OWG 3.1 Bevruchting
Probleemstelling: Hoe verloopt de bevruchting en embryonale ontwikkeling tot 8 weken
zwangerschap?
Leerdoelen:
1. Hoe verloopt de oögenese en spermatogense?
2. Hoe verloopt de bevruchting? (gastrulatie en neurulatie)
3. Hoe verloopt de innesteling en hoe ontwikkelt het embryo verder?
4. Hoe ontstaat een gemelli zwangerschap?
5. Wat zijn neurale buisdefecten en hoe ontstaan deze?
6. Wat gebeurd er tijdens een miskraam en wat merkt een vrouw hiervan?
,1. Hoe verloopt de oögense en spermatogenese?
Oögenese
Tijdens de 3e tot 5e foetale week verplaatsen de embryonale kiemcellen vanuit de wand van de
dooierzak naar de plaats waar de ovaria tot ontwikkeling komen. Deze ± 2000 oögoniën
vermenigvuldigen zich in de ovaria door mitose. Na de 5e tot 6e maand is het aantal gegroeid tot 6 à
7 miljoen. Ze zijn dan de profase van de 1e meiotische deling binnen gegaan en ze zijn overgegaan in
primaire oöcyten. De cellen delen zich niet meer en het aantal neemt door apoptose af naar 1 à 2
miljoen bij de geboorte. Alleen door granulosacellen omgeven oöcyten overleven (primaire follikels).
Na de geboorte neemt het aantal oöcyten af tot ± 400.000 bij de pubertijd. Hiervan zullen er 300-400
bij ovulaties worden afgegeven. Bij de menopauze zijn er nog maar enkele oöcyten over.
Het meiotische proces strekt zich dus uit over vele jaren. Het wordt tijdens de foetale periode
onderbroken en daarna blijven de cellen in de profasen van de 1e meiotische deling tot kort voor de
de ovulatie. Rondom de ovulatie wordt de meiose afgerond.
De meiose van oöcyten verloopt anders dan de meiose van spermatogenese, omdat van de
resulterende dochtercellen slechts 1 als vruchtbare eicel wordt afgeleverd. 1 dochtercel krijgt een
grote hoeveelheid cytoplasma mee en vormt het secundaire oöcyt. De veel kleinere andere
dochtercel (1e poollichaampje) heeft veel minder cytoplasma. Deze is ook niet levensvatbaar. De
secundaire oöcyt verkeert na de ovulatie in de metafase van de 2e meiotische deling. Deze wordt pas
na de bevruchting voltooid en hierbij ontstaat naast het ovum het 2e poollichaampje. Er wordt
gedacht dat de OMI (Oocyte maturation inhibitor, door granulosacellen gevormde remmende factor.)
als remmende factor het meiotische proces regelt.
,Spermatogenese
De productie van spermatozoa vindt plaats in de testes die in het scrotum liggen. Kort voor de
geboorte verplaatsen de testes zich vanuit de buikholte via het lieskanaal naar het scrotum. Het
uitblijven van deze afdaling veroorzaakt infertiliteit.
In de tubuli seminiferi worden zaadcellen
geproduceerd, vervolgens gaan de zaadcellen naar
de rete testis. Vanuit de rete testis komen de terecht
in de kop van de epididymis waarna ze naar de
staart van de epididymis gaan. Hier kan het sperma
een lange tijd bewaard worden totdat tijdens een
ejaculatie de uitdrijving plaatsvindt.
De tubuli seminiferi zijn omgeven door een basale
membraan. De naar de tubuli seminiferi
toegekeerde zijde van het basale membraan is
bekleed met kiemepitheel met daartussen
sertoli-cellen. Deze cellen zijn door middel van tight junctions met elkaar verbonden. De tight
junctions verdelen de intercellulaire ruimte in een basaal en adluminaal compartiment. Deze
vertonen een zeer beperkte uitwisseling van vloeistof en macromoleculen (bloedtestisbarrière).
Tussen de sertoli-cellen liggen de spermatogonia, die zich voortdurend vermeerderen en door
mitotische delingen de primaire spermatocyten leveren. Deze spermatocyten verplaatsen zich tussen
de sertoli-cellen door de tight junctions heen van het basale naar het adluminale compartiment. Hier
ondergaan ze een meiotische deling en gaan ze over in secundaire spermatocyten. De secundaire
spermatocyten gaan over in spermatiden, die weer verder rijpen tot spermatozoa. De
spermatogenese duurt ± 74 dagen. In de spermiogenese ontwikkelen de cellen tot volwassen
zaadcellen met een kop en een staart. De kop bevat het chromosomale materiaal en heeft aan de
voorzijde het acrosoom. Het acrosoom is een lysoomachtig organel dat rijk is aan enzymen die het
binnendringen van de eicel mogelijk maken.
De staart zorgt voor voortbeweging. In het middenstuk zitten mitochondriën die energie vrijmaken
voor de voortbeweging van de zaadcel.
, Sertoli-cellen zijn multifunctioneel.
3 functies:
Ondersteunende functie ➔ Ondersteunen de spermiogenese door aan en afvoer van nutriënten en
afvoer van restproducten.
Fagocyterende functie ➔ Fagocyteren de overtollige celresten van de celrijping.
Secretoire functie ➔ Zorgen voor synthese van: ABP, inhibine, plasminogeenactivator, transferrine,
oestrogenen en aromatase.
Spermiocyten schuiven langs sertoli-cellen. Aan de basale kant worden achterde spermiocyt nieuwe
tight junctions gevormd, tussen aangrenzende sertoli-cellen. Daarna worden de tight junctions aan
de luminale kant verbroken. Zo worden spermiocyten naar het lumen verplaatst zonder verbreking
van de bloed-testisbarrière.
De spermatogenese staat onder endocriene controle. Als deze faalt vertraagd of verloopt de
spermatogenese onvolledig. Met als gevolg een mindere vruchtbaarheid of infertiliteit.
Het belangrijkste hormoon in de spermatogenese is testosteron. Dit wordt in de testes in de cellen
van Leydig gemaakt. Dit wordt afgegeven aan de omgeving waardoor er rond de zaadbuisjes een
hoge testosteronconcentratie kan ontstaan. Door het lipofiele karakter van testosteron kan het het
basale membraan passeren en binnendringen in de sertoli-cellen. Tussen de cellen zijn er receptoren
voor androgene hormonen die na binding met het hormoon de rijping van de zaadcellen kan
vertragen. Zo kan het proces ordelijk worden afgewerkt.
Probleemstelling: Hoe verloopt de bevruchting en embryonale ontwikkeling tot 8 weken
zwangerschap?
Leerdoelen:
1. Hoe verloopt de oögenese en spermatogense?
2. Hoe verloopt de bevruchting? (gastrulatie en neurulatie)
3. Hoe verloopt de innesteling en hoe ontwikkelt het embryo verder?
4. Hoe ontstaat een gemelli zwangerschap?
5. Wat zijn neurale buisdefecten en hoe ontstaan deze?
6. Wat gebeurd er tijdens een miskraam en wat merkt een vrouw hiervan?
,1. Hoe verloopt de oögense en spermatogenese?
Oögenese
Tijdens de 3e tot 5e foetale week verplaatsen de embryonale kiemcellen vanuit de wand van de
dooierzak naar de plaats waar de ovaria tot ontwikkeling komen. Deze ± 2000 oögoniën
vermenigvuldigen zich in de ovaria door mitose. Na de 5e tot 6e maand is het aantal gegroeid tot 6 à
7 miljoen. Ze zijn dan de profase van de 1e meiotische deling binnen gegaan en ze zijn overgegaan in
primaire oöcyten. De cellen delen zich niet meer en het aantal neemt door apoptose af naar 1 à 2
miljoen bij de geboorte. Alleen door granulosacellen omgeven oöcyten overleven (primaire follikels).
Na de geboorte neemt het aantal oöcyten af tot ± 400.000 bij de pubertijd. Hiervan zullen er 300-400
bij ovulaties worden afgegeven. Bij de menopauze zijn er nog maar enkele oöcyten over.
Het meiotische proces strekt zich dus uit over vele jaren. Het wordt tijdens de foetale periode
onderbroken en daarna blijven de cellen in de profasen van de 1e meiotische deling tot kort voor de
de ovulatie. Rondom de ovulatie wordt de meiose afgerond.
De meiose van oöcyten verloopt anders dan de meiose van spermatogenese, omdat van de
resulterende dochtercellen slechts 1 als vruchtbare eicel wordt afgeleverd. 1 dochtercel krijgt een
grote hoeveelheid cytoplasma mee en vormt het secundaire oöcyt. De veel kleinere andere
dochtercel (1e poollichaampje) heeft veel minder cytoplasma. Deze is ook niet levensvatbaar. De
secundaire oöcyt verkeert na de ovulatie in de metafase van de 2e meiotische deling. Deze wordt pas
na de bevruchting voltooid en hierbij ontstaat naast het ovum het 2e poollichaampje. Er wordt
gedacht dat de OMI (Oocyte maturation inhibitor, door granulosacellen gevormde remmende factor.)
als remmende factor het meiotische proces regelt.
,Spermatogenese
De productie van spermatozoa vindt plaats in de testes die in het scrotum liggen. Kort voor de
geboorte verplaatsen de testes zich vanuit de buikholte via het lieskanaal naar het scrotum. Het
uitblijven van deze afdaling veroorzaakt infertiliteit.
In de tubuli seminiferi worden zaadcellen
geproduceerd, vervolgens gaan de zaadcellen naar
de rete testis. Vanuit de rete testis komen de terecht
in de kop van de epididymis waarna ze naar de
staart van de epididymis gaan. Hier kan het sperma
een lange tijd bewaard worden totdat tijdens een
ejaculatie de uitdrijving plaatsvindt.
De tubuli seminiferi zijn omgeven door een basale
membraan. De naar de tubuli seminiferi
toegekeerde zijde van het basale membraan is
bekleed met kiemepitheel met daartussen
sertoli-cellen. Deze cellen zijn door middel van tight junctions met elkaar verbonden. De tight
junctions verdelen de intercellulaire ruimte in een basaal en adluminaal compartiment. Deze
vertonen een zeer beperkte uitwisseling van vloeistof en macromoleculen (bloedtestisbarrière).
Tussen de sertoli-cellen liggen de spermatogonia, die zich voortdurend vermeerderen en door
mitotische delingen de primaire spermatocyten leveren. Deze spermatocyten verplaatsen zich tussen
de sertoli-cellen door de tight junctions heen van het basale naar het adluminale compartiment. Hier
ondergaan ze een meiotische deling en gaan ze over in secundaire spermatocyten. De secundaire
spermatocyten gaan over in spermatiden, die weer verder rijpen tot spermatozoa. De
spermatogenese duurt ± 74 dagen. In de spermiogenese ontwikkelen de cellen tot volwassen
zaadcellen met een kop en een staart. De kop bevat het chromosomale materiaal en heeft aan de
voorzijde het acrosoom. Het acrosoom is een lysoomachtig organel dat rijk is aan enzymen die het
binnendringen van de eicel mogelijk maken.
De staart zorgt voor voortbeweging. In het middenstuk zitten mitochondriën die energie vrijmaken
voor de voortbeweging van de zaadcel.
, Sertoli-cellen zijn multifunctioneel.
3 functies:
Ondersteunende functie ➔ Ondersteunen de spermiogenese door aan en afvoer van nutriënten en
afvoer van restproducten.
Fagocyterende functie ➔ Fagocyteren de overtollige celresten van de celrijping.
Secretoire functie ➔ Zorgen voor synthese van: ABP, inhibine, plasminogeenactivator, transferrine,
oestrogenen en aromatase.
Spermiocyten schuiven langs sertoli-cellen. Aan de basale kant worden achterde spermiocyt nieuwe
tight junctions gevormd, tussen aangrenzende sertoli-cellen. Daarna worden de tight junctions aan
de luminale kant verbroken. Zo worden spermiocyten naar het lumen verplaatst zonder verbreking
van de bloed-testisbarrière.
De spermatogenese staat onder endocriene controle. Als deze faalt vertraagd of verloopt de
spermatogenese onvolledig. Met als gevolg een mindere vruchtbaarheid of infertiliteit.
Het belangrijkste hormoon in de spermatogenese is testosteron. Dit wordt in de testes in de cellen
van Leydig gemaakt. Dit wordt afgegeven aan de omgeving waardoor er rond de zaadbuisjes een
hoge testosteronconcentratie kan ontstaan. Door het lipofiele karakter van testosteron kan het het
basale membraan passeren en binnendringen in de sertoli-cellen. Tussen de cellen zijn er receptoren
voor androgene hormonen die na binding met het hormoon de rijping van de zaadcellen kan
vertragen. Zo kan het proces ordelijk worden afgewerkt.
