Samenvatting ENKEL cytologie

CYTOLOGIE EN HISTOLOGIE


CYTOLOGIE

INLEIDING
1. Cel afmetingen

- Microscopische afmetingen
- Grootte afh.?: - controle van de kern
(= als metabole activiteit laag is (splitsen van de cel), zal de
celgrootte toenemen waardoor de kern geen controle heeft over de
cel)

- difussiecapaciteiten (=transportcapaciteiten)

- Cel volume NIET afh. van grootte van individu



2. Cel vorm

 Sterk afh. van waar de cel zich plaatsvindt
vb. - huid = basaalmembraan en cellen zijn dus vast geankerd en dus deze
veranderen weinig van vorm en zijn dus constant.
-leukocyten, macrofagen = imuunsysteemcellen en die moeten dus
doorheen alle soorten barrières wringen waardoor celvorm dus wisselend is.
=STERK AFH VAN DE FUNCTIE!

 Uitzondering: spermatozoa
= is constante vorm maar beweegt wel veel dankzij flagel (zweepslag ->
bevruchten)



3. Cel bouw

1. CELMEMBRAAN
2. CYTOPLASMA (+ celorganellen)
3. NUCLEUS (= celkern) != omgeven door kernmembraan!



HOOFDSTUK 1: CELMEMBRAAN


1. Structuur

= Oplossing van:



1.1Georiënteerde lipiden:

, = fosfolipiden 
-polair-hydrofiel gedeelte (fosfaatgroep)
-apolair-hydrofoob gedeelte/ lipofiel (vriend v water) (vetzuurketens)

 Wat is basisstructuur van vet?
=GLYCEROL, TRIGLYCERIDEN (vrije vetzuren)
(vrije vetzuren hebben geen lading, fosfaat wel! (=-)


1.2 Eiwitten

 Celmembraan zeer dynamisch!
= als te dynamisch: zeer gevoelig voor slecht transport in de cel  dus moet
ervoor zorgen dat mobiliteit in cel verminderd  ander component in
celmembraan steken vb cholesterol + globulaire eiwitten.  Verminderd mobiliteit
en maakt stijver.




2. Integraal globulair eiwit
(doorheen heel membraan)
5. Perifere globulaire
eiwitten (zitten maar aan 1
kant: binnen/buiten)

 Welke functie kunnen die eiwitten hebben?

- Structureel (bouwelement)
- Transport proteïnen (maken transport mogelijk tegen elektrochemische gradiënt)
- Ionenkanalen (passief transport)
- Pompen (actief transport)
- Receptoren (binden van neurotransmitters, hormonen en bep. geneesmiddelen 
intracellulaire processen  fysiologische verandering v. cel)
- Enzymen (vb. transcriptiefactoren)


1.3 Glycocalyx

= netwerk van koolhydraten

 Vastgemaakt aan: lipiden = glycolipide

eiwitten = glycoproteïne

= vormen samen GLYCOCALYX

 Kan zeer complex zijn!

 Functies?

- Bescherming v. plasmamembraan (tegen fysische en chemische invloeden)
- Celadhesie (bep. plaatsen in de glycocalyx zo gevormd zijn dat enkel selectief
componenten opgenomen worden)

,- Contactinhibitie (schadelijke stoffen vermijden)
- Rol in transmembranair transport (pinocytose fagocytose)
- herkenning (oppervlakte antigenen)



2. Speciale Vormingen

2.1Aan extracellulaire ruimte:

2.1.1 MICROVILLI:

= uitstulpingen uit het membraan

 blijven staan dankzij eiwitten die deel zijn van cytoskelet

 vooral in darmflora!

Functie: OPPERVLAKTEVERGROTING

= zo kan de cel veel componenten opnemen en afgeven

2.1.2 CILLIA/FLAGELLEN

= trilharen

 op 2 plekken:

-eileider: zaadcel naar de eicel borstelen

-neus: slijm gaat stofdeeltjes capteren en trilharen duwen dit slijm samen met stof
weg

= beweging is gecoordineerd (1 bepaalde richting)



Centrum (axonema): 2 microtubulli

Omgeving: 9 perfire dupletten (A + B tubulus)

 A= volledig (13 stuks)

 B= plakt voor groot stuk aan A (10-11)

 zijarmpjes
die dupletten
verbinden: dyneine (=ATP-ase  gaat ATP afbreken) 
zorgt voor de zweepslag in gecoordineerde beweging

Basaal lichaam/ kinetosoom: bevat 3 microtubulli  9
tripletten (extra buis voor stevige structuur)



BACTERIELE FLAGEL: VEEL FLEXIBELER DAN SPERMATOZOA  KAN VERANDEREN VAN
RICHTING BV NA INNAME VAN ANTIBIOTICA

, 2.2 Aan intercellulaire ruimte:

 Vooral bij epitheelcellen! want moet goede hechtstructuur zijn maar ook
flexibel! denk aan darm!

2.2.1 ZONULA OCCLUDENS (tight junction)




 Celmembranen van 2 verschillende cellen
 Globulaire eiwitten die met elkaar verbinden in
accordionvorm die voor flexibiliteit zorgt




2.2.2 DESMOSOOM (macula adhaerens)

vb: in de huid
functie huid? : barrière tegen vreemde agentia
 dankzij complex, zeer statische structuur!, weinig bewegingsmogelijkheid!




 Globulaire proteinen
 Eiwitten die doorheen celmembraan en
globulaire proteïnen lopen
 Cytoskelet onderdelen (keratine
filamenten)




2.2.3 NEXUS (gap junction)

 Komen voor in het hart (hartspiercellen)
 Moeten stoffen kunnen uitwissel vb. Calcium
 Bestaat uit hemiconnexines : 1 uit cel A en andere uit cel B  deze moeten
gekoppeld geraken in de vorm van een
hydrofielkanaal
 Bij hartfalen kunnen die
hemiconnexines niet goed
geconnecteerd worden = PROBLEEM
VOOR COMMUNICATIE VAN CELLEN 
geen synchronische communicatie =
hartfalen