Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Samenvatting Neurowetenschappen tentamen 1
Femke de Gier
Minor BMW 2020
Inhoud
1: Algemene organisatie en ontwikkeling van het zenuwstelsel .................................................................... 3
Neuronen .................................................................................................................................................... 3
Gliacellen ..................................................................................................................................................... 4
Organisatie .................................................................................................................................................. 4
Centraal zenuwstelsel ................................................................................................................................. 4
Cerebrospinale vloeistof ............................................................................................................................. 5
Arteriële systeem ........................................................................................................................................ 6
Neuroanatomy CZS...................................................................................................................................... 7
2: De Ontwikkeling van het Centraal Zenuwstelsel ....................................................................................... 10
Embryonale ontwikkeling .......................................................................................................................... 10
Stadium 1: Dorsale inductie ...................................................................................................................... 10
Stadium 2: Ventrale inductie ..................................................................................................................... 11
Stadium 3: Neurogenese en Neurale migratie .......................................................................................... 13
Stadium 4 Myelinisatie, synaptogenese en synapseliminatie ................................................................... 15
3: Electrische Signalen in Neuronen .............................................................................................................. 19
4: Neurotransmissie ...................................................................................................................................... 22
5: Het Somatosensorische Systeem .............................................................................................................. 24
Exteroceptie → Tast .................................................................................................................................. 24
Types Eerste orde sensorische neuronen ............................................................................................. 25
Tweepunt-discriminatie ........................................................................................................................ 27
Somatopische verdeling cortex en Brodmann gebieden ...................................................................... 28
Exteroceptie → Pijn................................................................................................................................... 29
Morfologie ............................................................................................................................................. 29
Perifere sensitisatie en centrale sensitisatie ............................................................................................. 29
De baansystemen (werkcollege) ............................................................................................................... 31
Case studies ............................................................................................................................................... 32
6: Het Visuele Systeem: Het Oog................................................................................................................... 34
Optische elementen van het oog .............................................................................................................. 34
De retina en fotoreceptoren ..................................................................................................................... 37
Receptieve velden ..................................................................................................................................... 38
Center-surround receptieve velden van bipolaire cellen en ganglioncellen............................................. 41
1
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
7: Het Visuele Systeem: Corticale Visuele Informatieverwerking ................................................................. 43
Kleuren zien ............................................................................................................................................... 43
8: Het Auditieve Systeem .............................................................................................................................. 50
Deel 1 – Het Gezonde Gehoor................................................................................................................... 50
Anatomie ............................................................................................................................................... 50
De oorschelp.......................................................................................................................................... 51
Middenoor............................................................................................................................................. 51
Het binnenoor – De Cochlea ................................................................................................................. 51
Het brein................................................................................................................................................ 55
Superior Olijfkernen .............................................................................................................................. 56
Deel 2 Doofheid en therapieën ................................................................................................................. 58
Legenda
1 = College 1 + MTE 1 + Zelfstudie 1
2 = Colleges 2, 3 en 4 + Zelfstudie 4 + MTE 1
3 = Colleges 5 t/m 8 + MTE2/COO
4 = Colleges 9 t/m/ 13 + Zelfstudie 3 + WC1
5 = Colleges 14 en 15 + Zelfstudie 5 + WC2
6 = Colleges 16 en 17 + Zelfstudie 6 + WC3
7 = Colleges 18 en 19 + Zelfstudie 7 + WC 4
8 = College 19 en 20 + Zelfstudie 8 + WC 5
2
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
1: Algemene organisatie en ontwikkeling van het
zenuwstelsel
Hoorcollege 1
Zenuwstelsel bevat twee soorten cellen: Gliacellen en neuronen. Er zijn ongeveer 100 miljard neuronen
en 1000 miljard gliacellen.
Centraal zenuwstelsel = Hersenen (Encephalon) en ruggenmerg (Myelum).
Perifeer zenuwstelsel = Hersenzenuwen (Nervi Craniales), Ruggenmergzenuwen (Nervi Spinales) en het
sensibele en autonome ganglia.
Neuronen
• Opbouw neuronen: Een cellichaam (receptief) met uitlopers:
o Axonen kunnen zich vertakken en geven het signaal door = Conductief. Axonheuvel:
ontspringen axon van kern. Bij sensibele neuronen is deze net voor eerste knoop van
Ranvier.
o Dendrieten, vergroten receptief deel, hoe groter, hoe meer contact. Neemt informatie
op. = Receptief. Als meer axonen contact zoeken, zullen dendrieten toenemen.
o Soma = cellichamen = nucleus en perikaryon. Eiwitten vanuit kern via axoplasmatisch
transport vervoerd.
o Presynaptische uiteinden = Gespecialiseerde verdikking van axon naar een volgend
postsynaptische structuur. Informatie overdracht.
• Chemische synapsen scheiden neurotransmitters uit in de synaptische cleft voor cel-cel contact.
• 3 type neuronen op basis van hun functie;
▪ Efferent = CZS→PZS
▪ Afferent = PZS→CZS
▪ Schakelneuronen/interneuronen.
o Verschillende vormen neuronen
▪ Bipolair: Korte afstand. Vrijwel altijd sensibel (afferent). Heeft axon en dendriet.
▪ Pseudo-unipolair: gespecialiseerde bipolaire neuron. Heeft alleen axon.
Actiepotentiaal aan perifere uiteinde i.p.v. axonheuvel.
▪ Multipolaire: Één axon en meerdere (grote boom) dendrieten. Axon kan
vertakken. Bevat soms doornsynapsen waardoor meer axonen contact kunnen
maken. Denk aan en Purkinjecel.
3
, Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Gliacellen
• Veel meer gliacellen dan neuronen.
• Ondersteunende functie (dus niet alleen een bindend element).
• CZS:
o Astrocyten: Meest voorkomend, doorgeven prikkels. Onderdeel BBB. Steuncellen. Zal
jonge neuronen bij de ontwikkeling naar de juiste plek leiden langs radiale gliacellen.
Nemen het te veel aan neurotransmitter op en nemen ook kaliumionen op zodat andere
neuronen niet spontaan depolariseren. Ruimen afgestorven neuronen op met
fagocytose.
o Oligodendrocyten: Hebben dezelfde functie al Schwanncellen. En hebben meerdere
uitlopers die een internodium vormen.
o Microglia: Nemen het restmateriaal op. Hebben wellicht een andere oorsprong;
mesodermaal?
o Ependymcellen: Bij ventrikels voor cerebrospinale vloeistof.
• PZS:
o Satellietcellen: Omgeven cellichaam van neuron in sensibele/autonome ganglia.
o Schwann-cellen: Vormen de myelineschede en zijn verantwoordelijk voor saltatoire
zenuwimpulsgeleiding. Vormt één internodium.
Organisatie
• Afferent → Naar CNS. Aanvoerend,
sensorisch, sensibel.
o Somatosensorisch (extern,
auditief en visueel).
o Viscerosensorisch (intern).
• Efferent → Van het CNS af. Motorisch.
o Somatomotorisch (vrijwillige
bewegingen, skeletspier).
o Autonoom: Visceromotorisch
(gladde spieren, hartspieren
en klieren).
Centraal zenuwstelsel
Cerebrum = Grote hersenen. Twee Cerebrale
hemisferen.
Diencephalon = Tussenhersenen
Hersenstam
• Mesencephalon = Middenhersenen
een onderdeel van de hersenstam.
• Pons en medulla horen ook bij
hersenstam.
Cerebellum = Kleine hersenen
4
Samenvatting Neurowetenschappen tentamen 1
Femke de Gier
Minor BMW 2020
Inhoud
1: Algemene organisatie en ontwikkeling van het zenuwstelsel .................................................................... 3
Neuronen .................................................................................................................................................... 3
Gliacellen ..................................................................................................................................................... 4
Organisatie .................................................................................................................................................. 4
Centraal zenuwstelsel ................................................................................................................................. 4
Cerebrospinale vloeistof ............................................................................................................................. 5
Arteriële systeem ........................................................................................................................................ 6
Neuroanatomy CZS...................................................................................................................................... 7
2: De Ontwikkeling van het Centraal Zenuwstelsel ....................................................................................... 10
Embryonale ontwikkeling .......................................................................................................................... 10
Stadium 1: Dorsale inductie ...................................................................................................................... 10
Stadium 2: Ventrale inductie ..................................................................................................................... 11
Stadium 3: Neurogenese en Neurale migratie .......................................................................................... 13
Stadium 4 Myelinisatie, synaptogenese en synapseliminatie ................................................................... 15
3: Electrische Signalen in Neuronen .............................................................................................................. 19
4: Neurotransmissie ...................................................................................................................................... 22
5: Het Somatosensorische Systeem .............................................................................................................. 24
Exteroceptie → Tast .................................................................................................................................. 24
Types Eerste orde sensorische neuronen ............................................................................................. 25
Tweepunt-discriminatie ........................................................................................................................ 27
Somatopische verdeling cortex en Brodmann gebieden ...................................................................... 28
Exteroceptie → Pijn................................................................................................................................... 29
Morfologie ............................................................................................................................................. 29
Perifere sensitisatie en centrale sensitisatie ............................................................................................. 29
De baansystemen (werkcollege) ............................................................................................................... 31
Case studies ............................................................................................................................................... 32
6: Het Visuele Systeem: Het Oog................................................................................................................... 34
Optische elementen van het oog .............................................................................................................. 34
De retina en fotoreceptoren ..................................................................................................................... 37
Receptieve velden ..................................................................................................................................... 38
Center-surround receptieve velden van bipolaire cellen en ganglioncellen............................................. 41
1
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
7: Het Visuele Systeem: Corticale Visuele Informatieverwerking ................................................................. 43
Kleuren zien ............................................................................................................................................... 43
8: Het Auditieve Systeem .............................................................................................................................. 50
Deel 1 – Het Gezonde Gehoor................................................................................................................... 50
Anatomie ............................................................................................................................................... 50
De oorschelp.......................................................................................................................................... 51
Middenoor............................................................................................................................................. 51
Het binnenoor – De Cochlea ................................................................................................................. 51
Het brein................................................................................................................................................ 55
Superior Olijfkernen .............................................................................................................................. 56
Deel 2 Doofheid en therapieën ................................................................................................................. 58
Legenda
1 = College 1 + MTE 1 + Zelfstudie 1
2 = Colleges 2, 3 en 4 + Zelfstudie 4 + MTE 1
3 = Colleges 5 t/m 8 + MTE2/COO
4 = Colleges 9 t/m/ 13 + Zelfstudie 3 + WC1
5 = Colleges 14 en 15 + Zelfstudie 5 + WC2
6 = Colleges 16 en 17 + Zelfstudie 6 + WC3
7 = Colleges 18 en 19 + Zelfstudie 7 + WC 4
8 = College 19 en 20 + Zelfstudie 8 + WC 5
2
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
1: Algemene organisatie en ontwikkeling van het
zenuwstelsel
Hoorcollege 1
Zenuwstelsel bevat twee soorten cellen: Gliacellen en neuronen. Er zijn ongeveer 100 miljard neuronen
en 1000 miljard gliacellen.
Centraal zenuwstelsel = Hersenen (Encephalon) en ruggenmerg (Myelum).
Perifeer zenuwstelsel = Hersenzenuwen (Nervi Craniales), Ruggenmergzenuwen (Nervi Spinales) en het
sensibele en autonome ganglia.
Neuronen
• Opbouw neuronen: Een cellichaam (receptief) met uitlopers:
o Axonen kunnen zich vertakken en geven het signaal door = Conductief. Axonheuvel:
ontspringen axon van kern. Bij sensibele neuronen is deze net voor eerste knoop van
Ranvier.
o Dendrieten, vergroten receptief deel, hoe groter, hoe meer contact. Neemt informatie
op. = Receptief. Als meer axonen contact zoeken, zullen dendrieten toenemen.
o Soma = cellichamen = nucleus en perikaryon. Eiwitten vanuit kern via axoplasmatisch
transport vervoerd.
o Presynaptische uiteinden = Gespecialiseerde verdikking van axon naar een volgend
postsynaptische structuur. Informatie overdracht.
• Chemische synapsen scheiden neurotransmitters uit in de synaptische cleft voor cel-cel contact.
• 3 type neuronen op basis van hun functie;
▪ Efferent = CZS→PZS
▪ Afferent = PZS→CZS
▪ Schakelneuronen/interneuronen.
o Verschillende vormen neuronen
▪ Bipolair: Korte afstand. Vrijwel altijd sensibel (afferent). Heeft axon en dendriet.
▪ Pseudo-unipolair: gespecialiseerde bipolaire neuron. Heeft alleen axon.
Actiepotentiaal aan perifere uiteinde i.p.v. axonheuvel.
▪ Multipolaire: Één axon en meerdere (grote boom) dendrieten. Axon kan
vertakken. Bevat soms doornsynapsen waardoor meer axonen contact kunnen
maken. Denk aan en Purkinjecel.
3
, Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Gliacellen
• Veel meer gliacellen dan neuronen.
• Ondersteunende functie (dus niet alleen een bindend element).
• CZS:
o Astrocyten: Meest voorkomend, doorgeven prikkels. Onderdeel BBB. Steuncellen. Zal
jonge neuronen bij de ontwikkeling naar de juiste plek leiden langs radiale gliacellen.
Nemen het te veel aan neurotransmitter op en nemen ook kaliumionen op zodat andere
neuronen niet spontaan depolariseren. Ruimen afgestorven neuronen op met
fagocytose.
o Oligodendrocyten: Hebben dezelfde functie al Schwanncellen. En hebben meerdere
uitlopers die een internodium vormen.
o Microglia: Nemen het restmateriaal op. Hebben wellicht een andere oorsprong;
mesodermaal?
o Ependymcellen: Bij ventrikels voor cerebrospinale vloeistof.
• PZS:
o Satellietcellen: Omgeven cellichaam van neuron in sensibele/autonome ganglia.
o Schwann-cellen: Vormen de myelineschede en zijn verantwoordelijk voor saltatoire
zenuwimpulsgeleiding. Vormt één internodium.
Organisatie
• Afferent → Naar CNS. Aanvoerend,
sensorisch, sensibel.
o Somatosensorisch (extern,
auditief en visueel).
o Viscerosensorisch (intern).
• Efferent → Van het CNS af. Motorisch.
o Somatomotorisch (vrijwillige
bewegingen, skeletspier).
o Autonoom: Visceromotorisch
(gladde spieren, hartspieren
en klieren).
Centraal zenuwstelsel
Cerebrum = Grote hersenen. Twee Cerebrale
hemisferen.
Diencephalon = Tussenhersenen
Hersenstam
• Mesencephalon = Middenhersenen
een onderdeel van de hersenstam.
• Pons en medulla horen ook bij
hersenstam.
Cerebellum = Kleine hersenen
4
