Samenvatting + lesnotities van inleiding tot het privaatrecht

Inleiding tot het privaatrecht

DEEL 1: Situering van het privaatrecht

Hoofdstuk 1: publiekrecht vs. Privaatrecht

Summa divisio: onderscheid tussen het privaatrecht en publiekrecht

- Publiekrecht: het regelen van het staatsgezag, beoogt het algemeen belang, regelt
het handelen van de overheid:
o Werking van de overheid en onderlinge verhoudingen tussen
overheidsorganen
o Verhouding tussen overheidsorganen en burgers
- Privaatrecht: regelt private verhoudingen tussen de burgers onderling, beoogt de
private belangen
o Bv: Huwelijk, afstamming, contracten tussen particulieren

Gemengde rechtsdomeinen: domeinen met een publiekrechtelijke en privaatrechtelijke
component
o Fiscaal recht, sociaalzekerheidsrecht, economisch recht

Hoofdstuk 2: privaatrecht

Synoniemen: burgerlijk recht, civiel recht (= ongenuanceerd)

Onderverdeling:
- Materieel privaatrecht:
o Burgerlijk recht (= gemeen privaatrecht, van toepassing tenzij een bijzonder
ander regime van toepassing is)

o Bijzonder privaatrecht: geheel van bijzondere regels die van het gemeen
privaatrecht afwijken en van toepassing zijn in bijzondere verhoudingen.
 Ondernemingsrecht
 Sociaal recht
 Arbeidsrecht
 Sociaalzekerheidsrecht
 Economisch recht
- Privaat procesrecht

, Hoofdstuk 3: Rechtsbronnen van het burgerlijke recht

1. De wet – Burgerlijk Wetboek
o Napoleon, na Franse Revolutie, 1804
o Code Civil -> nog steeds in gebruik maar aangevuld en gewijzigd
o Wijziging: familierecht en familiaal vermogensrecht (maatschappij wijzigt)
 Groeiende idee van gelijkheid
 Groeiende idee van bescherming van burgerlijk recht
2. De wet – Bijzondere wetgeving
3. Decreten – regionalisering van het privaatrecht
 Onder invloed van defederalisering van de Belgische staatsorde zijn ook delen van
het privaatrecht geregionaliseerd.
4. Andere bronnen van het burgerlijk recht
o Algemene rechtsbeginselen
o Gewoonte
o Rechtspraak en rechtsleer
o Internationale of supranationale verdragen


Hoofdstuk 4: Indeling van het Burgerlijke recht

Drie deelgebieden:

1. Personen- en familierecht: de niet-patrimoniale (in geld waardeerbaar) regels over de
persoon tussen personen in een familiale verhouding
o Personenrecht: bekwaamheid, nationaliteit en naam
o Familierecht: niet-patrimoniale verhoudingen tussen personen
 Verticale relaties
 Horizontale relaties
2. Vermogensrecht: patrimoniale verhoudingen tussen personen onderling of tussen
personen en een goed
o Zakenrecht (of goederenrecht) regelt de leer van de goederen en de
aanspraken van de persoon op goederen (eigendom, vruchtgebruik)
o Verbintenissenrecht regelt de patrimoniale verhoudingen tussen personen en
bevat regels met betrekking tot het ontstaan, de inhoud en de uitvoering van
verbintenissen of vorderingsrechten.
 Een vorderingsrecht is een patrimoniale rechtsband tussen personen
op grond van een persoon (schuldenaar) iets verschuldigd is ten
behoeve van de schuldeiser.
 Verbintenis ontstaan uit een contract of uit de wet
 Bv huurovereenkomst
3. Familiaal vermogensrecht regelt de vermogensrechtelijke verhoudingen binnen de
horizontale en verticale familiale verhoudingen.
Gevolgen regelen van:
 Huwelijksvermogensrecht
 Erfrecht

,Hoofdstuk 5: Kenmerken en evoluties van het burgerlijke recht

- Autonomiebeginsel, als leidend principe
o = gelijke autonome vrije burger, die vrij kan handelen naar zijn eigen inzichten
op basis van principieel zelfbeschikkingsrecht en beschikt over een individueel
eigendomsrecht
- 3 kernbepalingen:
o (Individueel) eigendom (art. 544 OBW – art. 3.50 BW)
o Contractvrijheid en testeervrijheid (art. 1134 OBW – art. 5.14 BW)
o Foutaansprakelijkheid (art. 1382 OBW)
- Privaatrecht = verzoening van conflicterende private belangen van burgers
- DUS privaatrecht = aanvullend recht
- Burgers regelen het in de eerste plaats zelf hun rechtsverhoudingen


- Evoluties: ontwikkelingen sinds 1804


- 1. Vermaatschappelijking van het privaatrecht

o Oorzaak: toenemende sociaal-economische ordening van de maatschappij +
technologische ontwikkelingen

- 2. Meergelaagdheid van het privaatrecht

o Niet enkel het BW, nu europeanisering en internationalisering
o Tegelijk een toenemende versnippering door regionalisering van
bevoegdheden

- 3. Constitutionalisering
o Toenemende invloed van de grondrechten  vooral het grondwettelijk
gelijkheidsbeginsel (art. 10 – 11 GW.)
o Relativeert (dat je zaken in de juiste proportie ziet; dat je het betrekkelijke van
situaties kunt zien) het onderscheid tussen publiekrecht en privaatrecht.


- Hercodificatie

o Van het Burgerlijk Wetboek
o Codificeren in één wetboek


DEEL 2: Basisconcepten en -beginselen

Hoofdstuk 1: het rechtssubject en vermogensleer

Afdeling 1: Wie is een rechtssubject?

= Rechtssubject of een persoon is diegene voor wie de rechtsnorm gevolgen teweegbrengt
of degene aan wie het objectieve recht mogelijke rechten en verplichtingen toekent.

, = de drager of titularis van rechten en verplichtingen