samenvatting macro-economie

Samenvatting boek macro-economie

Deel 1 algemene inleiding
Hoofdstuk 1 macro-economie en macro-economische vraagstukken
Wat is macro-economie
 de werking en ontwikkeling van de economie is haar geheel
 direct of indirect met de welzijn te maken
 beoogt verbetering economisch beleid
 vs. Micro-economie – individuele agenten en prijsvorming individuele markten
 optimaliseringsprincipe als uitgangspunt
 nood aan globale aanpak – agenten van de micro-economie houden vaak geen rekening met
wereld om hen geen
 recessieperiode – minder aanwerven, want productie toch niet verkopen – consumenten
beperken aankopen, want ze zijn met werkloosheid geconfronteerd.

Macro-economische grootheden en verbanden
1. reëel product en reëel inkomen
 reëel product = volume (finale) goederen en diensten die geproduceerd worden
 indicator rijkdom of welvaart van een economie
 potentieel = productie bij normale bezetting zonder overuren
 procentuele afwijking van beiden is de outputkloof – positief bij hoogconjuntuur en negatief bij
laag conjunctuur
 de conjunctuur in ons land is internationaal bepaald
 perioden van herstructurering als nieuwe expansiefase
 nominaal product = geldwaarde van de productie en geen goed indicator voor de welvaart
 reëel product is relevant voor de welvaart hierbij kijk je naar de productie in verschillende jaren
met een prijs uit een bepaald basisjaar  volumewijziging wordt weergegeven
 nominaal product suggereert foutief een welvaartstoename bv. Puur door stijging van prijzen
wordt het groter
 prijsindex/deflator
 nom/reëel
 gewogen gemiddelde prijs
 index reëel product
 wijziging productievolume tov basisjaar
 rel j-t / rel bj
 index nom / index defl


2. inflatie
 aanhoudende stijging algemeen prijspeil
 inflatiepercentage = procentuele verandering van algemeen prijspeil van ene jaar met jaar ervoor
 mogelijk dat er geen inflatie is omdat stijgende prijzen gecompenseerd worden door dalende
prijzen
 geen indicator levensduur maar wel mate waarin de duur toeneemt
 2% inflatie in België = doelstelling ECB
 Positieve outputskloof met stijgende inflatie = hoogconjunctuur
 Inflatie als enige verklaring voor de conjunctuur is niet genoeg ( kan verschillen in verschillende
landen en toch = conjunctuur)

1

, Belang van heersende politiek en monetair regime en de onafhankelijkheid van de centrale bank

3. werkloosheid en werkgelegenheid
 maatstaf mate waarin de economie haar productiemiddelen benut = arbeidspotentieel en ruime
benutting hiervan – werkgelegenheidsgraad
 internationaal arbeidsbureau
 werklozen
 geen werk
 beschikbaar op arbeidsmarkt
 actief zoeken
 via enquetes
 andere niet-werkzoekenden met een uitkering = bruggepensioneerden
 Midden jaren 70 stijging van werkloosheid – 1985-1990 kwam er een daling – opwaartse trend
eind 90 – tot 2008 dalende trend
 Werkloosheid is makkelijker te ontkennen – niet allemaal opgenomen
 Werkgelegenheidsgraad is een betere maatstaf
 Top van Lissabon -> 70% moest werken
 België behaalt die norm niet
 Minder werkenden dan gemiddelde in EU
 Geleidelijke stijging sinds 1985 maar nog geen 70%
 Werkgelegenheid lager onder jongeren en ouderen ook het geval bij laag geschoolden
 Meer werkenden niet noodzakelijk groter arbeidsvolume  halftijds vs. Voltijds
 Forse daling in aantal uren die mensen werken
 Arbeidspotentieel in België blijft ver onderbenut
 Toename van werkloosheid crisis wordt niet ongedaan in perioden hoogconjuntuur
 Sommige landen hebben beduidend minder arbeid
 Wet van okun
 Negatief verband tussen de verandering van werkloosheid en de economische groei
- Hoge groei = daling van werkloosheid
- Positief verband groei en werkgelegenheid
- Helling van de rechte = schatting van de wijziging in groei op de werkloosheidsgraad
 Inverse okun-coëfficient = reactie op de economische groei
 Twijfels bij economische groei als oplossing voor de werkloosheid
 Om significant te zijn moet de groei veel arbeidsvriendelijker worden

4. rentevoet
 nominale rente = door financiële instellingen geafficheerd
 kost in euro wanneer je geld ontleent
 kortetermijnrente (hoogstens 1 jaar) vs. Langetermijnrente (minstens 5 jaar)
 Je kan ook 5 keer een korte termijn aangaan en zo je verwachtingen formuleren
 Ze zouden beide de verwachte opbrengst moet geven
 Wanneer er veel interesse is in de ene vorm zal die verlagen en de andere zal verhogen
 Lange termijn zal hoger zijn dan korte wanneer ze hogere korte rentevoeten verwachten
 Conjunctuurindicator
 Verwachting hoge groei gaat samen met verwachte hogere lange rente
- Hogere groei = stijgende prijzen = verwachting van stijgende rente door ECB
- Zwakke groei duwt lange termijn naar omlaag
 Lange groter dan korte – door risico
 Uitzondering – bij restrictief monetair beleid

2

,  Korte termijn optrekken om inflatie tegen te gaan
 Lange termijn is bepalend voor de investeringen
 Reële rente = koopkracht van de kost bij nominale rente
 Hoeveelheid goederen die overgedragen worden
 Zonder inflatie betaal je evenveel goederen terug
 Heb je echter met inflatie te maken die boven de nominale rente uitsteekt
- Zal je minder goederen terugkrijgen (99 ipv 100)
- Koopkracht van de euro is lager geworden
 Geld lenen bij 9% nom rente is niet duur bij 8% inflatie -> reële rente is dan slecht 1%
 Ex-ante = basis van beslissingen en verwachte inflatie
 Een gewogen gemiddelde
 Ex-post = wanneer de inflatie al gekend is
 Als inflatie lager uitvalt dan verwacht doet de investeerder (debiteur) een slechte zaak en de
spaarder (crediteur) een goede zaak
e
 1 helft jaren 70 = stijgende inflatie voordeel voor investeerder – eind 70 = dalende inflatie goed
voor spaarder – jaren 80 nauwere aansluiting van ex-ante en ex-post door inflatiebestrijding –
daling reële rente in 90

5. wisselkoers
a) nominaal bilateraal
 waarde van ene munt in de andere
 euro duurder dan pond = appreciatie van euro en depreciatie van de pond
 inflatie = duurder worden van de munt in dat land en de competiviteit zal stijgen in het andere
land zonder inflatie
b) reële bilaterale
 relatieve prijs van goederen en diensten
 betere indicator voor de competiviteit door opname van prijspeilen
 stijgen RW van euro = duurder worden
 depreciatie van eigen munt maakt buitenlandse goederen duurder en laat prijzen hier stijgen
 reële depreciatie of devaluatie van eigen munt = verarming
 duurder maken van buitenlandse producten = beter voor competitie, maar wil zeggen dat je veel
producten moet afstaan
c) nominaal effectieve
 waarde van de munt ivm handelspartners
 gewogen gemiddelde van de nominale waarde euro TOV munten handelspartners
d) reële effectieve
 daling = stijging in competiviteit (bv. Door inflatie in buitenland)
 stijging nom ef wk wil niet zeggen dat re ef wk zal stijgen bv door inflatie in buitenland
 reële depreciatie wijst op inflatie bij handelspartners
 ookal hebben lidstaten gelijke nominale WK, wil dit niet zeggen dat de reële ook gelijk is
 hogere re ef wk wil zeggen dat je minder competief wordt

6. saldo op de lopende rekening van de betalingsbalans
 betalingsbalans = registreren van financiële stromen
 stromen uit verrrichtingen in de inkomens- of bestedingssfeer
 betalingen uit invoer en uitvoer
 uitvoer = ontvangst en verbetering van de lopende rekening
 factorinkomens = lonen, intresten en dividenden (tss landen betaald) dwz vergoeding voor
kapitaal en arbeid

3

,  tekort = netto-besteder en overschot = netto-bespaarder
 besteder = boven stand leven, meer invoeren, meer uitgeven, tekort
 een tekort op lopende rekening wil niet zeggen dat er een begrotingstekort is => gewoon
tekort bij privé-sectoren
 een tekort wordt geassocieerd met gebrek aan concurrentiekracht

7. begrotingssaldo van de overheid en de overheidsschuld
 tekort moet beneden 3% vh BBP zijn
 overheidsschuld maximaal 60% van BBP
 verschil ontvangsten en uitgaven van de overheid
 ontvangsten = belastingen
 uitgaven = aankopen en lonen en sociale uitkeringen
 saldo doorlopend negatief
 het tekort had een maximum van 15% in 1981
 inzetten van saneringsbeleid met als resultaat nog 2.3% in 1997
 netto-overheidsschuld = bruto – financiële activa
 hogere rente = meer rente uitgaven en een groter tekort
 economische groei = meer belastingontvangsten en minder werkloosheidsuitkeringen = lager
tekort
 financiële problemen blijken dus resultaat van slechte groei en hoge rentevoeten

Macro-economische scholen
 visie op de werking van de economie – in de verschillende visies bepaalde structuur
 dominante scholen Keynisianen en de klassieken  suprematie van economische ordening door
privé-initiatief en marktwerking
 onenigheid over overheidstussenkomst
 keynesianen keerden terug naar de bron door de komst van de crisis 2008

1.keynesianen
 ontstaan door grote depressie
 markt is instabiel en kan zichzelf niet corrigeren  overheidsbeleid
 laag conjunctuur – werkloosheid – weinig vraag  schokken van markteconomie versterkt dit
alleen maar  bijsturen overheid door zelf meer te kopen
 ontstaan van die schokken
 ondernemers/consumenten besluiten meer/minder te investeren/consumeren
 krediet wijzigingen door de banken  makkelijker of moeilijker lenen
 conjunctuurschommelingen in buitenland  moeilijker exporteren
 multiplicatormechanime
- besteding van de ene economische agent is het inkomen van de anderen
- Als de ene minder besteed, wordt de ander hier ook toe gedwongen
- Finaal komt de economie in een coördinatieprobleem (vraag vermindert – ontslaan –
werkloosheid - …)
 Redenen van langdurige gevolgen
 Rigiditeit van lonen en prijzen
 Vooral neerwaartse rigiditeit
 Bv. terugval van export – wenselijk prijzen laten dalen om zo vraag naar eigen producten te
herstellen
 Maar gebeurt niet want prijzen passen zich slechts traag aan  economie lange tijd uit koers
 Output valt terug en werkloosheid stijgt


4