INHOUDSOPGAVE
H1: Wat is economie? ..................................................................................................................................... 4
Waarom keuzes maken? ..................................................................................................................................... 4
Behoeften? .......................................................................................................................................................... 4
Definitie economie .............................................................................................................................................. 4
2 Grote economische vraagstukken .................................................................................................................... 4
Keuze en opportuniteitskost................................................................................................................................ 5
H2: Het economisch probleem ........................................................................................................................ 6
Productiemogelijkhedencurve PMC .................................................................................................................... 6
Productie-efficiëntie ....................................................................................................................................... 6
Opportuniteitskost ......................................................................................................................................... 7
Vragen: ........................................................................................................................................................... 7
Aanvulling ........................................................................................................................................................... 7
Toepassing ...................................................................................................................................................... 8
Economische groei .............................................................................................................................................. 8
H3: vraag en aanbod ....................................................................................................................................... 9
Vraag................................................................................................................................................................... 9
Gevraagde hoeveelheid .................................................................................................................................. 9
De wet van de vraag ....................................................................................................................................... 9
De vraagcurve en vraagschema ...................................................................................................................... 9
Een wijziging in de vraag................................................................................................................................. 9
Verandering in vraag ...................................................................................................................................... 9
6 belangrijke factoren die de vraag beïnvloeden: ........................................................................................ 10
Aanbod .............................................................................................................................................................. 11
Aangeboden hoeveelheid ............................................................................................................................. 11
De wet van het aanbod ................................................................................................................................ 11
Aanbodcurve en aanbodschema .................................................................................................................. 11
Een verandering in het aanbod .................................................................................................................... 12
De zes belangrijkste factoren die het aanbod van een goed beïnvloeden, zijn: .......................................... 12
Marktevenwicht ................................................................................................................................................ 13
Prijs als regulator .......................................................................................................................................... 13
Prijsaanpassingen ......................................................................................................................................... 14
Prijsvorming: een automatische regulator ................................................................................................... 14
Verandering in prijs en hoeveelheid voorspellen ......................................................................................... 14
H4: Elasticiteit ............................................................................................................................................... 16
Prijselasticiteit van de vraag ............................................................................................................................. 16
De factoren die de elasticiteit van de vraag beïnvloeden ............................................................................ 17
Grafische weergave ...................................................................................................................................... 17
, Totale omzet & elasticiteit............................................................................................................................ 17
Uitgaven & elasticiteit .................................................................................................................................. 18
Verslaving & elasticiteit ................................................................................................................................ 18
Inkomenselastciteit ........................................................................................................................................... 18
Kruiselingse elasticiteit...................................................................................................................................... 18
H5: Productie organiseren ............................................................................................................................ 19
De onderneming en haar economisch probleem .............................................................................................. 19
Boekhoudkundige winst ............................................................................................................................... 19
Economische winst ....................................................................................................................................... 19
De opportuniteitskost van de productie van een bedrijf ............................................................................. 19
De beslissingen van de onderneming ........................................................................................................... 21
Marktvormen en concurrentieomgeving .......................................................................................................... 22
Perfecte concurrentie ................................................................................................................................... 22
Monopolistische concurrentie ...................................................................................................................... 22
Oligopolie...................................................................................................................................................... 22
Monopolie .................................................................................................................................................... 22
Bepalen van marktstructuur ............................................................................................................................. 23
H6: Productie en kosten ................................................................................................................................ 24
Beslissingstermijnen .......................................................................................................................................... 24
KT productie ...................................................................................................................................................... 24
Totale productiecurve .................................................................................................................................. 24
Marginale productiecurve ............................................................................................................................ 24
Gemiddelde productiecurve ......................................................................................................................... 25
KT kosten ........................................................................................................................................................... 25
Verband tussen GVK-GP en MK-MP ............................................................................................................. 26
Wijzigingen in de kostencurves .................................................................................................................... 27
LT kosten ........................................................................................................................................................... 27
Minimale efficiënte schaal............................................................................................................................ 28
H7: Perfecte concurrentie ............................................................................................................................. 29
Wat is perfecte concurrentie? ........................................................................................................................... 29
De beslissing van het bedrijf ............................................................................................................................. 29
Winstmaximaliserende output ..................................................................................................................... 29
Tijdelijke stopzetting..................................................................................................................................... 30
Aanbodcurve op korte termijn .......................................................................................................................... 31
WInst/ verlies op korte termijn .................................................................................................................... 31
Marktevenwicht op korte termijn ..................................................................................................................... 31
Lange termijn .................................................................................................................................................... 32
Technologische vooruitgang verandert het aanbod..................................................................................... 33
H8: Monopolie .............................................................................................................................................. 34
Het ontstaan van een monopolie ...................................................................................................................... 34
, Drie soorten monopolies .............................................................................................................................. 34
Prijszetting bij een monopolie ...................................................................................................................... 34
Output- en prijsbeslissing .................................................................................................................................. 35
Vergelijking monopolie en perfecte competitie ................................................................................................ 36
H9: monopolistische concurrentie................................................................................................................. 37
Wat is monopolistische concurrentie? .............................................................................................................. 37
Groot aantal bedrijven ................................................................................................................................. 37
Productdifferentiatie .................................................................................................................................... 37
Concurreren op kwaliteit, prijs en marketing ............................................................................................... 37
In- en uittreden............................................................................................................................................. 37
Niet transparant ........................................................................................................................................... 37
Prijs en output in monopolistische concurrentie ............................................................................................... 38
De KT productie- en prijsbeslissing van het bedrijf ...................................................................................... 38
Lange termijn: economische winst ............................................................................................................... 38
Productontwikkeling en marketing ................................................................................................................... 38
Innovatie en productontwikkeling................................................................................................................ 38
Reclame ........................................................................................................................................................ 39
Op lange termijn ........................................................................................................................................... 39
H10: Oligopolie ............................................................................................................................................. 40
Toetredingsdrempels ........................................................................................................................................ 40
Klein aantal bedrijven ....................................................................................................................................... 40
Het duopolisten dilemma .................................................................................................................................. 41
Perfecte concurrentie ........................................................................................................................................ 41
, MICRO-ECONOMIE
H1: WAT IS ECONOMIE?
Economie is een menswetenschap die keuzeproblemen bestudeert waarmee iedereen wordt
geconfronteerd.
• Welke keuzes moet jij als consument nemen?
• Welke keuzes moet een bedrijfsleider/ producent nemen?
• Welke keuzes moeten de overheid/ beleidsmakers nemen?
WAAROM KEUZES MAKEN?
• We hebben allemaal oneindig veel behoeftes die verplicht geconfronteerd worden met onze
middelen
• Middelen: financieel, tijd
• Doordat onze behoeftes groter zijn dan onze middelen moeten we keuzes maken en hierdoor
ontstaat economische schaarste
BEHOEFTEN?
• Is meer dan basisbehoeften, deze zijn oneindig
• Behoefte = verlangen naar hetgeen je mist
Schaarste = te kort van iets
• Rijke mensen zoals Dua Lipa hebben geen schaarste van geld, maar hun schaarste is tijd
DEFINITIE ECONOMIE
Economie is een humane wetenschap die de keuzes van
• Individuen = consumenten è vraag
• Bedrijven = producenten è aanbod
• Overheden en de hele samenleving
bestudeert ten gevolge van de schaarste van de beschikbare middelen, en onder invloed van prikkels
Micro-economie Macro-economie
Bestudeert de keuzes van individuen en bedrijven, en Bestudeert het effect van de keuzes van individuen, bedrijven
de manier waarop de overheid hierop kan inspelen. en overheden op de totale (nationale of globale) economie.
Bv: 1 bedrijf Bv: BBP, inflatie
2 GROTE ECONOMISCHE VRAAGSTUKKEN
• Hoe bepalen de keuzes wat, hoe en voor wie goederen en diensten geproduceerd worden?
• Bv: communisme waarbij de overheid alles beslist
• Kan het nastreven van eigenbelang ook in het voordeel zijn van het algemeen (maatschappelijk)
belang?
Wat, hoe en voor wie?
Goederen en diensten zijn de voorwerpen (goederen) en handelingen (diensten) die geproduceerd
worden om de menselijke behoeften te bevredigen.
WAT VOOR WIE
Welke goederen en diensten worden geproduceerd en hoeveel? … worden deze goederen en diensten geproduceerd?
à Veranderd doorheen de tijd • Natuur verdient huur
Bv: Moet België niet meer zelf produceren ipv importeren van • Arbeid verdient loon
andere landen, zoals het voorgeval van Oekraïne? • Kapitaal verdient interest
• Ondernemerschap verdient winst
HOE
H1: Wat is economie? ..................................................................................................................................... 4
Waarom keuzes maken? ..................................................................................................................................... 4
Behoeften? .......................................................................................................................................................... 4
Definitie economie .............................................................................................................................................. 4
2 Grote economische vraagstukken .................................................................................................................... 4
Keuze en opportuniteitskost................................................................................................................................ 5
H2: Het economisch probleem ........................................................................................................................ 6
Productiemogelijkhedencurve PMC .................................................................................................................... 6
Productie-efficiëntie ....................................................................................................................................... 6
Opportuniteitskost ......................................................................................................................................... 7
Vragen: ........................................................................................................................................................... 7
Aanvulling ........................................................................................................................................................... 7
Toepassing ...................................................................................................................................................... 8
Economische groei .............................................................................................................................................. 8
H3: vraag en aanbod ....................................................................................................................................... 9
Vraag................................................................................................................................................................... 9
Gevraagde hoeveelheid .................................................................................................................................. 9
De wet van de vraag ....................................................................................................................................... 9
De vraagcurve en vraagschema ...................................................................................................................... 9
Een wijziging in de vraag................................................................................................................................. 9
Verandering in vraag ...................................................................................................................................... 9
6 belangrijke factoren die de vraag beïnvloeden: ........................................................................................ 10
Aanbod .............................................................................................................................................................. 11
Aangeboden hoeveelheid ............................................................................................................................. 11
De wet van het aanbod ................................................................................................................................ 11
Aanbodcurve en aanbodschema .................................................................................................................. 11
Een verandering in het aanbod .................................................................................................................... 12
De zes belangrijkste factoren die het aanbod van een goed beïnvloeden, zijn: .......................................... 12
Marktevenwicht ................................................................................................................................................ 13
Prijs als regulator .......................................................................................................................................... 13
Prijsaanpassingen ......................................................................................................................................... 14
Prijsvorming: een automatische regulator ................................................................................................... 14
Verandering in prijs en hoeveelheid voorspellen ......................................................................................... 14
H4: Elasticiteit ............................................................................................................................................... 16
Prijselasticiteit van de vraag ............................................................................................................................. 16
De factoren die de elasticiteit van de vraag beïnvloeden ............................................................................ 17
Grafische weergave ...................................................................................................................................... 17
, Totale omzet & elasticiteit............................................................................................................................ 17
Uitgaven & elasticiteit .................................................................................................................................. 18
Verslaving & elasticiteit ................................................................................................................................ 18
Inkomenselastciteit ........................................................................................................................................... 18
Kruiselingse elasticiteit...................................................................................................................................... 18
H5: Productie organiseren ............................................................................................................................ 19
De onderneming en haar economisch probleem .............................................................................................. 19
Boekhoudkundige winst ............................................................................................................................... 19
Economische winst ....................................................................................................................................... 19
De opportuniteitskost van de productie van een bedrijf ............................................................................. 19
De beslissingen van de onderneming ........................................................................................................... 21
Marktvormen en concurrentieomgeving .......................................................................................................... 22
Perfecte concurrentie ................................................................................................................................... 22
Monopolistische concurrentie ...................................................................................................................... 22
Oligopolie...................................................................................................................................................... 22
Monopolie .................................................................................................................................................... 22
Bepalen van marktstructuur ............................................................................................................................. 23
H6: Productie en kosten ................................................................................................................................ 24
Beslissingstermijnen .......................................................................................................................................... 24
KT productie ...................................................................................................................................................... 24
Totale productiecurve .................................................................................................................................. 24
Marginale productiecurve ............................................................................................................................ 24
Gemiddelde productiecurve ......................................................................................................................... 25
KT kosten ........................................................................................................................................................... 25
Verband tussen GVK-GP en MK-MP ............................................................................................................. 26
Wijzigingen in de kostencurves .................................................................................................................... 27
LT kosten ........................................................................................................................................................... 27
Minimale efficiënte schaal............................................................................................................................ 28
H7: Perfecte concurrentie ............................................................................................................................. 29
Wat is perfecte concurrentie? ........................................................................................................................... 29
De beslissing van het bedrijf ............................................................................................................................. 29
Winstmaximaliserende output ..................................................................................................................... 29
Tijdelijke stopzetting..................................................................................................................................... 30
Aanbodcurve op korte termijn .......................................................................................................................... 31
WInst/ verlies op korte termijn .................................................................................................................... 31
Marktevenwicht op korte termijn ..................................................................................................................... 31
Lange termijn .................................................................................................................................................... 32
Technologische vooruitgang verandert het aanbod..................................................................................... 33
H8: Monopolie .............................................................................................................................................. 34
Het ontstaan van een monopolie ...................................................................................................................... 34
, Drie soorten monopolies .............................................................................................................................. 34
Prijszetting bij een monopolie ...................................................................................................................... 34
Output- en prijsbeslissing .................................................................................................................................. 35
Vergelijking monopolie en perfecte competitie ................................................................................................ 36
H9: monopolistische concurrentie................................................................................................................. 37
Wat is monopolistische concurrentie? .............................................................................................................. 37
Groot aantal bedrijven ................................................................................................................................. 37
Productdifferentiatie .................................................................................................................................... 37
Concurreren op kwaliteit, prijs en marketing ............................................................................................... 37
In- en uittreden............................................................................................................................................. 37
Niet transparant ........................................................................................................................................... 37
Prijs en output in monopolistische concurrentie ............................................................................................... 38
De KT productie- en prijsbeslissing van het bedrijf ...................................................................................... 38
Lange termijn: economische winst ............................................................................................................... 38
Productontwikkeling en marketing ................................................................................................................... 38
Innovatie en productontwikkeling................................................................................................................ 38
Reclame ........................................................................................................................................................ 39
Op lange termijn ........................................................................................................................................... 39
H10: Oligopolie ............................................................................................................................................. 40
Toetredingsdrempels ........................................................................................................................................ 40
Klein aantal bedrijven ....................................................................................................................................... 40
Het duopolisten dilemma .................................................................................................................................. 41
Perfecte concurrentie ........................................................................................................................................ 41
, MICRO-ECONOMIE
H1: WAT IS ECONOMIE?
Economie is een menswetenschap die keuzeproblemen bestudeert waarmee iedereen wordt
geconfronteerd.
• Welke keuzes moet jij als consument nemen?
• Welke keuzes moet een bedrijfsleider/ producent nemen?
• Welke keuzes moeten de overheid/ beleidsmakers nemen?
WAAROM KEUZES MAKEN?
• We hebben allemaal oneindig veel behoeftes die verplicht geconfronteerd worden met onze
middelen
• Middelen: financieel, tijd
• Doordat onze behoeftes groter zijn dan onze middelen moeten we keuzes maken en hierdoor
ontstaat economische schaarste
BEHOEFTEN?
• Is meer dan basisbehoeften, deze zijn oneindig
• Behoefte = verlangen naar hetgeen je mist
Schaarste = te kort van iets
• Rijke mensen zoals Dua Lipa hebben geen schaarste van geld, maar hun schaarste is tijd
DEFINITIE ECONOMIE
Economie is een humane wetenschap die de keuzes van
• Individuen = consumenten è vraag
• Bedrijven = producenten è aanbod
• Overheden en de hele samenleving
bestudeert ten gevolge van de schaarste van de beschikbare middelen, en onder invloed van prikkels
Micro-economie Macro-economie
Bestudeert de keuzes van individuen en bedrijven, en Bestudeert het effect van de keuzes van individuen, bedrijven
de manier waarop de overheid hierop kan inspelen. en overheden op de totale (nationale of globale) economie.
Bv: 1 bedrijf Bv: BBP, inflatie
2 GROTE ECONOMISCHE VRAAGSTUKKEN
• Hoe bepalen de keuzes wat, hoe en voor wie goederen en diensten geproduceerd worden?
• Bv: communisme waarbij de overheid alles beslist
• Kan het nastreven van eigenbelang ook in het voordeel zijn van het algemeen (maatschappelijk)
belang?
Wat, hoe en voor wie?
Goederen en diensten zijn de voorwerpen (goederen) en handelingen (diensten) die geproduceerd
worden om de menselijke behoeften te bevredigen.
WAT VOOR WIE
Welke goederen en diensten worden geproduceerd en hoeveel? … worden deze goederen en diensten geproduceerd?
à Veranderd doorheen de tijd • Natuur verdient huur
Bv: Moet België niet meer zelf produceren ipv importeren van • Arbeid verdient loon
andere landen, zoals het voorgeval van Oekraïne? • Kapitaal verdient interest
• Ondernemerschap verdient winst
HOE
