,Inhoud
Voorwoord.........................................................................................................................................................................7
Studierichtingen............................................................................................................................................................7
Algemene voorwaarden................................................................................................................................................7
Digitalisering..................................................................................................................................................................7
Actualiteit......................................................................................................................................................................7
Extra hulp nodig?...........................................................................................................................................................7
Wat vind je van de samenvatting?................................................................................................................................8
Inleiding.............................................................................................................................................................................9
Atoommodellen.................................................................................................................................................................9
Atoommodel Bohr...........................................................................................................................................................10
Lijnenspectrum............................................................................................................................................................10
Bohr-Sommerfeld atoommodel..............................................................................................................................11
Golfmechanisch atoommodel.....................................................................................................................................12
Orbitalen..................................................................................................................................................................12
Isotopen...........................................................................................................................................................................13
Elektronenconfiguratie....................................................................................................................................................14
Notaties.......................................................................................................................................................................14
Exponentiële notatie elektronenconfiguratie.........................................................................................................14
Hokjesvoorstelling...................................................................................................................................................15
Spreidingsregel Hund..............................................................................................................................................15
Beknopte notatie.....................................................................................................................................................15
Verbodsregel Pauli (uitsluitingsprincipe)................................................................................................................16
Stabiliteitsregels......................................................................................................................................................16
Moleculen........................................................................................................................................................................16
Inleiding.......................................................................................................................................................................17
Verschillende bindingen herhalen...............................................................................................................................17
Lewisformule opstellen...............................................................................................................................................18
Stappenplan opstellen lewisformule.......................................................................................................................18
Mesomerie..............................................................................................................................................................19
Bindingen voorstellen..............................................................................................................................................20
Hybridisatie..............................................................................................................................................................20
x
sp – orbitalen..............................................................................................................................................................20
Sterisch getal...............................................................................................................................................................22
2
,Molecuulorbitalen...........................................................................................................................................................23
Sigma (𝛔 )- binding......................................................................................................................................................23
Pi (𝛑 )- binding............................................................................................................................................................23
Minerale verbindingen....................................................................................................................................................24
Naamgeving.................................................................................................................................................................24
Systematische naam................................................................................................................................................24
Stocknotatie.............................................................................................................................................................24
Zuren........................................................................................................................................................................24
Hyrdroxiden.............................................................................................................................................................25
Zouten.....................................................................................................................................................................26
Oxiden.....................................................................................................................................................................26
Reacties...................................................................................................................................................................27
Koolstofverbindingen......................................................................................................................................................27
Voorstelling.................................................................................................................................................................27
Naamgeving.................................................................................................................................................................28
Hoofdketens............................................................................................................................................................28
Zijketens..................................................................................................................................................................28
Vertakte alkenen.....................................................................................................................................................29
Onverzadigde KWS..................................................................................................................................................29
Cyclische KWS..........................................................................................................................................................30
Overzicht..................................................................................................................................................................30
Isomerie...........................................................................................................................................................................31
Belangrijke organische stoffen........................................................................................................................................34
Eigenschappen stoffen....................................................................................................................................................37
Polariteit......................................................................................................................................................................37
Inter- en intramoleculaire krachten............................................................................................................................38
Dispersiekrachten....................................................................................................................................................38
Dipoolkrachten........................................................................................................................................................39
Waterstofbruggen...................................................................................................................................................39
Ion-dipoolkrachten en ion-ionkrachten en ion-elektronkrachten..........................................................................39
Overzichtje...................................................................................................................................................................40
Materieaspecten.............................................................................................................................................................40
Gassen.............................................................................................................................................................................41
Algemene gaswet........................................................................................................................................................41
3
, Molair gasvolume........................................................................................................................................................42
Concentratiegrootheden.................................................................................................................................................42
Inleiding.......................................................................................................................................................................42
Andere grootheden.....................................................................................................................................................42
Stoichiometrie.................................................................................................................................................................43
Thermodynamica.............................................................................................................................................................45
Basisprincipes..............................................................................................................................................................45
Energie.............................................................................................................................................................................46
Inwendige energie.......................................................................................................................................................46
Reactie-energie............................................................................................................................................................46
Activeringsenergie.......................................................................................................................................................47
Drijfveren.....................................................................................................................................................................47
Enthalpie..................................................................................................................................................................48
Entropie...................................................................................................................................................................49
Reactiesnelheid...............................................................................................................................................................50
Botsingsmodel.............................................................................................................................................................50
Geactiveerd complex en reactie-energie....................................................................................................................51
Begrip reactiesnelheid.................................................................................................................................................51
Gemiddelde reactiesnelheid...................................................................................................................................52
Snelheidsvergelijking...................................................................................................................................................52
Orde van een chemische reactie.................................................................................................................................52
Eenstapsreacties......................................................................................................................................................53
Meerstapsreacties...................................................................................................................................................53
Factoren die reactiesnelheid beïnvloeden..................................................................................................................53
Overzicht enthalpie en entropie.................................................................................................................................54
Drijfveren chemische reactie.......................................................................................................................................54
Gibbs Vrije energie en voorspellen reactieverloop.....................................................................................................55
Wet van Hess...............................................................................................................................................................55
Chemisch evenwicht........................................................................................................................................................56
Omzettingsgraad en rendement.................................................................................................................................56
Evenwichtsreactie.......................................................................................................................................................56
Factoren die ligging evenwicht beïnvloeden...............................................................................................................57
Zuur-basereacties............................................................................................................................................................58
Definitie.......................................................................................................................................................................58
4
, Zuur-basekoppels........................................................................................................................................................58
Buffers.........................................................................................................................................................................62
Titraties........................................................................................................................................................................63
Redoxreacties..................................................................................................................................................................64
Begrippen....................................................................................................................................................................64
Redoxkoppels..............................................................................................................................................................65
Opstellen redoxreacties..............................................................................................................................................65
Stappenplan.............................................................................................................................................................66
Sterkte oxidatoren en reductoren...........................................................................................................................67
Verdringingsreeks........................................................................................................................................................67
Metalen...................................................................................................................................................................67
Niet-metalen...........................................................................................................................................................67
Standaardreductiepotentiaal......................................................................................................................................67
Voorspellen verloop redoxreactie...........................................................................................................................68
Galvanische cel........................................................................................................................................................69
Elektrolyse...............................................................................................................................................................70
Galvanische cel vs elektrolysecel................................................................................................................................70
Reactietypes organische chemie.....................................................................................................................................71
Indeling volgens aard van splitsing..............................................................................................................................71
Homolytisch.............................................................................................................................................................72
Heterolytisch...........................................................................................................................................................72
Indeling op basis van reagerend deeltje.....................................................................................................................73
Indeling volgens reactietype.......................................................................................................................................74
Substituenteffecten.................................................................................................................................................74
Inductief effect............................................................................................................................................................75
Mesomeer effect.........................................................................................................................................................75
Reactiviteit koolstofverbindingen...................................................................................................................................76
Radicalaire substitutie alkanen...................................................................................................................................76
Elektrofiele additie alkenen.........................................................................................................................................77
Regel van Markovnikov...............................................................................................................................................78
Nucleofiele substitutie halogeenalkanen................................................................................................................78
Eliminatie alcoholen................................................................................................................................................79
Zachte oxidatie............................................................................................................................................................79
Elektrofiele substitutie benzeen......................................................................................................................................80
5
, Reactiviteit benzeen....................................................................................................................................................80
Friedel-Craftsreactie....................................................................................................................................................80
Kunststoffen....................................................................................................................................................................82
Stoffen die je moet kennen.........................................................................................................................................82
Thermische eigenschappen.........................................................................................................................................83
Playlist youtube...............................................................................................................................................................85
Bronnen...........................................................................................................................................................................85
Vorige examenvragen......................................................................................................................................................85
Uit 2019.......................................................................................................................................................................85
Uit 2021.......................................................................................................................................................................86
Eindwoord.......................................................................................................................................................................87
6
,VOORWOORD
Dit is een samenvatting voor de examencommissie voor het vak chemie in de 3 e graad ASO. Het is opgesteld met
behulp van de vakfiche van de examencommissie voor 2025 (september):
https://app.akov.be/pls/pakov/f?
p=EXCO_PUBLIC:1000::::1000:P1000_VAKFICHE_ID,P1000_VAK_ID,P1000_VAKFICHE_VERSIE_NOI_ID,P1000_GELDI
GHEID_ID:2331,118,2032,2828
STUDIERICHTINGEN
Voor de 3e graad ASO wetenschappen dus:
Economie-wetenschappen
Latijn-wetenschappen
Moderne talen-wetenschappen
Wetenschappen-wiskunde
De vakfiches voor deze richtingen zijn dezelfde dus deze samenvatting is voor ze allemaal.
Deze samenvatting kan ook gebruikt worden voor andere schoolinstituten dan de examencommissie aangezien de
vakfiches van de examencommissie opgesteld zijn aan de hand van de eindtermen van het secundair onderwijs in
Vlaanderen voor chemie
(HTTP://EINDTERMEN.VLAANDEREN.BE/SECUNDAIR-ONDERWIJS/DERDE-GRAAD/ASO/ ). Indien je dit
daarvoor zou willen gebruiken, raad ik je aan om wel even te kijken naar de inhoudstafel om zeker te zijn dat je alle
informatie hebt.
ALGEMENE VOORWAARDEN
Deze samenvatting mag niet verspreid worden aan mensen die niet tot het gezin behoren. Dit is auteursrechtelijk
beschermd en als dit verspreid wordt, ben ik genoodzaakt om acties te ondernemen.
DIGITALISERING
Ik probeer mijn samenvattingen zo makkelijk mogelijk te maken om te gebruiken. Sommige mensen drukken ze af
om zo bepaalde zaken te kunnen markeren of andere bedoelingen wat ik totaal begrijp. Toch snap ik ook dat er
steeds meer nood is aan digitalisering en om die reden heb ik een inhoudstafel waarop je kan klikken om naar een
bepaald onderdeel te gaan. Sommigen waren zich daar niet van bewust dus daarom dat ik het even zeg zodat je dit
kan gebruiken als je daar de behoefte voor hebt.
ACTUALITEIT
Deze samenvatting is opgesteld op basis van de vakfiche van het vak en is gecontroleerd op de meest recente versie-
update op 8 januari 2025 (de vakfiche verandert niet meer gedurende het jaar). Indien je merkt dat er bepaalde
informatie verandert is na deze datum die cruciaal is, laat het me maar weten en ik pas het aan.
EXTRA HULP NODIG?
7
, Heb je extra hulp nodig bij deze samenvatting, bijvoorbeeld over de inhoud of structuur? Stuur me gerust een
berichtje! Ik kan eventueel bijles geven tegen een afgesproken prijs, afhankelijk van de beschikbaarheid😊.
WAT VIND JE VAN DE SAMENVATTING?
Ik vind het altijd leuk om feedback te krijgen. Ik steek hier veel moeite in en ik hoop dat ik op deze manier zo veel
mogelijk mensen kan laten slagen voor hun examen. Om die reden zou ik je willen vragen om een beoordeling
achter te laten. Dat zou echt veel voor mij betekenen 😊. Moest je toch nog opmerkingen hebben over hoe het
beter kan, mag je altijd iets laten weten in een berichtje.
Verder wens ik je nog veel succes met je examen en moesten er vragen zijn, aarzel dan niet om contact op te
nemen! 😊
8