen 1912 =>
nieuwe fabriek in Moravië: wordt een autarkie: eigen gereedschap,
ijzerwarenfabrieken en kalksteenfabriek. Arbeiders: totaal afhankelijk van het bedrijf.
Huizen, winkels, scholen maakten deel uit van het complex. Zelfs eigen
Thonet-valuta.
- Het economisch succes van de gebroeders Thonet is grotendeels te danken aan de
afhankelijke en uitgebuite positie van de arbeiders. Dit is een algemene malaise
kenmerkend voor de industriële productie van de 19 de eeuw.
2
,Sociale ongelijkheid & onrust
- Les miserables (victor Hugo) gepubliceerd, waar hij ingaat tegen het algemeen
aanvaarde idee van de burgerij
- Het rode kruis opgericht door Henri Dunant in Genève
- Karl marx schrijft das kapital.
=> kunstenaars die sociale ongelijkheid eigen aan het nieuwe industriële systeem in vraag
stellen en aanklagen.
Arts en Crafts Movement.
Britse Moralisten (August-Welby Pugin, John Ruskin) publiceren artikelen waarin ze
beweren dat de mechanisatie een algemene degradatie is voor alle aspecten van het
menselijk leven. Samen met William Morris pleiten ze opnieuw voor het ambachtelijke en de
integratie van kunst in dagdagelijkse gebruiksvoorwerpen.
William Morris is de bezieler van de Arts en Crafts en vind dat de mens is ontvreemd van
zichzelf en slachtoffer is geworden van het industrieel productieproces, hij vind
handgemaakte, kunstzinnige elementen belangrijk en hij richt een bedrijf op dat tapijten,
meubels, behangpapier en accessoires op de markt brengt. vooral op de natuur gebaseerd.
In Londen 1894 werd de Central School of Arts and Crafts opgericht, waar men nu ambacht
kon leren (en niet doorgegeven vader op zoon of via leermeester). A&C ligt aan de basis van
de Art Nouveau.
Charles Pearson en de eerste metro
Omdat drukke steden al te veel treinsporen hadden en er geen plek meer was ging hij ze
ondergronds aanleggen. De beleving van de reiziger veranderd en grotere mobiliteit.
Edward Johnston:
- ontwikkelde in 1916 de huisstijl of Corporate identity
- dit zorgde voor eenheid tussen de verschillende metro-en busstations
- Johnston-lettertype
Harry Beck:
- Bedacht in 1931 het schematisch metroplan
- Deze vormgeving verandert het denken van de reiziger en zet aan tot grotere
mobiliteit
Opera van Jean Louis Garnier:
- wint de wedstrijd voor een nieuw opera gebouw te ontwerpen
- het interieur vormt een megalomaan decor waarin de bourgeoisie zichzelf te tonele
voert
- metalen constructie
- Beaux-arts stijl, maar met industriële bouwtechnieken.
- viollet le duc, 1972 ‘entretien sur l’architecture’ promoot ingenieurs gedachte
- lossere damesmode (geen strakke korsetten: ongezond)
3
, Christopher Dresser:
- 1880, sobere stijl, rechte lijnen
- Ontwerpt huishoudproducten (behangpapier en stoffen tot
glaswerk, keramieken en metalen gebruiksvoorwerpen).
- Fascinatie voor Japanse design en mogelijkheden vd industrie
- Combineert rationele en economische aspect van de nieuwe
tijd met een zin voor esthetica als meerwaarde voor het
dagelijkse gebruiksvoorwerp => eerste product designer!
- Kunstenaar speelt nu, naast de ingenieur, een gelijkwaardige
rol in het ontwerpproces.
- Ligt aan de basis van Art Nouveau, Aesthetic Movement en
Japonisme.
- Voorloper van Bauhaus genoemd (door zijn sobere stijl).
Aesthetic Movement
Populair: 1970
Zet zich af tegen de victoriaanse smaakdominantie, maar behelst
noch een sociaal engagement, noch een uitsluitend ambachtelijke productiemethode.
- 2e belangrijke inspiratiebron: japonisme (design uit Japan)
- Christopher desser
Japonisme
Christopher Desser ligt aan de basis, werd populair omdat hij deze stijl verspreidde
(kende er veel van want reisde veel naar Japan)
Reform of een aanloop naar het moderne
- Napoleon schrijft een wedstrijd uit voor een nieuw operagebouw -> gewonnen door
Jean Louis Garnier
- Voor het eerst wordt in een tempel van de hoge kunsten gebruik gemaakt van de
nieuwe industriele bouwtechnieken
- 1972 : tegen de eeuwwisseling worden meeste gebouwen opgetrokken volgens de
nieuwste technieken en de modernste materialen
- ‘ijzeren wetten’
4
