Verbintenissenrecht
Hoofdstuk 1: De verbintenis: begrip, kenmerken en soorten
1. Algemene indeling
Benoemde en onbenoemde contracten
Gemengd: zoals verbruiklening, bruiklening en online koop en verkoop
2. Situering
2.1 Situering in het recht
Publiekrecht (regels die de bevoegdheden, organisatie en werking vd overheid beheersen en de
regels van toepassing zijn in de relatie tussen de overheid en de burgers. Relatie kenmerkt
verticale machtsverhoudingen tussen wezen ongelijkwaardige partijen, overheid gebruikt
eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling)
Privaatrecht (regels die betrekking hebben op verhouding tussen particuliere personen onderling.
Relatie gekenmerkt door horizontale verhouding tussen gelijkwaardige partijen
Binnen privaatrecht is verbintenissenrecht (= de moeder van privaatrecht) een vd
basisrechtstakken. Verbintenis is een juridische verplichting tussen twee of meer personen. Indien er
geen bijzondere regel van toepassing is in het publiekrecht, dan kan het privaatrecht en dus ook het
verbintenissenrecht aanvullend werken.
Machtsverhoudingen met verbintenissenrecht en hun relatie kunnen heel erg wisselen. Hiervoor
bouwt men mechanismen om de ongelijkwaardigheid te verminderen.
2.2 Vindplaats in Belgische wetgeving
Algemeen verbintenissenrecht – bijzonder verbintenissenrecht
Basis
Oud burgerlijk wetboek van 1804, toepassing in Frankrijk en onder leiding van Napoleon. In voege
gebleven in België.
Evolutie
Invulling van open begrippen: door de rechtspraak en rechtsleer
Belang van rechtspraak en rechtsleer: invulling van open begrippen
Wetgevende initiatieven – regionalisering – Europees recht
Contract moet ten goede trouw worden uitgevoerd mogelijkheid gekoppeld
Rechtsmisbruik: een recht misbruiken
Algemeen rechtsbeginsel: regel van recht die ongeschreven of geschreven is die zo fundamenteel is,
dat je die altijd kan terugvinden
Heb je een B2C? Wetboek van economisch recht erbij nemen Marktpraktijken en
consumentenbescherming
BW omgedoopt tot OBW
1
,Verbintenissenrecht
BW
10 boeken (in 2019 maar 9 boeken uitgevoerd)
Aanbouwwetgeving
Meerdere boeken relevent voor verbintenissenrecht
Rechtshandeling: is de wilsuiting waarbij een of meer personen de bedoeling hebben om
rechtsgevolgen te doen ontstaan
Rechtsfeiten: zijn feitelijke handelingen of toestanden waaraan door de wet rechtsgevolgen
verbonden worden, vaak of meestal zonder dat men deze rechtsgevolgen doelbewust beoogde
Natuurlijke personen: wij als mens
Rechtspersonen: organisatie met rechtspersoonlijkheid
3. Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen vd verbintenis
Begrip verbintenis
Art. 5.1 BW ‘Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een SE ve SN, indien nodig in
rechte, de uitvoering ve prestatie mag eisen’
Art. 5.3 BW ‘Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijk contract, uit de
buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet’
Karakteristieke eigenschappen vd verbintenis
1. Verbintenis creëert een rechtsband tussen min. 2 personen; natuurlijke personen &
rechtspersonen
SN heeft een verbintenis tegenover de SE
SE heeft een vorderingsrecht tegenover de SN
Vorderingsrechten of persoonlijke rechten
o Band tussen personen
o Relatieve werking (geen volgrecht): persoonlijke rechten
o Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid)
Zakelijke rechten
o Recht op een goed, directe band met het goed
o Absolute werking (volgrecht)
o Limitatief aantal in de wet opgesomd
o Kunnen ontstaan als gevolg of resultaat ve verbintenis
2. Een verbintenis heeft in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp
Klassieke verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke verbintenissen. Elke
verbintenis heeft een prestatie die geleverd moet worden moet in geld waardeerbaar zijn
3. Een verbintenis is afdwingbaar
2
,Verbintenissenrecht
Verbintenis is afdwingbaar, indien nodig in rechte: kan door een rechter tot naleving worden
gedwongen; een SN die zijn verbintenissen niet vrijwillig nakomt, zal dus, desnoods door een
rechter, tot naleving gedwongen kunnen worden
Niet-afdwingbaar: vriendschappelijke of morele toezeggingen die niet juridisch afdwingbaar zijn
Natuurlijke verbintenis: kan de uitvoering niet van worden afgedwongen, als de SN over gaat tot
een vrijwillige uitvoering van zo’n morele plicht, dan krijgt die wel een juridisch bindend karakter.
Geleverde prestatie kan niet meer worden teruggevorderd. Door vrijwillige uitvoering wordt de
natuurlijke verbintenis mgezet in een civiele verbintenis
4. Bronnen van verbintenissen
4 grote bonnen:
Die men onderbrengt uit rechtshandelingen (=wilsuiting waarbij één of meer personen de
bedoeling hebben om rechtsgevolgen te doen ontstaan)
o Meerzijdige rechtshandeling; contract, contractuele aansprakelijkheid (= meerzijdig
wanneer een wilsuiting vtm twee personen noodzakelijk is om juridische gevolgen te
laten ontstaan)
o Eenzijdige rechtshandeling; eenzijdige wilsuiting (aanbod, opzegging van contract, wie
door zijn fout schade brengt aan een ander, moet deze vergoeden)
Die men onderbrengt uit rechtsfeiten (verbintenissen die ontstaan uit feitelijke handelingen of
toestanden waaraan de wet rechtsgevolgen koppelt, vaak of meestal zonder dat men deze
rechtsgevolgen doelbewust onder ogen had)
o Oneigenlijke contract; onder bepaalde omstandigheden, onder bepaalde vw kan je
kosten doorrekenen (je ziet het dak kapotgaan van je buur, je contacteert zelf een dak
werker, kan je de factuur doorsturen naar je buur)
o Buitencontractuele aansprakelijkheid; onrechtmatige daad (je hebt met niemand een
contract)
De wet
o Pacta sum verdamna
o Partijen kunnen onder elkaar een wet maken (= pact, afspraak)
3
, Verbintenissenrecht
5. Indeling van verbintenissen
5.1 Hun bron
Waar komen jullie vandaan?
Meerzij
dige
rechtshandeling: het contract als bron van verbintenissen
o Wilsuiting van ten minste twee personen noodzakelijk is om juridische gevolgen te laten
ontstaan
o Uit een contract ontstaan verbintenissen
o Contract & overeenkomst zijn synoniemen, verbintenis is geen synoniem
Eenzijdige rechtshandeling: wilsuiting van één persoon met de gevolgen om rechtsgevolgen te
doen ontstaan
o BW bevestigt dat een persoon die een eenzijdige rechtshandeling verricht, door zijn
enkele wil een verbintenis kan aangaan ten voordele van een ander
4
Hoofdstuk 1: De verbintenis: begrip, kenmerken en soorten
1. Algemene indeling
Benoemde en onbenoemde contracten
Gemengd: zoals verbruiklening, bruiklening en online koop en verkoop
2. Situering
2.1 Situering in het recht
Publiekrecht (regels die de bevoegdheden, organisatie en werking vd overheid beheersen en de
regels van toepassing zijn in de relatie tussen de overheid en de burgers. Relatie kenmerkt
verticale machtsverhoudingen tussen wezen ongelijkwaardige partijen, overheid gebruikt
eenzijdige bestuurlijke rechtshandeling)
Privaatrecht (regels die betrekking hebben op verhouding tussen particuliere personen onderling.
Relatie gekenmerkt door horizontale verhouding tussen gelijkwaardige partijen
Binnen privaatrecht is verbintenissenrecht (= de moeder van privaatrecht) een vd
basisrechtstakken. Verbintenis is een juridische verplichting tussen twee of meer personen. Indien er
geen bijzondere regel van toepassing is in het publiekrecht, dan kan het privaatrecht en dus ook het
verbintenissenrecht aanvullend werken.
Machtsverhoudingen met verbintenissenrecht en hun relatie kunnen heel erg wisselen. Hiervoor
bouwt men mechanismen om de ongelijkwaardigheid te verminderen.
2.2 Vindplaats in Belgische wetgeving
Algemeen verbintenissenrecht – bijzonder verbintenissenrecht
Basis
Oud burgerlijk wetboek van 1804, toepassing in Frankrijk en onder leiding van Napoleon. In voege
gebleven in België.
Evolutie
Invulling van open begrippen: door de rechtspraak en rechtsleer
Belang van rechtspraak en rechtsleer: invulling van open begrippen
Wetgevende initiatieven – regionalisering – Europees recht
Contract moet ten goede trouw worden uitgevoerd mogelijkheid gekoppeld
Rechtsmisbruik: een recht misbruiken
Algemeen rechtsbeginsel: regel van recht die ongeschreven of geschreven is die zo fundamenteel is,
dat je die altijd kan terugvinden
Heb je een B2C? Wetboek van economisch recht erbij nemen Marktpraktijken en
consumentenbescherming
BW omgedoopt tot OBW
1
,Verbintenissenrecht
BW
10 boeken (in 2019 maar 9 boeken uitgevoerd)
Aanbouwwetgeving
Meerdere boeken relevent voor verbintenissenrecht
Rechtshandeling: is de wilsuiting waarbij een of meer personen de bedoeling hebben om
rechtsgevolgen te doen ontstaan
Rechtsfeiten: zijn feitelijke handelingen of toestanden waaraan door de wet rechtsgevolgen
verbonden worden, vaak of meestal zonder dat men deze rechtsgevolgen doelbewust beoogde
Natuurlijke personen: wij als mens
Rechtspersonen: organisatie met rechtspersoonlijkheid
3. Begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen vd verbintenis
Begrip verbintenis
Art. 5.1 BW ‘Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een SE ve SN, indien nodig in
rechte, de uitvoering ve prestatie mag eisen’
Art. 5.3 BW ‘Verbintenissen ontstaan uit een rechtshandeling, uit een oneigenlijk contract, uit de
buitencontractuele aansprakelijkheid of uit de wet’
Karakteristieke eigenschappen vd verbintenis
1. Verbintenis creëert een rechtsband tussen min. 2 personen; natuurlijke personen &
rechtspersonen
SN heeft een verbintenis tegenover de SE
SE heeft een vorderingsrecht tegenover de SN
Vorderingsrechten of persoonlijke rechten
o Band tussen personen
o Relatieve werking (geen volgrecht): persoonlijke rechten
o Ongelimiteerd aantal (contractsvrijheid)
Zakelijke rechten
o Recht op een goed, directe band met het goed
o Absolute werking (volgrecht)
o Limitatief aantal in de wet opgesomd
o Kunnen ontstaan als gevolg of resultaat ve verbintenis
2. Een verbintenis heeft in geld waardeerbare aanspraken tot voorwerp
Klassieke verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke verbintenissen. Elke
verbintenis heeft een prestatie die geleverd moet worden moet in geld waardeerbaar zijn
3. Een verbintenis is afdwingbaar
2
,Verbintenissenrecht
Verbintenis is afdwingbaar, indien nodig in rechte: kan door een rechter tot naleving worden
gedwongen; een SN die zijn verbintenissen niet vrijwillig nakomt, zal dus, desnoods door een
rechter, tot naleving gedwongen kunnen worden
Niet-afdwingbaar: vriendschappelijke of morele toezeggingen die niet juridisch afdwingbaar zijn
Natuurlijke verbintenis: kan de uitvoering niet van worden afgedwongen, als de SN over gaat tot
een vrijwillige uitvoering van zo’n morele plicht, dan krijgt die wel een juridisch bindend karakter.
Geleverde prestatie kan niet meer worden teruggevorderd. Door vrijwillige uitvoering wordt de
natuurlijke verbintenis mgezet in een civiele verbintenis
4. Bronnen van verbintenissen
4 grote bonnen:
Die men onderbrengt uit rechtshandelingen (=wilsuiting waarbij één of meer personen de
bedoeling hebben om rechtsgevolgen te doen ontstaan)
o Meerzijdige rechtshandeling; contract, contractuele aansprakelijkheid (= meerzijdig
wanneer een wilsuiting vtm twee personen noodzakelijk is om juridische gevolgen te
laten ontstaan)
o Eenzijdige rechtshandeling; eenzijdige wilsuiting (aanbod, opzegging van contract, wie
door zijn fout schade brengt aan een ander, moet deze vergoeden)
Die men onderbrengt uit rechtsfeiten (verbintenissen die ontstaan uit feitelijke handelingen of
toestanden waaraan de wet rechtsgevolgen koppelt, vaak of meestal zonder dat men deze
rechtsgevolgen doelbewust onder ogen had)
o Oneigenlijke contract; onder bepaalde omstandigheden, onder bepaalde vw kan je
kosten doorrekenen (je ziet het dak kapotgaan van je buur, je contacteert zelf een dak
werker, kan je de factuur doorsturen naar je buur)
o Buitencontractuele aansprakelijkheid; onrechtmatige daad (je hebt met niemand een
contract)
De wet
o Pacta sum verdamna
o Partijen kunnen onder elkaar een wet maken (= pact, afspraak)
3
, Verbintenissenrecht
5. Indeling van verbintenissen
5.1 Hun bron
Waar komen jullie vandaan?
Meerzij
dige
rechtshandeling: het contract als bron van verbintenissen
o Wilsuiting van ten minste twee personen noodzakelijk is om juridische gevolgen te laten
ontstaan
o Uit een contract ontstaan verbintenissen
o Contract & overeenkomst zijn synoniemen, verbintenis is geen synoniem
Eenzijdige rechtshandeling: wilsuiting van één persoon met de gevolgen om rechtsgevolgen te
doen ontstaan
o BW bevestigt dat een persoon die een eenzijdige rechtshandeling verricht, door zijn
enkele wil een verbintenis kan aangaan ten voordele van een ander
4
