ONTWIKKELINGSPSCYCHOLOGIE DEEL II
Les 1: 1-10-2024
DOELEINDEN ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE II
- Verdeel levensloop in betekenisvolle periodes
- Identificeer ontwikkelingstaken voor een bepaalde periode
- Maak gebruik van levensloop perspectief om juiste vragen te stellen!!
ONTWIKKELINGSTAKEN
- Robert Havighurst’s Developmental Task Theory
- Developmental tasks are the array of skills and abilities that human beings develop across their
lifetimes
- Ontwikkelingstaken: het reeks van vaardigheden en vermogens dat mensen ontwikkelen doorheen hun
levensloop
- Ontwikkelingstaken hangen af van leeftijd, en zij definiëren dus periodes
- 3 bronnen:
o Lichamelijke (biologische) rijping
§ Adolescenten ervaren snelle vorm van biologische rijping
§ Oprecht staan en Leren lopen
§ Aanpassen aan seksuele rijping (puberteit) of menopauze (middelbare
volwassenheid)
o Individuele doelen en waarden
§ Keuze voor je job of hobby’s, morele beslissingen
§ Vb “ik wil later klinisch psycholoog worden”
o Culturele/maatschappelijke verwachtingen
§ Leren lezen, verantwoordelijkheid voor milieu en samenleving
è de 3 bronnen staan niet los van elkaar
UITDAGINGEN, BEPALINGEN EN KANSEN – DEVELOPMENTAL CONSTRAINTS –
Developmental constraints; randvoorwaarde
= beperking, maar ook een kans, obstakel dat we moeten gebruiken om verder te gaan ontwikkeling
De haveringhurst theorie
= Bemiddelen tss biologische (bv genetische bepaalde) facetten van ontwikkeling en ontwikkelingsaspecten die
w gesteun of vereist door andere mensen in het leven ve individu
1
, PERIODES VAN ONTWIKKELING
Prenatale fase Conceptie tot geboorte
Baby- en Peutertijd Geboorte – 2 jaar
Vroege Kindertijd (Kleuter) 2-6 jaar
Middelbare Kinderentijd 6-11 jaar
Adolescentie 11-18 jaar
Jongvolwassenheid 18-40 jaar
Middelbare Volwassenheid 40-65 jaar
Late Volwassenheid 65 jaren - dood
- Fasen gekoppeld aan leeftijden
- Het is niet de leeftijd dat de periode definieert, maar wel de ontwikkelingsfasen
- Fase adolescentie historisch volledig veranderd
- Cultureel: in ene land gaan ze vroeger uit huis, dan in ander
- Dit geldt enkel voor de ontwikkelde landen, waar de bronnen beschikbaar zijn om je kind bv verder te
laten studeren, dus pas tegen 25 ofzo gaan werken
- In arme landen op je 15e gaan werken
- Cultureel en historische ontwikkeling: invloed op resultaat dat definitie periode en leeftijden
veranderen
- Nu gaan we niet meer verwachten dat vrouw op 25e gehuwd en kids heeft
LEVENSLOOP PERSPECTIEF
Ontwikkeling als:
- Levenslang
- Multidimensioneel en multidirectioneel
- Plastisch
- Beïnvloed door veelvoudige, interagerende krachten
LEVENSLANG
Levensloop
- 1e fase: 0-18 jaar veel gedetailleerder onderzocht dan grootste deel vh leven
- Klemtoon op levensloop ontwikkeling heeft bezetenheid met kindertijd
- Wat er vandaag misgaat in je leven heeft NIKS te maken met een slechte ervaring vroeger met je
mama/papa
- Ontwikkeling = levenslang
“Japan kent een vergrijzingscrisis. Eén op de vijf Japanners is ouder dan
65 jaar.” “Japan is snelst verouderende land ter wereld.”
“Aantal eeuwelingen in België is sinds 1990 meer dan verdubbeld.”
“Bijna 2000 eeuwelingen in België.”
è noodzaak: invalshoek van ‘levenslang ontwikkelen’ (en nadenken
over plaats van ouderen in de maatschappij)
Mogen oudere mensen mee stemmen?
- Vb. Brexit is vooral gebasseerd op de stemmen van oudere mensen
2
,MULTIDIMENSIONEEL EN MULTIDIRECTIONEEL
Dimensies van ontwikkeling:
- Lichamelijk: veranderingen in lichaamslengte, verhoudingen, uiterlijk functioneren, lichaamssystemen,
perceptuele & motorische capaciteiten lichamelijke gezondheid
- Cognitief: veranderingen in intellectuele vermogens; aandacht, geheugen, academische & alledaagse kennis,
probleemoplossing, verbeelding, creativiteit & taal
- Emotioneel en sociaal : veranderingen in emotionele communicatie, zelfbegrip, kennis andere mensen,
interpersoonlijke vaardigheden, vrienschappen, intieme relaties en moreel redeneren en gedrag
De traditionele zicht op de levensloop: Levenstrap
- Vroeger: mens ontwikkeld, bereikt piek en gaat dan achterruit
- Is niet helemaal fout, er zit wel waarheid in
Leeftijdsverschillen in Verwerkingssnelheid – gestandaardiseerd door 25-29 jaar oude –
- Verwerkingssnelheid gaat snel achteruit
- Iem van 70jr heeft minstens 2x zoveel tijd
nodig om zelfde taak te verwerken als
iem van 30 fzo
- Waarom worden we dommer?
Leeftijdsverschillen in verbale bekwaamheid
– gestandaardiseerd door 25-29 jaar oude –
Leeftijd en positieve gevoelens
- We gaan nooit meer ongelukkiger zijn als nu
- Hoe ouder je wordt, hoe gelukkiger
!!!Verwerkingssnelheid gaat achteruit met de leeftijd en positieve emoties gaan voorruit!!!!
3
, PLASTISCH
- Onze vaardigheid om te leren
- Oudere mensen hebben meer en andere steun nodig
o Hebben ook enorme voordelen
o Oma gaat makkelijker uur naar prof luisteren zonder op gsm te kijken dan kleinkind
Percentage van werkenden tov de bevolking
- Elon Musk is overrated
Old-age dependency ratio in the EU 2017
- Geeft aan hoeveel ouderen (65jr<) er zijn in verhouding tot
#mensen in werkende leeftijd (15-64jr)
- Laat zien hoeveel werkenden er zijn voor 1 oudere te
“zorgen” bv via belastingen en pensioenen
- Hogere ratio: meer ouderen in vgl met werkende mensen
- Steeds groter wordend deel van onze inkomsten
gaat naar kansarmoedekassa
Deelname van “oudere” werkenden in verschillende landen
BEÏNVLOED DOOR VEELVOUDIGE, INTERAGERENDE KRACHTEN
Reacties op menopauze:
- Individuele verschillen
o Gekoppeld aan maatschappelijke verwachtingen
o Belang vruchtbaarheid en attractiviteit
o Symptomen of verwachtingen ervan
- Veel vrouwen ervaren menopauze als klein of geen probleem
- Jongere generaties aanvaarden eerder
- Sociale status vd ouder wordende vrouw heeft invloed op reacties
- Biologische gebeurtenis dat geen ziekte voorstelt, maar vaak wel zo wordt beschouwd
Menopauze als bioculturele gebeurtenis:
- Geïndustrialiseerde westerse landen
o Beschouwen als ziekte of medisch probleem (medicalization)
o Rapporteren meer symptomen en bezwaren
- Griekse vrouwen melden symptomen, maar verkiezen ze te negeren
- Aziatische vrouwen bereiken piek in respect en productiviteit:
o Menopauze geen belangrijke marker van middelbare leeftijd
o Melden minder symptomen
- Maya vrouwen baren veel kids:
o Kijken uit naar menopauze, einde van kids krijgen
o Geen symptomen
4
Les 1: 1-10-2024
DOELEINDEN ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE II
- Verdeel levensloop in betekenisvolle periodes
- Identificeer ontwikkelingstaken voor een bepaalde periode
- Maak gebruik van levensloop perspectief om juiste vragen te stellen!!
ONTWIKKELINGSTAKEN
- Robert Havighurst’s Developmental Task Theory
- Developmental tasks are the array of skills and abilities that human beings develop across their
lifetimes
- Ontwikkelingstaken: het reeks van vaardigheden en vermogens dat mensen ontwikkelen doorheen hun
levensloop
- Ontwikkelingstaken hangen af van leeftijd, en zij definiëren dus periodes
- 3 bronnen:
o Lichamelijke (biologische) rijping
§ Adolescenten ervaren snelle vorm van biologische rijping
§ Oprecht staan en Leren lopen
§ Aanpassen aan seksuele rijping (puberteit) of menopauze (middelbare
volwassenheid)
o Individuele doelen en waarden
§ Keuze voor je job of hobby’s, morele beslissingen
§ Vb “ik wil later klinisch psycholoog worden”
o Culturele/maatschappelijke verwachtingen
§ Leren lezen, verantwoordelijkheid voor milieu en samenleving
è de 3 bronnen staan niet los van elkaar
UITDAGINGEN, BEPALINGEN EN KANSEN – DEVELOPMENTAL CONSTRAINTS –
Developmental constraints; randvoorwaarde
= beperking, maar ook een kans, obstakel dat we moeten gebruiken om verder te gaan ontwikkeling
De haveringhurst theorie
= Bemiddelen tss biologische (bv genetische bepaalde) facetten van ontwikkeling en ontwikkelingsaspecten die
w gesteun of vereist door andere mensen in het leven ve individu
1
, PERIODES VAN ONTWIKKELING
Prenatale fase Conceptie tot geboorte
Baby- en Peutertijd Geboorte – 2 jaar
Vroege Kindertijd (Kleuter) 2-6 jaar
Middelbare Kinderentijd 6-11 jaar
Adolescentie 11-18 jaar
Jongvolwassenheid 18-40 jaar
Middelbare Volwassenheid 40-65 jaar
Late Volwassenheid 65 jaren - dood
- Fasen gekoppeld aan leeftijden
- Het is niet de leeftijd dat de periode definieert, maar wel de ontwikkelingsfasen
- Fase adolescentie historisch volledig veranderd
- Cultureel: in ene land gaan ze vroeger uit huis, dan in ander
- Dit geldt enkel voor de ontwikkelde landen, waar de bronnen beschikbaar zijn om je kind bv verder te
laten studeren, dus pas tegen 25 ofzo gaan werken
- In arme landen op je 15e gaan werken
- Cultureel en historische ontwikkeling: invloed op resultaat dat definitie periode en leeftijden
veranderen
- Nu gaan we niet meer verwachten dat vrouw op 25e gehuwd en kids heeft
LEVENSLOOP PERSPECTIEF
Ontwikkeling als:
- Levenslang
- Multidimensioneel en multidirectioneel
- Plastisch
- Beïnvloed door veelvoudige, interagerende krachten
LEVENSLANG
Levensloop
- 1e fase: 0-18 jaar veel gedetailleerder onderzocht dan grootste deel vh leven
- Klemtoon op levensloop ontwikkeling heeft bezetenheid met kindertijd
- Wat er vandaag misgaat in je leven heeft NIKS te maken met een slechte ervaring vroeger met je
mama/papa
- Ontwikkeling = levenslang
“Japan kent een vergrijzingscrisis. Eén op de vijf Japanners is ouder dan
65 jaar.” “Japan is snelst verouderende land ter wereld.”
“Aantal eeuwelingen in België is sinds 1990 meer dan verdubbeld.”
“Bijna 2000 eeuwelingen in België.”
è noodzaak: invalshoek van ‘levenslang ontwikkelen’ (en nadenken
over plaats van ouderen in de maatschappij)
Mogen oudere mensen mee stemmen?
- Vb. Brexit is vooral gebasseerd op de stemmen van oudere mensen
2
,MULTIDIMENSIONEEL EN MULTIDIRECTIONEEL
Dimensies van ontwikkeling:
- Lichamelijk: veranderingen in lichaamslengte, verhoudingen, uiterlijk functioneren, lichaamssystemen,
perceptuele & motorische capaciteiten lichamelijke gezondheid
- Cognitief: veranderingen in intellectuele vermogens; aandacht, geheugen, academische & alledaagse kennis,
probleemoplossing, verbeelding, creativiteit & taal
- Emotioneel en sociaal : veranderingen in emotionele communicatie, zelfbegrip, kennis andere mensen,
interpersoonlijke vaardigheden, vrienschappen, intieme relaties en moreel redeneren en gedrag
De traditionele zicht op de levensloop: Levenstrap
- Vroeger: mens ontwikkeld, bereikt piek en gaat dan achterruit
- Is niet helemaal fout, er zit wel waarheid in
Leeftijdsverschillen in Verwerkingssnelheid – gestandaardiseerd door 25-29 jaar oude –
- Verwerkingssnelheid gaat snel achteruit
- Iem van 70jr heeft minstens 2x zoveel tijd
nodig om zelfde taak te verwerken als
iem van 30 fzo
- Waarom worden we dommer?
Leeftijdsverschillen in verbale bekwaamheid
– gestandaardiseerd door 25-29 jaar oude –
Leeftijd en positieve gevoelens
- We gaan nooit meer ongelukkiger zijn als nu
- Hoe ouder je wordt, hoe gelukkiger
!!!Verwerkingssnelheid gaat achteruit met de leeftijd en positieve emoties gaan voorruit!!!!
3
, PLASTISCH
- Onze vaardigheid om te leren
- Oudere mensen hebben meer en andere steun nodig
o Hebben ook enorme voordelen
o Oma gaat makkelijker uur naar prof luisteren zonder op gsm te kijken dan kleinkind
Percentage van werkenden tov de bevolking
- Elon Musk is overrated
Old-age dependency ratio in the EU 2017
- Geeft aan hoeveel ouderen (65jr<) er zijn in verhouding tot
#mensen in werkende leeftijd (15-64jr)
- Laat zien hoeveel werkenden er zijn voor 1 oudere te
“zorgen” bv via belastingen en pensioenen
- Hogere ratio: meer ouderen in vgl met werkende mensen
- Steeds groter wordend deel van onze inkomsten
gaat naar kansarmoedekassa
Deelname van “oudere” werkenden in verschillende landen
BEÏNVLOED DOOR VEELVOUDIGE, INTERAGERENDE KRACHTEN
Reacties op menopauze:
- Individuele verschillen
o Gekoppeld aan maatschappelijke verwachtingen
o Belang vruchtbaarheid en attractiviteit
o Symptomen of verwachtingen ervan
- Veel vrouwen ervaren menopauze als klein of geen probleem
- Jongere generaties aanvaarden eerder
- Sociale status vd ouder wordende vrouw heeft invloed op reacties
- Biologische gebeurtenis dat geen ziekte voorstelt, maar vaak wel zo wordt beschouwd
Menopauze als bioculturele gebeurtenis:
- Geïndustrialiseerde westerse landen
o Beschouwen als ziekte of medisch probleem (medicalization)
o Rapporteren meer symptomen en bezwaren
- Griekse vrouwen melden symptomen, maar verkiezen ze te negeren
- Aziatische vrouwen bereiken piek in respect en productiviteit:
o Menopauze geen belangrijke marker van middelbare leeftijd
o Melden minder symptomen
- Maya vrouwen baren veel kids:
o Kijken uit naar menopauze, einde van kids krijgen
o Geen symptomen
4
