Samenvatting (notities + slides) sociale zekerheidsrecht - 16/20 behaald

SOCIALEZEKERHEIDSRECHT
MODULE 1: HISTORIEK BELGISCHE SOCIALE ZEKERHEID

INLEIDING


WAT?
 Sociale zekerheid
o Geheel van sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle burgers op elk ogenblik van
hun bestaan minstens een bestaansminimum te waarborgen
o Klassieke sectoren + sociale bijstand = ruime invulling
 Er zijn verschillende definities
 Ook kijken naar de bijstandsregelingen
o Voorzien in de sociale bestaansregeling
o Bv men moet een bepaalde periode werken om een werkloosheidsuitkering te kunnen
krijgen
 Degene die prestaties hebben opgebouwd op basis van werken zijn zeker beter af


HOE?
 Momenteel ligt dit grotendeels bij de overheid
o Ook de kostprijs
o Groeipakket niet
o Hoofdzakelijk Belgisch systeem
 Zal nog veranderen
 Loonaanvullende vergoedingen
o Gezondheidszorg
 Beroepsactiviteit of afgeleide rechten
 Vrijwel de ganse bevolking
 Sector van de gezondheidszorg is door de jaren heen steeds maar verder
en verder uitgebreid, waardoor zo goed als iedereen onder de
bescherming ervan valt
o Gezinsbijslagen
 Recht van het kind
o Niet iets wat wegvalt, maar bovenop het loon komt
 Loonvervangende uitkeringen
o Arbeidsongeschiktheid
 Ziekte en ongeval privéleven
 Arbeidsongeval en beroepsziekte
o Werkloosheid
o Ouderdom en overlijden
 Bv wanneer je weduwe wordt, verlies je het inkomen van je partner, als
vervanging krijg je een uitkering
 Er moet wel eerst een loon geweest zijn

1

, o Beroepsactiviteit
 Drie (grote) beroepsgroepen
o Werknemers
o Zelfstandigen
o Ambtenaren
 (! ≠ overheidspersoneel)
 Ambtenaar heeft geen arbeidsovereenkomst met zijn of haar werkgever, maar
wordt eenzijdig aangesteld
 Grote verschillen in financiering en prestaties
o Heel vaak zit er een bepaalde beleidskeuze achter socialezekerheid
 Sociale bijstand
o = vangnet
o Onderzoek naar bestaansmiddelen
 Sociale bijstand is altijd afhankelijk van een onderzoek van de bestaansmiddelen
 Versus individuele rechten in de klassieke sociale zekerheid


GROEIPAKKET
 Enkel kennen wat op de slide staat (niet alles uit handboek)
 Zesde staatshervorming: bevoegdheid gemeenschappen
o Afzonderlijke regelingen Vlaamse gemeenschap, Franse gemeenschap, Brussel en
Duitstalige gemeenschap
o Vlaanderen:
 Nieuwe regeling voor kinderen geboren na 1 januari 2019
 Basisbedrag (maandelijks) gelijk voor elk kind: 176,66 EUR
 Startbedrag bij geboorte of adoptie
 Schoolbonus, zorgtoeslagen, sociale toeslagen, participatietoeslagen
 Overgangsregeling voor kinderen geboren voor 1 januari 2019
 Sinds de laatste staatshervorming is de bevoegdheid over gegaan naar de gemeenschappen
o Heeft even geduurd voor het effectief over ging
 Men heeft een clearcut gemaakt
o Kinderen geboren voor en na 2019
 Nieuwe regeling van toepassing voor kinderen geboren na 2019
o Overgangsregeling
 Grote verschil tussen federale en regionale regeling
o Vroeger hoe meer kinderen, hoe meer bijslag
 Filosofie ooit was om mensen te stimuleren om kinderen te hebben
 Begon goed te renderen vanaf 3 kinderen
o Kinderen na 2019 geboren krijgen een vast bedrag
o Startbedrag bij geboorte of adoptie van een kind is behouden
o Ook nog toeslagen bv sociale toeslagen voor mensen die minder hebben, zorgtoeslagen,
schoolbonus (deels tussenkomst bij de kosten van het naar school gaan)

HISTORIEK BELGISCHE SOCIALE ZEKERHEID

Kennen voor examen: vooral wat in het filmpje staat (niet alle data op de slides)

2

,SOCIALE BIJSTAND
 Armenzorg
 Kerken
 Burgerlijke godshuizen en burelen van weldadigheid, initiatief steden en gemeenten
 Commissies voor Openbare Onderstand (wet 10 maart 1925)
 OCMW’s (OCMW-Wet 8 juli 1976)
 Heeft niet altijd bestaan
o Steeds verder geëvolueerd
o Allerlei initiatieven ontstaan
 2 sporen
o Kerken en gemeenschappen die initiatieven hebben
o Burgerlijk initiatief
 Vanuit bv gemeentes
 Burgerlijke godshuizen en burelen van weldadigheid
 (foto) voorlopers van OCMW


SOCIALE VERZEKERING
 Verzekering
o Je betaald om iets te krijgen
o Bij sociale bijstand krijg je alleen iets, betaal je niet voor
 Gildenbussen
o Bestaan al sinds de middeleeuwen
 Systeem evolueert verder
o Opkomst industrialisering
 Onderlinge bijstandskassen
o Initiatief arbeiders (soms steun private weldoener)
 Overheid: ‘gesubsidieerde vrijheid’
o Steun en subsidiëring in ruil voor meer controle
o Oprichting Algemene Lijfrentekas (1848)
o Op een bepaald moment begint de overheid ook wel in te zien dat men best een steentje
bijdraagt aan die private initiatieven
 En gaat ze mee subsidiëren
 Tegenover staat dat ze vraagt om meer controle uit te oefenen voor die
middelen
 Participeert mee in die lijfrentekas
 Ontwikkeling socialistische coöperatieven (Vooruit)
 Belangrijk: oprichting Belgische Werkliedenpartij 1885 (en opkomst)
o Op een gestructureerde wijze ontstaan allerlei initiatieven om te voorzien in allerlei
vormen van ondersteuning voor arbeiders


INTERMEZZO: AMBTENARENPENSIOEN
 Ambtenaren zijn de eerste voor wie een wettelijke regeling bestond voor de pensioenrechten
o Al vanaf 1844

3

, o Wet 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke pensioenen
 Wet is nog altijd de basiswet in de ambtenaren pensioenen
o Voor werknemers pas begin 20ste eeuw en voor zelfstandigen nog later
 Rustpensioen als beloning voor aan de staat bewezen diensten: idee van ‘uitgesteld loon’
 Dekking invaliditeit
 Pensioenleeftijd 65 jaar
o Gemiddelde levensverwachting was veel lager, dus je mocht blij zijn dat je 65 werd
 Velen stierven al
 Dus veel geld is hier niet naar toegegaan


BELANGRIJK KANTELPUNT 1886
 Er liep veel mis in fabrieken, industrialisering
 Kantelpunt: bloedige stakingen 1886
o Grote stakingen
 Heeft men heel repressief onderdrukt, met als gevolg minstens 28 doden op
verschillende plaatsen
 Men besefte dat men dit niet kon volhouden en iets moesten doen
 Politiek woelige periode
 Moest om maatschappelijke rust te bewaren
 Ontstaan eerste arbeidswetgevingen en tussenkomsten bij
arbeidsongevallen
o Arbeidswetgeving (o.a. beperking vrouwen- en kinderarbeid)
o Sociale maatregelen (steunfonds arbeidsongevallen, verdere ondersteuning en
subsidiëring mutualiteitsverenigingen)
 Eerste socialistische verkozenen in parlement (1894)
o Belangrijke stappen in ontwikkeling sociale zekerheid
o Arbeidsongevallenwet (1903)
 Er voor ongeval gebeurd, burger moest fout, schade,… kunnen aantonen en
wijzen op werkgever
 Nu een dekking van die arbeidsongevallen, en dat foutbegrip wordt aan de kant
gezet
o Overheidssubsidies ASLK en private pensioenkassen (1900)
o Tussenkomst invaliditeitsverzekering via mutualiteiten (1912)
o Ondersteuning werkloosheidskassen (staatssubsidies 1907)
 Stappen naar een verplichte (pensioen)verzekering mijnwerkers
 WO I zorgt voor een zekere vertraging in verdere ontwikkeling Belgische sociale zekerheid
o Versnelling in de ontwikkeling van de sociale zekerheid
 Wereldoorlog zorgde voor een vertraging ervan, want alles lag stil


INTERBELLUM
 Affiches van die periode tijdens verkiezingen duidelijk maken waar ze willen ondersteunen
 Verplichte verzekering beroepsziekten (wet 24 juli 1927)
 Mijnwerkerspensioen wordt echte pensioenverzekering
 Ook verplichte pensioenverzekering arbeiders en bedienden (1924-1925)

4