Personen en familierecht............................................................................................................................... 5
Personenrecht.......................................................................................................................................................5
Familierecht..........................................................................................................................................................5
Samenhang tussen personenrecht en familierecht..............................................................................................5
Raakvlakken met andere rechtvakken.................................................................................................................5
Deel 1: Personenrecht.................................................................................................................................... 6
Titel 1: Persoonlijkheid.........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 1: De persoon.................................................................................................................................6
Begrip personen..........................................................................................................................................6
Soorten personen........................................................................................................................................6
Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid van de natuurlijke persoon...........................................7
Hoofdstuk 2: De staat van de persoon, de bekwaamheid, de burgerlijke stand.............................................7
De staat van de persoon.............................................................................................................................7
De bekwaamheid........................................................................................................................................9
De burgerlijke stand..................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3: De vereenzelviging van de persoon, de naam, het geslacht....................................................12
De naam....................................................................................................................................................12
Familienaam..............................................................................................................................................12
De voornaam.............................................................................................................................................15
Rechtsaard van de naam...........................................................................................................................16
Het geslacht..............................................................................................................................................16
Personenbeschermingsrecht..............................................................................................................................18
Kenmerken.....................................................................................................................................................18
Persoonlijkheidsrechten.....................................................................................................................................18
De persoonlijkheidsrechten mbt de fysieke bestanddelen van de persoonlijkheid......................................18
Het recht op eerbied van het lichaam......................................................................................................18
Het recht op eerbied van het lijk..............................................................................................................20
Het zelfbeschikkingsrecht mbt de fysieke bestanddelen van de persoonlijkheid.........................................20
De levende mens.......................................................................................................................................20
De lijk.........................................................................................................................................................24
De persoonlijkheidsrechten m.b.t de psychische en morele bestanddelen van de persoonlijkheid............25
Recht op eerbiediging van het privéleven................................................................................................25
Recht op communicatiegeheim................................................................................................................27
Recht op afbeelding en recht op stem......................................................................................................27
Recht op goede naam en recht op antwoord...........................................................................................28
Bijzondere personenbeschermingsrecht............................................................................................................29
Minderjarigen (verder in cursus)...................................................................................................................29
De geestelijk gestoorden...............................................................................................................................29
Begripsbepaling.........................................................................................................................................29
Beschermingsmaatregelen houdende vrijheidsberoving.........................................................................29
Civielrechtelijke beschermingsmaatregelen.............................................................................................31
Instelling van het bewind..........................................................................................................................34
Beschermingsstatuut gehuwde geestesgestoorde...................................................................................35
Familierecht........................................................................................................................................................36
Afstamming en adoptie.................................................................................................................................36
Afstamming....................................................................................................................................................36
Algemeen: relatie tussen ouders en kinderen..........................................................................................36
Evolutie in de Belgische wetgeving...........................................................................................................36
De afstamming en de mensenrechten......................................................................................................36
Afstamming langs moederszijde...............................................................................................................37
1
, Vaderlijke afstamming...............................................................................................................................38
Bezit van staat en termijnen.....................................................................................................................39
Afstamming langs vaderszijde buiten het heterohuwelijk........................................................................40
Het onderzoek naar het vaderschap.........................................................................................................42
Bijzondere gronden van ontoelaatbaarheid.............................................................................................42
Afstamming na medisch begeleide voortplanting.........................................................................................43
Begripsbepalingen.....................................................................................................................................43
De MBV – wet...........................................................................................................................................43
Afstamming langs meemoederszijde........................................................................................................43
Aan alle afstammingsvorderingen gemeenschappelijke regels................................................................44
De onderhoudsvordering tegen de verwekker.........................................................................................44
Adoptie..........................................................................................................................................................45
Korte historiek van het adoptierecht........................................................................................................45
Adoptie en de mensenrechten.................................................................................................................45
Het recht om zijn afstamming te kennen..................................................................................................45
Vereisen voor adoptie...............................................................................................................................46
Verwantschaps- en aanverwantschapsbeletselen....................................................................................46
Opeenvolgende adopties en nieuwe adopties.........................................................................................47
Omzetting van adoptie..............................................................................................................................47
Toestemming vanwege bepaalde personen.............................................................................................47
Instellingsvoorwaarden.............................................................................................................................48
Procedure..................................................................................................................................................48
Rechtsgevolgen.........................................................................................................................................49
Herziening van de adoptie........................................................................................................................50
Herroeping van de adoptie.......................................................................................................................50
Titel 2: Verhouding tussen ouders & kinderen...................................................................................................51
Hoofdstuk 1: ouderlijk gezag & ouderlijke verplichtingen.............................................................................51
Situering....................................................................................................................................................51
Ouderlijk gezag..........................................................................................................................................51
Ouderlijke verplichtingen..........................................................................................................................55
Hoofdstuk 2: rechtspositie van kinderen tav hun ouders..............................................................................58
Rechten van het kind................................................................................................................................58
Hoofdstuk 3: Rechtspositie van pleegzorgers................................................................................................58
Situering pleegzorg...................................................................................................................................58
Boevoegdheden van pleegzorgers en ouders...........................................................................................58
Hoofdstuk 4: Voogdijgezag............................................................................................................................59
Algemeen..................................................................................................................................................59
Openvallen van de voogdij........................................................................................................................59
Voogdijstructuur.......................................................................................................................................59
Rol van de overheidsorganen....................................................................................................................60
Bestanddelen van het voogdijgezag.........................................................................................................60
Uitoefenen van het voogdijgezag..............................................................................................................60
Einde voogdij.............................................................................................................................................61
Hoofdstuk 5: buitengewone gezagsinstituten...............................................................................................61
Hoofdstuk 6: handelingsonbekwaamheid van minderjarigen.......................................................................62
De vertegenwoordiging van de minderjarige...........................................................................................62
Het zelf optreden van de minderjarige.....................................................................................................63
Titel 3: Huwelijk en wettelijk samenwoning.......................................................................................................63
Burgerrechtelijk huwelijk...............................................................................................................................63
Huwelijk: begrip.............................................................................................................................................63
Burgerlijk & kerkelijk huwelijk.......................................................................................................................63
Het huwelijk en de mensenrechten...............................................................................................................64
Wilsgebrek................................................................................................................................................65
Familie van een persoon bestaat uit diens bloed- en aanverwanten............................................................65
Graad van (aan)verwantschap.......................................................................................................................65
Huwelijksbeletselen – in de rechte lijn..........................................................................................................65
2
, Huwelijksbeletselen – in de zijlijn..................................................................................................................66
Reparatiehuwelijk..........................................................................................................................................66
Vormvereisten huwelijk.................................................................................................................................66
Handhavingsregelijk tegen een huwelijk dat niet aan de vereiste vw voldoet, kan zowel preventief als
naderhand worden opgetreden....................................................................................................................67
Bewijs van de huwelijkssluiting.....................................................................................................................67
Het statuut van de gehuwden.......................................................................................................................68
De staat en bekwaamheid........................................................................................................................68
Het beschermingsstatuut van de partners...............................................................................................68
De minimumautonomie van de gehuwden..............................................................................................68
De minimumverbondenheid van de partners...........................................................................................69
Probleemstelling bij feitelijke scheiding....................................................................................................69
Beschermingstechnieken..........................................................................................................................69
De beperkte onbekwaamheden wegens gezinsbelang............................................................................70
De hoofdelijkheid van bepaalde schulden van de partners......................................................................70
De vertegenwoordiging tussen echtgenoten............................................................................................70
De samenwoningsplicht van echtgenoten................................................................................................71
De getrouwheidsplicht van echtgenoten..................................................................................................71
De bijstandsplicht van echtgenoten..........................................................................................................71
De hulp – en bijdrageplicht.......................................................................................................................71
Uitvoering hulp – en bijdrageplicht..........................................................................................................71
Sancties niet naleving hulp – en bijdrageplicht........................................................................................72
Dringende en voorlopige maatregelen..........................................................................................................72
Toepassingvw Art. 223 BW........................................................................................................................72
Inhoud.......................................................................................................................................................72
Begroting levensonderhoud..........................................................................................................................73
Uitvoering in natura van de onderhoudsverplichting....................................................................................73
Maatregelen omtrent de persoon en de goederen van de kinderen............................................................73
Beperkingen aangaande de te bevelen maatregelen....................................................................................73
Geldigheidsduur voorlopige maatregelen.....................................................................................................73
Procedure.......................................................................................................................................................73
De feitelijke scheiding....................................................................................................................................74
Oorzaken...................................................................................................................................................74
Ontbinding van het huwelijk..........................................................................................................................74
Hoofdstuk 7: De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding...............................................................74
EOO...........................................................................................................................................................74
De begroting van de onderhoudsuitkering na echtscheiding...................................................................76
EOO en verhoudign met de gemeenschappelijke kinderen.....................................................................76
De echtscheiding door onderlinge toestemming EOT..............................................................................77
Procedure EOT..........................................................................................................................................77
De scheiding van tafel en bed...................................................................................................................78
Wettelijke samenwoning...........................................................................................................................78
Titel 8: Niet – geïnstitutionaiseerde tweerelaties.........................................................................................80
Hoofdstuk 1: Algemeen.............................................................................................................................80
De onderlinge verhoudingen tussen de feitelijk samenlevende partners................................................81
De feitelijke samenlevende partners in hun verhouding tot derden........................................................81
De beëindiging van de feitelijke samenwoning........................................................................................81
Verwantschap en aanverwantschap..............................................................................................................81
Familie, gezin, verwantschap en aanverwantschap..................................................................................81
Omgangsrecht................................................................................................................................................82
Grondslag..................................................................................................................................................82
Titularissen................................................................................................................................................82
Principieel omgangsgerechtigden.............................................................................................................82
Organisatie................................................................................................................................................83
Handhavingsrecht.....................................................................................................................................83
Onderhoudsrecht...........................................................................................................................................83
Grondslag..................................................................................................................................................83
3
, Onderhoudsplichtigen binnen het kerngezin...........................................................................................83
Onderhoudsplicht binnen de grote familie...............................................................................................84
Onderhoudsplicht tussen ex – echtgenoten.............................................................................................84
Onderhoudsplicht ten laste van nalatenschappen...................................................................................84
Organisatie van de onderhoudsplicht (omvang van de onderhoudsverplichting.....................................84
Onstaan van de onderhoudsverbintenis...................................................................................................84
Excepties...................................................................................................................................................84
Vervaltermijn en verjaring........................................................................................................................84
Pluraliteit van onderhoudsplichtigen........................................................................................................85
Verhaal van kosten van onderhoud..........................................................................................................85
Verhaal door de Dienst van alimentatievorderingen bij de FOD Financiën..............................................85
Gerechtelijke verwezenlijking van het onderhoudsrecht.........................................................................85
Oefeningen.........................................................................................................................................................86
4
Personenrecht.......................................................................................................................................................5
Familierecht..........................................................................................................................................................5
Samenhang tussen personenrecht en familierecht..............................................................................................5
Raakvlakken met andere rechtvakken.................................................................................................................5
Deel 1: Personenrecht.................................................................................................................................... 6
Titel 1: Persoonlijkheid.........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 1: De persoon.................................................................................................................................6
Begrip personen..........................................................................................................................................6
Soorten personen........................................................................................................................................6
Ontstaan en beëindiging van de persoonlijkheid van de natuurlijke persoon...........................................7
Hoofdstuk 2: De staat van de persoon, de bekwaamheid, de burgerlijke stand.............................................7
De staat van de persoon.............................................................................................................................7
De bekwaamheid........................................................................................................................................9
De burgerlijke stand..................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3: De vereenzelviging van de persoon, de naam, het geslacht....................................................12
De naam....................................................................................................................................................12
Familienaam..............................................................................................................................................12
De voornaam.............................................................................................................................................15
Rechtsaard van de naam...........................................................................................................................16
Het geslacht..............................................................................................................................................16
Personenbeschermingsrecht..............................................................................................................................18
Kenmerken.....................................................................................................................................................18
Persoonlijkheidsrechten.....................................................................................................................................18
De persoonlijkheidsrechten mbt de fysieke bestanddelen van de persoonlijkheid......................................18
Het recht op eerbied van het lichaam......................................................................................................18
Het recht op eerbied van het lijk..............................................................................................................20
Het zelfbeschikkingsrecht mbt de fysieke bestanddelen van de persoonlijkheid.........................................20
De levende mens.......................................................................................................................................20
De lijk.........................................................................................................................................................24
De persoonlijkheidsrechten m.b.t de psychische en morele bestanddelen van de persoonlijkheid............25
Recht op eerbiediging van het privéleven................................................................................................25
Recht op communicatiegeheim................................................................................................................27
Recht op afbeelding en recht op stem......................................................................................................27
Recht op goede naam en recht op antwoord...........................................................................................28
Bijzondere personenbeschermingsrecht............................................................................................................29
Minderjarigen (verder in cursus)...................................................................................................................29
De geestelijk gestoorden...............................................................................................................................29
Begripsbepaling.........................................................................................................................................29
Beschermingsmaatregelen houdende vrijheidsberoving.........................................................................29
Civielrechtelijke beschermingsmaatregelen.............................................................................................31
Instelling van het bewind..........................................................................................................................34
Beschermingsstatuut gehuwde geestesgestoorde...................................................................................35
Familierecht........................................................................................................................................................36
Afstamming en adoptie.................................................................................................................................36
Afstamming....................................................................................................................................................36
Algemeen: relatie tussen ouders en kinderen..........................................................................................36
Evolutie in de Belgische wetgeving...........................................................................................................36
De afstamming en de mensenrechten......................................................................................................36
Afstamming langs moederszijde...............................................................................................................37
1
, Vaderlijke afstamming...............................................................................................................................38
Bezit van staat en termijnen.....................................................................................................................39
Afstamming langs vaderszijde buiten het heterohuwelijk........................................................................40
Het onderzoek naar het vaderschap.........................................................................................................42
Bijzondere gronden van ontoelaatbaarheid.............................................................................................42
Afstamming na medisch begeleide voortplanting.........................................................................................43
Begripsbepalingen.....................................................................................................................................43
De MBV – wet...........................................................................................................................................43
Afstamming langs meemoederszijde........................................................................................................43
Aan alle afstammingsvorderingen gemeenschappelijke regels................................................................44
De onderhoudsvordering tegen de verwekker.........................................................................................44
Adoptie..........................................................................................................................................................45
Korte historiek van het adoptierecht........................................................................................................45
Adoptie en de mensenrechten.................................................................................................................45
Het recht om zijn afstamming te kennen..................................................................................................45
Vereisen voor adoptie...............................................................................................................................46
Verwantschaps- en aanverwantschapsbeletselen....................................................................................46
Opeenvolgende adopties en nieuwe adopties.........................................................................................47
Omzetting van adoptie..............................................................................................................................47
Toestemming vanwege bepaalde personen.............................................................................................47
Instellingsvoorwaarden.............................................................................................................................48
Procedure..................................................................................................................................................48
Rechtsgevolgen.........................................................................................................................................49
Herziening van de adoptie........................................................................................................................50
Herroeping van de adoptie.......................................................................................................................50
Titel 2: Verhouding tussen ouders & kinderen...................................................................................................51
Hoofdstuk 1: ouderlijk gezag & ouderlijke verplichtingen.............................................................................51
Situering....................................................................................................................................................51
Ouderlijk gezag..........................................................................................................................................51
Ouderlijke verplichtingen..........................................................................................................................55
Hoofdstuk 2: rechtspositie van kinderen tav hun ouders..............................................................................58
Rechten van het kind................................................................................................................................58
Hoofdstuk 3: Rechtspositie van pleegzorgers................................................................................................58
Situering pleegzorg...................................................................................................................................58
Boevoegdheden van pleegzorgers en ouders...........................................................................................58
Hoofdstuk 4: Voogdijgezag............................................................................................................................59
Algemeen..................................................................................................................................................59
Openvallen van de voogdij........................................................................................................................59
Voogdijstructuur.......................................................................................................................................59
Rol van de overheidsorganen....................................................................................................................60
Bestanddelen van het voogdijgezag.........................................................................................................60
Uitoefenen van het voogdijgezag..............................................................................................................60
Einde voogdij.............................................................................................................................................61
Hoofdstuk 5: buitengewone gezagsinstituten...............................................................................................61
Hoofdstuk 6: handelingsonbekwaamheid van minderjarigen.......................................................................62
De vertegenwoordiging van de minderjarige...........................................................................................62
Het zelf optreden van de minderjarige.....................................................................................................63
Titel 3: Huwelijk en wettelijk samenwoning.......................................................................................................63
Burgerrechtelijk huwelijk...............................................................................................................................63
Huwelijk: begrip.............................................................................................................................................63
Burgerlijk & kerkelijk huwelijk.......................................................................................................................63
Het huwelijk en de mensenrechten...............................................................................................................64
Wilsgebrek................................................................................................................................................65
Familie van een persoon bestaat uit diens bloed- en aanverwanten............................................................65
Graad van (aan)verwantschap.......................................................................................................................65
Huwelijksbeletselen – in de rechte lijn..........................................................................................................65
2
, Huwelijksbeletselen – in de zijlijn..................................................................................................................66
Reparatiehuwelijk..........................................................................................................................................66
Vormvereisten huwelijk.................................................................................................................................66
Handhavingsregelijk tegen een huwelijk dat niet aan de vereiste vw voldoet, kan zowel preventief als
naderhand worden opgetreden....................................................................................................................67
Bewijs van de huwelijkssluiting.....................................................................................................................67
Het statuut van de gehuwden.......................................................................................................................68
De staat en bekwaamheid........................................................................................................................68
Het beschermingsstatuut van de partners...............................................................................................68
De minimumautonomie van de gehuwden..............................................................................................68
De minimumverbondenheid van de partners...........................................................................................69
Probleemstelling bij feitelijke scheiding....................................................................................................69
Beschermingstechnieken..........................................................................................................................69
De beperkte onbekwaamheden wegens gezinsbelang............................................................................70
De hoofdelijkheid van bepaalde schulden van de partners......................................................................70
De vertegenwoordiging tussen echtgenoten............................................................................................70
De samenwoningsplicht van echtgenoten................................................................................................71
De getrouwheidsplicht van echtgenoten..................................................................................................71
De bijstandsplicht van echtgenoten..........................................................................................................71
De hulp – en bijdrageplicht.......................................................................................................................71
Uitvoering hulp – en bijdrageplicht..........................................................................................................71
Sancties niet naleving hulp – en bijdrageplicht........................................................................................72
Dringende en voorlopige maatregelen..........................................................................................................72
Toepassingvw Art. 223 BW........................................................................................................................72
Inhoud.......................................................................................................................................................72
Begroting levensonderhoud..........................................................................................................................73
Uitvoering in natura van de onderhoudsverplichting....................................................................................73
Maatregelen omtrent de persoon en de goederen van de kinderen............................................................73
Beperkingen aangaande de te bevelen maatregelen....................................................................................73
Geldigheidsduur voorlopige maatregelen.....................................................................................................73
Procedure.......................................................................................................................................................73
De feitelijke scheiding....................................................................................................................................74
Oorzaken...................................................................................................................................................74
Ontbinding van het huwelijk..........................................................................................................................74
Hoofdstuk 7: De ontbinding van het huwelijk door echtscheiding...............................................................74
EOO...........................................................................................................................................................74
De begroting van de onderhoudsuitkering na echtscheiding...................................................................76
EOO en verhoudign met de gemeenschappelijke kinderen.....................................................................76
De echtscheiding door onderlinge toestemming EOT..............................................................................77
Procedure EOT..........................................................................................................................................77
De scheiding van tafel en bed...................................................................................................................78
Wettelijke samenwoning...........................................................................................................................78
Titel 8: Niet – geïnstitutionaiseerde tweerelaties.........................................................................................80
Hoofdstuk 1: Algemeen.............................................................................................................................80
De onderlinge verhoudingen tussen de feitelijk samenlevende partners................................................81
De feitelijke samenlevende partners in hun verhouding tot derden........................................................81
De beëindiging van de feitelijke samenwoning........................................................................................81
Verwantschap en aanverwantschap..............................................................................................................81
Familie, gezin, verwantschap en aanverwantschap..................................................................................81
Omgangsrecht................................................................................................................................................82
Grondslag..................................................................................................................................................82
Titularissen................................................................................................................................................82
Principieel omgangsgerechtigden.............................................................................................................82
Organisatie................................................................................................................................................83
Handhavingsrecht.....................................................................................................................................83
Onderhoudsrecht...........................................................................................................................................83
Grondslag..................................................................................................................................................83
3
, Onderhoudsplichtigen binnen het kerngezin...........................................................................................83
Onderhoudsplicht binnen de grote familie...............................................................................................84
Onderhoudsplicht tussen ex – echtgenoten.............................................................................................84
Onderhoudsplicht ten laste van nalatenschappen...................................................................................84
Organisatie van de onderhoudsplicht (omvang van de onderhoudsverplichting.....................................84
Onstaan van de onderhoudsverbintenis...................................................................................................84
Excepties...................................................................................................................................................84
Vervaltermijn en verjaring........................................................................................................................84
Pluraliteit van onderhoudsplichtigen........................................................................................................85
Verhaal van kosten van onderhoud..........................................................................................................85
Verhaal door de Dienst van alimentatievorderingen bij de FOD Financiën..............................................85
Gerechtelijke verwezenlijking van het onderhoudsrecht.........................................................................85
Oefeningen.........................................................................................................................................................86
4
