ONDERNEMINGSRECHT
DEEL 1: FUNDAMENTELE ELEMENTEN VAN HET ECONOMISCH RECHT
HOOFDSTUK 1: DE BRONNEN VAN HET ECONOMISCH RECHT
4 bronnen van het economisch recht
- Wetgeving
o Nationale wetgeving
o Internationale wetgeving
- Rechtspraak
- Rechtsleer
- Gewoonte
WETGEVING
HET INTERNATIONALE RECHT
Er is in de eerste plaats het traditionele internationaal recht maar bovenal wordt deze rechtstak bepaald
door het rechtskader van de Europese Unie.
HET TRADITIONELE INTERNATIONALE RECHT
Het gaat om bi- of multilaterale verdragen tussen soevereine landen.
Bijvoorbeeld:
- Europees verdrag van 30 september 1957 betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke
goederen over de weg
- VN-verdrag inzake internationale koopovereenkomsten van onroerende zaken
Deze kunnen worden geconsulteerd op www.eur-lex.europa.eu
DE EUROPESE UNIE
De Europese Unie is bij uitstek een ‘supranationale politieke instelling’. = de EU heeft zelf politieke
organen en procedures om de wetgeving uit te vaardigen.
Het Europees parlement en de Europese raad zijn de wetgevende organen van de EU. Ze werken voor
de meeste aangelegenheden op voet wan gelijkheid. Het initiatiefrecht om wetgeving voor te stellen
berust enkel en alleen bij de Europese Commissie.
De Europese Unie heeft daartoe 5 instellingen:
1. Het Europese parlement → maken de wetten
2. De Raad (van de Europese Unie) → maken de wetten
3. De Europese commissie
4. Het Hof van justitie van de Europese Unie
5. De Rekenkamer
1
,3 vormen van Europese wetgeving die de instellingen kunnen uitvaardigen:
1. Richtlijnen
Bevatten rechtsregels die onder de nationale overheid van lidstaten verplicht moeten worden
opgenomen en verwerkt in eigen wetgeving. Nationale overheden moeten de door de richtlijn
beoogde resultaten bereik, maar behouden de bevoegdheid om vorm en middelen te kiezen.
2. Verordeningen
Bevatten een algemeen en volledige reglementering die rechtstreeks van toepassing is in alle
lidstaten. Wetgevende initiatieven van nationale overheden zijn hier niet vereist en zelfs niet
toegelaten.
3. Besluiten
Bevatten bijzondere besluiten die enkel op de uitdrukkelijk aangeduide bestemmeling van
toepassing zijn.
NATIONALE WETGEVING
→ Wetboek van economisch recht (WER)
Los van de wetten kunnen er ook Koninklijke Besluiten (KB) worden uitgewerkt. = Besluiten die door de
Koning worden genomen.
Ministers kunnen ook soms individueel optreden via een Ministerieel Besluit. (MB)
In bepaalde landen zoals België is er ook sprake van ‘regionale wetgeving’. Dat zijn de decreten en
ordonnanties van de gemeenschappen en gewesten.
Op dit moment de belangrijkste federale wetten:
- Wetboek van Economisch Recht (WER)
- Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV)
- Burgerlijk wetboek (BW)
RECHTSPRAAK
Niet bindend!
Het geheel van beslissingen uitgesproken door diverse rechtscolleges vormt de rechtspraak.
Hoewel die rechtspraak juridisch niet bindend is, is ze toch een belangrijke rechtsbron. Rechterlijke
uitspraken van rechters vormen een precedent waarnaar rechters kunnen teruggrijpen bij hun
beoordeling van een zaak.
Het gaat vooral om uitspraken van de ondernemingsrechtbank en van de hoven van beroep en het Hof van
Cassatie.
GEWOONTE
Wel bindend!
Gewoonterechtelijke regels zijn gebaseerd op welbepaalde en herhaalde handelswijzen die als
algemeen verbindend worden aanvaard. De wetgever verwijst er soms naar.
Daarnaast zijn er nog de gebruiken die in bepaalde sectoren gelden, bv. In de diamantensector.
2
, Rechtspraak (ondernemingsrechtbank Gewoonte
- Geheel van beslissingen van hoven en - Gebruiken in de samenleving
rechtbanken
- Elke rechter past de wet toe naar eigen - Bv. Vermoeden van passieve
interpretatie hoofdelijkheid tussen ondernemers die
- Die interpretatie vormt dan invloed op contractueel verbonden zijn t.o.v. hun SE
latere rechtszaken
- NIET bindend - WEL bindend
RECHTSLEER
Niet bindend!
Rechtsleer is het geheel van studies geschreven door rechtsgeleerden.
De rechters zijn niet gebonden door deze studies, maar de rechtspraak wordt er wel door beïnvloed. Het
is een indirecte rechtsbron.
HOOFDSTUK 2: DE ONDERNEMINGSRECHTBANK
Behandelen geschillen tussen de ondernemingen en burgers en komen zodanig dus niet bij de gewone
rechtbank.
SAMENSTELLING
In elk ambtsgebied van het hof van beroep is een ondernemingsrechtbank.
België telt in totaal 9 ondernemingsrechtbanken:
1. Antwerpen
2. Brussel Nederlandstalig
3. Brussel Franstalig
4. Leuven
5. Gent
6. Eupen
7. Luik
8. Henegouwen
9. Waals-Brabant; Nijvel
Binnen een afdeling telt de ondernemingsrechtbank meerder kamers.
Elke kamer bestaat uit een voorzitter (beroepsrechter), 2 lekkenrechters, een griffier en advies van
openbaar ministerie.
Lekkenrechter = rechter in ondernemingszaken
Lekkenrechters moeten geen opleiding hebben, zij worden benoemd door de Koning voor een
hernieuwbare periode van 5 jaar.
Het openbaar ministerie wordt waargenomen door de procureur des Konings, bijgestaan door
substituten.
3
, BEVOEGDHEDEN
Ondernemingsrechtbank is bevoegd voor geschillen tussen ondernemingen, ongeacht het bedrag.
Een vordering van een particulier (niet-onderneming) tegen een onderneming kan eveneens voor de
ondernemingsrechtbank worden gebracht.
De ondernemingsrechtbank neemt ook kennis van een aantal specifieke geschillen, ongeacht het bedrag:
- Geschillen inzake vennootschappen, verenigingen of stichtingen
- Geschillen inzake intellectuele eigendomsrechten
- Geschillen inzake marktpraktijken
- Geschillen inzake wissel- of ordebrieven
De ondernemingsrechtbank is ook uitsluitend bevoegd om kennis te nemen van vorderingen en geschillen
die rechtstreeks verband houden met een insolventieprocedure.
PROCEDURES
De gewone procedure kent 3 kernmomenten:
1. De dagvaarding (verzoekschrift)
2. De openbare terechtzitting
3. Het vonnis
Daarnaast zijn er ook de verkorte buitengewone procedures:
- In spoedeisende zaken kan de voorzitter in kortgeding maatregelen treffen. (bv. Een procedure
waarin een leverancier wordt verplicht alvast een levering te doen die hij inhoudt)
In B2B-relaties bestaat een bijzondere procedure voor de invordering van niet-betwiste geldschulden.
Deze verloopt via een advocaat en vooral een gerechtsdeurwaarder.
IOS-PROCEDURE
De IOS-procedure is een administratieve procedure ter invordering van onbetwiste geldschulden.
Wordt gebruikt in B2B-relaties. Wordt niet gebruikt voor privé schulden van een ondernemer.
Advocaat als eerste rechter; gerechtsdeurwaarder betekent de aanmaning.
Schuldenaar heeft 1 maand tijd om te reageren:
- SA betaalt alles (dading)
- SA betwist en juridische procedure kan opgestart worden
- SA vraagt betalingsfaciliteiten
- SA betaalt slechts deel
- SA reageert niet
Als er binnen 1 maand niets is betaald krijgt men geen afbetalingsplan en geen betwisting. Daarna krijgt
men nog 8 extra dagen als deze periode ook verstreken is zal de gerechtsdeurwaarder een pv van niet-
betwisting opstellen. De pv zal dan uitvoerbaar verklaart worden door de ondernemingsrechtbank en dan
zal de gerechtsdeurwaarder deze uitvoeren. De SA kan ten allen tijde naar de rechter stappen en
schuldvordering aanvechten.
4
DEEL 1: FUNDAMENTELE ELEMENTEN VAN HET ECONOMISCH RECHT
HOOFDSTUK 1: DE BRONNEN VAN HET ECONOMISCH RECHT
4 bronnen van het economisch recht
- Wetgeving
o Nationale wetgeving
o Internationale wetgeving
- Rechtspraak
- Rechtsleer
- Gewoonte
WETGEVING
HET INTERNATIONALE RECHT
Er is in de eerste plaats het traditionele internationaal recht maar bovenal wordt deze rechtstak bepaald
door het rechtskader van de Europese Unie.
HET TRADITIONELE INTERNATIONALE RECHT
Het gaat om bi- of multilaterale verdragen tussen soevereine landen.
Bijvoorbeeld:
- Europees verdrag van 30 september 1957 betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke
goederen over de weg
- VN-verdrag inzake internationale koopovereenkomsten van onroerende zaken
Deze kunnen worden geconsulteerd op www.eur-lex.europa.eu
DE EUROPESE UNIE
De Europese Unie is bij uitstek een ‘supranationale politieke instelling’. = de EU heeft zelf politieke
organen en procedures om de wetgeving uit te vaardigen.
Het Europees parlement en de Europese raad zijn de wetgevende organen van de EU. Ze werken voor
de meeste aangelegenheden op voet wan gelijkheid. Het initiatiefrecht om wetgeving voor te stellen
berust enkel en alleen bij de Europese Commissie.
De Europese Unie heeft daartoe 5 instellingen:
1. Het Europese parlement → maken de wetten
2. De Raad (van de Europese Unie) → maken de wetten
3. De Europese commissie
4. Het Hof van justitie van de Europese Unie
5. De Rekenkamer
1
,3 vormen van Europese wetgeving die de instellingen kunnen uitvaardigen:
1. Richtlijnen
Bevatten rechtsregels die onder de nationale overheid van lidstaten verplicht moeten worden
opgenomen en verwerkt in eigen wetgeving. Nationale overheden moeten de door de richtlijn
beoogde resultaten bereik, maar behouden de bevoegdheid om vorm en middelen te kiezen.
2. Verordeningen
Bevatten een algemeen en volledige reglementering die rechtstreeks van toepassing is in alle
lidstaten. Wetgevende initiatieven van nationale overheden zijn hier niet vereist en zelfs niet
toegelaten.
3. Besluiten
Bevatten bijzondere besluiten die enkel op de uitdrukkelijk aangeduide bestemmeling van
toepassing zijn.
NATIONALE WETGEVING
→ Wetboek van economisch recht (WER)
Los van de wetten kunnen er ook Koninklijke Besluiten (KB) worden uitgewerkt. = Besluiten die door de
Koning worden genomen.
Ministers kunnen ook soms individueel optreden via een Ministerieel Besluit. (MB)
In bepaalde landen zoals België is er ook sprake van ‘regionale wetgeving’. Dat zijn de decreten en
ordonnanties van de gemeenschappen en gewesten.
Op dit moment de belangrijkste federale wetten:
- Wetboek van Economisch Recht (WER)
- Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV)
- Burgerlijk wetboek (BW)
RECHTSPRAAK
Niet bindend!
Het geheel van beslissingen uitgesproken door diverse rechtscolleges vormt de rechtspraak.
Hoewel die rechtspraak juridisch niet bindend is, is ze toch een belangrijke rechtsbron. Rechterlijke
uitspraken van rechters vormen een precedent waarnaar rechters kunnen teruggrijpen bij hun
beoordeling van een zaak.
Het gaat vooral om uitspraken van de ondernemingsrechtbank en van de hoven van beroep en het Hof van
Cassatie.
GEWOONTE
Wel bindend!
Gewoonterechtelijke regels zijn gebaseerd op welbepaalde en herhaalde handelswijzen die als
algemeen verbindend worden aanvaard. De wetgever verwijst er soms naar.
Daarnaast zijn er nog de gebruiken die in bepaalde sectoren gelden, bv. In de diamantensector.
2
, Rechtspraak (ondernemingsrechtbank Gewoonte
- Geheel van beslissingen van hoven en - Gebruiken in de samenleving
rechtbanken
- Elke rechter past de wet toe naar eigen - Bv. Vermoeden van passieve
interpretatie hoofdelijkheid tussen ondernemers die
- Die interpretatie vormt dan invloed op contractueel verbonden zijn t.o.v. hun SE
latere rechtszaken
- NIET bindend - WEL bindend
RECHTSLEER
Niet bindend!
Rechtsleer is het geheel van studies geschreven door rechtsgeleerden.
De rechters zijn niet gebonden door deze studies, maar de rechtspraak wordt er wel door beïnvloed. Het
is een indirecte rechtsbron.
HOOFDSTUK 2: DE ONDERNEMINGSRECHTBANK
Behandelen geschillen tussen de ondernemingen en burgers en komen zodanig dus niet bij de gewone
rechtbank.
SAMENSTELLING
In elk ambtsgebied van het hof van beroep is een ondernemingsrechtbank.
België telt in totaal 9 ondernemingsrechtbanken:
1. Antwerpen
2. Brussel Nederlandstalig
3. Brussel Franstalig
4. Leuven
5. Gent
6. Eupen
7. Luik
8. Henegouwen
9. Waals-Brabant; Nijvel
Binnen een afdeling telt de ondernemingsrechtbank meerder kamers.
Elke kamer bestaat uit een voorzitter (beroepsrechter), 2 lekkenrechters, een griffier en advies van
openbaar ministerie.
Lekkenrechter = rechter in ondernemingszaken
Lekkenrechters moeten geen opleiding hebben, zij worden benoemd door de Koning voor een
hernieuwbare periode van 5 jaar.
Het openbaar ministerie wordt waargenomen door de procureur des Konings, bijgestaan door
substituten.
3
, BEVOEGDHEDEN
Ondernemingsrechtbank is bevoegd voor geschillen tussen ondernemingen, ongeacht het bedrag.
Een vordering van een particulier (niet-onderneming) tegen een onderneming kan eveneens voor de
ondernemingsrechtbank worden gebracht.
De ondernemingsrechtbank neemt ook kennis van een aantal specifieke geschillen, ongeacht het bedrag:
- Geschillen inzake vennootschappen, verenigingen of stichtingen
- Geschillen inzake intellectuele eigendomsrechten
- Geschillen inzake marktpraktijken
- Geschillen inzake wissel- of ordebrieven
De ondernemingsrechtbank is ook uitsluitend bevoegd om kennis te nemen van vorderingen en geschillen
die rechtstreeks verband houden met een insolventieprocedure.
PROCEDURES
De gewone procedure kent 3 kernmomenten:
1. De dagvaarding (verzoekschrift)
2. De openbare terechtzitting
3. Het vonnis
Daarnaast zijn er ook de verkorte buitengewone procedures:
- In spoedeisende zaken kan de voorzitter in kortgeding maatregelen treffen. (bv. Een procedure
waarin een leverancier wordt verplicht alvast een levering te doen die hij inhoudt)
In B2B-relaties bestaat een bijzondere procedure voor de invordering van niet-betwiste geldschulden.
Deze verloopt via een advocaat en vooral een gerechtsdeurwaarder.
IOS-PROCEDURE
De IOS-procedure is een administratieve procedure ter invordering van onbetwiste geldschulden.
Wordt gebruikt in B2B-relaties. Wordt niet gebruikt voor privé schulden van een ondernemer.
Advocaat als eerste rechter; gerechtsdeurwaarder betekent de aanmaning.
Schuldenaar heeft 1 maand tijd om te reageren:
- SA betaalt alles (dading)
- SA betwist en juridische procedure kan opgestart worden
- SA vraagt betalingsfaciliteiten
- SA betaalt slechts deel
- SA reageert niet
Als er binnen 1 maand niets is betaald krijgt men geen afbetalingsplan en geen betwisting. Daarna krijgt
men nog 8 extra dagen als deze periode ook verstreken is zal de gerechtsdeurwaarder een pv van niet-
betwisting opstellen. De pv zal dan uitvoerbaar verklaart worden door de ondernemingsrechtbank en dan
zal de gerechtsdeurwaarder deze uitvoeren. De SA kan ten allen tijde naar de rechter stappen en
schuldvordering aanvechten.
4
