Inleiding tot de sociologie
Les 2: 1/10
H1: Op ontdekkingstocht door een bekend
gebied?
Je kent je samenleving al, minstens vele componenten zijn je bekend want
je groeide erin op, maar tegelijkertijd moeten we het op een andere manier
gaan bekijken: micro, macro, meso-niveau
We gaan reeds verworven kennis anders interpreteren – sociologische visie
(+ beperkingen)
Inleiding: de eigen aard van de samenleving
- Sociologie: alles dat je leert over de samenleving rondom jou =
samenlevingsleer
- Logos = leer
- Psycho – logie = kunde van de ziel (latijn)
- Socio – logie = leer van de samenleving (latijn)
o Sociologie is redelijk recent, 250 jaar
Sociologie als ‘studie van de samenleving’ of ‘samenlevingskunde’
Sociologie als term is eerst gebruikt door Fransman Van sieyes in FR en veel
vraagstellingen had bij de samenleving en een nieuwe discipline wilde creëren
zodat de derde klasse meer te zeggen kon krijgen. Feodale samenleving bestond
uit adel, de ridders, de clerus (de kerk), vooral katholiek in Frankrijk. Je had ook
een tussencategorie van mensen zonder plaats in samenleving op politiek vlak,
niet vertegenwoordigd werden = derde stand (handelaars, hadden gestudeerd,
kennis niet gevisualiseerd). Emancipatiedrift van derde stand -> FR. Verovering
van bastille was grote omwentellingspunt, georganiseerd voor 20 jaar, ook door
verlichte denkers die zich vragen begonnen stellen bij deze organisatie. De
sociologie was een emancipatiewetenschap, om te vergelijken maar vooral te
veranderen = de emancipatie van derde stand. Dit was normatieve vergadering
van derde stand.
• Van Sieyès tot Comte, en van normatief tot empirisch
Deze spanning over verschillende concepten van sociologie was ingebakken in de
benadering van de samenleving. Dit kwam naar de oppervlakte omdat Sieyes
een normatieve discipline wilde uitvaardigen. Maar er was iemand anders die op
wetenschappelijke wijze keek naar de samenleving = comte. Hij wilde de
wetenschappen toepassen op de sociale werkelijkheid, de wetenshappen
observeerden de natuurlijke elementen en de wetten van de natuur op te stellen
en ontdekken. Comte vond dat het mogelijk moest zijn deze wetten van de
sociale natuur te ontdekken, via dezelfde methode. Sociale fysica ging hij
onderzoeken.
1
, Eerst als terminologie en een keer als terminologie die een lading krijgt: zo is
sociologie twee keer ontdekt. Normatieve en positivistische benadering van de
wetenschap.
Context waarin ideeën tot stand komen
• De studie van:
• Sociale verbanden
• Kenmerken
• ‘Wetmatigheden’
Sociologen vandaag zien het als een tussenweg, combinatie, en niet als het een
of andere. Actuele sociologie bestudeert sociale verbanden, de manier waarop
mensen samenleven, manieren om vorm te geven aan een samenleving.
Die sociale verbanden hebben hun kenmerken zoals sportverenigingen, gezin,
vriendengroepen. Sommige verbanden hangen wat losser aan elkaar zoals
politiek en sommige wat nauwer zoals moeder en dochter. Bv hoe communiceren
ze en hoe delen ze waarden en normen.
De sociologie houdt zich ook bezig met de wetmatigheden van de sociale
werkelijkheid. = mechanismen die de grondslag leggen. Zoektocht naar
fundamentele wetten van de samenleving zoals Comte. Nu weten we dat de
natuurwetten niet werken als onderzoeksmethode, maar wel overeenkomsten.
Dus actuele wetmatigheden niet hetzelfde als die van compte. De
wetmatigheden nu gaan wat dieper in op de onderwerpen.
1. Beeld van een titel
Metafoor sport = boektitel.
- Samenleving is een speelveld met spelregels en spelers:
Sociologische speelveld is het veld waarop de samenleving speelt, binnen
bepaalde lijnen een spel spelen. Alle individuen spelen mee het spel.
Speelveld met regels en afbakingen. Zoals in restaurant, verkeer, school,
…
- Het veld wordt bespeeld. Er horen spelers bij het speelveld. Er zijn dus ook
specifieke posities voor de spelers, verschillende spelers krijgen eigen
invulling bv sociale rollen en sociale verwachtingen. De plaats die men
inneemt in de samenleving, niet altijd zelf bepaald waar je staat.
- Specifieke rollen: houding die past bij je sociale positie. Bv keeper moet
enkel zorgen dat de bal niet in de goal komt. Verwachtingen in de
samenleving. De manier van invulling van de positie = specifieke rol.
Iedereen kan dit anders invullen.
- Functie: de manier waarop een individu bijdraagt aan voortbestaan van
organisatie of maatschappij. Nog iets anders dan de rol.
- Hoge of lage status: manier waarop je kijkt naar buitenwereld.
Appreciatie naar personen van bepaalde positie. Top van organisatie =
hogere status, meer appreciatie bv aandacht, uitnodigingen , loon,
2
, arbeidsvoorwaarden,… Mensen met lagere positie in organisatie zijn vaak
minder zichtbaar en krijgen minder aandacht. Er zijn uitzonderingen zoals
mensen met hoge positie krijgen geen hoge status.
- Informatie en communicatie: spelers die niet communiceren en info
uitwisselen, geraken niet ver. De mens is een sociaal en interactief wezen.
Sociale interactie. Kan ook zonder woorden zoals oogcontact. Mensen met
individuele sporten moeten zelf goed weten wat ze doet zoals tennisser,
maar heeft ook een verzorger of coach die hulp biedt na het spel. Of bv
oortjes waarin mensen dingen kunnen meedelen en fluisteren. Ook in het
verkeer.
- Taakverdeling en hiërarchie: verschillende gradaties zoals mensen die
iets meer waard zijn. Vaak een bepaalde ordening. Formeel leiderschap of
informele leiders ( echte leiders en mensen die niet die titel dragen maar
ook de groep op sleeptouw neemt en die rol opneemt) Zie bv kleuren
banden bij vechtsport. Zoals ouders en kinderen.
- Ruimte rond het speelveld in concentrische cirkels: Hoe dichter je
bent, hoe een beter zicht je hebt en meer details je ziet, hoe verder hoe
meer je een geheel en overzicht ziet maar minder details. Sociologie wil
beiden zien.
Vb. gaan kijken naar olympische spelen. Ook bv. Trainer moet dichtbij
staan om te kunnen opletten en ingrijpen waar nodig.
2. Het dagelijkse leven door de lens van de socioloog
- de sociologische lens … … verleent betekenis aan de samenleving
- Mensen hebben bepaalde lenzen waarmee ze naar het menselijk lichaam
kijken en wil je weten wat er mis is/ wat kan je er aan doe (diagnose en
remedie). Daarbij wordt gebruik gemaakt van verschillende instrumenten.
Socioloog is begrijper, remediant van de samenleving want beschikt over
specifieke middelen om samenleving te diagnosticeren en remediëren.
- De lens zit in de gedachten en concepten en nodig om samenleving te
veranderen. Het is een specifieke manier om te kijken naar de samenleving
en de samenleving bij te sturen dus geeft een bepaalde betekenis aan
samenleving en geeft het over de samenleving. Maatregelen genomen om
samenleving onder handen te nemen door sociologen.
- C.W. Mills over ‘sociological imagination ‘ (1959, Amerikaans): sprak over kern
van sociologie
Hij zegt dat socioloog verbeelding moet kunnen brengen en zien hoe een
samenleving geconstrueerd is, zwakke punten te kunnen remediëren. Creatief
nadenken over hoe je een betere samenleving kan maken met de blokjes van de
samenleving:
Geschiedenis: van een stad, landsdeel, land, instelling, school op macro,
meso en micro niveau
Biografie: personen van bepaalde posities kennen – eigenheden, zwaktes
en sterktes
Sociale structuur: de manieren waarop mensen met elkaar samenwerken,
structuren ontleden en bestuderen.
Wisseling van perspectieven: je in verschillende perspectieven inleven.
Niet eenzijdig, maar Multi perspectiviteit ontwikkelen. Zoals de rol van de
3
, voetballer, coach, supporters, keeper, scheidsrechter,.. zo horen ook de
emoties empathie hierbij. Verklaard de moeilijkheden van politiek vandaag
want blijven vasthangen aan eigen positie en leven zich niet in in elkaars
visie en positie.
Veel beperkingen:
Selectieve waarneming: realiteit bekijken vanuit specifieke invalshoek (verkeerd):
- Het gewicht van routineus denken en handelen op basis van… :
routine doorbreken om zo anders naar de wereld te kijken zoals plaats in
aula. Vaak denk je vanuit zelfde perspectief naar realiteit en dat
perspectief wordt bepaald door fysische en sociale beperkingen.
- Fysische en sociale beperkingen: je woont, werkt op bepaalde plaats.
Je kan niet op meerdere plaatsen tegelijk zijn = fysieke beperking.
Het aantal mensen met wie je in contact komt dagelijks is beperkt: sociaal.
Soort mensen vaak hetzelfde, klasgenoten, vrienden, gezin of je familie.
Contact is relatief beperkt. Dit versterkt het routineus denken
- Belangen: mensen hebben verschillende belangen en schuiven andere
belangen naar voor. Zoals politieke partijen die hun belangen willen delen.
Je ontwikkelt denkpatronen die routineus worden, in herhaling vallen.
Belangen en verwoorden belangen is weer een beperking.
- Kennis en informatie ( en onderwijs) : voldoende info en kennis
verworven dan kan je je routine verbreken, maar dan moet de kennis zo
stevig zijn dat je ze gebruikt als basis om andere denkbeelden voor te
stellen. Sommige mensen zijn niet bereid om deze in te zetten. Op jonge
leeftijd sta je flexibeler voor nieuwe kennis.
- Voorkeuren en afkeer : vele ideeën over de werkelijkheid worden
ontwikkeld in sociale context, niet door de personen zelf. Die sociale
context bepaald wat mensen willen en niet willen. Positieve en negatieve
houdingen zijn sociaal bepaald en niet aangeboren. Zijn sociale
constructies die ontwikkeld worden. Hoe vaker je wordt blootgesteld aan
criminele handelingen en ideeën, hoe sneller je deze overneemt =
duplicatie gedrag.
Mensen werken vaak met referentiekaders/sociale brillen:
- Vormt een geheel: coherentie
- Stabiel, niet onveranderlijk: veranderen in tijd, ervaringen (bv wanneer je
voor het eerst mama wordt), kijken via andere perspectieven kan zorgen
voor begrip of afkeer
- Talrijk, divers en individueel: eigen ervaringen, individuele accenten
- Ook gedeelde kaders: ervaringen delen met mensen
Zakelijke en gepercipieerde realiteiten:
- Self-fulfilling prophecies: ideeën die bestaan over zaken worden sterker
uitvergroot naarmate de realiteit veranderd. Bv. Een bepaalde politieke
partij heeft perceptie dat ze meer stemmen haalt , dat trekt kiezers aan,
waardoor de uitkomst positiever is.
Ook zelf destructieve prophecies.
Pagina 19 Thomas en Thomas: Als mensen een bepaalde situatie als echt
benoemen zullen er situaties uit voortvloeien die echt zo zijn. Bv rellen
4
Les 2: 1/10
H1: Op ontdekkingstocht door een bekend
gebied?
Je kent je samenleving al, minstens vele componenten zijn je bekend want
je groeide erin op, maar tegelijkertijd moeten we het op een andere manier
gaan bekijken: micro, macro, meso-niveau
We gaan reeds verworven kennis anders interpreteren – sociologische visie
(+ beperkingen)
Inleiding: de eigen aard van de samenleving
- Sociologie: alles dat je leert over de samenleving rondom jou =
samenlevingsleer
- Logos = leer
- Psycho – logie = kunde van de ziel (latijn)
- Socio – logie = leer van de samenleving (latijn)
o Sociologie is redelijk recent, 250 jaar
Sociologie als ‘studie van de samenleving’ of ‘samenlevingskunde’
Sociologie als term is eerst gebruikt door Fransman Van sieyes in FR en veel
vraagstellingen had bij de samenleving en een nieuwe discipline wilde creëren
zodat de derde klasse meer te zeggen kon krijgen. Feodale samenleving bestond
uit adel, de ridders, de clerus (de kerk), vooral katholiek in Frankrijk. Je had ook
een tussencategorie van mensen zonder plaats in samenleving op politiek vlak,
niet vertegenwoordigd werden = derde stand (handelaars, hadden gestudeerd,
kennis niet gevisualiseerd). Emancipatiedrift van derde stand -> FR. Verovering
van bastille was grote omwentellingspunt, georganiseerd voor 20 jaar, ook door
verlichte denkers die zich vragen begonnen stellen bij deze organisatie. De
sociologie was een emancipatiewetenschap, om te vergelijken maar vooral te
veranderen = de emancipatie van derde stand. Dit was normatieve vergadering
van derde stand.
• Van Sieyès tot Comte, en van normatief tot empirisch
Deze spanning over verschillende concepten van sociologie was ingebakken in de
benadering van de samenleving. Dit kwam naar de oppervlakte omdat Sieyes
een normatieve discipline wilde uitvaardigen. Maar er was iemand anders die op
wetenschappelijke wijze keek naar de samenleving = comte. Hij wilde de
wetenschappen toepassen op de sociale werkelijkheid, de wetenshappen
observeerden de natuurlijke elementen en de wetten van de natuur op te stellen
en ontdekken. Comte vond dat het mogelijk moest zijn deze wetten van de
sociale natuur te ontdekken, via dezelfde methode. Sociale fysica ging hij
onderzoeken.
1
, Eerst als terminologie en een keer als terminologie die een lading krijgt: zo is
sociologie twee keer ontdekt. Normatieve en positivistische benadering van de
wetenschap.
Context waarin ideeën tot stand komen
• De studie van:
• Sociale verbanden
• Kenmerken
• ‘Wetmatigheden’
Sociologen vandaag zien het als een tussenweg, combinatie, en niet als het een
of andere. Actuele sociologie bestudeert sociale verbanden, de manier waarop
mensen samenleven, manieren om vorm te geven aan een samenleving.
Die sociale verbanden hebben hun kenmerken zoals sportverenigingen, gezin,
vriendengroepen. Sommige verbanden hangen wat losser aan elkaar zoals
politiek en sommige wat nauwer zoals moeder en dochter. Bv hoe communiceren
ze en hoe delen ze waarden en normen.
De sociologie houdt zich ook bezig met de wetmatigheden van de sociale
werkelijkheid. = mechanismen die de grondslag leggen. Zoektocht naar
fundamentele wetten van de samenleving zoals Comte. Nu weten we dat de
natuurwetten niet werken als onderzoeksmethode, maar wel overeenkomsten.
Dus actuele wetmatigheden niet hetzelfde als die van compte. De
wetmatigheden nu gaan wat dieper in op de onderwerpen.
1. Beeld van een titel
Metafoor sport = boektitel.
- Samenleving is een speelveld met spelregels en spelers:
Sociologische speelveld is het veld waarop de samenleving speelt, binnen
bepaalde lijnen een spel spelen. Alle individuen spelen mee het spel.
Speelveld met regels en afbakingen. Zoals in restaurant, verkeer, school,
…
- Het veld wordt bespeeld. Er horen spelers bij het speelveld. Er zijn dus ook
specifieke posities voor de spelers, verschillende spelers krijgen eigen
invulling bv sociale rollen en sociale verwachtingen. De plaats die men
inneemt in de samenleving, niet altijd zelf bepaald waar je staat.
- Specifieke rollen: houding die past bij je sociale positie. Bv keeper moet
enkel zorgen dat de bal niet in de goal komt. Verwachtingen in de
samenleving. De manier van invulling van de positie = specifieke rol.
Iedereen kan dit anders invullen.
- Functie: de manier waarop een individu bijdraagt aan voortbestaan van
organisatie of maatschappij. Nog iets anders dan de rol.
- Hoge of lage status: manier waarop je kijkt naar buitenwereld.
Appreciatie naar personen van bepaalde positie. Top van organisatie =
hogere status, meer appreciatie bv aandacht, uitnodigingen , loon,
2
, arbeidsvoorwaarden,… Mensen met lagere positie in organisatie zijn vaak
minder zichtbaar en krijgen minder aandacht. Er zijn uitzonderingen zoals
mensen met hoge positie krijgen geen hoge status.
- Informatie en communicatie: spelers die niet communiceren en info
uitwisselen, geraken niet ver. De mens is een sociaal en interactief wezen.
Sociale interactie. Kan ook zonder woorden zoals oogcontact. Mensen met
individuele sporten moeten zelf goed weten wat ze doet zoals tennisser,
maar heeft ook een verzorger of coach die hulp biedt na het spel. Of bv
oortjes waarin mensen dingen kunnen meedelen en fluisteren. Ook in het
verkeer.
- Taakverdeling en hiërarchie: verschillende gradaties zoals mensen die
iets meer waard zijn. Vaak een bepaalde ordening. Formeel leiderschap of
informele leiders ( echte leiders en mensen die niet die titel dragen maar
ook de groep op sleeptouw neemt en die rol opneemt) Zie bv kleuren
banden bij vechtsport. Zoals ouders en kinderen.
- Ruimte rond het speelveld in concentrische cirkels: Hoe dichter je
bent, hoe een beter zicht je hebt en meer details je ziet, hoe verder hoe
meer je een geheel en overzicht ziet maar minder details. Sociologie wil
beiden zien.
Vb. gaan kijken naar olympische spelen. Ook bv. Trainer moet dichtbij
staan om te kunnen opletten en ingrijpen waar nodig.
2. Het dagelijkse leven door de lens van de socioloog
- de sociologische lens … … verleent betekenis aan de samenleving
- Mensen hebben bepaalde lenzen waarmee ze naar het menselijk lichaam
kijken en wil je weten wat er mis is/ wat kan je er aan doe (diagnose en
remedie). Daarbij wordt gebruik gemaakt van verschillende instrumenten.
Socioloog is begrijper, remediant van de samenleving want beschikt over
specifieke middelen om samenleving te diagnosticeren en remediëren.
- De lens zit in de gedachten en concepten en nodig om samenleving te
veranderen. Het is een specifieke manier om te kijken naar de samenleving
en de samenleving bij te sturen dus geeft een bepaalde betekenis aan
samenleving en geeft het over de samenleving. Maatregelen genomen om
samenleving onder handen te nemen door sociologen.
- C.W. Mills over ‘sociological imagination ‘ (1959, Amerikaans): sprak over kern
van sociologie
Hij zegt dat socioloog verbeelding moet kunnen brengen en zien hoe een
samenleving geconstrueerd is, zwakke punten te kunnen remediëren. Creatief
nadenken over hoe je een betere samenleving kan maken met de blokjes van de
samenleving:
Geschiedenis: van een stad, landsdeel, land, instelling, school op macro,
meso en micro niveau
Biografie: personen van bepaalde posities kennen – eigenheden, zwaktes
en sterktes
Sociale structuur: de manieren waarop mensen met elkaar samenwerken,
structuren ontleden en bestuderen.
Wisseling van perspectieven: je in verschillende perspectieven inleven.
Niet eenzijdig, maar Multi perspectiviteit ontwikkelen. Zoals de rol van de
3
, voetballer, coach, supporters, keeper, scheidsrechter,.. zo horen ook de
emoties empathie hierbij. Verklaard de moeilijkheden van politiek vandaag
want blijven vasthangen aan eigen positie en leven zich niet in in elkaars
visie en positie.
Veel beperkingen:
Selectieve waarneming: realiteit bekijken vanuit specifieke invalshoek (verkeerd):
- Het gewicht van routineus denken en handelen op basis van… :
routine doorbreken om zo anders naar de wereld te kijken zoals plaats in
aula. Vaak denk je vanuit zelfde perspectief naar realiteit en dat
perspectief wordt bepaald door fysische en sociale beperkingen.
- Fysische en sociale beperkingen: je woont, werkt op bepaalde plaats.
Je kan niet op meerdere plaatsen tegelijk zijn = fysieke beperking.
Het aantal mensen met wie je in contact komt dagelijks is beperkt: sociaal.
Soort mensen vaak hetzelfde, klasgenoten, vrienden, gezin of je familie.
Contact is relatief beperkt. Dit versterkt het routineus denken
- Belangen: mensen hebben verschillende belangen en schuiven andere
belangen naar voor. Zoals politieke partijen die hun belangen willen delen.
Je ontwikkelt denkpatronen die routineus worden, in herhaling vallen.
Belangen en verwoorden belangen is weer een beperking.
- Kennis en informatie ( en onderwijs) : voldoende info en kennis
verworven dan kan je je routine verbreken, maar dan moet de kennis zo
stevig zijn dat je ze gebruikt als basis om andere denkbeelden voor te
stellen. Sommige mensen zijn niet bereid om deze in te zetten. Op jonge
leeftijd sta je flexibeler voor nieuwe kennis.
- Voorkeuren en afkeer : vele ideeën over de werkelijkheid worden
ontwikkeld in sociale context, niet door de personen zelf. Die sociale
context bepaald wat mensen willen en niet willen. Positieve en negatieve
houdingen zijn sociaal bepaald en niet aangeboren. Zijn sociale
constructies die ontwikkeld worden. Hoe vaker je wordt blootgesteld aan
criminele handelingen en ideeën, hoe sneller je deze overneemt =
duplicatie gedrag.
Mensen werken vaak met referentiekaders/sociale brillen:
- Vormt een geheel: coherentie
- Stabiel, niet onveranderlijk: veranderen in tijd, ervaringen (bv wanneer je
voor het eerst mama wordt), kijken via andere perspectieven kan zorgen
voor begrip of afkeer
- Talrijk, divers en individueel: eigen ervaringen, individuele accenten
- Ook gedeelde kaders: ervaringen delen met mensen
Zakelijke en gepercipieerde realiteiten:
- Self-fulfilling prophecies: ideeën die bestaan over zaken worden sterker
uitvergroot naarmate de realiteit veranderd. Bv. Een bepaalde politieke
partij heeft perceptie dat ze meer stemmen haalt , dat trekt kiezers aan,
waardoor de uitkomst positiever is.
Ook zelf destructieve prophecies.
Pagina 19 Thomas en Thomas: Als mensen een bepaalde situatie als echt
benoemen zullen er situaties uit voortvloeien die echt zo zijn. Bv rellen
4
