Hoofdstuk 1: Je kan de mechanismen van warmteproductie bij een pasgeborene uitleggen
Warmteproductie door:
- Vasoconstrictie
- Foetushouding
- Bruin vet
. Onderhuids vetweefsel bij schouderblaren en nieren
- Venrix caseosa
. Witte kaasachtige substantie
. Helpt baby bij geboorte warm te houden
. Mag pas na 24u afgewassen worden
- Nog niet rillen
. Baby’s zijn nog niet in staat om warmte te regelen via rillen
. Als baby rilt denken aan verslaafde mama
Je kan de maatregelen om warmteverlies bij pasgeborene te voorkomen toapssen adhv de 4 manieren
van warmteverlies
- Radiatie
. Warmte die verloren gaat aan koude omgeving
. Kindje niet tegen wand incubator leggen
- Evaporatie
. Warmte die verloren gaat aan verdamping
. Kindje is nat na geboorte goed afdrogen
- Conductie
. Warmte die verloren gaat aan omgevingsmateriaal
. Kindje niet bloot op matrasje leggen
- Convectie
. Warmte die verloren gaat aan omgevende lucht
. Deuren toe doen
Warmteverlies voorkomen
- Pasgeborene zo snel mogelijk afdrogen
- Geen koude omgeving, zo snel mogelijk aankleden (altijd muts om warmteverlies via hoofdje te
voorkomen
Je kan de navelstreng na de geboorte controleren
Navelstreng bestaat uit
- 2 arteriën
- 1 vene
- Gelei van Warton
Bij afklemmen eerst afnavelen
- Laatste voedingsstoffen nog van mama naar baby duwen
- Afklemmen met 2 steriele kochers
Valt na 7-10 dagen vanzelf af
,Je kan de toestand van de pasgeborene beoordelen mbv de Apgarscore
Ademhaling, tonus, kleur, pols, reactie op pijnprikkels
Mag 7 zijn
Samen met PH van navelstreng indicatie van ernst van problemen bij pasgeborene
Je kan de belangrijke verschillen in de bloedcirculatie van de foetus en de pasgeborene verklaren
Voor de geboorte
- Circulatie via placenta
- Hart 2 extra openingen die na geboorte sluiten
. Foramen ovale
. Ductus Botalli
Na geboorte
- Openingen sluiten en hart functioneert normaal
Verandering
- Druk in RA neemt af (door toegenomen bloedstroom naar longen)
- Druk in LA neemt toe (door toegenomen bloedstroom vanuit longen)
- Druk L harthelft wordt hoger dan R harthelft foramen ovale sluit
Je kan de veranderingen in de ademhaling na de geboorte uitleggen
Voor de geboorte
- Stofwisseling via placenta
- Arterie o2 arm bloed (bij volwassenen O2 rijk bloed)
- Venen O2 rijk bloed (bij volwassenen O2 arm bloed)
Na geboorte
- Longen ontplooien zich
- Vocht wordt uit longen geperst bij geboorte
Je kan de fysiologische kenmerken en abnormaliteiten van het hart en longen uitleggen
Hart
- Hartgeruis/souffle
. Vaak eerste dagen niet hoorbaar doctus arteriosus moet nog sluiten
Longen
- Wet lung
. Wanneer het te lang duurt om vruchtwater uit long te krijgen
- Tachypnoe = >60 ah/min vertraagde resorptie van foetaal longvocht
Je kan de manieren van vitamime K-profylaxe benoemen
Zorg voor goede bloedstolling (IM 1mg, PO 2 mg)
Algemeen
Primaire opvang pasgeborene
- Warmteverlies voorkomen
- Oordelen toestand pasgeborene
- Tijdstip afnavelen
- Lichamelijk onderzoek
- Ouders kindje leren kennen
- Toedienen vitamine K
Koude stress
- Daling van lichaamstemperatuur na bevalling rol bij opgang komen AH (mag niet onder 36.5°
, Verpleegkundige observaties
1. Het gewicht
Gem. weegt pasgeborene 3.5kg kunnen individueel verschillen. Bij de 1ste 3-4levensdagen
normaal dat baby afvalt in gewicht. Gewichtsverlies max. 10% van volledig lichaamsgewicht en
veroorzaakt door: verlies van vocht via urine, verdamping via huid, AH, …
Na 8-10dagen moet geboortegewicht terug bereikt worden. Pasgeborene moet echter wel
geboortegewicht opnieuw bereiken en geen specifieke aandoeningen hebben.
Geboortegewicht van gezonde voldragen baby is afh van verschillende factoren:
- Leefgewoonten moeder
- Gzhtoestand moeder
- Erfelijkheid
- Pariteit
- Geslacht van baby
Evolutie van gewicht wordt bij gehouden op een percentielcurve.
2. De lengte
Pasgeborene meet gem. 50cm. Meten is op zich niet schadelijk, maar kan oncomfortabel zijn
voor pasgeborene omdat die constant in foetushouding lag.
BELANGRIJK globaal verhouding bekijken tussen ledematen en de rest van het lichaam.
Evolutie van lengte wordt bij gehouden op een percentielcurve.
3. De circulatie
Hartslag en AH worden op neonatologie gecontroleerd met behulp van monitor continue
observatie te bekomen.
Bij gebruik van cardiorespiratoire monitor worden 3 kinderelektroden gebruikt:
- ROOD rechts boven tepel
- GEEL links boven tepel
- ZWART/GROEN thv onderbuik
3.1. Hartritme
Hoe meer prematuur de baby, hoe hoger de hartslag.
Waarden voor bradycardie en tachycardie zijn dus afh van de zwangerschapsduur.
3.2. Bloeddruk
Waarden zijn afh van gewicht en zwangerschapsleeftijd. RR stijgt geleidelijk na de geboorte.
HYPOTENSIE veroorzaakt verslechtering van oxygenatie waardoor kans op ischemie
bestaat van vitale organen.
Hoe minder gewicht, hoe lager RR maar ook omgekeerd.
GEWICHT RR
<1kg +/- 48/32mmHg
1-2kg +/- 59/34mmHg
2-3kg +/- 61/35mmHg
>3kg +/- 67/38mmHg
3.3. Capillaire refill
CAPILLAIRE REFILL/PERIFERE VULLINGSTIJD
= tijd die nodig is om leeggedrukte capillairen zich opnieuw met bloed te laten vullen.
NORMAALWAARDE: <3seconden.
, Bij slechte perifere circulatie zal capillaire refill meer dan 3seconden zijn, teken van
vasoconstrictie en aanwijzing van circulatoire insufficiëntie.
4. Zuurstofsaturatie
Indien net na geboorte indicatie is om SpO2 te meten, rechterhand bevestigen geeft
preductale meting weer.
PREDUCTALE METING belang omwille van trage overgang van foetale naar neonatale
circulatie en in geval van cardiale afwijkingen.
Alarmgrenzen hangen af van toestand van baby, geen extra O2 dan grenzen ingesteld op 95-
100%.
Baby’s met extra O2 met bovengrens op 96-98%
Cardiale pathologie kan nog lager, 85% (voor hen meest haalbaar)
Min. grens bij kleine prematuren en onstabiele kinderen 85-87%
5. Temperatuur
NORMAALWAARDE: 36,5-37,5°C
Neonatologie wordt temperatuur om de 3-4u gemeten, combi met verzorgings- of
voedingsmoment. Rectale temperatuurmeting wordt afgeraden wegens grotere kans op
darmperforatie of andere schade bij pasgeborene.
HYPERTHERMIE vaak te wijten aan de hoge temp van de incubator.
HYPOTHERMIE komt vooral voor bij extreme prematuriteit, te lage omgevingstemp of slechte
toestand van baby.
TRANSIËNTE KOORTS/DORSTKOORTS
= voor op dag 3à4: 38 – 38,5°C en valt samen met diepste daling van lichaamsgewicht + te
wijten aan dehydratatie.
VOLDOENDE: extra vocht toe te dienen om koorts te laten zakken.
6. Glycemie
Bij gezonde, aterme geboren baby daalt glucosespiegel na 2u tot rond 50mg/dl en stabiliseert
naar 72mg/dl na 72u.
Glycemie wordt bepaald via hielprik indien geen arteriële lijn aanwezig is. Hielprik is wel een
pijnlijke handeling bij een pasgeborene.
7. De huid
Direct na geboorte wordt huid van pasgeborene gecontroleerd op algemene aspecten en op
eventuele huidbeschadiging die kunnen ontstaan door gebruik van ventouse of forceps.
7.1. De kleur
NORMALE KLEUR: rozerood maar preterme baby zal meer rood zijn omwille van dunnere huid
waar subcutaan weefsel ontbreekt.
Bij vasoconstrictie zal de huid bleek worden, VPK attent zijn op circulatieprobleem.
Bij vasodilatatie zal een plotselinge optredende hoogrode kleur aanwezig zijn. Gepaard met
te hoge omgevingstemperatuur, ook tekenen van beginnende septische shock.
MARMERING HUID
= witte vlekken op de rode huid, duidt op een dreigend circulair probleem.
Blauwe verkleurde huid kan perifeer of centraal gezien worden.
HARKELIJNSYNDROOM (zelden)
= wanneer pasgeborene aan 1 zijde van lichaam sterk rood is, terwijl andere kant normale
rode kleur behoudt. Wordt gestuurd door zenuwen en is van voorbijgaande aard en geen
pathologische betekenis.
7.2. Andere huidobservaties
7.2.1. Vernix caseosa
Bij geboorte wordt gekeken naar de aanwezigheid van kaasachtige substantie,
bestaat uit water, eiwitten en vetten.
Warmteproductie door:
- Vasoconstrictie
- Foetushouding
- Bruin vet
. Onderhuids vetweefsel bij schouderblaren en nieren
- Venrix caseosa
. Witte kaasachtige substantie
. Helpt baby bij geboorte warm te houden
. Mag pas na 24u afgewassen worden
- Nog niet rillen
. Baby’s zijn nog niet in staat om warmte te regelen via rillen
. Als baby rilt denken aan verslaafde mama
Je kan de maatregelen om warmteverlies bij pasgeborene te voorkomen toapssen adhv de 4 manieren
van warmteverlies
- Radiatie
. Warmte die verloren gaat aan koude omgeving
. Kindje niet tegen wand incubator leggen
- Evaporatie
. Warmte die verloren gaat aan verdamping
. Kindje is nat na geboorte goed afdrogen
- Conductie
. Warmte die verloren gaat aan omgevingsmateriaal
. Kindje niet bloot op matrasje leggen
- Convectie
. Warmte die verloren gaat aan omgevende lucht
. Deuren toe doen
Warmteverlies voorkomen
- Pasgeborene zo snel mogelijk afdrogen
- Geen koude omgeving, zo snel mogelijk aankleden (altijd muts om warmteverlies via hoofdje te
voorkomen
Je kan de navelstreng na de geboorte controleren
Navelstreng bestaat uit
- 2 arteriën
- 1 vene
- Gelei van Warton
Bij afklemmen eerst afnavelen
- Laatste voedingsstoffen nog van mama naar baby duwen
- Afklemmen met 2 steriele kochers
Valt na 7-10 dagen vanzelf af
,Je kan de toestand van de pasgeborene beoordelen mbv de Apgarscore
Ademhaling, tonus, kleur, pols, reactie op pijnprikkels
Mag 7 zijn
Samen met PH van navelstreng indicatie van ernst van problemen bij pasgeborene
Je kan de belangrijke verschillen in de bloedcirculatie van de foetus en de pasgeborene verklaren
Voor de geboorte
- Circulatie via placenta
- Hart 2 extra openingen die na geboorte sluiten
. Foramen ovale
. Ductus Botalli
Na geboorte
- Openingen sluiten en hart functioneert normaal
Verandering
- Druk in RA neemt af (door toegenomen bloedstroom naar longen)
- Druk in LA neemt toe (door toegenomen bloedstroom vanuit longen)
- Druk L harthelft wordt hoger dan R harthelft foramen ovale sluit
Je kan de veranderingen in de ademhaling na de geboorte uitleggen
Voor de geboorte
- Stofwisseling via placenta
- Arterie o2 arm bloed (bij volwassenen O2 rijk bloed)
- Venen O2 rijk bloed (bij volwassenen O2 arm bloed)
Na geboorte
- Longen ontplooien zich
- Vocht wordt uit longen geperst bij geboorte
Je kan de fysiologische kenmerken en abnormaliteiten van het hart en longen uitleggen
Hart
- Hartgeruis/souffle
. Vaak eerste dagen niet hoorbaar doctus arteriosus moet nog sluiten
Longen
- Wet lung
. Wanneer het te lang duurt om vruchtwater uit long te krijgen
- Tachypnoe = >60 ah/min vertraagde resorptie van foetaal longvocht
Je kan de manieren van vitamime K-profylaxe benoemen
Zorg voor goede bloedstolling (IM 1mg, PO 2 mg)
Algemeen
Primaire opvang pasgeborene
- Warmteverlies voorkomen
- Oordelen toestand pasgeborene
- Tijdstip afnavelen
- Lichamelijk onderzoek
- Ouders kindje leren kennen
- Toedienen vitamine K
Koude stress
- Daling van lichaamstemperatuur na bevalling rol bij opgang komen AH (mag niet onder 36.5°
, Verpleegkundige observaties
1. Het gewicht
Gem. weegt pasgeborene 3.5kg kunnen individueel verschillen. Bij de 1ste 3-4levensdagen
normaal dat baby afvalt in gewicht. Gewichtsverlies max. 10% van volledig lichaamsgewicht en
veroorzaakt door: verlies van vocht via urine, verdamping via huid, AH, …
Na 8-10dagen moet geboortegewicht terug bereikt worden. Pasgeborene moet echter wel
geboortegewicht opnieuw bereiken en geen specifieke aandoeningen hebben.
Geboortegewicht van gezonde voldragen baby is afh van verschillende factoren:
- Leefgewoonten moeder
- Gzhtoestand moeder
- Erfelijkheid
- Pariteit
- Geslacht van baby
Evolutie van gewicht wordt bij gehouden op een percentielcurve.
2. De lengte
Pasgeborene meet gem. 50cm. Meten is op zich niet schadelijk, maar kan oncomfortabel zijn
voor pasgeborene omdat die constant in foetushouding lag.
BELANGRIJK globaal verhouding bekijken tussen ledematen en de rest van het lichaam.
Evolutie van lengte wordt bij gehouden op een percentielcurve.
3. De circulatie
Hartslag en AH worden op neonatologie gecontroleerd met behulp van monitor continue
observatie te bekomen.
Bij gebruik van cardiorespiratoire monitor worden 3 kinderelektroden gebruikt:
- ROOD rechts boven tepel
- GEEL links boven tepel
- ZWART/GROEN thv onderbuik
3.1. Hartritme
Hoe meer prematuur de baby, hoe hoger de hartslag.
Waarden voor bradycardie en tachycardie zijn dus afh van de zwangerschapsduur.
3.2. Bloeddruk
Waarden zijn afh van gewicht en zwangerschapsleeftijd. RR stijgt geleidelijk na de geboorte.
HYPOTENSIE veroorzaakt verslechtering van oxygenatie waardoor kans op ischemie
bestaat van vitale organen.
Hoe minder gewicht, hoe lager RR maar ook omgekeerd.
GEWICHT RR
<1kg +/- 48/32mmHg
1-2kg +/- 59/34mmHg
2-3kg +/- 61/35mmHg
>3kg +/- 67/38mmHg
3.3. Capillaire refill
CAPILLAIRE REFILL/PERIFERE VULLINGSTIJD
= tijd die nodig is om leeggedrukte capillairen zich opnieuw met bloed te laten vullen.
NORMAALWAARDE: <3seconden.
, Bij slechte perifere circulatie zal capillaire refill meer dan 3seconden zijn, teken van
vasoconstrictie en aanwijzing van circulatoire insufficiëntie.
4. Zuurstofsaturatie
Indien net na geboorte indicatie is om SpO2 te meten, rechterhand bevestigen geeft
preductale meting weer.
PREDUCTALE METING belang omwille van trage overgang van foetale naar neonatale
circulatie en in geval van cardiale afwijkingen.
Alarmgrenzen hangen af van toestand van baby, geen extra O2 dan grenzen ingesteld op 95-
100%.
Baby’s met extra O2 met bovengrens op 96-98%
Cardiale pathologie kan nog lager, 85% (voor hen meest haalbaar)
Min. grens bij kleine prematuren en onstabiele kinderen 85-87%
5. Temperatuur
NORMAALWAARDE: 36,5-37,5°C
Neonatologie wordt temperatuur om de 3-4u gemeten, combi met verzorgings- of
voedingsmoment. Rectale temperatuurmeting wordt afgeraden wegens grotere kans op
darmperforatie of andere schade bij pasgeborene.
HYPERTHERMIE vaak te wijten aan de hoge temp van de incubator.
HYPOTHERMIE komt vooral voor bij extreme prematuriteit, te lage omgevingstemp of slechte
toestand van baby.
TRANSIËNTE KOORTS/DORSTKOORTS
= voor op dag 3à4: 38 – 38,5°C en valt samen met diepste daling van lichaamsgewicht + te
wijten aan dehydratatie.
VOLDOENDE: extra vocht toe te dienen om koorts te laten zakken.
6. Glycemie
Bij gezonde, aterme geboren baby daalt glucosespiegel na 2u tot rond 50mg/dl en stabiliseert
naar 72mg/dl na 72u.
Glycemie wordt bepaald via hielprik indien geen arteriële lijn aanwezig is. Hielprik is wel een
pijnlijke handeling bij een pasgeborene.
7. De huid
Direct na geboorte wordt huid van pasgeborene gecontroleerd op algemene aspecten en op
eventuele huidbeschadiging die kunnen ontstaan door gebruik van ventouse of forceps.
7.1. De kleur
NORMALE KLEUR: rozerood maar preterme baby zal meer rood zijn omwille van dunnere huid
waar subcutaan weefsel ontbreekt.
Bij vasoconstrictie zal de huid bleek worden, VPK attent zijn op circulatieprobleem.
Bij vasodilatatie zal een plotselinge optredende hoogrode kleur aanwezig zijn. Gepaard met
te hoge omgevingstemperatuur, ook tekenen van beginnende septische shock.
MARMERING HUID
= witte vlekken op de rode huid, duidt op een dreigend circulair probleem.
Blauwe verkleurde huid kan perifeer of centraal gezien worden.
HARKELIJNSYNDROOM (zelden)
= wanneer pasgeborene aan 1 zijde van lichaam sterk rood is, terwijl andere kant normale
rode kleur behoudt. Wordt gestuurd door zenuwen en is van voorbijgaande aard en geen
pathologische betekenis.
7.2. Andere huidobservaties
7.2.1. Vernix caseosa
Bij geboorte wordt gekeken naar de aanwezigheid van kaasachtige substantie,
bestaat uit water, eiwitten en vetten.
