Crossculturele psychologie
Les 1: inleiding………………………………………………………………………………………….
DEEL 1 : centrale begrippen onderzoeksmethodes
Crossculturele psychologie =
● Bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving.
● Is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijk gedrag
● Bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze
diversiteit
● is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijk gedrag, daarbij
rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele
context
⇒ verschillende definities, niet vanbuiten kennen, gemeenschappelijke delen kennen, wat is
crossculturele psychologie wel en niet?
Gebiedsomschrijving
culturele verschillen en gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen,
denken en doen.
⇒ centrale doel van cross culturele psychologie
Geschiedenis
- Vanaf de jaren 60: specifieke wetenschappelijke tijdschriften.
- complex om de geschiedenis te onderzoeken, les 3&4
Waarom is crossculturele psychologie belangrijk?
Veel psychologisch onderzoek is afk: WEIRD
➢ White: hoogopgeleide mensen, rijke samenlevingen, witte mensen
➢ Educated
➢ Industrialized
➢ Rich
➢ Democratic
Belang crossculturele psychologie
Psychologie = weird?
Alle onderzoeken (papers) verzameld over 20 jaar, en zijn ze gaan kijken naar de
deelnemers.
, - meer dan 4000 onderzoekspapers
- 20 jaar
- deelnemers: 95% VS, europa en engels sprekende landen vb. australie maar deze
landen omvatten slechts 12% van de wereldbevolking
- 68% VS, waarvan ⅔ undergraduate students
⇒ in hoeverre is onze psychologie vergelijkbaar met andere culturen
⅓ van de bevolking in belgië is van buitenlandse herkomst of heeft buitenlandse nationaliteit
Door te leren over andere culturen, leer je over je eigen cultuur:
● Cultuur beïnvloed anderen. Eigen cultuur is onzichtbaar, je eigen cultuur is zo
normaal.
Etnocentrisme tegengaan
"De houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen.”
“wij zijn normaal”, “zij zijn afwijkend”.
Psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme:
Etnocentrisme = beoordeling van andere culturen met je eigen cultuur als norm, waarbij
soms de eigen cultuur als superieur wordt opgevat.
- etnocentrische keuze onderzoeksvragen
vb. weinig onderzoek naar psychologische gevolgen van ondervoeding
- etnocentrisch concepten/metingen
vb. vertekende maten van autonomie of intelligentie
- etnocentrische interpretatie bevindingen
vb. positive parenting als norm
Etnocentrisme en generalisatie
Wetenschappers vragen aan mensen om de wereldkaart te tekenen in 10 minuten → eigen
land groter tekenen dan proportioneel verzien.
Belang crossculturele psychologie
- waardering en respect voor andere culturen
- cultuur kan gevoelig onderwerp zijn
,In cross culturele psychologie gaan we veel veel studies die grote groepen vergelijken
tegenkomen:
Dit zijn gemiddelden en veralgemeningen!
- veel individuele variatie binnen culturen
- veel subgroepen en subculturen die ook belangrijk zijn (SES, gender)
- studies met specifieke steekproeven
- cultuur is dynamisch
⇒ opletten voor generalisatie en essentialisme
Les 2: Cultuur ………………………………………………………………………………………
2.1 Wat is cultuur?
⇒ veel definities van cultuur
Interpretatie kan breed of eng zijn:
● brede zin: natuur tegenover cultuur → dat wat de mens schept.
● enge zin: kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur.
Definities van cultuur
1. Een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal, wetten,
gebruiken, en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat
2. Het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is materie (objectief
aspect) immaterie (subjectief object).
3. Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van een groep of categorie
mensen onderscheidt van die van een andere
Cultuur is:
- een door een gemeenschap gedeeld systeem
- van waarden, normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de
producten ervan
- die van generatie op generatie wordt overgeleverd
Crossculturele psychologie onderzoekt de mate waarin mensen van verschillende
culturen gelijkenissen en verschillen vertonen in hun denken, voelen en doen.
2.2 kenmerken van cultuur
Cultuur is gedeeld:
● voor cultuur is er een groep(je) nodig
● de mate waarin varieert: individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur.
● en verschillen tussen culturen: tight vs loose cultures
, Cultuur is geleerd:
→ wordt overgebracht door socialisatie
● Primaire socialisatie: door familie en zorgfiguren
● Secundaire socialisatie: door school, vrienden, werk
● Tertiaire socialisatie: door samenleving, sociale media..
⇒ gebeurt bewust en onbewust
Enculturatie = cultuuroverdracht in tijd
Acculturatie = cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte
Cultuur is geleerd en heeft invloed op de natuur: hersenen zijn deel van menselijke natuur
maar worden ook gevormd door (culturele) ervaringen
Cultuur is dynamisch:
● cultuur beinvloedt gedrag en vice versa
● een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen.
Aanpassingen zijn adaptief
→ cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, socio-politieke en
biologische factoren.
Eco cultureel perspectief:
“ecologisch” en “cultureel”
→ De ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is van invloed op de cultuur.
Wat is cultuur niet?
Ras? → fysieke kenmerken
Nationaliteit? → staatsburgerschap
- vaak dezelfde cultuur maar ook heterogeniteit, cultuur kan nationaliteiten overstijgen.
- in cross cultureel onderzoek vaak vergelijking van landen
2.3 in hoeverre heeft cultuur invloed op onze psychologie
Twee benaderingen:
1. het absolutisme of universalisme (algemene psychologie)
2. het relativisme (cultuurpsychologie)
1. Absolutisme
● Psychologie wordt niet beïnvloed door de culturele context.
● Extreem universele aanpak, zoeken naar psychologische functies die
geheel cultuurvrij zijn.
Sensorische, motorische functies → vb. ishihara test voor kleurenblindheid
Les 1: inleiding………………………………………………………………………………………….
DEEL 1 : centrale begrippen onderzoeksmethodes
Crossculturele psychologie =
● Bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving.
● Is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijk gedrag
● Bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze
diversiteit
● is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijk gedrag, daarbij
rekening houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele
context
⇒ verschillende definities, niet vanbuiten kennen, gemeenschappelijke delen kennen, wat is
crossculturele psychologie wel en niet?
Gebiedsomschrijving
culturele verschillen en gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen,
denken en doen.
⇒ centrale doel van cross culturele psychologie
Geschiedenis
- Vanaf de jaren 60: specifieke wetenschappelijke tijdschriften.
- complex om de geschiedenis te onderzoeken, les 3&4
Waarom is crossculturele psychologie belangrijk?
Veel psychologisch onderzoek is afk: WEIRD
➢ White: hoogopgeleide mensen, rijke samenlevingen, witte mensen
➢ Educated
➢ Industrialized
➢ Rich
➢ Democratic
Belang crossculturele psychologie
Psychologie = weird?
Alle onderzoeken (papers) verzameld over 20 jaar, en zijn ze gaan kijken naar de
deelnemers.
, - meer dan 4000 onderzoekspapers
- 20 jaar
- deelnemers: 95% VS, europa en engels sprekende landen vb. australie maar deze
landen omvatten slechts 12% van de wereldbevolking
- 68% VS, waarvan ⅔ undergraduate students
⇒ in hoeverre is onze psychologie vergelijkbaar met andere culturen
⅓ van de bevolking in belgië is van buitenlandse herkomst of heeft buitenlandse nationaliteit
Door te leren over andere culturen, leer je over je eigen cultuur:
● Cultuur beïnvloed anderen. Eigen cultuur is onzichtbaar, je eigen cultuur is zo
normaal.
Etnocentrisme tegengaan
"De houding waarbij de eigen omgeving, het eigen volk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen.”
“wij zijn normaal”, “zij zijn afwijkend”.
Psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme:
Etnocentrisme = beoordeling van andere culturen met je eigen cultuur als norm, waarbij
soms de eigen cultuur als superieur wordt opgevat.
- etnocentrische keuze onderzoeksvragen
vb. weinig onderzoek naar psychologische gevolgen van ondervoeding
- etnocentrisch concepten/metingen
vb. vertekende maten van autonomie of intelligentie
- etnocentrische interpretatie bevindingen
vb. positive parenting als norm
Etnocentrisme en generalisatie
Wetenschappers vragen aan mensen om de wereldkaart te tekenen in 10 minuten → eigen
land groter tekenen dan proportioneel verzien.
Belang crossculturele psychologie
- waardering en respect voor andere culturen
- cultuur kan gevoelig onderwerp zijn
,In cross culturele psychologie gaan we veel veel studies die grote groepen vergelijken
tegenkomen:
Dit zijn gemiddelden en veralgemeningen!
- veel individuele variatie binnen culturen
- veel subgroepen en subculturen die ook belangrijk zijn (SES, gender)
- studies met specifieke steekproeven
- cultuur is dynamisch
⇒ opletten voor generalisatie en essentialisme
Les 2: Cultuur ………………………………………………………………………………………
2.1 Wat is cultuur?
⇒ veel definities van cultuur
Interpretatie kan breed of eng zijn:
● brede zin: natuur tegenover cultuur → dat wat de mens schept.
● enge zin: kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur.
Definities van cultuur
1. Een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal, wetten,
gebruiken, en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat
2. Het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is materie (objectief
aspect) immaterie (subjectief object).
3. Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van een groep of categorie
mensen onderscheidt van die van een andere
Cultuur is:
- een door een gemeenschap gedeeld systeem
- van waarden, normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de
producten ervan
- die van generatie op generatie wordt overgeleverd
Crossculturele psychologie onderzoekt de mate waarin mensen van verschillende
culturen gelijkenissen en verschillen vertonen in hun denken, voelen en doen.
2.2 kenmerken van cultuur
Cultuur is gedeeld:
● voor cultuur is er een groep(je) nodig
● de mate waarin varieert: individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur.
● en verschillen tussen culturen: tight vs loose cultures
, Cultuur is geleerd:
→ wordt overgebracht door socialisatie
● Primaire socialisatie: door familie en zorgfiguren
● Secundaire socialisatie: door school, vrienden, werk
● Tertiaire socialisatie: door samenleving, sociale media..
⇒ gebeurt bewust en onbewust
Enculturatie = cultuuroverdracht in tijd
Acculturatie = cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte
Cultuur is geleerd en heeft invloed op de natuur: hersenen zijn deel van menselijke natuur
maar worden ook gevormd door (culturele) ervaringen
Cultuur is dynamisch:
● cultuur beinvloedt gedrag en vice versa
● een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen.
Aanpassingen zijn adaptief
→ cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, socio-politieke en
biologische factoren.
Eco cultureel perspectief:
“ecologisch” en “cultureel”
→ De ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is van invloed op de cultuur.
Wat is cultuur niet?
Ras? → fysieke kenmerken
Nationaliteit? → staatsburgerschap
- vaak dezelfde cultuur maar ook heterogeniteit, cultuur kan nationaliteiten overstijgen.
- in cross cultureel onderzoek vaak vergelijking van landen
2.3 in hoeverre heeft cultuur invloed op onze psychologie
Twee benaderingen:
1. het absolutisme of universalisme (algemene psychologie)
2. het relativisme (cultuurpsychologie)
1. Absolutisme
● Psychologie wordt niet beïnvloed door de culturele context.
● Extreem universele aanpak, zoeken naar psychologische functies die
geheel cultuurvrij zijn.
Sensorische, motorische functies → vb. ishihara test voor kleurenblindheid
