Denkkaders Psychologische Counseling
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1Psychologische Counseling
Wat is psychologische counseling?
Definitie psychologische counseling:
To counsel = bijstaan met raad en advies
“Counseling is een psychologisch specialisme dat via de dialoog op het werkgebied van het
persoonlijke en interpersoonlijke functioneren verandering teweeg tracht te brengen.”
We willen een verandering veroorzaken dus counseling is toekomstgericht.
De verandering kan op verschillende niveaus gebeuren:
o Emotioneel
o Sociaal
o Beroepsmatig
o Opvoedkundig
o Gezondheid
o Ontwikkeling
We staan hulp bij bij functioneringsproblemen die mensen beknotten in hun welbevinden,
persoonlijke ontwikkeling, carrière, schoolloopbaan of hun algehele gevoel van
empowerment.
Een andere definitie luidt:
“Counseling is het aangaan van een professionele relatie met een counselor met als doel
individuen, gezinnen en groepen te empoweren zodat zij beschikken over psychische
gezondheid en welbevinden en hun opleidings- en carrièredoelstellingen kunnen nastreven.
Counseling werkt via methodisch handelen binnen een gestructureerde setting.”
De definities hoeven niet gekend te zijn maar weet dat er 2 kernconcepten zijn bij counseling
die counseling typeren, namelijk verandering en empowerment. Deze kernwoorden
onderscheiden counseling ook van therapie.
Doel van counseling:
Verandering teweegbrengen in persoonlijk/interpersoonlijk functioneren op verschillende
domeinen “counseling is veranderings- en handelingsgericht”. Ook willen we empoweren
wat autonomieversterkend werkt. Je wilt aan de cliënten kracht geven zodat zij durven
doorzetten. Doordat de cliënt meer kracht heeft en meer in zichzelf gelooft, zal die een
verandering maken en kunnen loskomen van externe hulp.
Empowerment is het ontwikkelen van
1) probleemoplossend vermogen (=kunde + self-efficacy)
2) veerkracht = vermogen om:
- tot herstel van de eigen positieve identiteit te komen na kwetsing of tegenslag
1
, - ondanks moeilijke levensomstandigheden een goed bestaan te leiden en zich
positief te ontwikkelen
Leerproces speelt zich in de cliënt zelf af, counselor creëert juiste omstandigheden
waarin cliënten kunnen ervaren hoe iets aan te pakken
- vergroot geloof in eigen kunnen
- verandering slijt dieper in
Alleen door het te doen kan de cliënt vooruitgang boeken, de PC geeft tools zodat cliënt
beter met probleem kan omgaan waardoor er meer empowerment en zelfzekerheid en
waardoor de verandering gebeurt en blijft
Counseling is krachtgericht (Opm: kwetsbaarheid erkennen en accepteren en waar
mogelijk omzetten naar positieve kracht)
wat wel doenbaar is want kwetsbaarheid erkennen vergt al veel kracht waardoor het
makkelijk is om om te zetten in iets positief
Counseling sterkt cliënten in hun autonomie
Een derde doel is ook:
o Tot vraagverheldering komen (willen weten waarom iets gebeurt bij hen)
o “eerste hulp” bij crisis (als er een crisis zich voordoet tijdens counseling ben jij eerste
hulp en is het jouw verantwoordelijkheid om cliënt te begeleiden en pas wanneer die
stabiel is doorverwijzen naar een meer geschikt persoon voor die problematiek)
o Acceptatie/zingeving (als cliënt accepteert zal dat op lange termijn rust geven, indien
die dat niet doet zal die met gevoelens van schaamte kampen en dat gecombineerd
met de kwetsbaarheid is dat nog heftiger)
o Terugvalpreventie
We gaan dieper in op de blauw gemarkeerde woorden:
1) Professionele relatie en dialoog
Een professionele relatie is een werkrelatie.
Counselor = professional belang van opleiding!
Cliënt = unieke persoon en wordt respectvol behandeld
!!! het is mogelijk dat je over verschillende stromingen heen moet behandelen afhankelijk
van wat cliënt nodig heeft. Vb: psychoanalytisch geschoold maar exposure toepassen
Primaire werkvorm = het gesprek
Directief ---- non-directief
Dialoog: doelen bepalen in samenspraak met cliënt
Actief luisteren, vanuit een authentieke, empathische, nieuwsgierige en
onbevooroordeelde grondhouding
Beleving en het gevoel van de cliënt staan centraal en counselor biedt hiervoor
erkenning
2) Individuen, gezinnen en groepen
Van Dale zegt dat counseling = pedagogische, psychologische en sociale hulpverlening en
advisering
2
, • Counselor is geen beroep op zich
• Counselors zijn mensen met een bepaald beroep (bijv. psycholoog, PC,
leerkracht, maatschappelijk werker, verpleegkundige, …) die in hun specifieke
deskundigheid met mensen werken en die bijkomend opgeleid zijn in diverse
therapeutische attitudes en vaardigheden.
In deze cursus: counseling = (klinisch) psychologische counseling
Wat is de oorsprong en ontwikkeling van counseling?
Counseling is al lang een concept en is in de 20e E ontstaan. Door de oorlog is men hier meer
tijd aan beginnen spenderen aangezien het nodig was voor de soldaten na de oorlog maar
ook ervoor om hen de juiste functies aan te wijzen.
Verschil tussen counseling – coaching – training WSS EX
Coaching (Van Alphen, 2016)
o Methodische aanpak, op een interactieve wijze cliënt tot effectief gedrag aanzetten
o Gericht op het bereiken van vooropgestelde doelen en resultaten
o Mensen die suboptimaal functioneren, maar ook mensen die goed functioneren en
dat nog beter willen doen
eens doel bereikt is, stopt de
coach, meer prestatie- en
doelgericht
Counseling houdt meer rekening met de innerlijke beleving. Er is nog steeds een doel maar
dat is niet alles.
Bij trainen houd je dan al helemaal
geen rekening met de mens-as en focus
je je enkel op de prestaties en dus de
taak.
Er zijn wat individuele verschillen
tussen de 3 hulpverleners onderling. De
ene counselor zal mss meer nadruk
leggen op doel terwijl een trainer wel
rekening houdt met het welzijn…
Definitie psychotherapie
Een behandelingsvorm in de gezondheidszorg waarin men op een consistente en
systematische wijze een samenhangend geheel van psychologische middelen (interventies)
hanteert, die geworteld zijn binnen een psychologisch wetenschappelijk referentiekader en
waarbij interdisciplinaire samenwerking is vereist. De psychotherapie wordt uitgeoefend
door een [arts, klinisch psycholoog of orthopedagoog], binnen een relatie psychotherapeut-
patiënt, teneinde psychologische moeilijkheden, conflicten en stoornissen bij de patiënt op
te heffen of te verminderen.
3
, therapie kan niet door iedereen gedaan worden, vandaar dat het in de definitie
aangeduid is door uitgeoefend door … .
We zien dat de definitie van therapie en counseling lijkt op elkaar. De type conflicten die
behandeld worden tijdens psychotherapie zijn wel verschillend dan die van counseling.
EX
Diepte betekent niet alleen verleden. Problematiek is vaak chronischer dus de tools
die je al hebt gegeven zijn niet voldoende geweest. Je gaat op zoek gaan naar andere
middelen dus is het intensiever.
Bij counseling zijn de cliënten meestal stabieler en hebben meer veerkracht dan
mensen die psychotherapie volgen. (3e punt)
Therapie wilt graag genezen en counseling richt zich op een verandering op gang
brengen om verdere problematiek te voorkomen. (4e punt)
Therapeut gaat meer directief zijn bij de behandeling en de cliënt meer sturen terwijl
bij counseling de PC en cliënt samen op zoek gaan naar een oplossing. (5 e punt)
Dit is een prototypische slide want er zijn veel individuele verschillen.
Counseling is in de praktijk vaak korter dan psychotherapie maar in theorie kan counseling
langdurig zijn en kan therapie kortdurend zijn. Vaak wordt counseling kortdurender
beschouwd omdat het om enkelvoudige problematiek gaat.
Vb: cognitieve gedragstherapie probeert zsm te fixen terwijl psychoanalytische jaren kan
duren
Het klopt theoretisch dat counseling werkt aan symptomen en psychotherapie werkt aan
persoonlijkheidsverandering. Maar in de praktijk:
• Soms tevreden (moeten) stellen met afname van symptomen bij psychotherapie
• Counselingsgesprekken met focus op symptomen kunnen verregaande
veranderingen in iemand leven teweegbrengen
Vb: niet altijd want counseling is empowerment en dat is een stukje zelfbeeld wat hoort bij
persoonlijkheid
4
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1Psychologische Counseling
Wat is psychologische counseling?
Definitie psychologische counseling:
To counsel = bijstaan met raad en advies
“Counseling is een psychologisch specialisme dat via de dialoog op het werkgebied van het
persoonlijke en interpersoonlijke functioneren verandering teweeg tracht te brengen.”
We willen een verandering veroorzaken dus counseling is toekomstgericht.
De verandering kan op verschillende niveaus gebeuren:
o Emotioneel
o Sociaal
o Beroepsmatig
o Opvoedkundig
o Gezondheid
o Ontwikkeling
We staan hulp bij bij functioneringsproblemen die mensen beknotten in hun welbevinden,
persoonlijke ontwikkeling, carrière, schoolloopbaan of hun algehele gevoel van
empowerment.
Een andere definitie luidt:
“Counseling is het aangaan van een professionele relatie met een counselor met als doel
individuen, gezinnen en groepen te empoweren zodat zij beschikken over psychische
gezondheid en welbevinden en hun opleidings- en carrièredoelstellingen kunnen nastreven.
Counseling werkt via methodisch handelen binnen een gestructureerde setting.”
De definities hoeven niet gekend te zijn maar weet dat er 2 kernconcepten zijn bij counseling
die counseling typeren, namelijk verandering en empowerment. Deze kernwoorden
onderscheiden counseling ook van therapie.
Doel van counseling:
Verandering teweegbrengen in persoonlijk/interpersoonlijk functioneren op verschillende
domeinen “counseling is veranderings- en handelingsgericht”. Ook willen we empoweren
wat autonomieversterkend werkt. Je wilt aan de cliënten kracht geven zodat zij durven
doorzetten. Doordat de cliënt meer kracht heeft en meer in zichzelf gelooft, zal die een
verandering maken en kunnen loskomen van externe hulp.
Empowerment is het ontwikkelen van
1) probleemoplossend vermogen (=kunde + self-efficacy)
2) veerkracht = vermogen om:
- tot herstel van de eigen positieve identiteit te komen na kwetsing of tegenslag
1
, - ondanks moeilijke levensomstandigheden een goed bestaan te leiden en zich
positief te ontwikkelen
Leerproces speelt zich in de cliënt zelf af, counselor creëert juiste omstandigheden
waarin cliënten kunnen ervaren hoe iets aan te pakken
- vergroot geloof in eigen kunnen
- verandering slijt dieper in
Alleen door het te doen kan de cliënt vooruitgang boeken, de PC geeft tools zodat cliënt
beter met probleem kan omgaan waardoor er meer empowerment en zelfzekerheid en
waardoor de verandering gebeurt en blijft
Counseling is krachtgericht (Opm: kwetsbaarheid erkennen en accepteren en waar
mogelijk omzetten naar positieve kracht)
wat wel doenbaar is want kwetsbaarheid erkennen vergt al veel kracht waardoor het
makkelijk is om om te zetten in iets positief
Counseling sterkt cliënten in hun autonomie
Een derde doel is ook:
o Tot vraagverheldering komen (willen weten waarom iets gebeurt bij hen)
o “eerste hulp” bij crisis (als er een crisis zich voordoet tijdens counseling ben jij eerste
hulp en is het jouw verantwoordelijkheid om cliënt te begeleiden en pas wanneer die
stabiel is doorverwijzen naar een meer geschikt persoon voor die problematiek)
o Acceptatie/zingeving (als cliënt accepteert zal dat op lange termijn rust geven, indien
die dat niet doet zal die met gevoelens van schaamte kampen en dat gecombineerd
met de kwetsbaarheid is dat nog heftiger)
o Terugvalpreventie
We gaan dieper in op de blauw gemarkeerde woorden:
1) Professionele relatie en dialoog
Een professionele relatie is een werkrelatie.
Counselor = professional belang van opleiding!
Cliënt = unieke persoon en wordt respectvol behandeld
!!! het is mogelijk dat je over verschillende stromingen heen moet behandelen afhankelijk
van wat cliënt nodig heeft. Vb: psychoanalytisch geschoold maar exposure toepassen
Primaire werkvorm = het gesprek
Directief ---- non-directief
Dialoog: doelen bepalen in samenspraak met cliënt
Actief luisteren, vanuit een authentieke, empathische, nieuwsgierige en
onbevooroordeelde grondhouding
Beleving en het gevoel van de cliënt staan centraal en counselor biedt hiervoor
erkenning
2) Individuen, gezinnen en groepen
Van Dale zegt dat counseling = pedagogische, psychologische en sociale hulpverlening en
advisering
2
, • Counselor is geen beroep op zich
• Counselors zijn mensen met een bepaald beroep (bijv. psycholoog, PC,
leerkracht, maatschappelijk werker, verpleegkundige, …) die in hun specifieke
deskundigheid met mensen werken en die bijkomend opgeleid zijn in diverse
therapeutische attitudes en vaardigheden.
In deze cursus: counseling = (klinisch) psychologische counseling
Wat is de oorsprong en ontwikkeling van counseling?
Counseling is al lang een concept en is in de 20e E ontstaan. Door de oorlog is men hier meer
tijd aan beginnen spenderen aangezien het nodig was voor de soldaten na de oorlog maar
ook ervoor om hen de juiste functies aan te wijzen.
Verschil tussen counseling – coaching – training WSS EX
Coaching (Van Alphen, 2016)
o Methodische aanpak, op een interactieve wijze cliënt tot effectief gedrag aanzetten
o Gericht op het bereiken van vooropgestelde doelen en resultaten
o Mensen die suboptimaal functioneren, maar ook mensen die goed functioneren en
dat nog beter willen doen
eens doel bereikt is, stopt de
coach, meer prestatie- en
doelgericht
Counseling houdt meer rekening met de innerlijke beleving. Er is nog steeds een doel maar
dat is niet alles.
Bij trainen houd je dan al helemaal
geen rekening met de mens-as en focus
je je enkel op de prestaties en dus de
taak.
Er zijn wat individuele verschillen
tussen de 3 hulpverleners onderling. De
ene counselor zal mss meer nadruk
leggen op doel terwijl een trainer wel
rekening houdt met het welzijn…
Definitie psychotherapie
Een behandelingsvorm in de gezondheidszorg waarin men op een consistente en
systematische wijze een samenhangend geheel van psychologische middelen (interventies)
hanteert, die geworteld zijn binnen een psychologisch wetenschappelijk referentiekader en
waarbij interdisciplinaire samenwerking is vereist. De psychotherapie wordt uitgeoefend
door een [arts, klinisch psycholoog of orthopedagoog], binnen een relatie psychotherapeut-
patiënt, teneinde psychologische moeilijkheden, conflicten en stoornissen bij de patiënt op
te heffen of te verminderen.
3
, therapie kan niet door iedereen gedaan worden, vandaar dat het in de definitie
aangeduid is door uitgeoefend door … .
We zien dat de definitie van therapie en counseling lijkt op elkaar. De type conflicten die
behandeld worden tijdens psychotherapie zijn wel verschillend dan die van counseling.
EX
Diepte betekent niet alleen verleden. Problematiek is vaak chronischer dus de tools
die je al hebt gegeven zijn niet voldoende geweest. Je gaat op zoek gaan naar andere
middelen dus is het intensiever.
Bij counseling zijn de cliënten meestal stabieler en hebben meer veerkracht dan
mensen die psychotherapie volgen. (3e punt)
Therapie wilt graag genezen en counseling richt zich op een verandering op gang
brengen om verdere problematiek te voorkomen. (4e punt)
Therapeut gaat meer directief zijn bij de behandeling en de cliënt meer sturen terwijl
bij counseling de PC en cliënt samen op zoek gaan naar een oplossing. (5 e punt)
Dit is een prototypische slide want er zijn veel individuele verschillen.
Counseling is in de praktijk vaak korter dan psychotherapie maar in theorie kan counseling
langdurig zijn en kan therapie kortdurend zijn. Vaak wordt counseling kortdurender
beschouwd omdat het om enkelvoudige problematiek gaat.
Vb: cognitieve gedragstherapie probeert zsm te fixen terwijl psychoanalytische jaren kan
duren
Het klopt theoretisch dat counseling werkt aan symptomen en psychotherapie werkt aan
persoonlijkheidsverandering. Maar in de praktijk:
• Soms tevreden (moeten) stellen met afname van symptomen bij psychotherapie
• Counselingsgesprekken met focus op symptomen kunnen verregaande
veranderingen in iemand leven teweegbrengen
Vb: niet altijd want counseling is empowerment en dat is een stukje zelfbeeld wat hoort bij
persoonlijkheid
4
