1 Opfrissing ........................................................................................................................................................ 3
1.1 Spraakklankverwerving.......................................................................................................................... 4
1.2 Fonologische ontwikkeling .................................................................................................................... 4
1.3 definitie van SKS .................................................................................................................................... 5
1.4 Indeling SKS ........................................................................................................................................... 5
1.5 Fenomenologie ...................................................................................................................................... 9
1.5.1 SKS en orofaciale afwijkingen ............................................................................................................ 9
1.5.2 Dysarthrie en SOD ........................................................................................................................... 10
1.5.2.1 Dysarthrie (D-SKS) .................................................................................................................. 10
1.5.2.2 SOD ......................................................................................................................................... 10
1.6 Assessment .......................................................................................................................................... 10
1.6.1 Fonetisch georiënteerde diagnostiek .............................................................................................. 11
1.6.2 Fonologisch georiënteerde diagnostiek .......................................................................................... 11
2 Inleiding en historiek ..................................................................................................................................... 11
2.1 Is therapie nodig of niet? ..................................................................................................................... 11
2.2 Algemene uitgangspunten bij therapie (Weiss et al.) ......................................................................... 13
2.3 Historiek............................................................................................................................................... 15
3 Fonetisch georieënteerde benaderingen ...................................................................................................... 16
3.1 Fonetische plaatsing (Scripture) .......................................................................................................... 16
3.1.1 Doelstelling en procedure ............................................................................................................... 16
3.1.2 Bespreking ....................................................................................................................................... 16
3.2 Motokinestetische benadering (Young & Stinchfield) ......................................................................... 16
3.2.1 Uitgangspunt en doelstelling........................................................................................................... 16
3.2.2 Bespreking ....................................................................................................................................... 17
3.3 Prompt-benadering (Hayden) .............................................................................................................. 17
3.3.1 Doelstelling en procedure ............................................................................................................... 17
3.4 Stimulus benadering (Van Riper) ......................................................................................................... 17
3.4.1 Uitgangspunten ............................................................................................................................... 19
3.4.2 Therapiedoelen van de stimulus-benadering.................................................................................. 19
3.4.3 Therapie volgens de stimulus benadering....................................................................................... 20
3.4.4 Ontlokken van de doelklank ............................................................................................................ 20
3.5 Integrale stimulatiebenadering ((Milisen et al) ................................................................................... 20
3.5.1 Uitgangspunt ................................................................................................................................... 20
3.5.2 Procedure ........................................................................................................................................ 21
1
, 3.5.3 Bespreking ....................................................................................................................................... 21
Sensorisch-motorische benadering (Mc Donald) .............................................................................................. 21
3.5.4 Uitgangspunt ................................................................................................................................... 21
3.5.5 TherapieDoelen van de sensorisch-motorische benadering ........................................................... 21
3.5.6 Bespreking ....................................................................................................................................... 22
3.6 Geprogrammeerde instructiebenadering (Baker en Ryan) ................................................................. 22
3.6.1 Commentaar ................................................................................................................................... 23
3.7 Nonsensmateriaalbenadering (Gerber) ............................................................................................... 24
3.7.1 Doelstellingen en procedures ......................................................................................................... 24
3.7.2 Bespreking ....................................................................................................................................... 24
3.8 Auditieve conceptualisatiebenadering (Winitz en Weiner) ................................................................. 24
3.8.1 Uitgangspunt ................................................................................................................................... 24
3.8.2 doelstellingen en procedures .......................................................................................................... 24
3.8.3 Commentaar ................................................................................................................................... 25
3.9 Multiple foneembenadering ................................................................................................................ 25
3.9.1 Uitgangspunten en procedures ....................................................................................................... 25
3.9.2 Commentaar ................................................................................................................................... 25
3.10 Distinctieve kenmerkenbenadering..................................................................................................... 25
3.10.1 Uitgangspunt............................................................................................................................... 25
3.10.2 Commentaar ............................................................................................................................... 25
3.11 Gepaarde stimulibenadering (Weston en Irwin) ................................................................................. 25
3.12 Coarticulatiebenadering ...................................................................................................................... 26
3.13 Escgatbenadering (Stes) ...................................................................................................................... 26
3.13.1 Basisprincipes ............................................................................................................................. 26
3.13.1.1 Gestructureerd en flexibel...................................................................................................... 26
3.13.1.2 sociaal-cognitieve gedragstherapie ........................................................................................ 27
3.13.1.3 Eclectische therapie ................................................................................................................ 27
3.13.2 klassieke conditionering ............................................................................................................. 27
3.13.3 Operante conditionering ............................................................................................................ 28
3.13.4 Emotionele herstructurering ...................................................................................................... 28
3.13.5 Cognitieve herstructurering ........................................................................................................ 29
3.13.6 Articulatiegedrag wijzigen .......................................................................................................... 29
4 Fonologisch georiënteerde benaderingen .................................................................................................... 30
4.1 Inleiding ............................................................................................................................................... 30
4.2 Minimale paren- behandeling en varianten (Weiner) ......................................................................... 32
4.2.1 Minimale paren benadering/ minimal contrast method ................................................................ 33
4.2.2 Multiple opposities (Williams) ........................................................................................................ 34
2
, 4.2.3 Maximale oppositie (Gierut) ........................................................................................................... 35
4.3 Benaderingen op basis van fonologische processen ........................................................................... 36
4.3.1 Cycles Approach (Hodson & Paden) ................................................................................................ 36
4.3.2 Metaphon (Howell & Dean) ............................................................................................................ 39
4.3.2.1 Fase 1: conceptniveau ............................................................................................................ 40
4.3.2.2 Fase 1: klankniveau ................................................................................................................ 40
4.3.2.3 Fase 1: foneemniveau ............................................................................................................ 41
4.3.2.4 Fase 1: woordniveau .............................................................................................................. 41
4.3.2.5 Fase 2: woordniveau .............................................................................................................. 41
4.3.2.6 Fase 2: zinsniveau ................................................................................................................... 41
4.3.3 Besluit benadering volgens fonologische processen ....................................................................... 41
4.4 Trainen van het fonologisch bewustzijn .............................................................................................. 42
4.4.1 Programma’s ................................................................................................................................... 42
4.4.2 ‘t Denkertje ..................................................................................................................................... 43
5 Gecombineerde benaderingen ..................................................................................................................... 44
5.1 PACT..................................................................................................................................................... 44
5.1.1 Informatieverstrekking .................................................................................................................... 44
5.1.2 Verhogen fonologisch bewustzijn ................................................................................................... 44
5.1.3 Fonetische productievaardigheden................................................................................................. 45
5.1.4 Multipele voorbeelden .................................................................................................................... 45
5.1.5 Huiswerk.......................................................................................................................................... 45
5.2 Representation based therapie ........................................................................................................... 45
5.2.1 Fase 1: foneemperceptie en fonetische training ............................................................................ 45
5.2.2 Fase 2: fonemische training obv minimale paren ........................................................................... 45
5.2.3 Fase 3: fonetische transfer .............................................................................................................. 45
6 generalisatie en carry-over ........................................................................................................................... 46
6.1 Fonetische en fonemische contexten .................................................................................................. 46
6.2 situationele contexten ......................................................................................................................... 46
6.3 Beïnvloedende factoren ...................................................................................................................... 46
6.4 Faciliterende principes bij transfer ...................................................................................................... 47
6.5 Technieken voor carry-over (in- en buiten therapielokaal)é ............................................................... 47
6.6 Evalueren van carry-over ..................................................................................................................... 47
1 OPFRISSING
• Er is een onderscheid tss spraakklankontwikkeling en fonologische ontwikkeling
• SKontwikkeling is in het begin vnl onderzocht door linguïsten die eigenl kinderen onderzochten
3
, • Schaerlaekens: 4 fasen ST-verwerving:
o Prelinguale fase (0-12M)
o Overgang nr brabbelen (1-2J)
o Ontwikkeling fonetisch/fonemisch systeem (2-5J)
o Beheersing spraak & geletterdheid (>5J)
1.1 SPRAAKKLANKVERWERVING
• F,k,m op heel jonge leeftijd perfect beheerst
• S pas veel later
1.2 FONOLOGISCHE ONTWIKKELING
4