Les 1: herkenning en screening
1. Wat is IFG?
“Intrafamiliaal geweld (afgekort IFG) is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend
wordt tegenover een gezins- of familielid of (ex-)intieme partner én waarbij dit dwingend
intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging met geweld en een intrafamiliale
invloed heeft”
Geweld: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsook economische verdrukking, isolatie.
Het kan gaan over actief of passief geweld of dreiging met geweld. Het geweld kan zowel
gepleegd worden door volwassenen als door kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als
volwassenen kunnen er het slachtoffer van zijn. Men kan zowel rechtstreeks als
onrechtstreeks slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld. Getuige zijn van geweld is in die zin
ook een vorm van slachtofferschap.
Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouders (of diegenen die de ouderlijke taak
vervullen) tgo. kinderen, volwassenen tgo. ouderen, kinderen tgo. ouders en kinderen
onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van intrafamiliaal geweld.
1.2 Vormen van IFG
- Kindermishandeling: Ouder kind
- Oudermishandeling: Kind ouder
- Ouderenmishandeling: Volw. oudere
- Partnergeweld: Ouder ouder
- Siblinggeweld: Kind kind
- Partnergeweld: Partner Partner of ex
Maar ook:
Eergerelateerd geweld:
- Een gedwongen huwelijk
- Genitale verminking
1.3 Signalenlijst
We moeten alert zijn voor de signalen. Op internet zijn er verschillende signaallijsten hier
zijn problemen mee.
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch
Weinigzeggend: Deze lijsten zeggen weinig in de praktijk.
Andere oorzaak: We moeten voorzichtig omspringen met de signaallijsten, want elk
signaal dat op deze lijst staat kan ook een andere oorzaak hebben dan intrafamiliaal
geweld.
Kennis ontwikkelingspsychologie nodig: Je hebt een bepaalde kennis nodig van
ontwpsychologie om te kunnen inschatten of iets al dan niet normaal is bij een
bepaalde leeftijd.
Multiproblem: Het probleem staat vaak niet los van andere problemen in het gezin
bv. Ook geldproblemen, huwelijksproblemen,…
Signaal = alarmbelletje
,1.3.1 voorbeeld: signalen van kindermishandeling
Mogelijke lichamelijke signalen:
Voorbeelden:
- Kind heeft verschillende, onverklaarbare blauwe plekken of andere
verwondingen/kneuzingen
- Kind is slecht verzorgd (bv. enkel T-shirt aan in de winter), niet hygiënisch (bv.
ongewassen haar), …
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- Kind heeft urineweginfecties, vaginale of anale verwondingen
- Kind heeft eetproblemen (bv. geen eetlust) of slaapproblemen
Mogelijke gezinssignalen:
Voorbeelden:
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid op de omgeving of de
school
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts, ziekenhuis,…
- Samenstelling van het gezin wisselt (bv. moeder die regelmatig andere partners
heeft)
- Andere kinderen zijn uit huis geplaatst, of door de ouders vrijwillig ondergebracht
in een internaat, een MPI,…
- …
Mogelijke signalen op school:
Voorbeelden:
- Leerproblemen of ontwikkelingsproblemen bij kind
- Problemen met taal / spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten/drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turnles/zwemles
- …
Casus
Simon is 8 maanden oud. Zijn oma maakt zich ernstig zorgen: Simon vertoont motorische
achterstand en reageert niet adequaat op sociale interactie. Hij is niet ondervoed, maar is
wel vaak ziek.
De vader van Simon is schipper en is vaak weg van huis, de moeder heeft een bipolaire
stoornis en functioneert zeer wisselend. Bij momenten is ze niet in staat om aandacht aan
Simon te geven of voor hem te zorgen. Op dit moment is de situatie aan het escaleren:
moeder ligt bijna continu in haar bed, is (nog) meer beginnen drinken en Simon ziet er
verwaarloosd uit…
,Waarom is in deze casus spraken van intrafamiliaal geweld? (examen):
- Enkel het feit dat de mama bipolaire stoornis heeft is niet voldoende om te geven als
gevolg voor het geweld. Het feit dat de mama een bipolaire stoornis heeft en daardoor
niet de nodige aandacht kan geven aan het kind wat het nodig heeft kan wel als
gevolg van het geweld
- Het kind is 8 maanden oud en heel vaak ziek. Motorische achterstand op 8 maanden
oud, het kind is nog heel jong en heeft nu al een motorische achterstand dus zeker
verder naar gaan kijken.
- Reageert niet adequaat op sociale interacties.
- Mama is meer beginnen drinken, in kaart brengen hoe is het drink gedrag van mama.
- Papa is afwezig en mama heeft het zelf niet meer in de hand, dus het zou kunnen zijn dat
de mama ze nu meer nodig heeft (interpretatie). Alleenstaand op zich is geen alarmbel.
- Oma maakt zich zorgen, belangrijk dat ze haar kenbaar maakt anders kunnen ze hier
niet zoveel mee doen.
- Op 8 maanden ziet Simon er al verwaarloosd uit, dit zou niet kunnen binnen een
gezonde en normale ontwikkeling.
1.4 veiligheids- en risicotaxatie
Ongerustheid? veiligheids- en risicotaxatie! (= inschatting van de veiligheid in het gezin)
1.4.1 Belang van veiligheids- en risicotaxatie
Waarom doen we dit?:
- Veiligheid vergroten betrokkenen: kijken wat de veiligheid is in het gezin en hoe we
ervoor kunnen zorgen deze veiligheid te vergroten.
- Voorkomen
- Plan van aanpak
- Juiste hulp implementeren: Door een veiligheids- en risicotaxatie kunnen we gaan
zoeken naar de juiste hulpverlening.
- Minder beoordelingsfouten: Er zijn minder beoordelingsfouten tussen hulpverleners, je
gaat meer gestandaardiseerd te werk ipv je buik gevoel te volgen ook al bestaan deze
instrumenten zijn er nog steeds wat verschillen (handelingsverlegenheid = ondanks je hv
bent heb je het soms ook moeilijk om met een bepaalde situatie aan de slag te gaan)
- Gerichter observeren: Door gestandaardiseerde instrumenten gaan we beter kunnen
kijken naar de dingen die relevant zijn en dus gerichter observeren.
1.4.2 beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie
- Protectieve factoren vergeten: De items zijn vrij negatief ingesteld, waardoor het
positieve/protectieve vaak wordt vergeten.
- Bestaand foutenmarge
- Geen richtlijn interventie: Het is niet omdat je heel veel ja’s hebt dat je weet wat je
moet doen.
- Weinig gekend
- Kennis en klinische ervaring nodig: Het is niet altijd gemakkelijk (als pas
afgestudeerde) om naar een gezin te gaan waar vermoeden is van geweld, doe dit
samen met andere die al heel gekend zijn met het thema.
- Soms training nodig: Om gebruik te kunnen maken van de instrumenten.
, voorbeeld risicotaxatie
1.4.3 protectieve factoren
Niet onderschatten!
“hoe meer beschermende factoren, hoe kleiner het risico” geldt NIET.
Voorbeelden:
Goed sociaal netwerk
Open staan voor hulp
Betrokkenheid
Assertiviteit
Kunnen omgaan met kritiek
…
Protectieve factoren = er is een kleinere kans dat het tot geweld zal komen, soort
beschermlaag
1. Wat is IFG?
“Intrafamiliaal geweld (afgekort IFG) is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend
wordt tegenover een gezins- of familielid of (ex-)intieme partner én waarbij dit dwingend
intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging met geweld en een intrafamiliale
invloed heeft”
Geweld: fysiek, psychisch en seksueel geweld, alsook economische verdrukking, isolatie.
Het kan gaan over actief of passief geweld of dreiging met geweld. Het geweld kan zowel
gepleegd worden door volwassenen als door kinderen en adolescenten. Zowel kinderen als
volwassenen kunnen er het slachtoffer van zijn. Men kan zowel rechtstreeks als
onrechtstreeks slachtoffer zijn van intrafamiliaal geweld. Getuige zijn van geweld is in die zin
ook een vorm van slachtofferschap.
Intrafamiliaal: zowel partners als ex-partners, ouders (of diegenen die de ouderlijke taak
vervullen) tgo. kinderen, volwassenen tgo. ouderen, kinderen tgo. ouders en kinderen
onderling. Huisvrienden vallen buiten de afbakening van intrafamiliaal geweld.
1.2 Vormen van IFG
- Kindermishandeling: Ouder kind
- Oudermishandeling: Kind ouder
- Ouderenmishandeling: Volw. oudere
- Partnergeweld: Ouder ouder
- Siblinggeweld: Kind kind
- Partnergeweld: Partner Partner of ex
Maar ook:
Eergerelateerd geweld:
- Een gedwongen huwelijk
- Genitale verminking
1.3 Signalenlijst
We moeten alert zijn voor de signalen. Op internet zijn er verschillende signaallijsten hier
zijn problemen mee.
Exploratie van signalen: lijst signalen = puur didactisch
Weinigzeggend: Deze lijsten zeggen weinig in de praktijk.
Andere oorzaak: We moeten voorzichtig omspringen met de signaallijsten, want elk
signaal dat op deze lijst staat kan ook een andere oorzaak hebben dan intrafamiliaal
geweld.
Kennis ontwikkelingspsychologie nodig: Je hebt een bepaalde kennis nodig van
ontwpsychologie om te kunnen inschatten of iets al dan niet normaal is bij een
bepaalde leeftijd.
Multiproblem: Het probleem staat vaak niet los van andere problemen in het gezin
bv. Ook geldproblemen, huwelijksproblemen,…
Signaal = alarmbelletje
,1.3.1 voorbeeld: signalen van kindermishandeling
Mogelijke lichamelijke signalen:
Voorbeelden:
- Kind heeft verschillende, onverklaarbare blauwe plekken of andere
verwondingen/kneuzingen
- Kind is slecht verzorgd (bv. enkel T-shirt aan in de winter), niet hygiënisch (bv.
ongewassen haar), …
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- Kind heeft urineweginfecties, vaginale of anale verwondingen
- Kind heeft eetproblemen (bv. geen eetlust) of slaapproblemen
Mogelijke gezinssignalen:
Voorbeelden:
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid op de omgeving of de
school
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts, ziekenhuis,…
- Samenstelling van het gezin wisselt (bv. moeder die regelmatig andere partners
heeft)
- Andere kinderen zijn uit huis geplaatst, of door de ouders vrijwillig ondergebracht
in een internaat, een MPI,…
- …
Mogelijke signalen op school:
Voorbeelden:
- Leerproblemen of ontwikkelingsproblemen bij kind
- Problemen met taal / spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten/drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turnles/zwemles
- …
Casus
Simon is 8 maanden oud. Zijn oma maakt zich ernstig zorgen: Simon vertoont motorische
achterstand en reageert niet adequaat op sociale interactie. Hij is niet ondervoed, maar is
wel vaak ziek.
De vader van Simon is schipper en is vaak weg van huis, de moeder heeft een bipolaire
stoornis en functioneert zeer wisselend. Bij momenten is ze niet in staat om aandacht aan
Simon te geven of voor hem te zorgen. Op dit moment is de situatie aan het escaleren:
moeder ligt bijna continu in haar bed, is (nog) meer beginnen drinken en Simon ziet er
verwaarloosd uit…
,Waarom is in deze casus spraken van intrafamiliaal geweld? (examen):
- Enkel het feit dat de mama bipolaire stoornis heeft is niet voldoende om te geven als
gevolg voor het geweld. Het feit dat de mama een bipolaire stoornis heeft en daardoor
niet de nodige aandacht kan geven aan het kind wat het nodig heeft kan wel als
gevolg van het geweld
- Het kind is 8 maanden oud en heel vaak ziek. Motorische achterstand op 8 maanden
oud, het kind is nog heel jong en heeft nu al een motorische achterstand dus zeker
verder naar gaan kijken.
- Reageert niet adequaat op sociale interacties.
- Mama is meer beginnen drinken, in kaart brengen hoe is het drink gedrag van mama.
- Papa is afwezig en mama heeft het zelf niet meer in de hand, dus het zou kunnen zijn dat
de mama ze nu meer nodig heeft (interpretatie). Alleenstaand op zich is geen alarmbel.
- Oma maakt zich zorgen, belangrijk dat ze haar kenbaar maakt anders kunnen ze hier
niet zoveel mee doen.
- Op 8 maanden ziet Simon er al verwaarloosd uit, dit zou niet kunnen binnen een
gezonde en normale ontwikkeling.
1.4 veiligheids- en risicotaxatie
Ongerustheid? veiligheids- en risicotaxatie! (= inschatting van de veiligheid in het gezin)
1.4.1 Belang van veiligheids- en risicotaxatie
Waarom doen we dit?:
- Veiligheid vergroten betrokkenen: kijken wat de veiligheid is in het gezin en hoe we
ervoor kunnen zorgen deze veiligheid te vergroten.
- Voorkomen
- Plan van aanpak
- Juiste hulp implementeren: Door een veiligheids- en risicotaxatie kunnen we gaan
zoeken naar de juiste hulpverlening.
- Minder beoordelingsfouten: Er zijn minder beoordelingsfouten tussen hulpverleners, je
gaat meer gestandaardiseerd te werk ipv je buik gevoel te volgen ook al bestaan deze
instrumenten zijn er nog steeds wat verschillen (handelingsverlegenheid = ondanks je hv
bent heb je het soms ook moeilijk om met een bepaalde situatie aan de slag te gaan)
- Gerichter observeren: Door gestandaardiseerde instrumenten gaan we beter kunnen
kijken naar de dingen die relevant zijn en dus gerichter observeren.
1.4.2 beperkingen van veiligheids- en risicotaxatie
- Protectieve factoren vergeten: De items zijn vrij negatief ingesteld, waardoor het
positieve/protectieve vaak wordt vergeten.
- Bestaand foutenmarge
- Geen richtlijn interventie: Het is niet omdat je heel veel ja’s hebt dat je weet wat je
moet doen.
- Weinig gekend
- Kennis en klinische ervaring nodig: Het is niet altijd gemakkelijk (als pas
afgestudeerde) om naar een gezin te gaan waar vermoeden is van geweld, doe dit
samen met andere die al heel gekend zijn met het thema.
- Soms training nodig: Om gebruik te kunnen maken van de instrumenten.
, voorbeeld risicotaxatie
1.4.3 protectieve factoren
Niet onderschatten!
“hoe meer beschermende factoren, hoe kleiner het risico” geldt NIET.
Voorbeelden:
Goed sociaal netwerk
Open staan voor hulp
Betrokkenheid
Assertiviteit
Kunnen omgaan met kritiek
…
Protectieve factoren = er is een kleinere kans dat het tot geweld zal komen, soort
beschermlaag
