Samenvatting Methoden en technieken van
onderzoek 9e editie
Samenvatting Hoofdstuk 1 – De betekenis van onderzoek
In dit hoofdstuk staat centraal wat ‘onderzoek’ eigenlijk is, waarom we het doen en hoe het in
de praktijk wordt aangepakt. Ook wordt het verschil tussen een ‘methode’ en een ‘techniek’
uitgelegd, en waarom onderzoek zowel voor nieuwe kennis als voor probleemoplossing
belangrijk is.
1.1 Inleiding
Onderzoek in het dagelijks leven
We worden voortdurend met het woord ‘onderzoek’ geconfronteerd: op internet, in het
nieuws of wanneer we zelf informatie verzamelen (bijvoorbeeld bij het uitzoeken van
een nieuwe telefoon). Vaak gebruiken we onderzoeksresultaten om beslissingen te
nemen, zoals het kiezen van een product of het verbeteren van processen in een
organisatie.
Waarom hebben we onderzoek nodig?
De kern is dat onderzoek ontstaat uit de behoefte aan nieuwe kennis, inzichten of
oplossingen voor praktische problemen. Organisaties kunnen bijvoorbeeld onderzoek
doen om een nieuw product te testen, een verbeterde werkwijze te ontwikkelen of de
tevredenheid van klanten te meten. Ook kan onderzoek dienen om bestaande ideeën of
aannames te toetsen op hun betrouwbaarheid en bruikbaarheid.
Doel van onderzoek
Het hoofddoel is vaak om op basis van systematische gegevensverzameling en -
analyse tot een gefundeerd antwoord, advies of besluit te komen. Onderzoek helpt om:
1. Inzicht te krijgen in een probleem of vraagstuk.
2. Nieuwe kennis te ontwikkelen (fundamenteel of praktisch).
3. Beslissingen beter onderbouwd te nemen (zoals
investeringsbeslissingen, marketingkeuzes, enz.).
Methode en techniek
Methode
Een methode is de systematische en doelgerichte werkwijze om (onderzoeks)gegevens
te verzamelen, te analyseren en te interpreteren. Het gaat om het ‘plan’ of de ‘aanpak’
van het onderzoek, bijvoorbeeld een enquête-onderzoek, een experiment of een case
study.
Techniek
Een techniek is een concrete manier om gegevens te verzamelen of te bewerken,
bijvoorbeeld het afnemen van interviews, observaties, testen of simulaties. Technieken
vallen dus onder de gekozen methode en worden ingezet om antwoorden op
onderzoeksvragen te vinden.
,Waarom verrichten we onderzoek?
Informatie en kennis vergaren
Mensen en organisaties willen gericht vragen beantwoorden: Hoe tevreden zijn onze
klanten? Werkt deze nieuwe technologie beter? Hoe kunnen we kosten verlagen?
Zonder systematisch onderzoek blijft het vaak bij aannames of toevalstreffers.
Kritisch beoordelen
Onderzoek daagt ons uit om niet klakkeloos conclusies te trekken, maar
(wetenschappelijk) onderbouwd te werk te gaan. Zo voorkom je dat je beslissingen
neemt op basis van onvolledige of onjuiste informatie.
Fundamenteel vs. Praktijkgericht
o Fundamenteel onderzoek is gericht op het vergroten van
algemene kennis en theorie, zonder dat er direct een
toepassing is.
o Praktijkgericht onderzoek (of toegepast onderzoek) richt zich
op het oplossen van een concreet probleem of het verbeteren
van een situatie binnen een organisatie of werkveld.
Belang van kwaliteit
Tot slot benadrukt het hoofdstuk dat de kwaliteit van onderzoek staat of valt met hoe
zorgvuldig en transparant de onderzoeksmethode en -technieken worden toegepast. Dit
betekent:
Duidelijke formulering van de onderzoeksvraag en doelstelling.
Systematische, eerlijke en zorgvuldige gegevensverzameling.
Geloofwaardige analyse en interpretatie van resultaten.
Heldere rapportage van de bevindingen, zodat anderen het
onderzoek kunnen beoordelen of herhalen.
Kernboodschap
Onderzoek is een gestructureerd proces dat mensen en organisaties helpt om weloverwogen
beslissingen te nemen en nieuwe kennis op te bouwen. Door een goede methode (de algemene
aanpak) en passende technieken (concrete onderzoekstools) te kiezen, is het mogelijk om op
een betrouwbare manier informatie te verzamelen en te analyseren. Zo levert onderzoek
waardevolle inzichten op, zowel in fundamentele zin (nieuwe theorie of kennis) als voor
praktische toepassingen (verbeteren van producten, diensten of processen).
,1.2 Wat is onderzoek?
Definitie
Onderzoek is een doelbewuste en methodische manier om nieuwe
kennis te vergaren, in de vorm van antwoorden op vooraf gestelde
vragen en volgens een vooraf opgesteld plan (bijv. Verschuren,
1994).
Systematische aanpak
Het proces verloopt stapsgewijs: van het formuleren van een
onderzoeksvraag tot het verzamelen en analyseren van gegevens en
het trekken van conclusies.
Kenmerken
1. Er is een duidelijke (leer) of praktische vraag waarop antwoord
gezocht wordt.
2. Informatie wordt op een geplande, systematische manier
verzameld.
3. Het resultaat is een conclusie of inzicht dat het oorspronkelijke
probleem of de vraag beantwoordt.
1.3 Het doel van onderzoek in organisaties
Fundamenteel vs. Praktijkgericht
o Fundamenteel onderzoek richt zich op het ontwikkelen of
toetsen van (nieuwe) wetenschappelijke theorieën en
principes, vaak in academische settings.
o Praktijkgericht onderzoek richt zich op specifieke, directe
toepassingen in bedrijven of instellingen. Denk aan het
verbeteren van een proces, oplossen van klantproblemen of
het evalueren van een nieuwe werkwijze.
Context bepaalt aanpak
De keuze voor fundamenteel of praktijkgericht onderzoek hangt af
van de organisatiecontext, de aard van het probleem en de
gewenste resultaten. In de praktijk komen vaak mengvormen voor
(bijv. een nieuw theoretisch inzicht dat vervolgens praktisch wordt
toegepast).
1.4 Het onderzoeksproces
Fasen in onderzoek
Uit de definitie blijkt dat onderzoek verloopt via een systematische
route:
1. Oriëntatie: het formuleren van de onderzoeksvraag en
doelstelling.
2. Plan van aanpak: kiezen van methode(n) en techniek(en)
voor dataverzameling (bijv. enquêtes, interviews, observaties).
, 3. Dataverzameling: daadwerkelijk uitvoeren van je geplande
onderzoek (vragenlijsten afnemen, metingen doen, etc.).
4. Data-analyse: de verkregen gegevens verwerken en
interpreteren.
5. Conclusies en rapportage: bevindingen terugkoppelen in
een eindverslag of presentatie, zodat anderen het onderzoek
kunnen beoordelen of herhalen.
Belang van planning
De onderzoeker moet vooraf nadenken over iedere stap en
zorgvuldig documenteren hoe het onderzoek is opgezet en
uitgevoerd. Hiermee wordt de kwaliteit en transparantie van de
resultaten gewaarborgd.
Kernboodschap
Onderzoek is een doelgerichte, systematische zoektocht naar antwoorden, die in
een stappenplan wordt uitgevoerd. Organisaties zetten onderzoek in om nieuwe inzichten te
verwerven (fundamenteel) of concrete problemen op te lossen (praktijkgericht). Een duidelijk
en goed doordacht onderzoeksproces — van vraagstelling tot conclusies — verhoogt de
bruikbaarheid en geloofwaardigheid van de uitkomsten.
Fasen in onderzoek
De figuur (1.2) laat zien hoe een onderzoek systematisch wordt doorlopen, van
oriënteren op het probleem tot en met rapporteren en presenteren. De fasen zijn:
1. Oriëntatie op probleem en context
Vaststellen van aanleiding en context van het onderzoek.
2. Formulering onderzoeksdoelstelling en vraagstelling
Bepalen wát precies onderzocht moet worden en welk doel het
onderzoek dient.
3. Kritische literatuurstudie
Vergelijken van bestaande kennis en theorie met het
onderzoeksonderwerp.
4. Methodologische verantwoording en/of
operationalisering
Kiezen van de onderzoeksmethode(n) en -technieken,
onderbouwen waarom juist deze geschikt zijn.
5. Dataverzameling
Systematisch verzamelen van gegevens (primair en/of
secundair).
6. Data-analyse
Verwerken en interpreteren van de verzamelde gegevens.
7. Rapportage en presentatie
Conclusies en aanbevelingen delen, zodat anderen het
onderzoek kunnen beoordelen of toepassen.
Opbouw van het boek
Het boek gebruikt deze fasen als leidraad: per fase wordt uitgelegd welke stappen,
onderzoek 9e editie
Samenvatting Hoofdstuk 1 – De betekenis van onderzoek
In dit hoofdstuk staat centraal wat ‘onderzoek’ eigenlijk is, waarom we het doen en hoe het in
de praktijk wordt aangepakt. Ook wordt het verschil tussen een ‘methode’ en een ‘techniek’
uitgelegd, en waarom onderzoek zowel voor nieuwe kennis als voor probleemoplossing
belangrijk is.
1.1 Inleiding
Onderzoek in het dagelijks leven
We worden voortdurend met het woord ‘onderzoek’ geconfronteerd: op internet, in het
nieuws of wanneer we zelf informatie verzamelen (bijvoorbeeld bij het uitzoeken van
een nieuwe telefoon). Vaak gebruiken we onderzoeksresultaten om beslissingen te
nemen, zoals het kiezen van een product of het verbeteren van processen in een
organisatie.
Waarom hebben we onderzoek nodig?
De kern is dat onderzoek ontstaat uit de behoefte aan nieuwe kennis, inzichten of
oplossingen voor praktische problemen. Organisaties kunnen bijvoorbeeld onderzoek
doen om een nieuw product te testen, een verbeterde werkwijze te ontwikkelen of de
tevredenheid van klanten te meten. Ook kan onderzoek dienen om bestaande ideeën of
aannames te toetsen op hun betrouwbaarheid en bruikbaarheid.
Doel van onderzoek
Het hoofddoel is vaak om op basis van systematische gegevensverzameling en -
analyse tot een gefundeerd antwoord, advies of besluit te komen. Onderzoek helpt om:
1. Inzicht te krijgen in een probleem of vraagstuk.
2. Nieuwe kennis te ontwikkelen (fundamenteel of praktisch).
3. Beslissingen beter onderbouwd te nemen (zoals
investeringsbeslissingen, marketingkeuzes, enz.).
Methode en techniek
Methode
Een methode is de systematische en doelgerichte werkwijze om (onderzoeks)gegevens
te verzamelen, te analyseren en te interpreteren. Het gaat om het ‘plan’ of de ‘aanpak’
van het onderzoek, bijvoorbeeld een enquête-onderzoek, een experiment of een case
study.
Techniek
Een techniek is een concrete manier om gegevens te verzamelen of te bewerken,
bijvoorbeeld het afnemen van interviews, observaties, testen of simulaties. Technieken
vallen dus onder de gekozen methode en worden ingezet om antwoorden op
onderzoeksvragen te vinden.
,Waarom verrichten we onderzoek?
Informatie en kennis vergaren
Mensen en organisaties willen gericht vragen beantwoorden: Hoe tevreden zijn onze
klanten? Werkt deze nieuwe technologie beter? Hoe kunnen we kosten verlagen?
Zonder systematisch onderzoek blijft het vaak bij aannames of toevalstreffers.
Kritisch beoordelen
Onderzoek daagt ons uit om niet klakkeloos conclusies te trekken, maar
(wetenschappelijk) onderbouwd te werk te gaan. Zo voorkom je dat je beslissingen
neemt op basis van onvolledige of onjuiste informatie.
Fundamenteel vs. Praktijkgericht
o Fundamenteel onderzoek is gericht op het vergroten van
algemene kennis en theorie, zonder dat er direct een
toepassing is.
o Praktijkgericht onderzoek (of toegepast onderzoek) richt zich
op het oplossen van een concreet probleem of het verbeteren
van een situatie binnen een organisatie of werkveld.
Belang van kwaliteit
Tot slot benadrukt het hoofdstuk dat de kwaliteit van onderzoek staat of valt met hoe
zorgvuldig en transparant de onderzoeksmethode en -technieken worden toegepast. Dit
betekent:
Duidelijke formulering van de onderzoeksvraag en doelstelling.
Systematische, eerlijke en zorgvuldige gegevensverzameling.
Geloofwaardige analyse en interpretatie van resultaten.
Heldere rapportage van de bevindingen, zodat anderen het
onderzoek kunnen beoordelen of herhalen.
Kernboodschap
Onderzoek is een gestructureerd proces dat mensen en organisaties helpt om weloverwogen
beslissingen te nemen en nieuwe kennis op te bouwen. Door een goede methode (de algemene
aanpak) en passende technieken (concrete onderzoekstools) te kiezen, is het mogelijk om op
een betrouwbare manier informatie te verzamelen en te analyseren. Zo levert onderzoek
waardevolle inzichten op, zowel in fundamentele zin (nieuwe theorie of kennis) als voor
praktische toepassingen (verbeteren van producten, diensten of processen).
,1.2 Wat is onderzoek?
Definitie
Onderzoek is een doelbewuste en methodische manier om nieuwe
kennis te vergaren, in de vorm van antwoorden op vooraf gestelde
vragen en volgens een vooraf opgesteld plan (bijv. Verschuren,
1994).
Systematische aanpak
Het proces verloopt stapsgewijs: van het formuleren van een
onderzoeksvraag tot het verzamelen en analyseren van gegevens en
het trekken van conclusies.
Kenmerken
1. Er is een duidelijke (leer) of praktische vraag waarop antwoord
gezocht wordt.
2. Informatie wordt op een geplande, systematische manier
verzameld.
3. Het resultaat is een conclusie of inzicht dat het oorspronkelijke
probleem of de vraag beantwoordt.
1.3 Het doel van onderzoek in organisaties
Fundamenteel vs. Praktijkgericht
o Fundamenteel onderzoek richt zich op het ontwikkelen of
toetsen van (nieuwe) wetenschappelijke theorieën en
principes, vaak in academische settings.
o Praktijkgericht onderzoek richt zich op specifieke, directe
toepassingen in bedrijven of instellingen. Denk aan het
verbeteren van een proces, oplossen van klantproblemen of
het evalueren van een nieuwe werkwijze.
Context bepaalt aanpak
De keuze voor fundamenteel of praktijkgericht onderzoek hangt af
van de organisatiecontext, de aard van het probleem en de
gewenste resultaten. In de praktijk komen vaak mengvormen voor
(bijv. een nieuw theoretisch inzicht dat vervolgens praktisch wordt
toegepast).
1.4 Het onderzoeksproces
Fasen in onderzoek
Uit de definitie blijkt dat onderzoek verloopt via een systematische
route:
1. Oriëntatie: het formuleren van de onderzoeksvraag en
doelstelling.
2. Plan van aanpak: kiezen van methode(n) en techniek(en)
voor dataverzameling (bijv. enquêtes, interviews, observaties).
, 3. Dataverzameling: daadwerkelijk uitvoeren van je geplande
onderzoek (vragenlijsten afnemen, metingen doen, etc.).
4. Data-analyse: de verkregen gegevens verwerken en
interpreteren.
5. Conclusies en rapportage: bevindingen terugkoppelen in
een eindverslag of presentatie, zodat anderen het onderzoek
kunnen beoordelen of herhalen.
Belang van planning
De onderzoeker moet vooraf nadenken over iedere stap en
zorgvuldig documenteren hoe het onderzoek is opgezet en
uitgevoerd. Hiermee wordt de kwaliteit en transparantie van de
resultaten gewaarborgd.
Kernboodschap
Onderzoek is een doelgerichte, systematische zoektocht naar antwoorden, die in
een stappenplan wordt uitgevoerd. Organisaties zetten onderzoek in om nieuwe inzichten te
verwerven (fundamenteel) of concrete problemen op te lossen (praktijkgericht). Een duidelijk
en goed doordacht onderzoeksproces — van vraagstelling tot conclusies — verhoogt de
bruikbaarheid en geloofwaardigheid van de uitkomsten.
Fasen in onderzoek
De figuur (1.2) laat zien hoe een onderzoek systematisch wordt doorlopen, van
oriënteren op het probleem tot en met rapporteren en presenteren. De fasen zijn:
1. Oriëntatie op probleem en context
Vaststellen van aanleiding en context van het onderzoek.
2. Formulering onderzoeksdoelstelling en vraagstelling
Bepalen wát precies onderzocht moet worden en welk doel het
onderzoek dient.
3. Kritische literatuurstudie
Vergelijken van bestaande kennis en theorie met het
onderzoeksonderwerp.
4. Methodologische verantwoording en/of
operationalisering
Kiezen van de onderzoeksmethode(n) en -technieken,
onderbouwen waarom juist deze geschikt zijn.
5. Dataverzameling
Systematisch verzamelen van gegevens (primair en/of
secundair).
6. Data-analyse
Verwerken en interpreteren van de verzamelde gegevens.
7. Rapportage en presentatie
Conclusies en aanbevelingen delen, zodat anderen het
onderzoek kunnen beoordelen of toepassen.
Opbouw van het boek
Het boek gebruikt deze fasen als leidraad: per fase wordt uitgelegd welke stappen,
