Capita Selecta Volwassen
Deel 1: Psychopathologie vanuit het herstelperspectief
1. Herstelgerichte benadering in de hulpverlening
Een beweging ontstaan begin 21ste eeuw als reactie op een eenzijdig medisch georiënteerde
psychiatrie.
(Mensen hebben stigmatiserende diagnoses, verlies van autonomie nodig om te kunnen genezen )
- het medische model legt vooral verband tussen de klachten en hoe die te behandelen
Mensen zijn meer dan hun stoornis.
“Er is geen expert die het allemaal weet”. De kracht in het onderzoek naar herstel ligt in de
uitwisseling van experts en in het leren van elkaar.
Herstelondersteunende zorg (HOZ) is algemeen geïmplementeerd in de GGZ-settings.
- herstel is niet ‘genezen’, het is een heel proces en vaak kunnen we de klachten niet helemaal
laten verdwijnen.
2. Definitie van herstel
Herstel = Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding,
waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden
van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met
zich meebrengen.
Herstel is een persoonlijk en uniek proces
Herstel verloopt min of meer in fasen
4 aspecten van herstel:
- maatschappelijk herstel
- klinisch herstel
- persoonlijk herstel
- functioneel herstel
(Vb’en in sv word: herstellen is een proces)
3. Herstelfactoren:
CHIME model
CHIME:
herstelprocessen
1
, Connectedness verbondenheid met anderen: contact met familie, vrienden…
Hope and optimism Hoop: doorbreken van stilstand door verkennen en oprekken van grenzen
en nieuwe perspectieven
Identity Identiteit: herdefiniëren van klachten en kwetsbaarheid en ontwikkelen van
een positief zelfbeeld
Meaning in life betekenisgeving: toekennen van nieuwe betekenissen aan gebeurtenissen
(uit het verleden) en aandacht voor zingeving
Empowerment Grip op het eigen leven: persoonlijke groei, opnemen van taken en rollen,
keuzes kunnen maken.
Maar er zijn ook factoren die het herstel kunnen bemoeilijken
CHIME-D
→ Ook aandacht voor difficulties = impact van moeilijkheden, armoede, financiële, juridische
kwesties, stigma, middelengebruik…
Herstelondersteunende zorg
- herontdekken van wie je bent als mens
- maatschappelijke participatie
- nieuwe betekenisgeving
- vullen van sociale rollen
Kenmerken herstelondersteunende zorg:
● zelfbeschikking
● gelijkwaardigheid
● herstelmogelijkheden voor ieder individu
3 visies op herstel:
1. klinisch herstel
2. maatschappelijk herstel
3. persoonlijk herstel
Kritiek op de herstelbeweging
- Herstel kan indruk wekken dat psychische aandoeningen altijd te genezen zijn, herstel is niet
genezen, wel er mee leren leven, omgaan
- Herstelbeweging is antipsychiatrisch
Uitgangspunten nieuwe psychiatrie
● Het medisch model is ontoereikend
● De sociale context waarin psychische klachten ontstaan speelt een cruciale rol
● Een persoonlijke benadering is noodzakelijk
● Het herstelperspectief is leidend
Deel 2: Verslaving en dubbele diagnose
1) Situering
● Behoort tot de meest voorkomende mentale aandoeningen
○ (vaak in combinatie met angst en depressie).
2
, ● Verslavingszorg bestaat uit verschillende vormen van preventie en hulpverlening en is gericht
op verschillende doelgroepen → specialisme
Meeste ziektelast door psychische stoornissen en hart-en vaatziekten
Totaal aantal personen dat uiteindelijk in behandeling komt is beperkt.
Middelenafhankelijkheid
Blowen tast de vruchtbaarheid aan, zowel bij man als vrouw Waar
Als je bij het inademen de rook langer vasthoudt, wordt er meer THC Niet waar
opgenomen
Cannabisgebruik kan bij gezonde personen een psychose uitlokken. Niet waar
Zodra hasj en wiet is uitgewerkt, is het niet meer aantoonbaar. Niet waar
Een effect van speed is dat je een grote eetlust krijgt Niet waar
Speed werd oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn. Waar
Een alcoholprobleem is erfelijk Waar
Het psychisch effect van ketamine is dat je je zweverig voelt en het lijkt alsof je geest en Waar
lichaam niet meer met elkaar verbonden zijn
Enkel mensen zonder ervaring met GHB riskeren out te gaan Niet waar
Oudere mensen zijn gevoeliger voor slaap- en kalmeermiddelen Waar
Wat zijn drugs?
Stoffen rechtstreeks gevonden in de natuur ofwel synthetisch bereid.
CZS → verandering bewustzijn/gemoedsleven
Deze stoffen hebben zowel positieve als negatieve eigenschappen
- positieve: werkt rustgevend, pijn verminderen, betere concentratie, gelukkig te zijn
- negatieve: verlies van controle, intoxicatie, afhankelijk van worden
Indeling soorten drugs:
❖ volgens farmacologische verwantschap
❖ volgens plaats en functie die zij in onze maatschappij toebedeeld krijgen
- cultuureigen drugs (sociaal aanvaard)
- medicamenten (iatrogeen)
- niet cultuureigen drugs (illegaal)
❖ volgens wijze van toediening
- orale weg
- injectie
- inhalatie
- absorptie doorheen de huid of slijmvliezen
3
, Psychoeleptica
Alcohol
➔ Intoxicatieverschijnselen: klinische significante psychische en/of gedragsveranderingen (vb.
ongepast seksueel of agressief gedrag, stemmingswisselingen, verminderd
oordeelsvermogen), lallende spraak, nystagmus, stoornissen in geheugen, …
➔ Onttrekkingsverschijnselen: slapeloosheid, braken, Psychomotorische agitatie, angst, visuele,
tactiele of auditieve hallucinaties en/of illusies, epileptische insulten en delier
Psychoanaleptica
Cocaïne
➔ Intoxicatieverschijnselen: gedrags- en psychische veranderingen zoals euforie of afgestompt
effect, overmatige of verminderde amicaliteit, overmatige waakzaamheid, angst, woede,
spanning, gewichtsverlies, bloeddruk, spierzwakte, ademdepressie, coma, …
➔ Onttrekkingsverschijnselen: dysforie, moeheid, insomnia, hypersomnia, veel eetlust, agitatie,
‘crash’ van 1 tot 7 dagen tot soms weken tot maanden indien anhedonie op de voorgrond
staat.
Psychodysleptica
Cannabis
➔ Intoxicatieverschijnselen: (vooral bij oraal gebruik) gestoorde coördinatie, euforie, angst,
gevoel dat de tijd langzaam verloopt, oordeelsstoornissen, sociale teruggetrokkenheid, rode
conjunctiva, toegenomen eetlust, droge mond en tachycardie.
➔ Onttrekkingsverschijnselen: (minder voorkomend door de zeer lange halfwaardetijd) maar bij
langdurig gebruik: angst, slapeloosheid, eetlustverandering en depressieve symptomen.
Het drugwiel
→ nieuw model ivm productinformatie (2016)
Door enorme toename in het aantal Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) is opdeling
in 3 groepen model achterhaald.
In europa: >600 NPS naast de 250 reeds bestaande klassieke drugs
Actuele trends binnen europa en belgië
→ gebruik van nieuwe psychoactieve stoffen, beter dan illegale drugs. Het effect
ervan is sterker dan de klassieke drugs.
Uitgelicht:
- cathinones: van catha tot flakka
- ketamine: geïnduceerde blaasontsteking
- fentanyl: molecule macabre
4
Deel 1: Psychopathologie vanuit het herstelperspectief
1. Herstelgerichte benadering in de hulpverlening
Een beweging ontstaan begin 21ste eeuw als reactie op een eenzijdig medisch georiënteerde
psychiatrie.
(Mensen hebben stigmatiserende diagnoses, verlies van autonomie nodig om te kunnen genezen )
- het medische model legt vooral verband tussen de klachten en hoe die te behandelen
Mensen zijn meer dan hun stoornis.
“Er is geen expert die het allemaal weet”. De kracht in het onderzoek naar herstel ligt in de
uitwisseling van experts en in het leren van elkaar.
Herstelondersteunende zorg (HOZ) is algemeen geïmplementeerd in de GGZ-settings.
- herstel is niet ‘genezen’, het is een heel proces en vaak kunnen we de klachten niet helemaal
laten verdwijnen.
2. Definitie van herstel
Herstel = Herstel is een intens persoonlijk, uniek proces van verandering in iemands houding,
waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en/of rollen. Het is een manier van leven, van het leiden
van een bevredigend, hoopvol en zinvol leven met de beperkingen die de psychische klachten met
zich meebrengen.
Herstel is een persoonlijk en uniek proces
Herstel verloopt min of meer in fasen
4 aspecten van herstel:
- maatschappelijk herstel
- klinisch herstel
- persoonlijk herstel
- functioneel herstel
(Vb’en in sv word: herstellen is een proces)
3. Herstelfactoren:
CHIME model
CHIME:
herstelprocessen
1
, Connectedness verbondenheid met anderen: contact met familie, vrienden…
Hope and optimism Hoop: doorbreken van stilstand door verkennen en oprekken van grenzen
en nieuwe perspectieven
Identity Identiteit: herdefiniëren van klachten en kwetsbaarheid en ontwikkelen van
een positief zelfbeeld
Meaning in life betekenisgeving: toekennen van nieuwe betekenissen aan gebeurtenissen
(uit het verleden) en aandacht voor zingeving
Empowerment Grip op het eigen leven: persoonlijke groei, opnemen van taken en rollen,
keuzes kunnen maken.
Maar er zijn ook factoren die het herstel kunnen bemoeilijken
CHIME-D
→ Ook aandacht voor difficulties = impact van moeilijkheden, armoede, financiële, juridische
kwesties, stigma, middelengebruik…
Herstelondersteunende zorg
- herontdekken van wie je bent als mens
- maatschappelijke participatie
- nieuwe betekenisgeving
- vullen van sociale rollen
Kenmerken herstelondersteunende zorg:
● zelfbeschikking
● gelijkwaardigheid
● herstelmogelijkheden voor ieder individu
3 visies op herstel:
1. klinisch herstel
2. maatschappelijk herstel
3. persoonlijk herstel
Kritiek op de herstelbeweging
- Herstel kan indruk wekken dat psychische aandoeningen altijd te genezen zijn, herstel is niet
genezen, wel er mee leren leven, omgaan
- Herstelbeweging is antipsychiatrisch
Uitgangspunten nieuwe psychiatrie
● Het medisch model is ontoereikend
● De sociale context waarin psychische klachten ontstaan speelt een cruciale rol
● Een persoonlijke benadering is noodzakelijk
● Het herstelperspectief is leidend
Deel 2: Verslaving en dubbele diagnose
1) Situering
● Behoort tot de meest voorkomende mentale aandoeningen
○ (vaak in combinatie met angst en depressie).
2
, ● Verslavingszorg bestaat uit verschillende vormen van preventie en hulpverlening en is gericht
op verschillende doelgroepen → specialisme
Meeste ziektelast door psychische stoornissen en hart-en vaatziekten
Totaal aantal personen dat uiteindelijk in behandeling komt is beperkt.
Middelenafhankelijkheid
Blowen tast de vruchtbaarheid aan, zowel bij man als vrouw Waar
Als je bij het inademen de rook langer vasthoudt, wordt er meer THC Niet waar
opgenomen
Cannabisgebruik kan bij gezonde personen een psychose uitlokken. Niet waar
Zodra hasj en wiet is uitgewerkt, is het niet meer aantoonbaar. Niet waar
Een effect van speed is dat je een grote eetlust krijgt Niet waar
Speed werd oorspronkelijk ontwikkeld als medicijn. Waar
Een alcoholprobleem is erfelijk Waar
Het psychisch effect van ketamine is dat je je zweverig voelt en het lijkt alsof je geest en Waar
lichaam niet meer met elkaar verbonden zijn
Enkel mensen zonder ervaring met GHB riskeren out te gaan Niet waar
Oudere mensen zijn gevoeliger voor slaap- en kalmeermiddelen Waar
Wat zijn drugs?
Stoffen rechtstreeks gevonden in de natuur ofwel synthetisch bereid.
CZS → verandering bewustzijn/gemoedsleven
Deze stoffen hebben zowel positieve als negatieve eigenschappen
- positieve: werkt rustgevend, pijn verminderen, betere concentratie, gelukkig te zijn
- negatieve: verlies van controle, intoxicatie, afhankelijk van worden
Indeling soorten drugs:
❖ volgens farmacologische verwantschap
❖ volgens plaats en functie die zij in onze maatschappij toebedeeld krijgen
- cultuureigen drugs (sociaal aanvaard)
- medicamenten (iatrogeen)
- niet cultuureigen drugs (illegaal)
❖ volgens wijze van toediening
- orale weg
- injectie
- inhalatie
- absorptie doorheen de huid of slijmvliezen
3
, Psychoeleptica
Alcohol
➔ Intoxicatieverschijnselen: klinische significante psychische en/of gedragsveranderingen (vb.
ongepast seksueel of agressief gedrag, stemmingswisselingen, verminderd
oordeelsvermogen), lallende spraak, nystagmus, stoornissen in geheugen, …
➔ Onttrekkingsverschijnselen: slapeloosheid, braken, Psychomotorische agitatie, angst, visuele,
tactiele of auditieve hallucinaties en/of illusies, epileptische insulten en delier
Psychoanaleptica
Cocaïne
➔ Intoxicatieverschijnselen: gedrags- en psychische veranderingen zoals euforie of afgestompt
effect, overmatige of verminderde amicaliteit, overmatige waakzaamheid, angst, woede,
spanning, gewichtsverlies, bloeddruk, spierzwakte, ademdepressie, coma, …
➔ Onttrekkingsverschijnselen: dysforie, moeheid, insomnia, hypersomnia, veel eetlust, agitatie,
‘crash’ van 1 tot 7 dagen tot soms weken tot maanden indien anhedonie op de voorgrond
staat.
Psychodysleptica
Cannabis
➔ Intoxicatieverschijnselen: (vooral bij oraal gebruik) gestoorde coördinatie, euforie, angst,
gevoel dat de tijd langzaam verloopt, oordeelsstoornissen, sociale teruggetrokkenheid, rode
conjunctiva, toegenomen eetlust, droge mond en tachycardie.
➔ Onttrekkingsverschijnselen: (minder voorkomend door de zeer lange halfwaardetijd) maar bij
langdurig gebruik: angst, slapeloosheid, eetlustverandering en depressieve symptomen.
Het drugwiel
→ nieuw model ivm productinformatie (2016)
Door enorme toename in het aantal Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS) is opdeling
in 3 groepen model achterhaald.
In europa: >600 NPS naast de 250 reeds bestaande klassieke drugs
Actuele trends binnen europa en belgië
→ gebruik van nieuwe psychoactieve stoffen, beter dan illegale drugs. Het effect
ervan is sterker dan de klassieke drugs.
Uitgelicht:
- cathinones: van catha tot flakka
- ketamine: geïnduceerde blaasontsteking
- fentanyl: molecule macabre
4
