Hoofdstuk 1 – perspectieven en geschiedenis van de
psychologie
Behavioristisch perspectief
Het behaviorisme is een reactie op de psychoanalyse en met name op het
(on)wetenschappelijke ervan. Verschillende begrippen en beweringen van de psychoanalyse
moest je als het ware geloven, omdat je die niet echt kan waarnemen of experimenteel kan
vaststellen. Dromen en gevoelens bestaan, maar kun je niet objectief waarnemen, maar het
gedrag dat die dromen en gevoelens teweegbrengen kun je wel objectief onderzoeken. Wat er
in iemands hoofd en hart gebeurt zit als het ware in een zwarte doos, het is niet bestudeerbaar
op de goede manier. Toch kan je een heel eind komen in kennis en inzicht van het gedrag. Het
idee is namelijk dat vrijwel alle gedrag het gevolg was van leerprocessen. Gedrag begrijpen
is het begrijpen van de leerprocessen die het gedrag hebben gevormd.
Een beroemde behaviorist is Skinner. Skinner was de expert in het onderzoek en het gebruik
van operante conditionering. Daarbij was spraken van belonen van gewenst gedrag. Hij
geloofde dat alle gedrag het gevolg was van de interactie tussen een organisme en de
omgeving. Er zijn dus twee factoren die een rol spelen:
1. De toestand van het organisme.
2. De situatie.
Het behaviorisme heeft een zeer effectieve therapie opgeleverd, de gedragstherapie. Je leert
mensen stapsgewijs nieuw gedrag, door systematisch te belonen, en leer ze neurotisch gedrag
af.
Het humanistisch perspectief
De focus van psychologen ging meer uit naar de hele mens, niet alleen maar de objectief
waarneembare dingen maar ook de echt menselijke, meer moeilijk waarneembare dingen.
Carl Rogers geloofde dat mensen va nature goed zijn en een eigen vermogen hebben om te
groeien. Die behoefte aan groei, worden wie je kunt zijn, dat leek hem de bron voor typisch
menselijk gedrag. Wanneer de eigen groei word geblokkeerd, ontstaan er problemen. Het gaat
erom om die hindernissen te overwinnen. Wat hierbij kan helpen is iemand die echt goed kan
luisteren.
Abraham Maslow was de andere vernieuwende psycholoog. Ook hij vond dat behaviorisme
een te beperkte kijk op menselijk gedrag had. Natuurlijk zijn leerprocessen van belang, maar
fundamenteler is wat mensen van nature willen, wat hun natuurlijke behoeften zijn.
Verwant aan het humanistische psychologie is de zogenoemde positieve psychologie. Het
gaat om de verschuiving van het gericht zijn op problemen van mensen naar het onderzoeken
van de voorwaarden voor gelukkig en gezond zijn.
Het cognitief perspectief
,Tijdens de bloei van het humanistische psychologie begon er een nieuwe focus bij
psychologen te ontstaan: informatieverwerking, gedrag als een vorm van informatie
verwerking. Er waren verschillende psychologen die dachten dat dat het zinvol was om
gedrag te zien als gevolg van informatieverwerking. Dus het belang inzagen van cognitieve
factoren.
Het systeemperspectief
Er waren al vroeg psychologen die door gedrag van mensen te beschouwen, een systeem
zagen. Dit is vooral in sociale groepen. De systeem gerichte psychologie is een soort
parallelle stroming, tegelijk met een andere stroming.
Hoofdstuk 16 – klassiek conditioneren
Klassieke conditioneren komt erop neer dat we leren om dingen met elkaar in verband te
brengen en met elkaar te associëren. Behavioristen richten hun onderzoek en theorievorming
uitsluitend op waarneembaar gedrag. Alles wat zich afspeelt in de menselijke geest is volgens
hen een zwarte box en dus niet relevant.
Ivan P. Pavlov deed als eerste onderzoek naar het fenomeen klassieke conditionering. Hij het
onderzoek met de honden.
Inmiddels weten we wel dat dit soort processen een lange levensduur hebben en behoorlijk
wat impact kunnen hebben. Het fenomeen dat de angst zich uitbreidt noemen behavioristen
generalisatie. Dit betekent dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende
stimuli en dat de aangeleerde respons zich heeft uitgebreid naar dingen die erop lijken.
, Discriminatie betekent dat een stimulus aan bepaalde kenmerken moet voldoen om een
reactie uit te lokken.
Het is mogelijk om een aangeleerde respons ook weer af te leren. De koppeling die is ontstaan
tussen twee stimuli, kan als het ware ook weer worden ontkoppeld. Dit fenomeen noemen
psychologen extinctie. Het wordt ook wel uitdoving genoemd. Het is mogelijk dat de
verdwenen respons toch weer terugkomt. Dit heet spontaan herstel.
Hoofdstuk 17 – operant conditioneren
Operant conditioneren of instrumenteel conditioneren is een veelvoorkomende manier
waarop mensen nieuw gedrag verwerven. Operant conditioneren is zowel een theorie als een
techniek over gedrag. Theorie: gedrag dat een positief gevolg heeft, heeft een grotere kans
herhaald te worden. Techniek: als je gewenst gedrag wilt aanleren, zorg dan dat het gewenste
gedrag positief wordt beloont.
Bekrachtiging versterkt gedrag. Bekrachtiging is alles wat gedrag in een gewenste richting
verandert. Wanneer je iets toevoegt spreek je van positieve bekrachtiging en wanneer je iets
wegneemt spreek je van negatieve bekrachtiging.
Wil je een bepaald gedrag juist doen verminderen dan is het principe hetzelfde. Dat kan je
doen door iets onaangenaams toe te voegen. Zoals een politieagent die een bekeuring geeft. Je
spreekt dan van positieve straf. Je kunt gedrag ook verzwakken door iets weg te nemen je
spreekt dan van negatieve straf.
psychologie
Behavioristisch perspectief
Het behaviorisme is een reactie op de psychoanalyse en met name op het
(on)wetenschappelijke ervan. Verschillende begrippen en beweringen van de psychoanalyse
moest je als het ware geloven, omdat je die niet echt kan waarnemen of experimenteel kan
vaststellen. Dromen en gevoelens bestaan, maar kun je niet objectief waarnemen, maar het
gedrag dat die dromen en gevoelens teweegbrengen kun je wel objectief onderzoeken. Wat er
in iemands hoofd en hart gebeurt zit als het ware in een zwarte doos, het is niet bestudeerbaar
op de goede manier. Toch kan je een heel eind komen in kennis en inzicht van het gedrag. Het
idee is namelijk dat vrijwel alle gedrag het gevolg was van leerprocessen. Gedrag begrijpen
is het begrijpen van de leerprocessen die het gedrag hebben gevormd.
Een beroemde behaviorist is Skinner. Skinner was de expert in het onderzoek en het gebruik
van operante conditionering. Daarbij was spraken van belonen van gewenst gedrag. Hij
geloofde dat alle gedrag het gevolg was van de interactie tussen een organisme en de
omgeving. Er zijn dus twee factoren die een rol spelen:
1. De toestand van het organisme.
2. De situatie.
Het behaviorisme heeft een zeer effectieve therapie opgeleverd, de gedragstherapie. Je leert
mensen stapsgewijs nieuw gedrag, door systematisch te belonen, en leer ze neurotisch gedrag
af.
Het humanistisch perspectief
De focus van psychologen ging meer uit naar de hele mens, niet alleen maar de objectief
waarneembare dingen maar ook de echt menselijke, meer moeilijk waarneembare dingen.
Carl Rogers geloofde dat mensen va nature goed zijn en een eigen vermogen hebben om te
groeien. Die behoefte aan groei, worden wie je kunt zijn, dat leek hem de bron voor typisch
menselijk gedrag. Wanneer de eigen groei word geblokkeerd, ontstaan er problemen. Het gaat
erom om die hindernissen te overwinnen. Wat hierbij kan helpen is iemand die echt goed kan
luisteren.
Abraham Maslow was de andere vernieuwende psycholoog. Ook hij vond dat behaviorisme
een te beperkte kijk op menselijk gedrag had. Natuurlijk zijn leerprocessen van belang, maar
fundamenteler is wat mensen van nature willen, wat hun natuurlijke behoeften zijn.
Verwant aan het humanistische psychologie is de zogenoemde positieve psychologie. Het
gaat om de verschuiving van het gericht zijn op problemen van mensen naar het onderzoeken
van de voorwaarden voor gelukkig en gezond zijn.
Het cognitief perspectief
,Tijdens de bloei van het humanistische psychologie begon er een nieuwe focus bij
psychologen te ontstaan: informatieverwerking, gedrag als een vorm van informatie
verwerking. Er waren verschillende psychologen die dachten dat dat het zinvol was om
gedrag te zien als gevolg van informatieverwerking. Dus het belang inzagen van cognitieve
factoren.
Het systeemperspectief
Er waren al vroeg psychologen die door gedrag van mensen te beschouwen, een systeem
zagen. Dit is vooral in sociale groepen. De systeem gerichte psychologie is een soort
parallelle stroming, tegelijk met een andere stroming.
Hoofdstuk 16 – klassiek conditioneren
Klassieke conditioneren komt erop neer dat we leren om dingen met elkaar in verband te
brengen en met elkaar te associëren. Behavioristen richten hun onderzoek en theorievorming
uitsluitend op waarneembaar gedrag. Alles wat zich afspeelt in de menselijke geest is volgens
hen een zwarte box en dus niet relevant.
Ivan P. Pavlov deed als eerste onderzoek naar het fenomeen klassieke conditionering. Hij het
onderzoek met de honden.
Inmiddels weten we wel dat dit soort processen een lange levensduur hebben en behoorlijk
wat impact kunnen hebben. Het fenomeen dat de angst zich uitbreidt noemen behavioristen
generalisatie. Dit betekent dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende
stimuli en dat de aangeleerde respons zich heeft uitgebreid naar dingen die erop lijken.
, Discriminatie betekent dat een stimulus aan bepaalde kenmerken moet voldoen om een
reactie uit te lokken.
Het is mogelijk om een aangeleerde respons ook weer af te leren. De koppeling die is ontstaan
tussen twee stimuli, kan als het ware ook weer worden ontkoppeld. Dit fenomeen noemen
psychologen extinctie. Het wordt ook wel uitdoving genoemd. Het is mogelijk dat de
verdwenen respons toch weer terugkomt. Dit heet spontaan herstel.
Hoofdstuk 17 – operant conditioneren
Operant conditioneren of instrumenteel conditioneren is een veelvoorkomende manier
waarop mensen nieuw gedrag verwerven. Operant conditioneren is zowel een theorie als een
techniek over gedrag. Theorie: gedrag dat een positief gevolg heeft, heeft een grotere kans
herhaald te worden. Techniek: als je gewenst gedrag wilt aanleren, zorg dan dat het gewenste
gedrag positief wordt beloont.
Bekrachtiging versterkt gedrag. Bekrachtiging is alles wat gedrag in een gewenste richting
verandert. Wanneer je iets toevoegt spreek je van positieve bekrachtiging en wanneer je iets
wegneemt spreek je van negatieve bekrachtiging.
Wil je een bepaald gedrag juist doen verminderen dan is het principe hetzelfde. Dat kan je
doen door iets onaangenaams toe te voegen. Zoals een politieagent die een bekeuring geeft. Je
spreekt dan van positieve straf. Je kunt gedrag ook verzwakken door iets weg te nemen je
spreekt dan van negatieve straf.
